Nicolaus de Lyra

Psalmus 137

Numérotation du verset Ps. 137,1 

¶ Psalmus ipsi David1.
¶Codd. : (Ps. 137) D30 ΩP ω 1 Rusch Ps-G
1 Psalmus Ps-G ( V ) ΩS Rusch ] om. Ps-G | ipsi] om. D30 | David] °+ et Hieremie lamentatio D30
Numérotation du verset Ps. 137,I 

Confitebor tibi Domine
in toto corde meo ¦
quoniam audisti verba oris mei.
Numérotation du verset Ps. 137,II 

In conspectu angelorum psallam tibi ¦
Numérotation du verset Ps. 137,2 

adorabo ad templum sanctum tuum
et confitebor nomini tuo.2
2 <divisio.> $ II tibi ¦... tuum D30 ω 1] tibi’... tuum ¦ Rusch
Numérotation du verset Ps. 137,III 

Super misericordia tua
et veritate tua ¦
quoniam magnificasti super omne
nomen3 sanctum tuum.
3 nomen D30 Ps-G ΩP²] om. ΩP*
Numérotation du verset Ps. 137,3 IV

In quacumque die
invocavero te exaudi me ¦
multiplicabis4 in anima mea
4 multiplicabis D30 Ps-G ( plerique codd. et edd. ) ΩP ω 1 Rusch ] + me Ps-G (F* L)
virtutem5.
5 virtutem D30 ΩP ω 1 Rusch ] virtute Ps-G
Numérotation du verset Ps. 137,4 V

Confiteantur tibi Domine
omnes reges terre ¦
quia audierunt
omnia verba oris tui.
Numérotation du verset Ps. 137,5 VI

Et
cantent in viis Domini ¦
quoniam
magna est6 gloria Domini.
6 est D30 ² ΩP] om. D30 * Ps-G
Numérotation du verset Ps. 137,6 VII

Quoniam excelsus Dominus et humilia respicit ¦
et alta
a longe cognoscit.
Numérotation du verset Ps. 137,7 VIII

Si ambulavero in medio tribulationis
vivificabis me ¦ et7 super iram
7 et Ps-G ( M ² ΦRP ΨB D) D30 ΩS ΩP Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G Rusch
inimicorum meorum8 extendisti manum tuam’ et salvum me fecit dextera tua.9
8 meorum Ps-G D30 Rusch ] tuorum (hapax) |
9 <divisio.> $IX me ¦... tuam D30 ω 1 ΩP] me... tuam ¦ Rusch |
Numérotation du verset Ps. 137,8 IX

Dominus
retribuet pro me ¦ 10
10 pro Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ΩP Rusch ] propter Ps-G (R* F L M * Q ΦRGV K)
Domine misericordia tua in seculum’
opera manuum tuarum11 ne dispicias12.
11 tuarum D30 Ps-G ω 1 ΩP] + Domine NAL3255 * ( rubr. cancel. ) |
12 despicias Ps-G ( F L M ² W ΦGP G* Ψ B D ) D30 Ω ω 1 edd. Rusch ] despicies ΩP (hapax) | <divisio.> $X me ¦... seculum’ D30 ω 1] me... seculum ¦ ΩP Rusch |

Psalmus 137

Numérotation du verset Ps. 137,1 
ad litteram
marg.| {3.1501} .1. Confitebor tibi. Huic Psalmo premittitur talis titulus in David. Ex quo apparet autor psalmi, non tamen eius materia, sed ex circunstantia littere videtur, quod sit gratiarum actio ipsius David, postquam liberatus fuit a persecutione Absalon, et rebellione Sibe filii Bochri, et venit ad templum domini ad adorandum, et regratiandum, sicut promiserat fugiens a facie Absalon, prout habetur 2Rg.. xv. f. Et dixit rex ad Sadoc : Reporta arcam Dei in urbem, si invenero gratiam in oculis domini, reducet, et ostendet mihi eam, et tabernaculum suum. Et secundum hanc sententiam Psalmus iste in duas partes dividitur, quia primo David ipsi Deo regratiatur. Secundo, alios reges hortatur ibi. Confiteantur tibi. Circa primum dicit David. Confitebor tibi domine. confessione laudis, et gratiarum actionis.
marg.| {3.1502} .2. In toto corde meo. idest, in toto intellectu, et affectu.
marg.|  .3. Quoniam audisti omnia. Hoc non est in Hebreo, nec in translatione Hierony. unde videtur, quod primo fuerit quedam glo. ad ostendendum causam quare David gratias Deo agebat, scilicet, eo quod orationem suam exaudiverat, qua petiverat a persecutione Absalom liberari, et postea hec glo. forte interlinearis fuit inserta textui per imperitiam scriptorum, sicut in multis aliis locis Biblie factum est simile.
marg.|  .4. In conspectu angelorum. Secundum illud, Mt. 18.b. Angeli eorum semper vident faciem patris mei, qui in celis est.
marg.|  .5. Psallam tibi. querens tibi placere, et angelis tuis, et non hominibus vanis.
marg.|  .6. Adorabo ad templum sanctum tuum. id est, versa facie, et extensis manibus ad ipsum : Sic enim orabant Iudei ubicumque essent, ut habetur 3Rg.
Numérotation du verset Ps. 137,ad litteram 
marg.| {3.1503} .1. Et confitebor nomini tuo. in laude, et gratiarum actione, et subditur causa.
marg.|  .2. Super misericordia tua. quam mihi fecisti liberando me de persecutione Absalon, et dissensione excitata per Sibam. 2Rg. 20.
marg.|  .3. Et veritate tua. id est iustitia tua, quam fecisti puniendo eos pro sua culpa, quia Absalon cum suo exercitu fuit debellatus, et Siba decapitatus. .4.   Quoniam magnificasti , id est magnificare fecisti.
marg.|  .5. Super omne. idest, super omnem virtutem creatam.
marg.|  .6. Nomen tuum. Omnes enim homines boni audientes predictam misericordiam dei erga David, et iustitiam erga Absalom, et Sibam, magnificabant nomen eius laudibus extollendo.
marg.|  .7. In quacumque die invocavero te exaudi me. hoc dixit, quia beneficium divinum iam prestitum prebet confidentiam obtinendi futurum, ideo subditur.
marg.|  .8. Multiplicabis in anima mea virtutem. scilicet patientie, et obtinende victorie.
marg.| {3.1504} .9. Confiteantur tibi domine omnes reges terre. Hic consequenter inducit alios reges ad laudem dei, ex cuius virtute dependet status, et dignitas eorum, di. Confiteantur tibi domine. recognoscentes tuum dominium generale.
marg.|  .10. Quia audierunt omnia verba oris tui. id est illa, que fecisti mihi contra Absalon, et Sibam. Et non loquitur de regibus terre generaliter, sed de regibus in circumitu Iudee existentibus, ad quos venit rumor predictorum, qui cito divulgatur. Et bene nominantur facta dei eius verba, quia eius facere, et dicere sunt idem, secundum quod dicitur supra Ps. 32.a. Dixit, et facta sunt.
marg.|  .11. Et cantent in viis domini. idest propter vias domini, que sunt eius opera.
marg.|  .12. Quoniam est magna gloria. Istud debent cantare cantico laudis divine. Et quia non solum gloria domini est magna in se, sed etiam in effectu, ideo subditur.
marg.|  .13. Quoniam excelsus dominus. ut attollat.
marg.|  .14. Et alta a longe cognoscit. 1. superba ab eterno cognoscit, ut deprimat. unde in Hebreohabetur, Et a longe cognoscit. hoc dicitur spiritualiter propter {3.1505} humilitatem David fugientis a facie Absalom nudis pedibus incedendo et lamentando, ut habetur 2Rg. 25. et iniurias Semei humiliter dissimulando. 2Rg. 16. Quam humilitatem Deus respexit, ipsum David in regno restituendo. Et propter superbiam Absalom quem de iecit a regno (quod invaserat) per mortem vilem et asperam, nec post se reliquit prolem masculinam ad sui memoriam, ut habetur. 2Rg. 18. Et quia beneficium a Deo obtentum prestat confidentiam obtinendi aliud de futuro in casu simili, ideo subdit David.
Numérotation du verset Ps. 137,ad litteram 
marg.|  .1. Si ambulavero in medio. sicut fecit fugatus ab Absalom.
marg.|  .2. Vivificabis. id est salvabis, me a morte imminenti.
marg.|  .3. Et super iram inimicorum. idest Absalom, Achitophel, Sibe, et consimilium.
marg.| {3.1506} .4. Extendisti manum tuam. faciendo de eis vindictam.
marg.|  .5. Et salvum me fecit. a persecutionibus eorum.
marg.|  .6. Dextera tua. idest virtus tua, et non mea. Et quia David sic sperabat de futuro, si casus consimilis contingeret, subditur.
marg.|  .7. Dominus retribuet pro me. penam mihi adversantibus.
marg.|  .8. Domine misericordia tua. quia semper paratus est recipere recurrentes ad ipsum.
marg.|  .9. Opera manuum tuarum. idest me et regnum meum, quod per te consecutus sum.
marg.|  .10. Ne despicias. subtrahendo a me manum protectionis tue. Moraliter potest exponi Psalmus iste, ut sit gratiarum actio devota cuiuslibet liberati divinitus a persequentium tribulatione, et invitatio aliorum ad confessionem devotam laudis divine.
Numérotation du verset Ps. 137,moraliter 
marg.| {3.1501} .1. Confitebor. Iste Psalmus est gratiarum actio ipsius David pro sua liberatione ab Absalon filii sui persecutione. Moral. autem est gratiarum actio pro liberatione prelati a persecutione tyranni, {3.1502} qui deberet eum, ut patrem timere, et revereri, et sic dicit Confitebor tibi. non sicut hypocrite, qui Deum orant tantum ore.
marg.|  .4. In conspectu. qui de voluntate tua fuerunt in auxilium mihi.
marg.|  .6. Adorabo ad templum. protendens manus ad celum.
Numérotation du verset Ps. 137,moraliter 
marg.| {3.1503} .1. Et confitebor. ipsum laudando.
marg.|  .2. Super misericordia tua. qua me liberasti.
marg.|  .3. Et veritate tua. qua meam innocentiam declarasti, et sic nomen tuum magnificum ostendisti.
marg.|  .7. In quacumque. id est ex beneficio preterito spero similiter de futuro.
marg.|  .9. Confiteantur. quoniam bonus prelatus non solum deum laudat sed etiam alios ad hoc invitat. ideo subditur. Confiteantur tibi domine reges terre. {3.1504} idest ceteri pontifices in spiritualibus regnantes. 1. Petr. 2.b. Vos estis genus electum, regale sacerdotium.
marg.|  .10. Quia audierunt. profitentur enim in sua consecratione habere notitiam utriusque testamenti.
marg.|  .11. Et cantent. devote celebrando divina.
marg.|  .13. Quoniam excelsus dominus, et humilia respicit. ut attollat.
marg.|  .14. Et alta. idest superba.
marg.| † A longe cognoscit. ut deprimat, sic exponit Aug.
Numérotation du verset Ps. 137,moraliter 
marg.| {3.1505} .1. Si ambulavero in medio. dando mihi virtutem patientie.
marg.|  .3. Et super iram inimicorum. de preterito, et spero quod sic facies de futuro.
marg.| {3.1506} .7. Dominus retribuet. scilicet vindictam, que est sibi reservanda.
marg.|  .9. Opera manuum tuarum. id est hominem, qui quodammodo est omnis creatura. Habet enim commune esse cum inanimatis, vivere cum arboribus, sentire, cum animalibus, intelligere, cum angelis.
Numérotation du verset Ps. 137,additio 
marg.| {3.1505} In psal 137. Confitebor tibi domine, ubi dicitur in post. Dominus retribuet pro me. In hebreo habetur. Dominus perficiet pro me, {3.1506} ut supplebis pro me. Et sic erit sensus, quod David petebat a Deo, ut opera sua imperfecta vel diminuta, per suam misericordiam perficeret et suppleret eius defectus.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 137), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 13/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_137)
Signaler un complément d'information

Notes :