Psalmus 142
Numérotation du verset
Ps. 142,1
¶Psalmus David cum persequebatur eum filius suus Absalom.
¶Codd. : (Ps. 142)
D30
Rusch
Ps-G
| <divisio.>
§ I mea+
D30²
§ IV seculi+
D30²
§ V antiquorum+
D30²
| cum persequebatur... Absalon
Rusch
] quando filius eum persequebatur
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 142,I
Domine exaudi orationem meam† auribus percipe
obsecrationem
meam ¦ in veritate tua
exaudi me
in tua iustitia.
Numérotation du verset
Ps. 142,2 II
Et non1 intres in iudicium2
1 non
Ps-G D30
ΩP
Ps-R
] ne
Rusch
Ps-α
Ps-Moz
X
|
2 iudicium
Ps-G
(
M
² Q² ΦP U
G
² ΨB² V D
edd.
)
D30
² (super ras.) Ω ΩP
Rusch cum Ps-R
(mult.
codd. et edd.
) Ps-Med graeco] iudicio
Ps-G D30
*
cum Ps-R
|
cum servo tuo ¦ quia non iustificabitur
in conspectu tuo
omnis vivens.
Numérotation du verset
Ps. 142,3 III
Quia persecutus est
inimicus
animam meam ¦
humiliavit
in terra
vitam meam.
Numérotation du verset
Ps. 142,IV
Collocavit me
in obscuris
sicut mortuos seculi†
Numérotation du verset
Ps. 142,4
et anxiatus est
super me spiritus meus ¦
in me turbatum est cor meum.
Numérotation du verset
Ps. 142,5 V
Memor fui dierum antiquorum†
meditatus sum
in omnibus operibus tuis ¦
in factis manuum tuarum meditabar3.
3 meditabar
Ps-G
(R F)
Rusch Weber
] meditabor
Ps-G
(I ΦG ΨB* V*)
D30
² (super ras.)
cum Ps-R
Numérotation du verset
Ps. 142,6 VI
Expandi manus meas ad te ¦
anima mea
sicut terra sine aqua tibi.
Numérotation du verset
Ps. 142,7 VII
Velociter4 exaudi me Domine ¦
4 Velociter]
praem.
diapsalma
Ps-G
defecit spiritus meus.
Numérotation du verset
Ps. 142,VIII
Non avertas faciem tuam
a me ¦
et similis ero descendentibus in lacum5.
5 lacum
Ps-G
D30 Ps-R] lacu
Rusch
(hapax)
Numérotation du verset
Ps. 142,8 IX
Auditam fac mihi6 mane misericordiam tuam ¦
6 f. m.
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
(K)] inv.
Ps-G
(R F I²)
cum Ps-R
quia in te speravi7.
7 speravi] + Domine
Clm343* (thet.) Ps-Med
Numérotation du verset
Ps. 142,X
Notam fac mihi viam in qua ambulem ¦
quia ad te8
8 te
Ps-G
] + Domine
Clm343* (thet.) Ps-R Ps-Med
levavi animam meam.
Numérotation du verset
Ps. 142,9 XI
Eripe me9 de inimicis meis
9 me]
om.
(hapax)
Domine10 ad te confugi ¦
10 Domine
Ps-R Ps-G
] Deus quia
Clm343*
(quia
thet.
)
Ps-Med, cf. Sedulius :
κυριε ότι
Numérotation du verset
Ps. 142,10
doce me
facere voluntatem tuam quia Deus meus es tu.
Numérotation du verset
Ps. 142,XII
Spiritus tuus
bonus11 deducet me in terram rectam12 :
11 bonus
Ps-G D30
] bonos
Rusch (hapax)
|
12 terram rectam
Cor2 Clm343 Ps-G
(
G
² K² ΨB V D)
D30
Ω
Rusch Ed1540 Clementina cum Ps-Med
] terra recta
Cor2
(non est ibi
TERRAM RECTAM
secundum anti. et Hieron.)
Ps-G
|
Numérotation du verset
Ps. 142,11
propter nomen tuum Domine
vivificabis me
in equitate13
13 equitate tua
Ps-R Ps-G
] iustitia tua
Clm343 Ps-δ,
tua iustitia
Ps-α Ps-Med
tua.
Numérotation du verset
Ps. 142,XIII
Educes14 de tribulatione animam meam ¦
14 Educes
Ps-
α
Ps-
γ
Ps-
δ
Ps-G
] Et
praem. Clm343* (thet.) Ps-R Sedulius
Numérotation du verset
Ps. 142,12
et in misericordia tua
disperdes
inimicos meos.
Numérotation du verset
Ps. 142,XIV
Et perdes omnes
qui tribulant animam meam ¦ quoniam ego servus tuus sum.
Psalmus 142
Numérotation du verset
Ps. 142,ad litteram
marg.|
{3.1541}
Domine exaudi.
Huic Psalmo premittitur talis titulus in Hebreo et in translationeHieronymi Psal. David. In aliquibustamen Bibliis ponitur talis additio : Psal. David quando persequebatur eum filius suus Absalon. Que quidem additio videtur apposita ab aliquo doctore, seu expositore, eo quod littera huius psal. videtur satis ad hoc concordare. Illa enim persecutio duravit pluribus diebus, et ideo David in illa existens fecit plures ps. ut patet ex supradictis orando Deum devote pro sua liberatione. Igitur secundum hoc Psalmus iste in duas partes dividitur. In prima ponitur petitio lachrymosa. secundo subditur exauditio gratiosa, ibi. Spiritus tuus. Prima adhuc in duas : quia primo ponitur dicta petitio, secundo petitionis ratio, ibi. Quia persecutus est. Circa primum dicit David.
marg.|
.1.
Domine exaudi orationem.
a persecutione Absalon, me liberando. .2.
Auribus percipe obsecrationem meam.
Repetitio est eiusdem sententie ad {3.1542} maiorem affectus expressionem.
marg.|
.3.
In veritate tua exaudi.
id est in veritate tua, que est idem, quod iustitia tua. et in hoc allegatur verbum divinum, quo precipit filiis parentes honorare, Ex. 20.b. Honora patrem tuum, etc. et ideo ad veritatem divinam, et iustitiam pertinebat liberare David a persecutione filii sui, a quo debebat honorari.
marg.|
.4.
Et non intres in iudicium cum servo tuo.
id est mecum. Sciebat enim David, quod illa persecutio ex permissione divina erat mota contra eum propter punitionem adulterii sui cum Bethsabee, et homicidio Urie, secundum quod dixerat sibi Nathan propheta. 2Rg. 12.c. Hec dicit dominus. Ecce ego suscitabo super te malum de domo tua, etc. et ideo dicebat David : Non intres in iudicium cum servo tuo. quasi dicat non punias me secundum rigorem iustitie, secundum quem David meruerat mortem, quia secundum legem divinam utrunque vitium plectitur morte, et ad hoc allegat fragilitatem humanam, qua peccaverat dicens.
Numérotation du verset
Ps. 142,ad litteram
marg.|
{3.1543} .1.
Quia non iustificabitur in conspectu tuo omnis vivens.
idest nullus homo vivens iustificabitur, quia quantumcumque sibi caveat, tamen frequenter labitur saltem venialiter peccando, Prv. 24.b. Septies in die cadet iustus, etc. et in hoc allegat David, quod deceat deum rigorem iustitie temperare pro humana fragilitate.
marg.|
.2.
Quia persecutus.
Hic ponitur predicte petitionis ratio, que accipitur ex atrocitate persecutionis, quam David sustinebat, ideo dicit : Quia persecutus est inimicus. idest Absalom, et Achitophel eius consiliarius.
marg.|
.3.
Animam meam.
id est vitam meam, querebant enim occidere eum.
marg.|
.4.
Humiliavit in terra vitam meam.
Tunc enim fugit David peditando flens et operto capite, ut habetur. 2Rg. 15. Iniurias etiam Semei valde humiliter sustinuit. 2Rg. 16.
marg.|
.5.
Collocavit.
quia David fuit compulsus se abscondere in locis {3.1544} desertis, et cavernosis.
marg.|
.6.
Sicut mortuos seculi.
qui ponuntur in foveis subterraneis.
marg.|
.7.
Et anxiatus est super me.
ex nimia afflictione.
marg.|
.8.
In me turbatum est cor.
propter malitiam filii mei me persequentis.
marg.|
.9.
Memor fui.
id est dierum Ne, in quibus mundum submersisti diluvio pro peccato luxurie, et in quibus per Ne amicum tuum maledixisti ipsi Cham pro patris derisione. Ge. 9. quasi dic. David : ex istis valde timeo punitionem meam pro peccato adulterii cum Bethsabee, et damnatione filii mei pro mea persecutione : propter quod eum mortuum valde luxit, ut habetur. 2Rg. 18. ut ibidem plenius fuit dictum.
marg.|
.10.
Meditatus sum.
in quibus semper concurrit iustitia.
marg.|
.11.
In factis manuum.
Repetitio est eiusdem sententie ad maiorem affectus expressionem. Et quia divina iustitia est formidanda, ideo subdit David.
marg.|
.12.
Expandi manus meas ad te.
scilicet humiliter deprecando.
Numérotation du verset
Ps. 142,ad litteram
marg.|
{3.1545} .1.
Anima mea, sicut terra.
In Hebreo habetur : Sicut terra lassata, et est eadem sententia, quia terra sine aqua in pulveres resolvitur, et quasi res lassata dissipatur. Et ex hoc bene designat David, quod erat totus dissolutus timore divine iustitie, propter quod subdit adhuc.
marg.|
.2.
Velociter exaudi me domine.
idest prope defectum, sicut de homine ad mortem appropinquante dicitur : Iam est mortuus.
marg.|
.3.
Non avertas faciem tuam a me.
tanquam offensus contra me. Et loquitur de Deo ad modum hominis, qui indignanter avertit faciem suam ab eo, contra quem est offensus.
marg.|
.4.
Et similis ero descendentibus in lacum.
scilicet si avertas faciem tuam a me modo predicto.
marg.|
.5.
Auditam fac mihi mane.
Idest celeriter sine retardatione.
marg.|
.6.
Misericordiam tuam.
per effectum evidentem.
marg.|
{3.1546} .7.
Quia in te speravi.
Non in virtute humana.
marg.|
.8.
Notam fac mihi viam.
Ut sic ad locum securitatis perveniam. Hoc dixit David, quia fugiebat vagabundus per desertum.
marg.|
.9.
Quia ad te levavi animam meam.
de auxilio tuo sperando.
marg.|
.10.
Eripe me de inimicis meis domine ad te confugi.
idest Absalom, et sibi adherentibus.
marg.|
.11.
Doce me facere.
homines enim conturbati minus prevident, et ideo tunc maxime indigent a Deo edoceri.
marg.|
.12.
Spiritus tuus bonus deducet me in terram rectam.
Hic consequenter ponitur exauditio gratiosa. habuit enim David responsum ex divina revelatione se fore liberandum de persecutione Absalon, et in regno suo restituendum, ut dictum fuit sup. Ps. 3. ideo dicit David : Spiritus tuus, id est in Ierusalem. ubi erat tabernaculum, et arca domini. Propter nomen tuum domine. de periculo mortis mihi imminente.
Numérotation du verset
Ps. 142,ad litteram
marg.|
{3.1547} .1.
In equitate tua.
et non mea.
marg.|
.2.
Educes de tribulatione animam meam.
idest vitam meam, vel meipsum. .3.
Et in misericordia disperdes inimicos meos.
quia illi, qui erant cum Absalom ad persequendum David, fugerunt dispersi ad loca, secundum quod dicitur. 2Rg. 18.d. Omnis autem Israel fugit in tabernacula sua, etc.
marg.|
{3.1548} .4.
Et perdes omnes, qui tribulant.
quia Achitophel se suspendit, 3Rg. 17. Et Absalom interfectus fuit, et multi de populo cum eo. 2Rg. 18. Et Siba filius Bochri movens contra David seditionem decapitatus fuit 2Rg. 20. Moraliter exponitur psalmus iste de quolibet fideli existente in persecutione gravi, a qua lachrymose petit divinitus liberari, propter quod meretur gratiose exaudiri.
Numérotation du verset
Ps. 142,moraliter
marg.|
{3.1541} .1.
Domine exaudi orationem.
Hunc psal. dicitur fecisse David in persecutione Absalom filii sui. Moraliter exponitur de bono prelato persecutionem patiente ab aliquo filio suo spirituali, sicut frequenter legitur esse factum. Et primo ponitur eius petitio, cum dicitur : Domine exaudi orationem. et idem repetitur ad maiorem expressionem cum dicitur.
marg.|
.2.
Auribus.
Tamen obsecratio proprie dicitur, quando fit per rem sacram, ut cum dicitur : Per adventum tuum libera nos {3.1542} domine.
marg.|
.3.
In veritate tua exaudi me.
quam decet innocentes salvare. In tua iustitia. non in mea. Sed quia prelatus quantumcumque bonus debet timere, ne persecutionem illam meruerit, subditur.
marg.|
.4.
Et non intres in iudicium cum servo tuo
, id est, in rigorem iustitie.
marg.|
.5.
Quia non iustificabitur in conspectu tuo omnis vivens.
Is. 64.b. Omnes iustitie nostre quasi pannus menstruate.
Numérotation du verset
Ps. 142,moraliter
marg.|
{3.1543} .1.
Quia persecutus.
Hic secundo ponitur petitionis ratio, cum dicitur. Quia persecutus est inimicus animam meam. inferendo persecutionem nimis gravem. Et dicitur inimicus ratione culpe, non nature.
marg.|
.4.
Humiliavit in terra vitam meam.
id est deiecit, non tamen in celo, quia patiens crescit in merito.
marg.|
.5.
Collocavit me in obscuris.
nam talem oportet aliquando cedere malitie, {3.1544} et latitare.
marg.|
.7. Et anxiatus est super me spiritus meus, in me turbatum. eo quod non possim esse cum populo meo.
marg.|
.9.
Memor fui dierum antiquorum.
in quibus Absalom persequebatur patrem suum, quia sic patior a meo filio spirituali.
marg.|
.10.
Meditatus sum.
qui permisisti innocentes a malis tribulari.
marg.|
.12.
Expandi.
orans pro mea liberatione. Et subditur causa cum dicitur.
Numérotation du verset
Ps. 142,moraliter
marg.|
{3.1545} .1.
Anima mea, sicut terra sine aqua tibi.
idest non possum facere fructum populo meo ad honorem tuum.
marg.|
.2.
Velociter exaudi me domine.
Et subditur ratio.
marg.|
†
Defecit spiritus meus.
scilicet devotionis ex fervore tribulationis.
marg.|
.3.
Non avertas faciem tuam a me, et similis ero descendentibus in lacum.
idest si, quod absit, avertas eam a me, ero similis descendentibus in lacum gehenne.
marg.|
.5. Auditam fac mihi mane misericordiam tuam, quia in te speravi. {3.1546} idest celeriter.
marg.|
.8.
Notam fac mihi viam in qua ambulem.
itinere recto ad patriam.
marg.|
.9. Quia ad te levavi animam meam. per spem.
marg.|
.10.
Eripe me de inimicis meis.
visibilibus, et invisibilibus.
marg.|
†
Domine ad te confugi.
sicut ad protectorem.
marg.|
.12.
Spiritus tuus.
Hic tertio ponitur petitionis exauditio, que aliquando revelatur aperte bono prelato, et aliquando coniecturaliter per internam consolationem a spiritusancto, et sic dicit, Spiritus tuus bonus deducet me in terram rectam, scilicet viventium, in qua nihil est obliquum.
Numérotation du verset
Ps. 142,moraliter
marg.|
{3.1547} †
Vivificabis me.
vita glorie.
marg.|
.1.
In equitate tua.
et non mea.
marg.|
{3.1548} .2.
Educes de tribulatione.
scilicet presentis vite.
marg.|
.3.
Et in misericordia tua,
scilicet corporales, et spirituales, et subditur ratio.
marg.|
†
Quoniam ego servus tuus.
obediendo tibi ad nutum.
Numérotation du verset
Ps. 142,additio
marg.|
{3.1547} In Ps. 142. Domine exaudi. ubi dicitur in postil. Et non intres in iudicium cum servo tuo.
marg.|
Attendendum videtur, quomodo David, qui exaudiri petebat in iustitia, cum dixerat paulo ante. Exaudi me in tua iustitia. modo dicit. Non intres in iudicium cum servo tuo. cum iustitia in iudicium terminatur, iuxta illud psal. Donec iustitia convertatur in iudicium. Ad quod dicendum secundum glo. quod iustitia, secundum quam petebat exaudiri David, non intelligitur iustitia humana, quam communiter iustitiam vocamus, sed iustitia divina qua deus penitentibus et se accusantibus indulget. unde Is. 43.d. Dic tu prior iniquitates tuas, ut iustificeris. unde non dixit : Exaudi me in iustitia, sed in tua iustitia. Consequenter autem, quia iudicio divino penitentes liberantur, non dixit : non intres in iudicium tuum cum servo tuo, sed non intres in iudicium, scilicet communiter dictum, secundum quod peccatores iuxta mensuram delicti puniuntur. Unde Psalmus iste exponitur melius de persecutione spirituali in qua iusti in hac vita afflicti ad deum clamant, et considerantes defectus suos petunt liberari per iustitiam divinam, qua veri penitentes liberantur, et non intrare in iudicium communiter dictum, quo delinquentes {3.1548}etiam si peniteant, et confiteantur, nihilominus puniuntur pena suis defectibusproportionata. Et ad hunc sensum faciliter reducitur littera. Que quidem sensum penultimus versus testatur, cum dicit. Spiritus tuus bonus deducet me in terram rectam. Quod valde improprie exponitur de Ierusalem, quod nusquam legitur nominari terra recta, sicut nec alia loca ubi fuerunt tabernaculum, et arca domini recta nominantur, sed pro terra recta intelligendum est celum, quod etiam dicitur terra viventium, et ideo cum dixisset : In terram rectam. statim subiunxit : Propter nomen tuum domine vivificabis me, scilicet deducendo me in terram predictam, que est vera terra viventium.
prol.|
$replica
prol.|
REPLICA. In ps. Domine exaudi. 2. quem postil. exponit de David petente se liberari a filii sui Absalom persecutione, sic David se ponit pro exemplo morali aliis tribulatis, de quibus exponit Burgens. Sed quod dicit Burgens. Ierusalem non vere dici terram rectam, fundat se super argumento suo consueto. Non reperitur in scriptura, igitur non est verum. potest enim rationabiliter dici terra recta ex effectibus, quia in Ierusalem per sacrificia, oblationes, et alios cultus, ibi querebatur rectitudo, que alibi fieri non debuit edificato templo. Ibi rectificabantur errantes per solam legis doctrinam, ibi rectificabantur peccantes per oblationes, et sacrificia, prout dictum est.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 142), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 13/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_142)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 142), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 13/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_142)
Notes :