Nicolaus de Lyra

Psalmus 1

Numérotation du verset Ps. 1,1 I

¶Beatus vir
¶Codd. : D30 Rusch Ps-G
qui non abiit
in consilio
impiorum ¦
et in via peccatorum
non stetit
et in cathedra
pestilentie
non sedit.
Numérotation du verset Ps. 1,2 II

Sed in lege
Domini
voluntas eius ¦
et in lege eius
meditabitur die ac nocte.
Numérotation du verset Ps. 1,3 III

Et erit
tamquam
lignum
quod plantatum est
secus decursus aquarum ¦
quod fructum suum
dabit in tempore suo.
Numérotation du verset Ps. 1,IV 

Et folium eius
non defluet ¦
et omnia
quecumque faciet
prosperabuntur.
Numérotation du verset Ps. 1,4 V

Non sic impii
non sic ¦
sed
tamquam
pulvis
quem proicit ventus
a facie terre.
Numérotation du verset Ps. 1,5 VI

Ideo
non resurgunt1
1 resurgunt Ps-G (F² cett. codd.) D14 Mz145 Mz374 P15205 P10489 Ω Δ] resurgent Ps-G (F* ΦV) cum Ps-γ Ps-Mozc Ps-H LXX
impii
in iudicio ¦
neque peccatores
in consilio iustorum.
Numérotation du verset Ps. 1,6 VII

Quoniam novit Dominus
viam iustorum ¦
et iter impiorum
peribit.

Psalmus 1

Numérotation du verset Ps. 1,1 
differentia
marg.| {LYR26.1.1L1} <Les auteurs des Psaumes> Beatus vir. Quamvis beatus Augustinus dicat ipsum David fuisse actorem1 omnium psalmoruma, tamen beatus2 Hieronymus qui diligentius studuit circa textum Sacre Scripture, propter quod in hoc est magis sibi assenciendum, dicit contrarium. In prologuo enim super Psalterium3 nominat decem actores psalmorum, scilicet David, Moysen4, Salomonem, tres filios Chore, Asap5, Etham et Heman et Iditumb. Preter etiam istos dicit quod plures psalmi facti sunt ab aliis sanctis prophetis quorum /f. 355rb/ nomina ignorantur. Unde et aliqui psalmi sunt sine titulo et aliqui sunt titulati et6 non exprimunt nomina actorum, ut videbitur infra prosequendo. Similiter rabbi Sa<lomon> c super principium libri Psalmorum nominat decem actores eorum scilicet Melchisedechh, Abraham, Moysen, David, Salomonem, Asap et tres filios Chore et Iditum. Et sic in aliquo differt a Hieronymo quia ponit7 Abraham et Melchisedechh8 inter actores Psalmorum et omittit Heman et Ethan. Quid tamen videatur verius videbitur in locis suis prosequendo.
a Fons : Augustinus Hipponensis , De Civitate Dei, 17, 14, CCSL 48. ‎Note générale 2
b Cf. Hieronymus , Praefatio epist. Sofronio (Biblia Sacra, Stuttgart, p. 768.6-9). ‎Note générale 2
c Cf . Rashi, Commentarius in Vetus Testamentum, t. 3: Ps. [a I. F.   Breithaupt (1639-1713) transl., Gotha, 1714].
1 actorem Va162 etc. ] auctorem P402
2 beatus Va162] om. P402
3 Psalterium] Spsal- Va162 ( a . corr. )
4 Moyses Va162
5 Asaph Va162
6 sunt titulati et] habentes titulum Va162 Mz162 P402
7 ponit] potuit Va162 (!)
8 Melchisedechh Va162 etc. ] Melchisedes P402
marg.| {LYR26.1.1L2} Videretur forsitan9 alicui quod secundum actores psalmorum10 liber iste posset dividi, sed hoc non potest conve nienter fieri quia psalmi unius actoris non ponuntur segregati ad unam partem, quia inter psalmos David interponuntur11 plures de psalmis aliorum a David et inter Psalmos aliorum ponuntur aliqui psalmi ipsius David12 ut videbitur.
9 forsitan] igitur praem . Va162 Mz162 P402 Ed
10 psalmorum Va162 (!)] spalm- P402
11 interponuntur Va162 etc. ] ponuntur Ed
12 a David et inter Psalmos aliorum P402] et e converso P359 , et inter psalmos aliorum a David Ed | et inter… David] om. hom. Va162
marg.| {LYR26.1L3} 3.1 Item post13 Psalmum 71 in cuius fine ponitur in hebreo «Expliciunt psalmi David filii Isai»d. Ponuntur plures psalmi ab ipso David intitulati tamquam ab actore. Racio autem huius est quia secundum quod14 dicit Ieronimus in prologo super psalmum, psalmi adversis actoribus compositi, postea15 per longum tempus fuerunt in uno libro collecti16, et sicut17 inveniebantur sic scribebantur. Propter quod aliqui Psalmi18 prius facti, posterius sunt descripti quia tardius fuerunt inventi; et eodem modo de actoribus quia omnes psalmi unius actoris non fuerunt simul inventi19 nec inmediate unus post alium scriptus20. Sed in medio fuerunt inventi aliqui psalmi aliorum doctorum21. Propter quod liber iste non potest dividi secundum ordinem actorum, nec etiam temporum, ut patet ex dictis, nec etiam materiarum quia in diversis psalmis et diversorum actorum et distanter scriptis. Eadem materia frequenter tangitur, et e converso aliquando in eodem psalmo de22 diversis materiis agitur. Propter quod non video bene qualiter artificiose possit dividi liber iste nisi in quodam generali quia primo ponitur prefacio23, secundo executio et tercio principaliter intenta conclusio. Secunda pars incipit in principio secundi Psalmi, tercia in principio centesimi quadragesimi quinti: «Lauda anima mea Dominum». Huius enim libri intencio est divina laudacio.
d Cf. Ps 71, 20 (Ps-H : Sancti Hieronymi P salterium iuxta Hebreos, H. de Sainte-Marie): «Complete sunt orationes David filii Iesse.»; Ps-R = Ps-G : «Defecerunt laudes David filii Iesse».
13 postea Va162
14 quod Va162  etc. ] om. P402
15 postea] om. Va162
16 fuerunt… collecti] om. Va162
17 sicud Va162
18 Psalmi] om. Va162
19 et eodem… inventi] om. hom. Va162
20 Beatus vir quamvis…alium scriptus = P Mz162 Ed | scriptus] om. Va162 P402
21 doctorum Ed Va162 etc.] actorum P402
22 de] om. Va162
23 prefatio] + et Va162
marg.| {LYR26.1L4} 3.2 Circa primum sciendum quod hic psalmus est sine titulo in hebreo et hoc idem dicit Hieronymus in prologo super Psalmum24. Propter quod si in aliquibus libris inveniatur scriptum Psalmus David non videtur esse verum sed magis ab aliquo nescio quo pro sua voluntate appositum sed magis videtur iste psalmus esse compositus ab illo qui psalmos collegit et in hoc libro redegit, qui secundum communem opinionem et magis verissimile25 creditur fuisse26 Esdras, ut supra dictum est. Et sue collectioni hunc psalmum preposuit per modum cuisdam prologi qui tamen vere dicitur Psalmus aliis compaginatus secundum quod habetur Actuum 13e ubi dicitur «Sicut scriptum est psalmo / f .  355va / secundo: filius meus es tu, ego genui te27», quod habetur Psalmo sequenti qui non posset vere dici ‘secundus’ nisi iste esset primus. Et merito, inter psalmos computatur quia Esdras spiritum propheticum habuit; et eius liber inter scripturas canonicas ponitur.
e Act. 13, 33.
24 Cf. supra n. a.
25 verissimile] verissibilem Va162
26 om. Va162
27 te] + hodie Va162
marg.| {LYR26.1L5} 4.28 Sed contra hoc videtur quod dicit Hieronymus in epistula ad Paulinum que sic incipit Frater Ambrosius etc. , et ponitur in principio Biblie, dicens sic et in descriptione iusti viri cuius enim arbori vite David comparar. Et, hoc etiam intulit   in lege Domini voluntas eius etc. Hoc autem scribitur in hoc psalmo et sic videtur esse factus a David et non ab Esdra.
28 n. 4 et 5 P359] om. Va162 Va163 P402 Ed
marg.| {LYR26.1L6} 5. Dicendum quod David non est hic nomen prophete sed est nomen libri psalmorum, sicut accipit Hieronymus in prologo galeatof dicens tercius ordo, scilicet librorum Veteris Testamenti, incipit a David id est a libro Psalmorum, ut patet intuenti locum illum. Et ideo non valet argumentum nec potest dici quod Hieronymus tenuerit Psalmum istum a David esse factum. Nam inter Psalmos a David factos non ponit ipsum sed magis excludit, ut patet in eius prologo super librum Psalmorumg.
f Cf. Hieronymus, Prologus galeatus (Biblia sacra, Stuttgart 1994, p. 365.36-37): «Tertius ordo αγιογραφα possidet, et primus liber incipit ab Iob, secundus a David, quem quinque incisionibus et uno Psalmorum volumine conprehendunt ».
g Cf. Anon ., Origo Psalmorum (éd.   De Bruyne , n°1, Or1, p. 44a.2-3): «Psalmus primus nulli adsignatus est, quoniam omnium est»; cf. avec variantes insignifiantes, ibid. Or1r, p. 44b.6-7).
marg.| {LYR26.1L7} 6. Igitur in hoc Psalmo, qui per modum prefationis ponitur, Esdras inducit ad studium Sacre Scripture que in hoc libro continetur29 per modum divine laudis. Et hoc facit dupliciter, primo excludendo a fidelibus doctrinam perversam, secundo concludendo in eis doctrinam catholicam et sanam, ibi Sed in lege 30
29 continetur] + hic finnit prima pecia Va162 marg. al. m.
30 § 6 = P359 Va162 P402 Mz162 Ed
marg.| {LYR26.1L8} 7.31 Circa primum sciendum quod in doctrina perversa hic est processus, quia primo ad eam audiendam aliquis ab infidelibus inducitur et hoc excludit dicens Beatus vir […]
31 § 7 = Va162 Va163 P402 Ed
Numérotation du verset Ps. 1,1 
marg.| {LYR26.1.1T.a} Et in cathedra pestilentie non sedit. Hebrei :   In lege derisorum non sedit. Dicuntur autem derisores doctores falsam doctrinam aut curiosam et inutilem habentes. h A
h Fons : De differentia ab hebrea veritate, Ed1507 ( 58va ).
A ¶Codd. : P3359 (42rb) {MM2023}
Numérotation du verset Ps. 1,3 
T
marg.| {LYR26.1.3T.b} Et folium eius non defluet. Hebr<ei> : Et folium eius non marcescet32 quod est minus quam defluereB.
B ¶Codd. : Nicolaus de Lyra, Tractatus de differentia ab hebrea veritate, Ed1507 ( 58va ).
32 marcescet] scrips. , marceset Ed1507


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_1)
Signaler un complément d'information

Notes :