Nicolaus de Lyra

Psalmus 28

Numérotation du verset Ps. 28,1 

¶ Psalmus David
¶Codd. : (Ps. 28) D30 Rusch Ps-G, def. C
in consummatione tabernaculi1.
1 tabernaculi] + prophetia enigmate cum Dei dictione D30
Numérotation du verset Ps. 28,I 

Afferte Domino
filii Dei ¦
afferte Domino2
2 Domino] om. Ω M
filios arietum.
Numérotation du verset Ps. 28,2 II

Afferte Domino
gloriam
et honorem†
afferte Domino gloriam
nomini eius ¦
adorate Dominum
in atrio sancto eius.
Numérotation du verset Ps. 28,3 III

Vox Domini
super aquas†
Deus maiestatis
intonuit ¦ Dominus super aquas multas.
Numérotation du verset Ps. 28,4 IV

Vox Domini
in virtute ¦
vox Domini in magnificentia.
Numérotation du verset Ps. 28,5 V

Vox Domini
confringentis cedros ¦ et confringet
Dominus cedros Libani.
Numérotation du verset Ps. 28,6 VI

Et comminuet eos3
3 eos ΦRP² Ps-G (K) ΩS Rusch ] eas Ps-G D30
tamquam vitulum Libani ¦ et dilectus
quemadmodum filius4 unicornium.
4 filius Ps-G Rusch ] filios (hapax)
Numérotation du verset Ps. 28,7 VII

Vox Domini intercidentis
flammam ignis†
Numérotation du verset Ps. 28,8 

vox Domini concutientis desertum ¦ et5 commovebit
5 et] om. ΩS*, et non ΩS²
Dominus desertum Cades.
Numérotation du verset Ps. 28,9 VIII

Vox Domini preparantis
cervos†
et revelabit condensa ¦
et in templo eius
omnes dicent6 gloriam.
6 omnes dicent D30 Rusch cum Ps-R ] omnis dicet Φ Ps-G
Numérotation du verset Ps. 28,10 IX

Dominus diluvium
inhabitare facit ¦
et
sedebit
Dominus rex in eternum.
Numérotation du verset Ps. 28,11 X

Dominus virtutem
populo suo dabit ¦
Dominus benedicet
populo suo in pace.

Psalmus 28

Numérotation du verset Ps. 28,ad litteram 
marg.| {3.619} .1. Afferte domino. Huic Psalmo premittitur talis titulus in Hebreo ; Psalmus David. in translatione vero Hieronymi dicitur Cantici David et in idem redit : et patet expositio ex dictis supra Ps. 22. et 23. De materia autem huius psal. dicit Hieronymus in prologo huius libri, quod David fecit hunc psal. in consummatione tabernaculi, quod fecit ad reponendum arcam Domini, ut habetur 1Par. 16. Quo consummato erat ibi Deo devote offerendum, et serviendum : et secundum hoc iste Psalmus dividitur in duas partes, quia primo David invitat ad offerendum Deo devote. secundo declarat quod serviendum est ei humiliter, et prompte, ibi : Vox domini Circa primum dicit sic : Afferte domino filii. id est, vos filii Israel, qui estis filii Dei, tanquam ab eo specialiter electi, secundum quod ipse dicit Ex. 4.f. Filius meus primogenitus Israel. Vel aliter.
marg.|  .2. Filii Dei. Id est, vos sacerdotes, et ministri, qui inter filios Israel estis specialiter electi ad cultum Dei.
marg.| {3.620} .3. Afferte domino. Hoc dicitur propter iuge sacrificium, in quo offerebantur quotidie duo agni immaculati, unus in mane, et alius in vespere : et per hoc intelliguntur alie oblationes, et sacrificia que offerebantur medio tempore : quia ante sacrificium matutinum non poterat fieri aliqua oblatio, seu sacrificium. Similiter nec post iuge sacrificium vespertinum.
marg.|  .4. Afferte domino. omnia opera vestra bona ad eius gloriam dirigendo, secundum quod dicit Apostolus 1. Cor. 10.g. Omnia in gloriam Dei facite. Hoc autem facit fides operans per dilectionem, in quibus consistit cultus Dei interior ; propter quod dicit Augus. in Enchiridion : Fide, spe, et caritate diligitur Deus, seu colitur.
marg.|  .5. Afferte domino. id est nomini eius Tetragrammaton, quod habebatur in tanta reverentia apud Hebreos, quod non nominabatur in publico, sed tantum in templo in benedictionibus sacerdotum super populum.
marg.|  .6. Adorate dominum. id est sacerdotum ubi fiebant sacrificia, quod erat sanctius alio atrio, in quo erant alii vulgares ad adorandum, et audiendum verbum divinum.
Numérotation du verset Ps. 28,ad litteram 
marg.| {3.621} .1. Vox domini. Hic consequenter David declarat, quod Deo sit obediendum prompte, et hoc per multa exempla virtutis divine, cui nullus potest resistere. Primum est exemplum de transitu maris rubri, cum dicitur : Vox domini. quia sicut dictum fuit Ex. 14. de nube intermedia inter castra Israel, et Egyptiorum divino iussu processerunt tonitrua, et fulgura subvertentia rotas curruum Egyptiorum, et aque reverse sunt super Egyptios, ideo subditur.
marg.|  .2. Dominus super aquas multas. Secundum exemplum est in datione legis, que facta est in terroribus divine virtutis, secundum quod dicitur Ex. 19.c. Iam advenerat dies tertius, et mane inclaruerat, et ecce ceperunt audiri tonitrua, et micare fulgura, et nubes densissima operuit montem, clangorque buccine vehementius perstrepebat, et quantum ad hoc dicitur.
marg.|  .3. Vox domini. postea locutus est dominus di. Ego sum dominus Deus tuus qui eduxi te de terra Egypti. Et consequenter ponuntur decem decalogi precepta : et quantum ad hoc dicitur.
marg.|  .4. Vox domini. Loquebatur enim sicut rex magnificus imponens precepta. Et quia filii Israel fuerunt valde perterriti, secundum quod dicitur ibi : Et perterriti, ac pavore concussi steterunt procul dicentes. Moysi : Loquere tu nobis, et audiemus, non loquatur nobis dominus, ne forte moriamur : et quantum ad hoc dicitur.
marg.|  .5. Vox domini. Id est, maiores illius populi, qui confracti timore sic loquebantur Moysi.
marg.|  .6. Et confringet dominus. Hoc additur ad denotandum magnitudinem principum illius populi, qui erant capita tribuum. In monte enim Libani crescunt maiores cedri, quam alibi.
marg.|  .7. Et comminuet. id est sicut vitulum pascentem in Libano, qui ex modico {3.622} sonitu, et fragore terretur, et tremit : sic isti fuerunt mirabiliter territi, ut predictum est, et quasi comminuti in mente : quia considerantes divinam maiestatem, et suam fragilitatem, reputaverunt se quasi nihil, et sicut res comminuta : quia tamen Moyses non fuit in aliquo territus dixit ad populum : Nolite timere, etc. Et subditur : Moyses autem accessit ad caliginem in qua erat dominus. ideo subditur.
marg.|  .8. Et dilectus. scilicet Moyses, qui fuit Deo dilectus, et hominibus, ut habetur Eccles. 45.
marg.|  .9. Quemadmodum. id est securus, et imperterritus, sicut unicornis. In translatione autemHieronymi iuxta Hebreum sic habetur : Et disperget eas quasi vitulum Libani, et Sirion quasi filius rhinocerontis. Et eadem est sententia, quia multum territi disperguntur, unde de filiis Israel dicitur ubi supra, Perterriti, ac pavore concussi steterunt procul. Et Sirion, id est filius, per quem intelligitur Moses a Deo predilectus. Sicut filius, quasi filius rhinocerontis, id est ita impavidus, sicut rhinoceros, quod idem significat quod unicornis. Tertium exemplum est de vindicta domini facta in deserto de Core, et complicibus eius, ut habetur Nm. 16.e. Ex quibus aliqui fuerunt combusti per ignem a Deo immissum, et aliqui a terra absorpti, et quantum ad hoc dicitur.
marg.|  .10. Vox domini intercidentis etc. quia Aaron pro illa plaga sedanda obtulit thymiama : et sic cessavit incendium, secundum quod dicitur Numeri 16.g. Obtulit thymiama, et stans inter mortuos, et vivos pro populo deprecatus est, et plaga cessavit.
marg.|  .11. Vox domini. quia tunc fuit terremotus, et terra aperuit os suum et deglutivit Core, Dathan, et Abiron, et tabernacula eorum.
marg.|  .12. Et commovebit. Cassi. hoc additur : quia hoc factum accidit in deserto Cades, ubi manserunt filii Israel longo tempore, ut habetur Deuter. 1. Quartum exemplum ponitur cum dicitur.
Numérotation du verset Ps. 28,ad litteram 
marg.| {3.623} .1. Vox domini preparantis cervos. Dicunt Hebrei : Vox domini occidentis cervos. Hieronymi in translatione iuxta Hebraicum dixit : Vox domini obstetricans cervas, et secundum hoc ista littera multipliciter exponiturRabbi Salomon exponit eam de tempore Messie, in quo, ut dicit, Iudei abundabunt omnibus delitiis, ac bonis : et sic ad voluntatem eorum dominus interficiet cervos, et alia animalia sylvestria, que sunt comestibilia. Sed hoc dictum fundatur super errorem eorum, qui dicunt vitam futuram fore animalem cibis indigentem, sicut dixi plenius super Gn. 1. Et in hoc errore conveniunt cum Tartaris, et Saracenis. Dictio autem Hebraica hic posita equivoca est, ad designandum occisionem, obstetricationem, et preparationem. Secundum autem translationemHieronymi iuxta Hebraicum exponitur de virtute Dei dantis cervis virtutem pariendi, et etiam nutriendi fetus, ita quod supplet ibi vicem obstetricis. Secundum autem litteram communem potest exponi de terra Neptalim, secundum quod scribitur Gn. 49.c. Neptalim cervus emissus dans eloquia pulchritudinis : quod exponitur a doctoribus Hebreis, et Latinis, eo quod in sorte Neptalim erat terra primitiva ante alias sortes proferens fructus suos, sicut cervus velocius currit aliis animalibus : et propter hoc de illis fiebant sacrificia in solennitate paschali de granis novis : et tunc Levite cantabant divinas laudes que sunt eloquia pulchritudinis. Secundum hoc igitur per cervos hic intelliguntur fructus de terra Neptalim veloces ad maturescendum pre aliis animalibus, que quidem velocitas fiebat divina virtute omnia producente : et secundum hoc dicitur : Vox domini preparantis cervos. Et quia de illis fructibus fiebat oblatio in solennitate paschali, ut dictum est, ideo subditur.
marg.|  .2. Et revelabit. id est atrium sacerdotum, et templum, quia tunc aperiebantur ad solennius celebrandum divina, et dicitur.
marg.|  .3. Condensa  : eo quod vulgus non habebat illuc accessum liberum.
marg.|  .4. Et in templo eius. Quia tunc divine laudes fortius cantabantur per Levitas, et sacerdotes. Tamen hic accipitur templum pro tabernaculo, quod preparavit arce domini : et frequenter accipitur unum pro altero in veteris testamenti.
marg.|  .5. Dominus diluvium. Hic consequenter ponitur quintum exemplum de diluvio, quod tempore Ne fuit inductum divina {3.624} virtute super terram ad puniendum hominum malitiam, ut habetur Gn. 7. et quantum ad hoc dicitur : Dominus diluvium. id est, terram dissipatam per diluvium.
marg.|  .6. Inhabitare facit. per multiplicationem hominum, et animalium que in arca reservavit.
marg.|  .7. Et sedebit. tanquam iudex omnium.
marg.|  .8. Rex in eternum. secundum illud Is. 9.b. Multiplicabitur eius imperium, et pacis eius non erit finis. Ultimo David imprecatur populo suo bona, dicens.
marg.|  .9. Dominus virtutem. scilicet patientie in adversis.
marg.|  .10. Dabit populo. id est, det. Hebrei enim non habent modum optativi : sed pro eo utuntur futuro indicativi modi.
marg.|  .11. Dominus. id est, benedicat.
marg.|  .12. Populo suo. eum in temporalibus, et spiritualibus multiplicando.
marg.|  .13. In pace. Quia sicut dicit Priscianus : Si queratur, quid est summum bonum in vita ? bene respondetur, pax. Mystice posset exponi psalmus iste de materiali ecclesia, in qua quotidie offertur agnus immaculatus Iesus Christus ad honorem Dei patris, seu totius trinitatis, cui serviendum est, et prompte obediendum propter mirabilia que facit in celo, et in terris. Primo mirabili, correspondet sacramentum baptismi. secundum illud 1. Cor. 10.a. Omnes in Moyse baptizati sunt in nube, et in mari. Secundo vero exemplo correspondet publicatio evangelii, per quam confracti sunt cedri Libani, id est principes seculi, submittentes humiliter colla sua iugo fidei. Tertio exemplo correspondet repressio ignis iussu Dei comburendi virtutem amittentis in multis martyribus, sicut patet ex eorum legendis : et terremotus opprimens tyrannos, et eorum ministros, et corruere faciens templa idolorum, sicut patet in legendis plurium martyrum. Quartum vero exemplum representat primitive ecclesie statum, quia tunc sicut terra primitiva protulit multos fideles gaudenter, et prompte currentes ad martyrium : quod fuit materia exultationis civium celestium in templo glorie Deum iugiter laudantium. Quintum exemplum prefiguravit statum mundi ante incarnationem Christi in quo Deo permittente suo iusto iudicio inundavit diluvium vitiorum : sed per Christum, et Apostolos, tanquam per alterum Ne, et filios eius habitata est terra ex multiplicatione fidelium.
Numérotation du verset Ps. 28,moraliter 
marg.| {3.619} .1. Afferte Domino. Secundum Hieronymi David fecit hunc psal. in consummatione tabernaculi ad reponendum arcam domini, ut ibi Deo serviretur devote. 1Par. 16. et hoc usquequo consummaretur templum a Salomone.
marg.| Mystice vero potest exponi de Ecclesia materiali, in qua offertur agnus qui tollit peccata mundi, et ad hoc primo ponitur invitatio cum dicitur.
marg.|  .3. Afferte domino. Id est, vos Ecclesie ministri.
marg.| {3.620} .4. Afferte domino. Id est, agnum immaculatum per omnia legis sacrificia figuratum.
marg.|  .5. Afferte domino. Sibi de omnibus bonis vestris gloriam, et honorem attribuendo.
marg.|  .6. Adorate. licet enim ubique sit adorandus, in loco tamen sacro devotius.
marg.| Vox domini. Hic consequenter ponitur multiplex ratio, quare devotius in Ecclesia sit orandum : et accipitur ex divinis beneficiis. Primum est baptismi collatio, in quo fiunt fideles membra Christi per aquam regenerationis, quod notatur cum dicitur.
Numérotation du verset Ps. 28,moraliter 
marg.| {3.621} .1. Vox domini. Tunc enim super Christum facta est vox Dei patris : Hic est filius meus dilectus etc. Mt. 3.d.
marg.|  .2. Dominus super. Quia omnibus aquis tunc data est virtus regenerativa in invocatione sancte trinitatis.
marg.|  .3. Vox domini. Hic ponitur secundum beneficium, quod est fidei Catholice divulgatio per virtutem datam Apostolis, aliisque discipulis, Mar. ulti. d. Illi autem profecti predicaverunt ubique domino cooperante, et sermonem confirmante sequentibus signis. quod notatur cum dicitur.
marg.|  .4. Vox domini. nam Dei spiritus predicatoribus loquebatur Ma. 10.c. Non enim vos estis qui loquimini, sed spiritus patris vestri qui loquitur in vobis.
marg.| Vox domini. Hic ponitur tertium beneficium quod est subiectio principum fidei Christiane, maxime tempore Constantini. quod notatur, cum dicitur.
marg.|  .5. Vox domini. Per altitudinem cedrorum significatur magnitudo principum terrenorum, que fuit fracta per veram humilitatem, {3.622} quando iugo Christi colla voluntarie submiserunt.
marg.|  .7. Et comminuet. Id est, pascentem in Libano, qui est animal humile. Imperator autem Constantinus intantum fuit per humiliationem sui comminutus, quod vicario Christi minimum officium, scilicet stratoris exhibuit.
marg.|  .8. Et dilectus, etc. Id est, Christus a Deo patre predilectus, et quasi unicornis constans, et impavidus supple fecit humiliationem principum dictam.
marg.|  .10. Vox domini. Hic ponitur quartum beneficium, quod est condescensio divina in passione martyrum multorum : quod notatur cum dicitur.
marg.|  .10. Vox domini. Multi namque martyres illesi steterunt in medio ignis : et quoniam ex hoc multi Gentiles moti fuerunt ad credendum Christo, subditur.
marg.|  .11. Vox domini. Id est, Gentilitatem que sicut desertum culta non fuerat doctrina legis, et prophetarum.
marg.| Vox domini. Hic ponitur quintum beneficium, quod fuit illuminatio Doctorum Ecclesie, et sic tanquam cervi cornibus sacre scripture hereticos represserunt.
Numérotation du verset Ps. 28,moraliter 
marg.| {3.623} .1. Vox domini. Quoniam obscura scripture declarata fuerunt per ipsos, subditur :
marg.|  .2. Et revelabit condensa. Ex hoc autem surgit laus in Ecclesia : propter quod subditur.
marg.|  .4. Et in templo eius omnes dicent gloriam.
marg.| {3.624} .5. Dominus diluvium. Hic ponitur sextum beneficium, quod est repressio multitudinis peccatorum, et quantum ad hoc dicitur.
marg.|  .5. Dominus diluvium. Ante publicationem fidei fuit in gentibus diluvium peccatorum, sed hoc diluvium dominus repressit, quando in Ecclesia de gentibus collecta fecit suum habitaculum : et sic ubi superabundavit delictum, superabundat gratia, ad Rom. 5.d.
Numérotation du verset Ps. 28,additio 
marg.| {3.623} In Ps. 28. Afferte domino. ubi dicitur in postil. Vox domini obstetricans cervas. Apud Hebreos duplex est vita futura. Prima est in tempore Messie per eos adhuc expectati, in qua vitam animalem gerendo, cibis, et potibus indulgebunt, sicut et modo, {3.624} nisi quod abundantius, et supra modum, et delectabilius credunt se talia habituros. Secunda est in alio seculo, in qua secundum principaliores, et magis authenticos, non credunt habere vitam corporalem, sed spiritualem tantum : unde non conveniunt in hoc errore cum Saracenis, etc.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 28), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 12/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_28)
Signaler un complément d'information

Notes :