Psalmus 11
Numérotation du verset
Ps. 11,1
¶
In finem
¶Codd. : (Ps. 11)
D30
ΩP
Rusch
Ps-G,
def.
C
psalmus David pro octava1.
1psalmus David - pro octava
Ps-G
(V) ΩS
Ω
X
Ed1530 Rusch
]
inv. Ps-G D30
Numérotation du verset
Ps. 11,2 I
Salvum me fac
Domine quoniam defecit sanctus ¦
quoniam diminute sunt veritates
a
filiis hominum.
Numérotation du verset
Ps. 11,3 II
Vana
locuti sunt unusquisque ad proximum suum ¦
labia
dolosa
in corde et corde
locuti sunt.
Numérotation du verset
Ps. 11,4 III
Disperdat Dominus universa
labia dolosa ¦
et2 linguam magniloquam.
2et
Ps-G
(M ΨB² V D*)
D30
Ω ΩP
Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R LXX (Sedulius permultique codd.
]
om. Cor2
(hebr. anti. et Hieron. non interponunt
ET
sed nec Augustinus neque grecus)
Ps-R (M) Ps-G cum Ps-Med (VL408 Clm343Θ) Ps-δ Ps-η graec. (R156 permultique codd. + VL408 Sal3 : VL311) hebr.
Numérotation du verset
Ps. 11,5 IV
Qui dixerunt
linguam nostram magnificabimus†
labia nostra a nobis sunt ¦ quis noster dominus est ?
Numérotation du verset
Ps. 11,6 V
Propter
miseriam
inopum et gemitum pauperum ¦
nunc exsurgam dicit Dominus.
Numérotation du verset
Ps. 11,VI
Ponam
in salutari ¦
fiducialiter
agam in eo.
Numérotation du verset
Ps. 11,7 VII
Eloquia Domini
eloquia casta ¦
argentum
igne examinatum
probatum terre
purgatum septuplum.
Numérotation du verset
Ps. 11,8 VIII
Tu Domine
servabis nos ¦
et custodies
nos 3
3
<divisio.> s. nos ¦... nos²
D30
] s. nos... nos² ¦ ΩP
a generatione hac4
4 hac
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Ω Rusch
cum Ps-R
] + et
Ps-G
(R F I)
in eternum.
Numérotation du verset
Ps. 11,9 IX
In circuitu
impii ambulant ¦ secundum altitudinem tuam
multiplicasti filios hominum.
Psalmus 11
Numérotation du verset
Ps. 11,ad litteram
marg.|
{3.511} .1.
Salvum me.
Huic psalmo preponitur titulus talis in Hebreo. Ad victoriam super octavam canticum David. Et hic accipitur octava pro instrumento octo cordarum, in quo cantabatur illud canticum, sicut dictum fuit sup. Ps. 6. Istum autem psal. David fecit, quando fugiens de Ceila salvatus fuit cum viris suis de proditione habitatorum Ceile, qui tractaverant de proditione eius in manu Saulis, ut haberent favorem eius, reddentes ipsi David, et viris eius malum pro bono, quia salvaverat eos de Philistheis. ut habetur. 1Rg. 23. Dicit igitur.
marg.|
.1.
Salvum me fac domine.
de civitate Ceile.
marg.|
.2.
Quoniam diminute sunt veritates.
operum, et verborum.
marg.|
.3.
A filiis hominum.
idest, ab habitatoribus Ceile, qui dicuntur hic filii hominum, et non Dei, et ideo dicitur.
marg.|
.4.
Vana locuti sunt,
etc. Mutuo se exhortantes, et occulte ad prodendum David in favorem Saulis regis.
marg.|
.5.
Labia dolosa.
supple, habent viri Ceile.
marg.|
.6.
In corde et corde locuti sunt.
Quia in verbis suis pretendebant ipsi David fidelitatem, et inter se contrarium tractabant.
marg.|
{3.512} .7.
Disperdat dominus universa labia.
idest, Ceiletarum.
marg.|
.8.
Et linguam magniloquam.
Quia erant protendentes verbis ipsi David, quod fecerat magna pro eo.
marg.|
Vel linguam magniloquam
, quia cives Ceile dicebant se facere magnum pro rege Saule, ut sic haberent eius gratiam, si traderent ei David. Unde subditur.
marg.|
.9.
Qui dixerunt
, idest, inter se tractaverunt.
marg.|
.10.
Linguam nostram magnificabimus
etc. Quia prodendo David magna pro Saule faciemus, et sic habebimus opportunitatem magna petendi ab eo.
marg.|
.11.
Labia nostra,
etc. id est verba, que tractamus contra David procedunt a nobis, et non ex aliorum suggestione, et sic erunt magis placita coram rege, et que essent illa verba subdit.
marg.|
.12.
Quis noster dominus.
est ? Sic enim dicebant. Quis dubitat quin Saul sit dominus noster, et non David, ideo debemus ei favere. Sed ratio non valet, quia ratio erat contra Deum, et iustitiam.
marg.|
.13.
Propter miseriam,
etc. Hic consequenter ponitur ipsius Dei protectio circa David eum dicitur in persona eius : Propter miseriam, etc. scilicet David, et virorum eius, qui multas miserias sustinebant, tanquam fugitivi, et depauperati.
marg.|
.14.
Nunc exurgam dicit dominus.
ad eos protegendum a dicta proditione.
Numérotation du verset
Ps. 11,ad litteram
marg.|
{3.513} .1.
Ponam in salutari.
idest in ephod, ubi dominus dedit responsum salutis ipsi David petenti. 1Rg. a. Si tradent me viri Ceile, et eos, qui mecum sunt in manu Saulis ? et dixit dominus tradent, et subditur. Nuntiatumque est Saul, quod fugisset David de Ceila, et salvatus esset.
marg.|
.2.
Fiducialiter agam in eo.
idest in David, ad hoc enim salvavit Deus David, ut populus Israel per eum protegeretur, et fiducialiter ageret.
marg.|
.3.
Eloquia domini
etc. que locutus est ad Abiathar revelando proditionem habitatorum Ceile.
marg.|
.4.
Eloquia casta.
sine macula falsitatis.
marg.|
.5.
Argentum igne examinatum, probatum.
hoc additur ad exprimendum certitudinem veritatis in verbis divinis, ideo subdit David.
marg.|
.6.
Tu domine servabis nos,
etc. scilicet protegendo contra predictam{3.514} proditionem.
marg.|
.7.
Et custodies nos, a generatione.
idest habitatoribus Ceile, et Saule.
marg.|
.8.
In eternum.
quia non permittes nos cadere in manibus eorum.
marg.|
.9.
In circuitu impii,
etc. idest habitatores Ceile, et ipse Saul, qui querebant David, et viros eius deceptionibus involvere.
marg.|
.10.
Secundum altitudinem tuam.
idest, secundum altitudinem consilii tui, quod est incomprehensibile.
marg.|
.11.
Multiplicasti filios hominum.
idest, Saul, Deg, et alios eorum complices, et Ceile habitatores in mea persecutione ad exercitium patientie mee, et meritum vite future.
marg.|
Posset autem iste Psalmus exponi moraliter de quolibet viro iusto in persecutionibus posito, contra quem parantur machinationes, et exercentur. Deus tamen totum convertit ad meritum sue patientie, et ipse est sperans ab omnibus liberari auxilio divine gratie, sed pertranseo, quia de facili potest littera ad hanc sententiam applicari.
Numérotation du verset
Ps. 11,moraliter
marg.|
{3.511} .1.
Salvum me fac
etc. Psalmus iste litteraliter loquitur de salvatione David, quando fugit de Ceila eo, quod habitatores Ceile disponebant eum tradere Sauli, quamvis David saluasset eos de Philistheis diripientibus bona eorum. 1Rg. 23. et in hoc David fuit figura Christi, qui venit in mundum pro salute Iudeorum, et tamen ipsi tradiderunt eum gentibus ad occidendum, et sic dicitur in persona eius : Salvum me fac domine, quoniam defecit sanctus. de populo Iudeorum.
marg.|
.2.
Quoniam diminute sunt
etc. Nam aliquando loquebantur Christo blande, ut eum caperent in sermone, Mt. 22.b. Magister, scimus, quia verax es, et viam Dei in veritate doces.
marg.|
.4.
Vana locuti sunt unusquisque ad proximum suum.
tractantes quomodo perderent Christum, cum tamen deitati sue non possent nocere, nec etiam humanitati, nisi quantum volebat sustinere.
marg.|
.5.
Labia dolosa,
etc. Iude proditoris, et Phariseorum.
marg.|
{3.512} .6.
In corde, et corde locuti,
etc. Iudas enim dicendo : Ave rabbi intendebat eum tradere morti. et Pharisei sibi loquendo blande querebant eum capere in sermone, ut dictum est.
marg.|
.7.
Disperdat dominus
etc. et sic factum est, quia Iudas se suspendit, et Romanorum exercitus Iudeos destruxit.
marg.|
.9. Qui dixerunt linguam nostram magnificabimus, etc. Eum accusando coram Pilato.
marg.|
.11.
Labia nostra a nobis sunt.
idest, possumus loqui contra eum verum, vel falsum.
marg.|
.12.
Quis noster dominus est.
Quasi diceret. Iste non est, qui dicit se esse Messiam. unde coram Pilato, negaverunt ipsum esse suum regem.
marg.|
.13.
Propter miseriam.
Hic ponitur effectus passionis Christi, et sunt verba Dei patris per Christum, detentos in limbo liberantis, cum dicitur, Propter miseriam inopum, etc. idest, existentium in limbo.
marg.|
.14.
Nunc exurgam
, ad liberandum eos per Christum.
Numérotation du verset
Ps. 11,moraliter
marg.|
{3.513} .2.
Fiducialiter agam, in eo.
id est in Christo, qui proposito sibi gaudio sustinuit crucem. Hbr. 11. Et quoniam erant predicta per prophetas subditur.
marg.|
.3.
Eloquia domini eloquia casta.
quasi dicat sicut verissima sunt impleta. Et quoniam liberatio patrum de limbo non fuit ad horam, sed ad semper, ideo in eorum persona dicitur.
marg.|
.6.
Tu domine servabis nos, et custodies nos, a generatione hac in eternum
, id est, ex nunc usque in perpetuum. Licet autem potestas demonis {3.514} tunc ablata fuerit a dictis patribus, non tamen a viatoribus, ideo subditur.
marg.|
.8.
In circumitu impii ambulant.
idest demones circumeunt, ut fideles decipiant. 1. Pet. 5.b. Adversarius vester diabolus, tanquam leo rugiens circumit, querens quem devoret.
marg.|
Sed quoniam electi evadunt insidias demonum, ideo subditur.
marg.|
.9.
Secundum altitudinem tuam
etc. idest tu domine deus secundum altitudinem consilii tui nobis occulti.
marg.|
.10.
Multiplicasti filios hominum.
qui reponendi sunt in regno celorum.
Numérotation du verset
Ps. 11,additio 1
marg.|
{3.513} In Ps. 11. Salvum me fac, ubi dicitur in postilla : Huic psalmo premittitur talis titulus. Littera huius psalmi non proprie adaptatur historie David fugientis de Ceila, prout postil. exponit. Tum, quia in titulo de hoc non fit mentio, sicut in aliis psalmis, ubi de casibus singularibus, qui ipsi David contigerunt tractatur, sicut in Ps. 2. ubi premittitur in ti. psalmi psal. David cum fugeret ab Absalom filio suo, Similiter in Psalmo illo, in cuius titulo ponitur. Ad victoriam psal. David, quando, venit Deg Idumeus, et nuntiavit Sauli, etc. et in Ps. 141. in cuius titulo ponitur. eruditio David cum esset in spelunca, et sic de multis aliis. Tum quia verba psalmi manifeste videntur loqui generaliter quasi de toto mundo, vel saltem de generatione contemporanea, cum qua ipse David conversabatur, in qua licet essent forte multi probi viri, et veraces, quia tamen pro maiori parte deficiebant, et denominationes secundum Philosophum fiunt a maiori, idcirco dicebat. Diminute sunt veritates a filiis hominum, huiusmodi : Unde melius videtur dicendum secundum glo. que in hoc loco sic dicit. Videns sanctus vir multiplicatam vanitatem huius seculi, exclamat pro magnitudine periculi, et ait : Salvum me fac Deus. et infra. Quoniam defecit sanctus, id est, non invenitur sanctus in hoc mundo, ubi tot mali sunt, et hec opinio fuit in Elia quando dixit : Domine relictus sum {3.514} ego solus. Hec in glo. secundum quam glossam bipertitus est psalmus, nam in prima parte Psalmista petit a perversitate seculi salvari. In secunda ostendit quomodo contra huiusmodi mala seculi oportebat Deum exurgere ad remediandum, secunda ibi : Propter miseriam inopum, etc. Prima pars faciliter est applicabilis ad propositum eo modo quo exponitur in postilla hoc mutato, scilicet, quod illa, que referuntur ad viros Ceile tantum, referantur quasi in universo modo predicto. Similiter cum dicitur in fine huius partis : Quis noster dominus est : non referatur ad Saul prout in postilla, sed intelligatur sic, quod mendaces viri de facundie sue loquacitate confidentes iactabant se de potestate propria labiorum quasi a Deo non sint. unde dicebant. Qui ? noster dominus est ? id est, quis est, et cuius regule nos subiicimur ? quasi diceret, nullus.Secunda vero pars ulteriorem requirit indaginem. Pro cuius declaratione sciendum, quod quia Psalmista principaliter attribuebat mala mundi ad defectum veritatis in filiis hominum, idcirco, quia contraria contrariis curantur, prophetice dicit, quod ad tollendam huiusmodi falsitatis malitiam venturus erat ille cuius eloquia sunt maxime vera, sicut dicta impiorum summe falsa, unde sequitur : Propter miseriam inopum, et gemitum pauperum, scilicet iustorum, qui de malis gemunt, et pro peccatis conteruntur, supple tollendam : Nunc exurgam dicit dominus, id est, apparebo. Ponam in salutari, idest, in Iesu consolationem {3.515} pauperum. Et fiducialiter agam in eo, id est, potentialiter, quia nihil ei resistet. Consequenter dicit : Eloquia domini, etc. ostendens quod eloquia huius salvationis sunt contraria predictis, ut dictum est. Sunt enim quasi argentum igne examinatum, purgatum, septuplum, id est, per, septiformem spiritum purificata atque rutilantia. Quia tamen adventus huiusmodi auctoris veritatis non ita de propinquo Psalmista prospiciebat, idcirco petebat a generatione falsiloqua sibi contemporanea custodiri et servari. unde dicit : Tu domine servabis nos a generatione hac : Et ut magis ostenderet se indigere tali custodia, subdit. In circumitu impii ambulant ad devorandum iustum, eo modo quo. 1. Petri. 5.b. dicitur. Adversarius vester diabolus circumit querens quem devoret. et sequitur. {3.516} Secundum altitudinem tuam, id est, secundum incomprehensibilitatem consilii tui. Multiplicasti filios hominum, scilicet impios, de quibus in prima parte dicebat. Diminute sunt veritates a filiis hominum. quasi dicat ex duobus maxime indigemus custodia tua. unum est, quia adversarii sunt astuti et soliciti contra nos, unde in circumitu ambulant. Secundum est, quod sunt multi numero, unde et si non essent valde timendi propter eorum multitudinem, etc.
Numérotation du verset
Ps. 11,replica
prol.|
In psalmo, Salvum me fac : modica est diversitas, quia expositio postillatoris est de singulari casu. Burgens. autem generaliter extensa.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 11), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 30/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_11)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 11), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 30/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_11)
Notes :