Psalmus 34
Numérotation du verset
Ps. 34,1
¶
In finem
¶Codd. : (Ps. 34)
D30
Ω
M
Ω
F ΩP ΩS ΩX
P15205
P
3
P10489
ω
1
Rusch
Ps-G
psalmus ipsi David1.
1 ipsi David ΩS ΩX
P15205
P
3] David Ω
F
P15205
²
Rusch,
Huic David
D14 Ps-G
, Huic David exprobratio cum Dei dictione
D30
;
om.
Ω
M
P10489 ω
1
Numérotation du verset
Ps. 34,I
Iudica2 Domine
2 iudica ΩX] + me
P10489
(
lapsus
)
nocentes me ¦
expugna
impugnantes me.3
3 impugnantes
plerique codd. Ps-G
(M² Q² G² ΨB2 V2)
D30
Ω
P15205 P10489 ω
1
Rusch cum Ps-R
] expugnantes
Ps-G
(F M Q WΦRGVU G ΨB)
cum
Ps-α Ps-
γ
Numérotation du verset
Ps. 34,2 II
Apprehende
arma et scutum ¦
et exsurge
in adiutorium mihi.
Numérotation du verset
Ps. 34,3 III
Effunde frameam
et conclude
adversus eos
qui persequuntur me ¦ dic
anime mee salus tua
ego sum.
Numérotation du verset
Ps. 34,4 IV
Confundantur
et revereantur4 ¦
4 revereantur
Ps-G
D30 Ω Corsiniana40E15 T5 ω1
Rusch
] + simul P15205
P10489
querentes5 animam meam.
5 querentes
Ps-G
D30 Ω
M
Ω
FX Corsiniana40E15 T5 P15205
P10489
ω1] qui querunt ΩS
Numérotation du verset
Ps. 34,V
Avertantur
retrorsum et confundantur ¦ cogitantes mihi mala.
Numérotation du verset
Ps. 34,5 VI
Fiant
tamquam pulvis ante faciem venti ¦
et angelus
Domini coartans eos.
Numérotation du verset
Ps. 34,6 VII
Fiat
via
illorum6 tenebre
6 illorum] eorum Ω
F
et lubricum ¦
et angelus Domini
persequens eos.
Numérotation du verset
Ps. 34,7 VIII
Quoniam
gratis
absconderunt
mihi
interitum laquei sui ¦ 7
7 interitum
Ps-G D14² D30
Ω
M ΩX
ω
1
Rusch
] in interitu Ω
F ΩS ΩX*
P10489
, in interitum
Ps-G
(F Q² ΦR*GVP ΨB*)
D14
*
P15205
supervacue
exprobraverunt
animam meam. 8
8
<divisio.> michi… sui ¦ Ω
M
Ω
F ΩX
ω
1] michi ¦… sui ΩS
Numérotation du verset
Ps. 34,8 IX
Veniat illi9
9 illi D30 Ω P15205
P10489 Ps-G
(K)] illis ω1
Ps-G
(K2 ΨB) cum LXX Ps-R
laqueus
quem ignorat†
10 et captio
10 ignorat D30 Ω P15205
P10489 Ps-G
] ignorant ω1 L K² cum LXX Ps-R
quam abscondit11
11 abscondit Ω P15205 ?
P10489 Ps-G
] absconderunt ω1 L* K² cum LXX
apprehendat eum12 ¦
12 apprehendat eum
D14 D30
Ω Ω
F
P10489 Ps-G
] apprehendat eos
L K² ω
1
P15205 cum LXX Ps-R
, comprehendat eum
Ps-G
et in laqueo13*
13 laqueo
Ps-G
(R F C I Q* W ΦG*P*)
D14
* Ω
F ΩS ΩP ΩX] laqueum
Ps-G
* (
plerique codd. et edd.
)
D14
²
D30
Ω
M
P15205 P
3
P10489 ω
1
Rusch
cadat14 in ipso15*. 16
14 cadat Ω
F ΩS ΩX
ω
1
P
3
P10489 Ps-G]
cadent
ω
1*, cadant
ω
1²
P15205
|
15 ipso
Ps-G D14 D30
Ω
F ΩS ΩX
ω
1
Cor2
]
corr
. (cf. infra), ipsum
Ps-G
(L M U V D ΨB²) Ω
M
P15205 P
3
P10489 Cor2
(
P15554 V3466 T402
: Require Ex. 8, 24°. Sic modus dicendi variatur cum aliqua significantia. Alii habent in ipsum, hoc est : utrumque in acusativo ; grecus : utrumque secundum ablativum, hoc est per dativum)
Ed1530 Clementina
, idipsum
Rusch cum Ps-R
|
16
<divisio.> ignorarat+... eum ¦
D30
, ignorant +… eos ¦
ω
1] ignorat ¦… eum ¦ Ω
MS, ignorat ¦… eum Ω
F, ignorat... eum ¦ ΩX, ignorat ¦… eos
P15205
|
Numérotation du verset
Ps. 34,9 X
Anima autem mea
exultabit
in Domino ¦
et17 delectabitur
17 et D14 Ω Ω
F P15205
P10489
ω1
Rusch
]
om. Ps-G
super18 salutari suo.
18 super Ω
P10489
ω1
Ps-G
] in P15205* (sec. m. Glosæ corr.)
Numérotation du verset
Ps. 34,10 XI
Omnia ossa mea19
19 mea]
om. C*
dicent ¦ Domine quis20 similis
20 quis] qui
R
tui21 ?
21 tui
Ps-G (nonnulli codd. et edd.) D14² D30 Ps-R
] tibi
Ps-G (L) D14* Ed1455 Ed1530 Clementina cum Ps-Med. (+Clm343) Ps-R
Numérotation du verset
Ps. 34,XII
Eripiens
inopem
de manu fortiorum22 eius ¦
22 fortiorum
Ps-G
*
(R F)
] fortioris
Ps-G (C I L)
egenum23 et pauperem a diripientibus24 eum.
23 egenum] et
praem. C (ut vid.) I cum hebr. LXX Ps-α Ps-β Ps-γ Ps-δ Ps-ε Ps-Moz Ps-H
|
24 diripientibus] rapientibus
L cum Ps-R
|
Numérotation du verset
Ps. 34,11 XIII
Surgentes testes
iniqui ¦
que25 ignorabam
25 que Ω
P10489
ω1
Ps-G
] qui P15205
interrogabant me.
Numérotation du verset
Ps. 34,12 XIV
Retribuebant mihi
mala pro bonis ¦ sterilitatem
anime mee.26
26
<divisio.> XII+XIII ¦ ¦ XIV
D14
Numérotation du verset
Ps. 34,13 XV
Ego autem cum mihi
molesti essent ¦ induebar cilicio.
Numérotation du verset
Ps. 34,XVI
Humiliabam
in ieiunio animam meam ¦ et oratio mea
in sinu
meo27
27 sinu meo
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D14 D30
Ω
F
Ω ω1 P15205
P10489
Cor2
Rusch
] sinum meum
Ps-G
(R F C I)
convertetur.
Numérotation du verset
Ps. 34,14 XVII
Quasi proximum
quasi28* fratrem nostrum sic complacebam ¦
28 quasi
D14 D30
Ω
MS
P10489
ω1
Ps-G
] et
praem.
Ω
F ΩX P15205
Rusch
Ed1530
Clementina
quasi
lugens et contristatus sic humiliabar. 29
29
<divisio.> nostrum sic complacebam ¦
D30
Ω
F
ω
1] nostrum ¦ sic complacebam ΩS
Numérotation du verset
Ps. 34,15 XVIII
Et adversum30 me letati sunt
30 adversum
Ps-G D30
ΩF ΩSX
P10489 ω
1
Rusch
] adversus
Ps-G
(L ΦRGV)
D14
ΩM
et convenerunt ¦
congregata31 sunt
31 congregata] congregati ΩX*
super me flagella et ignoravi.
Numérotation du verset
Ps. 34,16 XIX
Dissipati sunt
nec compuncti† temptaverunt me
subsannaverunt me32
32 me1 D14² D30 Ω
F ΩS
Rusch Ps-G
]
om.
D14* | me²
Ps-G
D30
Rusch
]
om.
D14 ΩS*
subsannatione ¦ frenduerunt super me
dentibus suis. 33
33
<divisio.> sunt ’ nec compuncti +
D30 ω
1] sunt nec compuncti ¦ … ΩMFS, sunt compuncti... me ¦... subsanatione ΩP
Numérotation du verset
Ps. 34,17 XX
Domine
quando respicies ¦
restitue
animam meam a malignitate eorum’ a leonibus
unicam meam. 34
34
<divisio.> respicies ¦ … meam… eorum ’
D30 ω
1
]
respicies… meam ¦… eorum Ω
F
P15205
; respicies ’… meam… eorum ¦ Ω (respicies… Ω
MX), respicies... eorum ¦ ΩP
Numérotation du verset
Ps. 34,18 XXI
Confitebor tibi in Ecclesia
magna ¦
in populo
gravi laudabo te.
Numérotation du verset
Ps. 34,19 XXII
Non supergaudeant mihi
qui adversantur mihi inique ¦ qui oderunt
me35 gratis et annuunt oculis.
35 me
Ps-G
D30 Ω
F ΩP
Rusch
]
om.
D14 (hapax)
Numérotation du verset
Ps. 34,20 XXIII
Quoniam
mihi quidem pacifice loquebantur ¦
et in iracundia
terre loquentes dolos cogitabant.
Numérotation du verset
Ps. 34,21 XXIV
Et
dilataverunt super me os suum ¦
dixerunt
euge euge
viderunt oculi nostri.
Numérotation du verset
Ps. 34,22 XXV
Vidisti Domine
ne sileas ¦
Domine ne discedas a me.
Numérotation du verset
Ps. 34,23 XXVI
Exsurge36
36 Exsurge ΩP] + Domine R* L P15205 cum LXX Ps-R
et intende37 iudicio
37 intende ΩP] + in
P10489
meo ¦ 38
38 iudicio meo
D14 D30
Ω
F ΩP
ω
1
Rusch Ps-G
Ps-αγ
Ps-Moz
] iudicium meum
Ps-G
(L ΨB*)
cum Ps-R
Deus meus et Dominus meus in causam meam39. 40
39 causam meam
D14 D30
Ω
F ΩP
ω
1
Cor2
(secundum satis antiq. et grecum)
Rusch Ps-G
] causa mea
Ps-G
(R F ΦG²V U)
Cor2
(secundum antiquiores)
|
40 <Divisio> meo ¦… meus Ω
MFX
P15205
] meo ¦ ... meus ’
ω
1, meo Deus meus ¦ ΩS
ω
1 ΩP
|
Numérotation du verset
Ps. 34,24 XXVII
Iudica me
secundum iustitiam
meam41*
41 meam
Ι² G* K
Ω
F
Ω
P15205 P10489 cum Ps-α Ps-Moz
C] tuam
Cor2 (
hebr. anti. grecum Remigius exponit
) ω
1 ΩP
Rusch Weber
Domine Deus meus ¦
et non supergaudeant mihi42. 43
42 et non... mihi] non insultent in me inimici mei
L, cf. Ps-R
|
43 <Divisio> meam… meus ¦
D30 ω
1 (tuam…) Ω] meam ¦…meus
P15205
|
Numérotation du verset
Ps. 34,25 XXVIII
Non dicant
in cordibus suis
euge euge
anime nostre ¦ nec dicant devorabimus44 eum.
44 nec
Cor2
(hebr. et antiq.)
D14 D30
Ω
F ΩP
Rusch Ps-G
] ne
Ps-G
(M W) Ps-H, non ΩX* | devorabimus
Ps-G
(ΦR²GP
G
² K ΨB² D)
Cor2
Ω Ω
F ΩP
ω
1
P15205 P10489 Rusch
] devoravimus
Ps-G
(ΦR*
G*
ΨB*)
D30 Ed1530 Clementina Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 34,26 XXIX
Erubescant
et revereantur simul ¦
qui gratulantur
malis meis.
Numérotation du verset
Ps. 34,XXX
Induantur
confusione et reverentia ¦ qui maligna45
45 maligna
Ps-G
(R F C)
D14 D30
CorS3* Ω ΩP P15205
P10489
ω1
Rusch cum Ps-R
(N² T* Q² R² rell. codd.)] magna CorS3
Clementina
, restit. errante archetypo
Ps-G
(L) cum hebr. LXX Ps-R (A H N* S T² Q* R* edd.)
loquuntur super me.
Numérotation du verset
Ps. 34,27 XXXI
Exultent et letentur qui volunt iustitiam meam ¦
et dicant semper magnificetur
Dominus qui volunt pacem
servi eius.
Numérotation du verset
Ps. 34,28 XXXII
Et lingua
mea
meditabitur iustitiam tuam ¦ tota die laudem tuam.
Psalmus 34
Numérotation du verset
Ps. 34,ad litteram
marg.|
{3.667} .1.
Iudica domine nocentes.
Huic Psalmo premittitur talis titulus in Hebreo, et in translatione Hieronymi iuxta Hebreum, David, tamen in Hebreo preponitur littera lamech, ad designandum, quod David est dativi casus, et est sensus. Hic psal. appropriatus est ipsi David tanquam eius autori, et sic apparet autor huius psal. Materia autem eius non sic apparet. Expositores tamen Hebrei, et Latini dicunt communiter, quod David fecit hunc psal. contra persecutionem Saulis petens divinum auxilium, in qua persecutione multos psal. fecit, quia diu duravit. Et dividitur in duas partes, quia primo David postulat auxilium divine defensionis. secundo declarat periculum sue persecutionis, ibi. Surgentes testes. Prima in tres, quia primo petit auxilium divinum. secundo prophetice predicit deiectionem hostium, ibi : Confundantur. tertio exprimit sue liberationis gaudium, ibi. Anima autem mea exultabit in domino. Circa primum dicit.
marg.|
.2.
Iudica domine nocentes me.
Iudicio condemnationis in hoc facto, quia iniuste persequuntur me, sicut patet manifeste ex decursu 1Rg. quia David nihil mali fecerat Sauli, aut populo suo, sed fecerat eis multa bona, pro quibus reddebant ei mala propter ea subdit David.
marg.|
.3.
Expugna impugnantes me.
Quia non possum eos expugnare.
marg.|
.4.
Apprehende arma.
Loquitur de Deo more humano, quia aliquis volens auxilium prestare alicui munit se armis, et hoc duplicibus scilicet armis ad sustinendum ictus, et quantum ad hoc dicit.
marg.|
{3.668} .5.
Et scutum.
Et armis ad invadendum, et quantum ad hoc subdit.
marg.|
.6.
Effunde frameam.
idest evagina gladium.
marg.|
.7.
Et conclude adversus.
Ita quod non possint amplius me persequi.
marg.|
.8.
Dic anime mee.
Per revelationem interiorem.
marg.|
.9.
Salus tua ego sum.
per effectum exteriorem.
marg.|
.10.
Confundantur.
hic consequenter David prophetice predicit deiectionem hostium, s. Saulis, Deg, et consimilium, dicens. Confundantur. hoc fuit impletum quando Saul confusibiliter de prelio fugiens seipsum interfecit, et similiter Deg armiger eius, et magna pars populi fugiendo interiit, et isti pluries quesierant David ad mortem.
marg.|
.11.
Fiant.
quia sicut pulvis non potest resistere ventorum impulsui, sic nec Saul, et viri eius Philisthinorum invasioni.
marg.|
.12.
Et angelus.
Non enim Saul, et exercitus eius fuissent sic debellati a Philistheis, nisi angelus domini iusto dei iudicio fuisset contrarius eis pro peccatis suis, secundum quod dicitur Deut. 32. de filiis Israel, quando persequebatur unus mille, et duo fugarent decem milia, nonne ideo, quia deus suus vendidit illos, et dominus conclusit illos ?
marg.|
.13.
Fiat via.
Ut non videant nociva ad evitandum.
marg.|
.14.
Et lubricum.
Ut non possint stare.
marg.|
.15.
Et angelus domini.
hoc totum predixit David prophetice, et motus zelo divine iustitie. et causam dicte punitionis subiungit, quando dicit.
marg.|
.16.
Quoniam gratis.
idest, sine causa.
marg.|
.17.
Absconderunt.
quia Saul, et complices sui ponebant insidias occultas contra David, ut habetur. 1Rg. 23.
Numérotation du verset
Ps. 34,ad litteram
marg.|
{3.669} .1.
Supervacue.
dicentes vituperia de me mendaciter, ut supra expositum est frequenter.
marg.|
.2.
Veniat illi.
In hoc predicit per prophetie modum mortem ipsius Saulis, qui voluit David malitiose occidere per manus Philisthinorum, ut habetur 1Rg. 18. et ipse Saul ab ipsis Philistheis fuit vulneratus, et timens ab eis turpiter occidi seipsum interfecit, ut habetur 1Rg. 21. et sic cecidit in laqueum quem paraverat ipsi David, quod a principio ignoravit.
marg.|
.3.
Anima autem mea.
Hic consequenter exprimit gaudium de sua liberatione futura de manu Saulis, et omnium adversariorum suorum, dicens. Anima autem mea. sibi gratias devote reddendo.
marg.|
.4.
Et delectabitur super salutari suo.
id est de hoc, quod salvavit me pro sue voluntatis beneplacito, non dicit de morte Saulis, et exercitus eius, de qua doluit, et luxit, ut habetur 2Rg. 1. Sed gaudere de propria salute pertinet ad caritatem, quam habet homo ad seipsum.
marg.|
.5.
Omnia ossa mea dicent.
Magna enim letitia, et admiratio mentis redundat ad vires corporis ideo dicit : Omnia ossa mea dicent, id est, manifestabunt gestibus exultationis gratitudinem mihi prestite salvationis.
marg.|
.6.
Domine quis similis tui.
quasi dicat nullus.
marg.|
.7.
Eripiens inopem.
id est meipsum, et populum mihi adherentem. Erat enim David a facie Saulis fugitivus, et per consequens bonis suis spoliatus, convenerunt etiam ad ipsum homines de pauperati, et debitis obligati, ut habetur 1Rg. 22. et factus est eorum princeps.
marg.|
{3.670} .8.
De manu fortiorum eius.
scilicet Saulis, et sui exercitus.
marg.|
.9.
Egenum, et pauperem a diripientibus.
bona enim mobilia, et immobilia fugitivorum fisco regio applicantur, et sic bona David, et eorum, qui cum ipso erant, diripuerunt satellites Saulis.
marg.|
.10.
Surgentes.
Postquam David postulaverat auxilium divine defensionis, hic consequenter allegat periculum sue persecutionis, et primo propositum declarat, secundo pro se, et sibi compatientibus orat, ibi. Exultent. Prima in tres, quia primo ostendit propositum ex impositione falsi. Secundo ex conspiratione communi, ibi : Et adversum me. tertio ex adiunctione doli, ibi : Quoniam mihi. Circa primum sciendum, quod multi de populo Israel ad habendum gratiam Saulis imponebant David multa falsa, quibus applaudebant Saul, quia per hoc persecutio, quam faciebat contra David, videbatur esse iusta : et ex hoc aggravabatur persecutio contra David : et hoc est, quod dicit. Surgentes testes iniqui. quia aliqui de predictis proponebant falsa contra David coram Saule, et alii attestabantur ad maiorem assertionem.
marg.|
.11.
Que ignorabam, interrogabant me.
idest, non eram mihi conscius istorum malorum.
marg.|
.12.
Interrogabant me.
id est proponebant contra me, acsi deberem respondere, loquitur de se quasi de reo, qui habet respondere parti adverse.
marg.|
.13.
Retribuebant mihi mala pro bonis.
quia multa bona fecerat David Sauli, et populo eius, pugnando pro eis contra Philistheos, ut patet 1Rg. in pluribus locis.
marg.|
.14.
Sterilitatem anime mee.
quia ex persecutione Saulis cogebatur vitam austeram ducere in desertis, et sterilibus locis
Numérotation du verset
Ps. 34,ad litteram
marg.|
{3.671} .1.
Ego autem cum mihi molesti essent, induebar cilicio.
in signum humiliationis, et mortificationis ad impetrandum beneficium divine consolationis.
marg.|
.2.
Humiliabam in ieiunio animam meam.
idest, vitam meam animalem.
marg.|
.3.
Et oratio mea in sinu.
id est, ad bonum meum ordinabitur, et quia David ex persecutione Saulis a caritate fraterna non decidit, quod maxime patet ex hoc, quia idem in manu sua tradito bis a morte pepercit, ut habetur 1Rg. 24. et 26.
marg.|
.4.
Quasi proximum.
ideo dicitur : Et quasi fratrem nostrum, supple reputans Saulem, et eius populum.
marg.|
.5.
Sic complacebam.
in prosperitate eorum contra Philistheos, ut dictum est supra Ps. 4.
marg.|
.6.
Quasi lugens, et contristatus.
de eorum adversitate, unde luxit, et planxit de Saulis, et sui exercitus morte, ut habetur 2Rg. 1.
marg.|
.7.
Et adversum me.
Hic consequenter ostendit gravitatem sue persecutionis ex conspiratione communi contra eum, quia etiam illi, qui erant de tribu David cum Saule aspirabant ad mortem ipsius David, ut patet de Zipheis 1Rg. 24. Et ibidem habetur quod Saul dixit de David : Quia si terram ingressus fuerit, perscrutabor eum in milibus Iuda, de qua tribu erat David, et multo magis illi, qui erant de aliis tribubus, erant cum Saul in persequendo David, et hoc est, quod dicit. Et adversum me. quia venientes cum Saule ad querendum David {3.672} pretendebant hilarem faciem ad captandum gratiam regis.
marg.|
.8.
Congregata sunt.
Quia non semper previdebat pericula sibi preparata, ut patet ex hoc, quod habetur 1Rg. 23.d. ubi dicitur, quod Saul, et viri eius cingebant David, et viros eius in modum corone, ita quod desperabat se posse evadere. Non enim posuisset se in tali loco ubi sic cingi potuisset, si paratum sibi periculum prescivisset.
marg.|
.9.
Dissipati sunt.
a connexione caritatis fraterne erga me.
marg.|
.10.
Nec compuncti.
de sua iniquitate.
marg.|
.11.
Tentaverunt me.
scilicet capere.
marg.|
.12.
Subsannaverunt me subsannatione.
idest, derisione dicta a naso rugato. Dicebant enim adulatores, et detractores vituperia de David in presentia Saulis eius benevolentiam captantes.
marg.|
.13.
Frenduerunt super me.
Pretendebant enim coram Saule, quod vellent si possent eum devorare, et ideo contra talia convertit se ad Deum deprecandum, dicens.
marg.|
.14.
Domine quando respicies.
me oculo tue pietatis, et misericordie.
marg.|
.15.
Restitue animam meam.
id est, pone me in securitate ab eorum persecutione, ita quod sim restitutus in pristina pace.
marg.|
.16.
A leonibus.
id est ab hominibus crudelibus more leonum.
marg.|
.17.
Unicam meam.
idest, vitam meam solam, licet enim plures essent cum David, tamen ipsum solum querebat Saul, et complices eius interficere.
Numérotation du verset
Ps. 34,ad litteram
marg.|
{3.673} .1.
Confitebor.
idest, utinam confitear tibi confessione laudis in loco cultus tui. Hebrei enim non habent optativum modum, sed utuntur futuro indicativi modi loco optativi.
marg.|
.2.
In populo gravi.
Moribus, et etate, cuiusmodi sunt sacerdotes, et Levite.
marg.|
.3.
Laudabo te.
idest, utinam laudem. Una enim causa quare David affligebatur in persecutione Saulis, erat propter hoc, quod accedere non audebat ad locum divini cultus.
marg.|
Vel potest aliter exponi, ut sit prophetia de futuro, cum dicitur. Confitebor tibi, etc. quia psal. a David facti cantabantur a cultoribus Dei in ve. testa. et etiam modo cantantur in novo.
marg.|
.4.
Non supergaudeant mihi.
Capiendo me, et tenendo ad suam voluntatem.
marg.|
.5.
Qui adversantur,
scilicet Saul, et complices eius, ut patet ex precedentibus.
marg.|
.6.
Qui oderunt me gratis.
id est sine causa me odientes in cordibus suis.
marg.|
.7.
Et annuunt oculis.
Passiones enim odii, et ire maxime apparent in facie, et in oculis potissime.
marg.|
.8.
Quoniam mihi.
Hic consequenter ostenditur gravitatem sue persecutionis ex adiunctione doli, qui maxime aggravat persecutionem, quia tunc nescit positus in persecutione in quibus debeat confidere, propter quod Apostolus 2Cor. 11.f. enumeratis periculis in quibus fuerat ultimo loco dicit, periculis in falsis fratribus, quia illud fuerat maius, secundum hoc igitur dicit David.
marg.|
Quoniam mihi
.
pretendentes mihi amicitiam.
marg.|
.9.
Et in iracundia.
idest, secundum modum hominum terrenorum, qui aliud habent in corde, et aliud in ore.
marg.|
{3.674}
marg.|
.10.
Dolos cogitabant.
scilicet, contra me, ut patet de habitatoribus Ceile, et Zipheis 1Rg. 23.
marg.|
.11.
Et dilataverunt.
Loquentes superbe.
marg.|
.12.
Dixerunt. Euge euge.
Interiectio est gaudentis.
marg.|
.13.
Viderunt oculi nostri.
Fugam, et exilium istius hominis.
marg.|
.14.
Vidisti domine.
Hanc iniquitatem contra me.
marg.|
.15.
Ne sileas.
Hoc est, ne dissimules, et transeas absque debita punitione. Hoc dicebat David non zelo vindicte, sed divine iustitie.
marg.|
.16.
Domine ne discedas a me.
Subtrahendo brachium defensionis tue, quia non possem tot laqueos evadere.
marg.|
.17.
Exurge et intende.
Eos condemnando.
marg.|
.18.
Deus meus.
quia non habeo iudicem ad quem possim recurrere, nisi ad te, quia pars adversa erat rex terre.
marg.|
.19.
Iudica me.
Que non condemnat innocentes, sed impios.
marg.|
.20.
Et non supergaudeant mihi.
Capiendo me, et tenendo secundum suam voluntatem.
marg.|
.21.
Non dicant.
Gaudentes de mea captione, sicut Philisthei gaudebant de captione Samsonis. Iudic. 16.a.
marg.|
.22.
Nec dicant devorabimus eum.
Quasi dicat, si tenerent me statim tractarent me interficere crudeli morte.
marg.|
.23.
Erubescant.
Impii.
marg.|
.24.
Et revereantur simul.
Tanquam frustrati sua intentione.
marg.|
.25.
Qui gratulantur malis meis.
id est querunt gratulari, scilicet Saul, et eius viri.
marg.|
.26.
Induantur confusione.
id est timore, quasi dicat talibus circundentur undique, sicut vestimentum circundat hominem ex omni parte.
Numérotation du verset
Ps. 34,ad litteram
marg.|
{3.675} .1.
Qui maligna,
etc. Loquentes de me falsa coram Saule.
marg.|
.2.
Exultent.
Hec est ultima pars huius psal. in qua David oravit pro se, et compatientibus sibi dicens : Exultent, idest, approbent.
marg.|
.3.
Iustitiam meam.
Deum laudando de mea liberatione a periculis gravibus, ideo sequitur.
marg.|
.4.
Qui volunt pacem servi eius.
idest mei, qui sum servus domini.
marg.|
.5.
Et lingua mea,
etc. idest ore, et corde eam confitebitur.
marg.|
.6.
Tota die laudem tuam,
etc. idest singulis diebus. Mystice autem exponitur Ps. iste de Christo cuius David fuit figura, sicut dictum fuit supra, Ps. 3. et 4. qui passus est in se, et in membris suis a populo iudaico, et tyrannis, et ideo in hoc Psalmo secundum humanitatem loquens. Primo petit a patre seu tota Trinitate auxilium protectionis, et secundo exprimit gravitatem sue perfectionis, ibi : insurgentes : Quam{3.676}gravitatem explicat primo ex impositione falsi, quia sibi fuit impositum, quod esset falsus propheta, et membris suis, quod essent magi, et deceptores, secundo, ex conspiratione communi, ibi. Et adversum me. quia contra eum convenerunt Herodes, et Pontius Pilatus cum principibus sacerdotum, ut supra expositum fuit 2. Psal. Tertio, ex adiunctione doli, ibi. Quoniam mihi quidem pacifice loquebantur : quia multos dolos cogitaverunt contra Christum, ut patet ex textu evangelii, et contra membra eius, ut patet ex Actibus apostolorum, et ex epistolis Pauli. Residuum autem huius expositionis omitto : Tum propter brevitatem sectandam. Tum quia satis diffuse traditur in glossa super psalmum. Tum quia consideratis illis, que sunt exposita de David in hoc psalmo potest de facili applicari littera huius psalmi Christo pro eius persona, partim pro membris suis, in quibus se dicit persecutionem pati. Act. 9.a. Saule Saule, quid me persequeris ?
Numérotation du verset
Ps. 34,moraliter
marg.|
{3.667} .1.
Iudica domine.
Hunc Psal. fecit David sic, et plures alios, petens dei subuentionem contra Saulis persecutionem.
marg.|
Mystice vero potest exponi de Christo, cuius David figura fuit, et passus est in se, et membris suis a Iudeis, et Gentilibus tyrannis. Igitur homo Christus petit primo patris auxilium, dicens. Iud. do. no. m. puniendo eos secundum ordinem iustitie tue.
marg.|
.3.
Expugna.
quod factum fuit per exercitum Romanorum, qui debellavit Iudeos in ultionem mortis Christi, et discipulorum suorum, et in hoc Romanus exercitus fuit divinum instrumentum.
marg.|
.4.
Apprehende.
Nam in exercitu Romano fuerunt ista.
marg.|
.7.
Et conclude.
quia Iudei fuerunt a Romanis obsessi, et tandem capti, et partim occisi, et partim captivati, sicut predixerat Christus Luc. 19.g. Circundabunt te inimici tui vallo, etc.
marg.|
.8.
Dic anime mee.
Quod factum fuit in persona Christi in eius {3.668} resurrectione, et in membris eius. nam ante destructionem. Iudee fideles, qui erant ibi, monitu angeli transierunt in regnum Agrippe, et fuerunt salvati.
marg.|
.10.
Confundantur.
Sicut fuerunt Iudei per exercitum Romanorum.
marg.|
.11.
Fiant tanquam pulvis.
quia per orbem fuerunt in captivitatem dispersi.
marg.|
.12.
Et angelus domini.
Angelus iste potest intelligi Romanus exercitus, qui ad hoc a domino fuit missus.
marg.|
.13.
Fiant vie illorum tenebre.
Per excecationem, Ro. 11.c. Cecitas ex parte contigit in Israel.
marg.|
.14.
Et lubricum.
Nam propter cecitatem ruunt de peccato in peccatum.
marg.|
.15.
Et angelus domini persequens eos.
nam executor est divine iustitie.
marg.|
.16.
Quoniam gratis.
idest, sine causa.
marg.|
.17.
Absconderunt mihi interitum.
Frequenter enim Christo insidias posuerunt, ut patet in evangelio, et etiam in membris suis, ut patet in Actibus apostolorum pluribus locis.
Numérotation du verset
Ps. 34,moraliter
marg.|
{3.669} .1.
Supervacue.
idest, false, dicentes eum voratorem, et vini potatorem, et virtute demonis signa facientem.
marg.|
.2.
Veniat illi laqueus.
idest, Romanus exercitus.
marg.|
†
Et captio, quam abscondit,
etc. Scribitur Mt. 22. quod Iudei volentes capere Christum in sermone, quesierunt ab eo, si licitum erat eis dare tributum Cesari, ut si diceret, quod non, accusarent eum quasi moventem populum ad rebellionem, et ipsi per hoc, scilicet, per rebellionem a Romanis fuerunt capti, et captivati, et occisi, ut dicit Iosephus in libro de iudaico bello.
marg.|
.3.
Anima autem mea exultabit in domino
, scilicet, in mea resurrectione.
marg.|
.5.
Omnia autem ossa mea.
per que significantur dotes corporis {3.670} gloriosi.
marg.|
.5.
Dicent.
id est facto ostendent potentiam Dei. ideo subditur.
marg.|
.6. Domine quis similis tui. Eripiens inopem, et pauperem. id est, Christum pauperem.
marg.|
.8.
De manu fortiorum.
idest, demonum, qui naturali potestate erant fortiores Christo homine.
marg.|
.10.
Surgentes testes iniqui
, id est, Iudei membra diaboli accusantes Christum coram Pilato.
marg.|
.11.
Que ignorabam
, idest, non approbabam.
marg.|
.12.
Interrogabant me.
imponentes, quod ea fecissem, et sic deberem reddere rationem.
marg.|
.13.
Retribuebant mihi mala
etc. tanquam ingratissimi.
marg.|
.14.
Sterilitatem anime mee.
id est, defectum omnium bonorum imponentes mihi.
Numérotation du verset
Ps. 34,moraliter
marg.|
{3.671} .1.
Ego autem cum mihi molesti essent induebar cilicio,
etc. Christus enim Matthei 11.c. asperitatem vestium commendavit, et ideo verisimile est, quod ea usus fuerit, quia cepit facere, et docere, Act. 1.a. Humiliabam in ieiunio animam meam. 40. diebus, et 40. noctibus. Matthe. 4.
marg.|
.3.
Et oratio mea in sinu meo convertetur.
quod fuit impletum in glorificatione sui corporis, et exaltatione proquibus oraverat.
marg.|
.4.
Quasi proximum, et quasi fratrem nostrum.
reputabam populum iudaicum, de quibus natus fui secundum carnem. Ideo.
marg.|
.5.
Sic complacebam.
in bonis eorum, Io. 10.b. Ego veni, ut vitam habeant, et abundantius habeant.
marg.|
.6. Quasi lugens, et contristatus, etc. de malis eorum.
marg.|
†
Sic humiliabar.
Luce 19.f. Videns Iesus civitatem sanctam Ierusalem, flevit super illam propter mala populo iudaico imminentia.
marg.|
.7.
Et adversum me letati sunt.
hic ponitur gratuitas persecutionis Christi a populo Iudeorum, cum dicitur. Et adversum me letati. de mea captione.
marg.|
{3.672} †
Et convenerunt.
Accusantes me coram Pilato.
marg.|
.8.
Congregati sunt super me.
Quia Pilatus fecit eum flagellari, et postea crucifigi.
marg.|
†
Et ignoravi.
idest, sic me habui acsi ignorarem flagella super me ventura, nam ivit obviam querentibus ipsum, et se manifestavit.
marg.|
.9.
Dissipati sunt.
scilicet, Iudei per Romanos propter peccatum in me.
marg.|
.10.
Nec compuncti.
quia pro maiori parte remanserunt contra Christum obstinati.
marg.|
.11.
Tentaverunt me.
capere sermone.
marg.|
.12.
Subsannaverunt me.
in cruce, dicentes : Vah qui destruis templum Dei, etc.
marg.|
.13.
Frenduerunt.
Sicut canes rabidi.
marg.|
.14.
Domine quando.
hic ponitur oratio Christi pro sua liberatione, cum dicitur : Domine quando respicies. oculo clementie tue.
marg.|
.15.
Restitue.
Quod factum fuit in sua resurrectione.
marg.|
.16.
A leonibus unicam.
id est, ecclesiam meam a tyrannis, quod factum fuit tempore Constantini Imperatoris.
Numérotation du verset
Ps. 34,moraliter
marg.|
{3.673} .1.
Confitebor tibi.
in membris meis.
marg.|
†
In ecclesia magna.
quia tunc ecclesie fuerunt aperte, et alie plures de novo edificate.
marg.|
.2.
In populo gravi.
Moribus.
marg.|
.3.
Laudabo te.
Laus enim talium est accepta apud deum.
marg.|
.4.
Non supergaudeant mihi.
scilicet, tyranni, qui gaudebant de destructione ecclesie.
marg.|
.6.
Qui oderunt me gratis.
idest, sine causa.
marg.|
.7.
Et annuunt oculis.
nam aliquando tyranni pretendebant bonum vultum {3.674}membris Christi, ut per blanditias eos averterent a fide. Ideo subdit.
marg.|
.9.
Quoniam mihi quidem dilataverunt super.
Superbe loquentes contra me ac meos fideles.
marg.|
.12.
Dixerunt. Euge.
Gaudentes de fidelium afflictione.
marg.|
†
Ne discedas.
tuam defensionem subtrahendo.
marg.|
.17.
Exurge.
pro me iudicando.
marg.|
.19.
Iudica me secundum iustitiam.
que protegit innocentes, et punit malignantes.
marg.|
.20.
Et non supergaudeant mihi.
Habentes intentum suum malignum.
marg.|
.23.
Erubescant, et revereantur,
etc. Videntes contrarium intentionis sue perverse.
marg.|
.26. Induantur confusione, et reverentia, idest, timore.
Numérotation du verset
Ps. 34,moraliter
marg.|
{3.675} .2.
Exultent, et letentur,
etc. idest, gaudeant exterius in facie, et interius in corde.
marg.|
{3.676} †
Et dicant.
Deum laudando.
marg.|
.4.
Qui volunt pacem servi eius
, id est, ecclesie, que veraciter Deo servit. Cetera patent.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 34), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 12/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_34)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 34), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 12/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_34)
Notes :