Psalmus 46
Numérotation du verset
Ps. 46,1
¶ In finem1 pro2* filiis Chore3 psalmus David4*.
¶Codd. : (Ps. 46)
D30
Ps-G
;
Textus
et
Glossa :
Tr511
(sparsim) Rusch
,
def.
ΩF
Bari3
1 finem ]
fine Ω
S
|
2 pro]
om. K Rusch
|
3 filiis Chore]
om. Q
|
4 pro filiis Chore- Psalmus David
Q
ΦG
V Tr511 P106
ΩS]
inv. P106 P14402
| David]
om. D30 Ps-G
, vox apostolorum est
D30
, + id est pro conversis gentibus dirigit
P106
|
Numérotation du verset
Ps. 46,2 I
Omnes gentes
plaudite manibus ¦
iubilate Deo
in voce exultationis.
Numérotation du verset
Ps. 46,3 II
Quoniam Dominus5
5 Dominus
P106
Rusch Ps-G
] d<eu>s, Deus
Tr511 Ps-G (R I) cum Ps-R
excelsus ¦
terribilis
rex magnus
super omnem terram.
Numérotation du verset
Ps. 46,4 III
Subiecit populos
nobis ¦
et gentes sub pedibus nostris.
Numérotation du verset
Ps. 46,5 IV
Elegit
nobis
hereditatem
suam ¦
speciem
Iacob
quem6
6 quem
D30
P14402
Tr511 Rusch
] quam
Cor2
(grecus et Hier. habent
QUAM
non habent
QUEM)
Ps-G
dilexit.
Numérotation du verset
Ps. 46,6 V
Ascendit7
7 Ascendit]
praem.
diapsalma
Ps-G
Deus
in iubilo ¦
et8 Dominus in voce tube.
8 et L² ΨB² D* ΩS
Ed1455 Rusch Clementina cum Ps-R
]
om. D30 Tr511 P106 P14402 Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 46,7 VI
Psallite
Deo nostro
psallite ¦ psallite regi nostro
psallite.
Numérotation du verset
Ps. 46,8 VII
Quoniam rex omnis terre
Deus ¦
psallite sapienter.
Numérotation du verset
Ps. 46,9 VIII
Regnabit9
9 regnabit
Cor2
(alia littera)]
C I
ΦRGV G² K ΨBVD ΩS
Ed1455 Rusch Clementina
] regnavit
P106 Tr511 Ps-G, Cor2
(hebr. et anti. habent utrumque in preterito et grecus saltem de primo)
Deus 10
10 Deus] Dominus
L² Rusch cum Ps.-R
super gentes ¦
Deus sedet11
11 sedet
Cor2
(alia littera)
plerique codd. et edd. cum Ps-R Ps-H
] sedit
R C I L M Q W Ps-G, Cor2
(hebr. et anti. habent utrumque in preterito et grecus saltem de primo)
super sedem sanctam suam.
Numérotation du verset
Ps. 46,10 IX
Principes populorum
congregati sunt cum Deo Abraham ¦
quoniam dii12* fortes terre
12 dii plerique
codd. et edd.
F² I D30 P106 P14402
Tr511
Rusch] D[...]
C
, die R, Dei
Ps-G
vehementer elevati sunt.
Psalmus 46
Numérotation du verset
Ps. 46,ad litteram
marg.|
{3.769} .1.
Omnes gentes,
etc. Huic Psalmo preponitur talis titulus in Hebreo. Ad victoriam filiis Core psalmus. Et patet sensus huius tituli ex superadditis. In hoc autem psal. spiritu prophetico ponitur gratiarum actio a filiis Core pro victoria futura sub Iosue de populis habitantibus in terra Chanaan. Circa quam exprimuntur hic aliqua Dei beneficia in speciali, que non fuerunt expressa psal. precedenti. Et dividitur in duas partes, quia primo populus Israel ad Dei laudem inducitur, et secundo ad hoc ratio inducitur, ibi. Quoniam dominus. Circa primum dicitur. Omnes gentes. id est omnes tribus Israel, unde in Hebreo habetur. Omnes populi, et similiter in translatione Hieronymi iuxta Hebreum. Hoc enim nomen gentes communiter accipitur pro gentibus, qui non erant de filiis Israel sed hoc nomen populi indifferenter accipitur pro Iudeis, et Gentilibus.
marg.|
.2.
Plaudite manibus.
In signum exultationis. in Hebreo habetur. Tangite manibus, scilicet instrumenta musica, in quibus divine laudes canebantur a Levitis, et cum hoc etiam vocibus humanis, ideo subditur. Iubilate Deo in voce exultationis.
marg.|
.3.
Quoniam dominus.
Hic consequenter ratio ad hoc inducitur, et secundo divina laus resumitur, ibi : Psallite. Circa primum, et primo accipitur ratio divine laudis ex sua excellentia, cum dicitur. Quoniam dominusexcelsus. Quia transcendit omnem intellectum creatum, et per consequens omnem laudem sibi oblatam, secundum quod dicitur Eccl. 43.d. Benedicentes dominum exaltate eum quantum potestis, maior est enim omni laude. Secundo adducitur ratio ex eius beneficiis, cum dicitur.
marg.|
.4.
Terribilis,
scilicet hostibus nostris, quod magis exprimitur, cum dicitur.
marg.|
.5.
Subiecit populos nobis.
Idest, Chananeos, et Amorrheos, aliosque qui habitabant in terra promissionis. In Hebreo autem habetur. Pestilentiavit populos nobis, id est pestilentia eos percussit pro nobis, ut haberemus victoriam, et hoc factum fuit pugnante Iosue contra eos, secundum quod dicitur Ios. 10.c. {3.770}Cumque fugerent filios Israel, et essent in descensu Bethoron, dominus misit super eos lapides magnos de celo usque ad Azecha, et mortui sunt multo plures lapidibus grandinis, quam quos gladio percusserant filii Israel. .6.
Et gentes sub pedibus nostris.
Hoc fuit impletum in quinque regibus, qui tunc fugerunt in speluncam, ut ibidem habetur, et postea inde inducti sunt ad Iosue, et ait ad principes exercitus, qui secum erant. Ite, et ponite pedes vestros super colla regum istorum, et sequitur postea. Sic enim faciet dominus cunctis hostibus vestris, contra quos dimicabitis. .7.
Elegit nobis
etc. Dicebatur enim terra promissionis speciali modo hereditas Dei, eo quod ibi viguit cultus Dei.
marg.|
.8.
Speciem Iacob.
In Hebreo habetur. Gloriam Iacob. De hoc enim gloriatus fuit Iacob patriarcha, quod illa terra fuit sibi, et suo semini promissa. Vel potest ibi accipi Iacob pro populo Israel descendente a Iacob, et sic est sensus. Speciem Iacob, idest, terram speciosam, quam dedit populo descendenti de Iacob.
marg.|
.9.
Quem dilexit.
Et istud potest referri ad personam patriarche Iacob, de quo dixit dominus Malach. 1.a. Iacob dilexi, Esau autem odio habui, vel ad populum descendentem de Iacob, qui fuit populus peculiaris ipsius Dei, ut habetur Deute. 7.
marg.|
.10.
Ascendit deus in iubilo.
Iste assensus fuit quando habita est victoria de populis habitantibus in terra promissionis, secundum quod dicitur Ios. 11.d. Quievitque terra a preliis. Filii autem Israel posuerunt tabernaculum domini in Silo, ut habet Ios. 18.a. Congregati sunt omnes filii Israel in Silo ibi fixerunt tabernaculum testimonii, et fuit eis terra subiecta. Silo autem est in sorte Ephraim, que est terra montosa. Tabernaculum autem fuit apportatum de Galgalis, qui locus est prope Iordanem, et sic demissior, propter quod portantes tabernaculum, et arcam ad locum Sylo incedebant ascendendo, et per talem modum dicitur Deus ascendisse, quia propitiatorium quod erat super arcam, erat quasi sedes Dei, sicut dictum fuit Ex. 25. Illa autem deportatio fuit cum iubilo divinarum laudum, que cantabantur vocibus humanis, et musicis instrumentis, et licet hoc non sit scriptum{3.771} Iosue 18. tamen hoc probabiliter dicitur ex aliis locis scripture, in quibus arca legitur deportata cum tali solennitate, ut habetur 2Rg. 6.a. quando arca fuit deportata ad locum quem paraverat David, et similiter 3Rg. 8.
Numérotation du verset
Ps. 46,ad litteram
marg.|
.1.
Psallite.
Hic pro predictis Dei beneficiis laus eius resumitur, cum dicitur Psallite Deo nostro. Et dicitur quinquies psallite, ad maiorem invitationem secundum numerum quinque librorum Moysi, cuius causa subditur.
marg.|
.2.
Quoniam rex omnis.
Ideo excellenter laudandus, ideo subditur.
marg.|
.3.
Psallite sapienter.
Idest, mature, et devote, et non insolenter seu dissolute.
marg.|
.4.
Regnabit Deus,
etc. Licet enim modo regnet, tamen perfectius apparebit regnum suum in futuro iudicio.
marg.|
{3.772} .5.
Deus sedet super.
Id est, super propitiatorium secundum modum predictum. Vel super celum empyreum, quod figurabatur per sancta sanctorum, in quo erat propitiatorium, sicut plenius dictum fuit Ex. 25.
marg.|
.6.
Principes populorum.
Idest, duodecim tribuum Israel.
marg.|
.7.
Congregati sunt.
Idest, ad locum divini cultus in Sylo, ubi congregati fuerunt principes populi Israel, ut dictum est supr. Et dicitur Deus Abraham, quia Abraham primo publice fidem unius Dei predicavit seu confessus est aliis ad idololatriam declinantibus.
marg.|
.8.
Quoniam dii fortes terre.
Isti sunt iudices terre Israel, de quibus dicitur Ex. 22.d. Diis non detrahes, et principi populi tui non maledices.
marg.|
.9.
Vehementer elevati sunt.
Fuerunt multum elevati, quando terra fuit subiecta filiis Israel, et locus divini cultus in Sylo stabilitus.
Numérotation du verset
Ps. 46,moraliter
marg.|
{3.769} .1.
Omnes gentes,
etc. Iste psalmus ad litteram est actio gratiarum a filiis Core pro victoria Iosue quam in spiritu previderunt. Mystice vero est gratiarum actio a fidelibus pro victoria Christi, cuius figura fuit Iosue. Et sic dicitur. Omnes gentes. Christo credentes.
marg.|
.2.
Plaudite manibus.
Quia fervens devotio mentis resultat ad membra corporis. .3.
Quoniam dominus.
scilicet Iesus Christus est supple.
marg.|
†
Excelsus est rex magnus.
Apoc. 19. Habet in femore scriptum, rex regum, et dominus dominantium.
marg.|
{3.770} .5.
Subiecit populos nobis,
etc. Multi namque de Iudeis, Saracenis, et gentibus aliis subiecti sunt Christianis, ut patet in Hispania, et in aliis pluribus locis.
marg.|
.7.
Elegit nobis hereditatem suam.
Idest, vitam beatam.
marg.|
.8.
Speciem Iacob.
Idest, visionem Christi claram in deitate, et humanitate, que dicitur Iacob, eo quod diabolum supplantavit.
marg.|
.10.
Ascendit deus in iubilo.
Idest, Christus deus, et homo ascendit in iubilo angelorum. Et quoniam ecclesia militans conformari debet triumphanti, sequitur.
Numérotation du verset
Ps. 46,moraliter
marg.|
{3.771} .1.
Psallite,
etc. Idest, in puritate mentis, quia non est speciosa laus in ore peccatoris. .6.
Principes populorum.
Idest, apostoli, et alii perfecti qui iam decesserunt. .7.
Congregati,
etc. In beatitudine celesti. Fit autem specialis mentio de Abraham, quia locus beatorum {3.772} sinus Abrahe nominatur.
marg.|
.8.
Quoniam dii fortes terre.
Idest, Apostoli, qui dicuntur dii fortes terre participative, eo quod in terra fecerunt miracula magna.
marg.|
.9.
Vehementer elevati sunt.
Id est, valde cum domino nostro Iesu Christo regnantes in eternum.
Numérotation du verset
Ps. 46,additio
marg.|
{3.771} In Ps. 46. Omnes gentes plaudite, etc.
marg.|
Licet littera huius psal. quantum ad plura in eo contenta aliqualiter posset tolerare expositionem postil. et Rabbi Salomonquem in hoc loco sequitur, non tamen ex toto : unde apud catholicos verius, et magis proprie exponitur ad litteram de ascensione Christi, et de eius sessione in celo, et de regno eius. Ad quod sciendum, quod licet propitiatorium, quod erat super arcam, sit quasi sedes dei, prout postil. allegat, ex hoc nullo modo sequitur, quod propitiatorium dicatur deus, sic quod cum dicitur. Ascendit deus in iubilo, sit idem acsi dicatur. Ascendit propitiatorium arce in iubilo, prout postil. vult. Legitur enim de celo, quod sit sedes dei Is. ult.numquam tamen ad litteram celum dicitur deus, similiter, et arca federis cum suo propitiatorio in transitu Iordanis, ubi maxime fuit glorificata propter miraculum ibi factum, ut patet Ios. 3. non tamen ibidem vocatur deus sed dicitur. Ecce arca federis dominatoris omnis terre, unde presupposita catholica fide iste Psalmus ad litteram intelligitur in persona ecclesie reddentis gratiarum actiones Deo pro ascensione Christi ad celum, et hoc cum dicit. Ascendit Deus in iubilo, etc. quia in iubilo angelorum dicentium, viri Galilei quid aspicitis in celum, etc. Dominus in voce tube, s. apostolice, quia tempore ascensionis apostolis fuit iniunctum predicationis officium universaliter, Marc. 16.d. Euntes in mundum universum predicate, etc. Similiter ecclesia reddit gratias de sessione Christi in celum, cum dicit deus sedet super sedem sanctam suam. Similiter, et de extensione regni Christi super omnem terram, et super gentes, etc. cum dicit. Rex omnis terre Deus, et regnabit Deus super omnes gentes, iuxta illud Mt. 28.d. Data est mihi omnis potestas in celo, et in terra. Similiter, et de hoc, s. quod principes populorum, s. apostoli, de quibus dicitur. Constitues eos principes super omnem terram convenerunt. credendo. Cum Deo Abraham. id est cum Christo, qui est Deus Abrahe, qui scilicet Abraham habuit duos filios unum de ancilla, et alium de libera, quod allegorizatur ab Apostolo, Gal. 4.c. {3.772} de duobus testamentis, et sic ecclesia reddit gratias Deo speciales de hoc, quod principes populorum, s. apostoli congregati fuerunt cum Christo Deo Abraham, coniungendo simul duo testamenta contra deo s fortes terre, s. Iudeos terrena sapientes, qui de se presumentes vehementer elevati sunt, id est valde superbierunt. Que quidem beneficia ecclesie collata sunt tam maxima, ut pro eis condecenter ecclesia invitat omnes gentes ad laudem dei, et sepe replicat, Psallite psallite, sapienter. Cetera autem, que in hoc Psalmo continentur, faciliter huic proposito possent applicari. Et sic expositio hec debet teneri apud catholicos non solum, ut vera, sed etiam ut proprie litteralis tanquam ex prima, et propria significatione littere consurgens, et fidei veritati omnino consona, cum hoc tamen stare potest, quod ex ea forte non sumatur argumentum efficax contra infideles, prout contingit in multis locis sacre scriptura.
Numérotation du verset
Ps. 46,replica
prol.|
Replica. In expositione psal. Omnes gentes Burgens. adducit postillatorem, quod ad litteram secundum primum sonum vocis debeat exponi de Christi ascensione. Posti. autem generaliter exponit de Deo secundum veram transsumptionem, quod videlicet quis videtur ascendere ipso ascendente, in quo creditur residere. unde Burgens. in fine sue expositionis fatetur ex sua expositione contra infidelem argumentum efficax sumi non posse, quod verum est signum, expositionemBurgens.litteralem non esse. Ex postillatoris autem expositione etiam infidelis convincitur, quod deus Israel ab omnibus sit venerandus, quia est terribilis rex magnus, prout patet ex miraculis in expositione posti. deductis, que negari non possunt. Sed ad argumentumBurgens.commune est contra istam ipsius expositionem. Consuevit enim arguere. Universalia sunt particularibus magis divina, sed postil. exponit universaliter de deo, ubi Burgens. particulariter arctat ad Christum, igitur expositio postil. est melior, et divinior. Sed argumentum reputo modicum hic, sicut alibi propter ea, que superius dicta sunt.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 46), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 01/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_46)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 46), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 01/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_46)
Notes :