Psalmus 50
Numérotation du verset
Ps. 50,1
¶In finem psalmus David
¶Codd. : (Ps. 50) D30 P106
Tr511
Tr881 Rusch
Ps-G,
def.
ΩF
Numérotation du verset
Ps. 50,2
cum venit ad eum Nathan propheta
quando
intravit ad Bersabee1.
1 Bersabee] Bethsabee
D30 Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 50,3 I
Miserere mei
Deus ¦ secundum magnam
misericordiam tuam.
Numérotation du verset
Ps. 50,II
Et secundum multitudinem
miserationum tuarum ¦
dele iniquitatem meam.
Numérotation du verset
Ps. 50,4 III
Amplius
lava me
ab iniquitate mea ¦
et a peccato meo
munda me.
Numérotation du verset
Ps. 50,5 IV
Quoniam
iniquitatem meam ego cognosco ¦ et peccatum meum
contra me est semper.
Numérotation du verset
Ps. 50,6 V
Tibi soli
peccavi
et malum
coram te feci ¦
ut iustificeris in sermonibus tuis
et vincas cum iudicaris.
Numérotation du verset
Ps. 50,7 VI
Ecce enim
in iniquitatibus conceptus sum ¦
et in peccatis concepit me
mater mea.
Numérotation du verset
Ps. 50,8 VII
Ecce enim
veritatem dilexisti ¦ incerta et occulta sapientie tue
manifestasti mihi.
Numérotation du verset
Ps. 50,9 VIII
Asperges2 me hyssopo
2 Asperges] Aspargas
Ps-G
et mundabor ¦ lavabis me
et super nivem dealbabor.
Numérotation du verset
Ps. 50,10 IX
Auditui
meo dabis gaudium
et letitiam ¦
et3 exultabunt ossa
3 et]
om. Ps-G
humiliata
Numérotation du verset
Ps. 50,11 X
Averte faciem tuam
a peccatis meis ¦
et omnes iniquitates meas
dele.
Numérotation du verset
Ps. 50,12 XI
Cor mundum
crea in me Deus ¦
spiritum4 rectum
4 spiritum
L² D D30
ΩS
Ed1455 cum moz
x ] + et
Cor2
(grecus et hebr. et anti. et Hieron.)
Rusch Ps-G
innova in visceribus meis.
Numérotation du verset
Ps. 50,13 XII
Ne proiicias me a facie tua ¦
et spiritum sanctum tuum ne auferas a me.
Numérotation du verset
Ps. 50,14 XIII
Redde mihi
letitiam salutaris tui ¦
et spiritu principali
confirma me.
Numérotation du verset
Ps. 50,15 XIV
Docebo iniquos
vias tuas ¦
et impii
ad te convertentur.
Numérotation du verset
Ps. 50,16 XV
Libera me
de sanguinibus
Deus Deus salutis mee ¦
et5 exultabit
5 et]
om. Ps-G
lingua mea iustitiam tuam.
Numérotation du verset
Ps. 50,17 XVI
Domine labia mea aperies ¦
et os meum
annuntiabit laudem tuam.
Numérotation du verset
Ps. 50,18 XVII
Quoniam si voluisses sacrificium dedissem ¦
utique holocaustis
non delectaberis.
Numérotation du verset
Ps. 50,19 XVIII
Sacrificium Deo
spiritus contribulatus ¦
cor contritum
et humiliatum
Deus non despicies6.
6 despicies
plerique codd. et edd.
D30 Cor2 (vel
DESPICIES
ut habent satis antiqui cum Hieron.) ΩS Rusch cum Ps-H ] despicias F² Cor2 (secundum antiquiorem), spernet
Ps-G
(R F* L) cum LXX Ps-γ, Hier. tract. p. 422, spernit
C
I
cum Ps-R
Numérotation du verset
Ps. 50,20 XIX
Benigne fac
Domine7 in bona voluntate tua
7 Domine Cor2 (grec. cum satis anti. habent) D30* Rusch Weber ]
om. Ps-G
(F* L*) D30² (eras. ut vid.) cum Ps-H Cor2 (alii cum hebreo non habent)
Sion ¦
ut8
8 ut
Rusch Ps-G
(
L² Q* Ψ
Β ΩS)
edd. cum Ps-R
] et
D30 Cor2
(secundum grecum et secundum anti. et Hieronymum
ET EDIFICENTUR,
non est ibi
UT
)
Ps-G
edificentur muri Hierusalem.9
9 Hierusalem] in
praem. L
Numérotation du verset
Ps. 50,21 XX
Tunc
acceptabis sacrificium iustitie oblationes et holocausta ¦
tunc imponent
super altare tuum
vitulos.
Psalmus 50
Numérotation du verset
Ps. 50,ad litteram
marg.|
{3.797}
Miserere mei Deus,
etc. Huic Psalmo premittitur talis titulus in Hebreo, et in translationeHieronymi et decetero per talem modum loquendi intelligatur translationeHieronymi iuxta Hebreum, ut brevius scribatur, Ad victoriam Psal. David cum venit ad eum Nathan propheta quando intravit ad Bethsabee. Circa quod sciendum quod hoc non fuit immediate post adulterium cum Bethsabee, sed quando post mortem Urie David accepit in uxorem Bethsabee, tunc enim venit Nathan ad arguendum David, ut habetur 2Rg. 12.d. et tunc David peccatum suum recognoscens dixit : Peccavi domino : et de penitentia illa fecit {3.798} Psal. istum, et sic patet author, et materia huius psal. qui dividitur in duas partes, et in prima David petit culpe remissionem. In secunda gratie restitutionem, ibi : Asperges me : Licet autem ista duo sint idem re, quia non remittitur peccatum nisi per gratiam iustificantem, differunt tamen ratione, quia remissio culpe respicit maculam que abiicitur, iustificatio gratiam que acquiritur. Prima in duas, quia primo ponitur imploratio remissionis, secundo ad hoc inducitur allegatio multiplicis persuasionis, ibi : Quoniam iniqui. Circa primum dicit David.
marg.|
.1.
Miserere,
etc. Secundum Augustinum misericordia miseris necessaria est, et ideo David implorando magnam misericordiam confitetur suam magnam miseriam, et in hoc ostendit culpe sue gravitatem.
Numérotation du verset
Ps. 50,ad litteram
marg.|
{3.799} .1.
Et secundum multitudinem miserationum
etc. Implorando miserationum multitudinem, ostendit sue culpe multiplicitatem, quia primo peccavit adulterando, secundo peccatum suum celare volendo, tertio in modo celandi, quia volebat introducere falsum heredem inducens Uriam ad dormiendum cum uxore sua, ut sic puer conceptus de David ascriberetur Urie, quarto in hoc non potens hoc facere Uriam fidelissimum militem suum fecit occidi proditorie, quinto quia occasione mortis ipsius plures alii de servis David fuerunt mortui, ut habetur 2Rg. 11. .2.
Amplius.
In hoc enim quod petit ampliorem lotionem, et mundationem, ostendit peccati sui diuturnitatem, macule enim in vestibus recenter contracte de facili abluuntur, sed inveterate de difficili, a tempore autem quo David commisit adulterium cum Bethsabee usque ad reprehensionem per Nathan transivit annus vel circiter, quod patet ex hoc quod puer quem conceperat Bethsabee de David erat natus, unde et dixit sibi Natham, filius qui natus est tibi, morte morietur.
marg.|
.3.
Quoniam iniquitatem.
Hic consequenter inducitur multiplex persuasio ad impetrandum dictam remissionem, et prima accipitur {3.800} ex parte vere penitentie ipsius David, propter quam Deus peccata remittit, et hoc est quod dicit : Quoniam iniquitatem Miserere mei, quia iniquitatem meam tamquam vere penitens recognosco.
marg.|
.4.
Et peccatum meum contra me est semper.
Idest, horridum mihi est, sicut adversarius existens continue contra me presentialiter. Secunda ratio accipitur ex parte veritatis divine, ad quam pertinet implere quod promisit. Promiserat autem Deus David ante peccata predicta, quod firmaret regnum eius ad posteros, et quod filius suus edificaret templum domini, quam promissionem multi dicebant impeditam, et frustratam propter, Urie occisionem, propter quod David ad peccati sui remissionem allegat dicte promissionis impletionem fiendam dicens.
marg.|
.5.
Tibi soli peccavi.
scilicet tamquam iudici, et punire potenti. Peccaverat enim contra Uriam et alios occasione huius interfectos, tamen quia erat rex, non habebat iudicem superiorem, qui posset eum punire nisi Deum.
marg.|
.6.
Et malum coram te feci.
Et subintelligitur remitte mihi.
marg.|
.7.
Ut iustificeris in sermonibus tuis.
Idest, ut promissio tua mihi. facta impleatur, prout decet tuam veritatem.
Numérotation du verset
Ps. 50,ad litteram
marg.|
{3.801} .1.
Et vincas cum iudicaris.
Faciendo contrarium illius quod de te iudicatur a multis, scilicet, quod tua promissio mihi facta sit retractata. In Hebreo habetur : Et mundaberis cum iudicaris. id est apparebis mundus adimplendo promissum, cum tamen de te a malis iudicetur contrarium modo predicto. Tertio persuasio accipitur ex humana fragilitate, ex qua peccatum eius est remissibile. Non sic autem peccatum angeli, in quod non est talis fragilitas, et hoc est quod dicitur : .2.
Ecce enim in iniquitatibus conceptus
etc. Quia homo descendens ab Adam per carnalem generationem in unione anime ad corpus contrahit originale peccatum, quod est ad peccata actualia inclinativum ratione fomitis remanentis etiam in illis qui mundati sunt ab originali, inquantum est culpa.
marg.|
.3.
Et in peccatis concepit me mater mea.
Repetitio est eiusdem ad maiorem expressionem. Quarta autem persuasio accipitur ex divina veritate. Et est eadem cum secunda repetitur tamen hic sub aliis verbis, eo quod est efficacior aliis sicut communiter fit in persuasionibus, quod ratio magis efficax sub aliis verbis pluries replicatur. Dicit ergo.
marg.|
.4.
Ecce enim veritatem dilexisti.
Tu qui es ipsa veritas, quasi diceret {3.802} ex consequenti decens est, quod promissiones tue verificentur.
marg.|
.5.
Incerta et occulta sapientie
etc. Ad occulta enim divine sapientie pertinent futura contingentia, de quibus erat promissio ipsi David facta de successione regni in filiis, et de descensu Christi de semine eius, quasi diceret, decet ut ista impleantur, que non implerentur nisi peccatum mihi remitteres.
marg.|
.6.
Asperges.
Hic consequenter petit David gratie restitutionem. Et primo ponitur sua petitio, secundo ad hoc inducitur multiplex persuasio, ibi : Docebo iniquos. Primo ergo petit gratiam iustificantem, dicens : Asperges me Domine. idest, aspergas. Hebrei enim non habent optativum modum, sed pro eo utuntur futuro indicativi. .7.
Hyssopo, et mundabor.
Loquitur de mundatione spirituali per modum emundationis corporalis, quia emundatio leprosi, et contaminati ex tactu morticini fiebat cum hyssopo, ut habetur in Levitico, et in hoc confitetur David se incurrisse lepram, et mortem spiritualem.
marg.|
.8.
Lavabis me.
Idest, laves me aqua tue gratie, de qua dicitur Eze. 36.e. Effundam super vos aquam mundam, et emundabimini ab omnibus inquinamentis vestris.
marg.|
.9.
Et super nivem dealbabor.
Quia dealbatio spiritualis maior {3.803} est corporali, et melior quia ibidem est esse maius et melius quanto spiritualia corporalibus preferuntur. Secundo petit David spiritum prophetie, qui ab eo recesserat propter peccata predicta dicens.
Numérotation du verset
Ps. 50,ad litteram
marg.|
.1.
Auditui meo dabis gaudium.
Idest, des gaudium auditui meo, per hoc quod facias me audire auribus mentis revelationes tuas sicut ante.
marg.|
.2.
Et exultabunt ossa humiliata.
Idest, tanta erit exultatio in mente mea, quod redundabit ad corpus meum in terra humiliatum, quia ex penitentia David iacuit in terra 2Rg. 12.
marg.|
.3.
Averte faciem tuam.
Ut non aspicias ea amplius ad puniendum. .4.
Et omnes iniquitates meas dele.
Sicut delentur scripture, de quibus non curatur. Et quia hoc non potest fieri sine gratia iustificante, ideo repetit petitionem iam positam de iustificatione per gratiam, sicut affectuose petentes replicant suas petitiones, ideo dicitur. .5.
Cor mundum crea in me Deus.
Et dicit crea, quia gratia iustificans de potentia subiecti non educitur, sed in anima a Deo creatur.
marg.|
.6.
Et spiritum rectum.
Idest, recte tendentem in Deum.
marg.|
.7.
Innova in visceribus meis.
Quod fit per gratie restitutionem. {3.804} Secundo repetit petitionem de gratia prophetie, dicens.
marg.|
.8.
Ne proiicias me a facie tua.
Subtrahendo a me tua secreta.
marg.|
.9.
Et spiritum sanctum tuum.
Scilicet, propheticum.
marg.|
.10.
Ne auferas a me.
Mihi non restituendo, quia adhuc tunc carebat ipso, ideo subditur.
marg.|
.11.
Redde mihi letitiam salutaris tui.
Idest, salutare tuum me letificans.
marg.|
.12.
Et spiritu principali confirma.
Idest, spiritusancto confirma me preservando me a recidivo.
marg.|
.13.
Docebo iniquos.
Hic consequenter ad predictam petitionem impetrandam inducitur multiplex persuasio. Et prima accipitur ex parte boni ad alios derivandi, cum dicitur : Docebo iniquos vias tuas, quasi dicat, si mihi petenti gratiam restitueris, homines iniqui ex penitentia mea edocti penitebunt, et sequitur.
marg.|
.14.
Vias tuas.
Idest, mandata tua.
marg.|
.15.
Et impii ad te convertentur.
Per penitentiam. Et dicuntur impii proprie peccantes contra Deum, iniqui vero contra proximum, tamen frequenter unum pro alio accipitur. Secunda persuasio accipitur ex bono quod evenit ipsi David Deum laudando ex restitutione sue iustitie, et hoc est quod dicitur.
Numérotation du verset
Ps. 50,ad litteram
marg.|
{3.805} .1.
Libera me de sanguinibus Deus salutis
, Id est, a pena mortis quam incurri propter effusionem sanguinis Urie, et aliorum occasione eius interfectorum.
marg.|
.2.
Et exultabit lingua mea iustitiam tuam.
Videtur, quod deberet dicere misericordiam tuam. Ad hoc dicendum, quod in omnibus dei operibus semper se concomitantur misericordia et iustitia, et ideo cum dicitur hic.
marg.|
.3.
Iustitiam tuam,
etc. Subintelligitur misericordia temperata, et sic fuit in proposito, quia licet David non habuerit tunc penam mortis quam incurrerat in propria persona, tamen eam habuit in persona filii sui de Bethsabee nati, ut habetur 2Rg. 12. Cum hoc etiam persecutionem gravem sustinuit a filio suo Absalom, contra eum motam in penam huius peccati, sicut dicitur. 2Rg.. 12. cap. Suscitabo adversum te malum de domo tua.
marg.|
.4.
Domine labia mea aperies,
etc. Idest, aperias, ut supra dictum est, et in hoc petit David restitutionem gratie, quia illi soli qui sunt in gratia possunt debite coram Deo os suum aperire ad ipsum laudandum quia non est laus speciosa in ore peccatoris. Ecclesia. 15.b. Tertia persuasio accipitur ex promptitudine ipsius David ad satisfaciendum, que notatur cum dicitur.
marg.|
.5.
Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem utique holocaustis non delectaberis.
Idest, paratus eram, et sum facere. Circa quod {3.806} sciendum, quod sacrificia veteris legis non erant Deo accepta de se, sed tantum ex fide et devotione offerentium : propter quod dicitur Gn. 4.a. Respexit dominus ad Abel, et ad munera eius, quia non respexit ad munera nisi propter bonitatem offerentis, et ideo David ante remissionem peccati non erat in statu offerendi, ita quod sue oblationes essent Deo accepte, remissio autem peccati acquiritur ex contritione sufficienti, ideo subditur.
marg.|
.6.
Sacrificium Deo spiritus contribulatus,
etc. Quia sacrificia Deo oblata non erant accepta, nisi precedente contritione debita. Quarta autem persuasio accipitur ex divina veritate, quia deus ante promiserat David templum edificandum per filium suum nasciturum, ut habetur secundi Reg. 7. quod impletum non fuisset, si David propter peccatum Urie mortuus fuisset, secundum rigorem iustitie. Et quia decet deum adimplere promissum, ideo hoc allegat David dicens.
marg.|
.7.
Benigne fac domine in bona voluntate tua.
Idest, procede magis secundum dulcorem misericordie, quam secundum rigorem iustitie.
marg.|
.8.
Sion.
Idest, monti Sion. Et que sit illa bona voluntas, ostendit dicens.
marg.|
.9.
Ut edificentur muri Ierusalem.
Idest, muri templi in Ierusalem per filium meum quod fuit edificatum in illa parte ubi est mons Sion, tamen cum hoc clausit Salomon Ierusalem triplici muro, ut dictum fuit 3Rg. 3.
marg.|
.10.
Tunc acceptabis sacrificium.
Idest post restitutionem iustitie {3.851}
mee,sacrificium meum erit tibi acceptabile. Vel potest hoc referri ad sacrificia Salomonis oblata templo edificato, quorum acceptationem {3.852} Deus ostendit per descensum ignis de celo super ea : ut habetur 2Par. 7.
Numérotation du verset
Ps. 50,ad litteram
marg.|
.1.
Tunc imponent.
Ex tunc enim cum maiori devotione, et fiducia obtulerunt ibi sacerdotes sacrificia.
Numérotation du verset
Ps. 50,moraliter
marg.|
{3.797}
Miserere,
etc. Psal. istum fecit David penitens de adulterio cum Bethsabee, et homicidio Urie petens a Deo remissionem {3.798} humiliter et devote.
marg.|
Moraliter autem est oratio cuiuslibet vere penitentis, et devote veniam postulantis di.
marg.|
.1.
Miserere,
etc. Quia peccata mea gravia sunt et magna.
Numérotation du verset
Ps. 50,moraliter
marg.|
{3.799} .2.
Et secundum multitudinem.
Quia sunt etiam multe.
marg.|
.2.
Amplius
, Idest, perfecte.
marg.|
.3.
Quoniam iniquitatem.
Hic allegatur ratio ad propositum ex parte peccatoris, que est humilis recognitio peccati, cum dicitur
marg.|
Quoniam iniquitatem meam ego cognosco. Idest, recognosco.
marg.|
.4.
Et peccatum meum contra me est semper.
Idest, ante oculos cordis mei, per recordationem amaram. Consequenter allegatur {3.800} ratio ex parte Dei remittentis. Circa quod sciendum, quod aliter iudices offensam dimittere non possunt pro sua voluntate que non est regula iustitie, sed Dei voluntas est huiusmodi et ideo potest simpliciter relaxare peccata, ideo dicitur.
marg.|
.5.
Tibi soli,
etc. Tamquam simpliciter relaxare potenti, ideo remitte mihi. .7.
Ut iustificeris,
etc. Quibus promisisti peccata dimittere vere penitenti. Ezechias 18.g. Nolo mortem peccatoris, sed ut magis convertatur, et vivat.
Numérotation du verset
Ps. 50,moraliter
marg.|
{3.801} .1.
Et vincas cum iudicaris.
Idest, convincas contrarium tenentes sicut fuerunt aliqui heretici dicentes, quod penitentes non semper recipiuntur ad gratiam, Consequenter allegatur pronitas hominis ad peccatum cum dicitur.
marg.|
.2.
Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit
etc. Ex parentibus enim contrahit homo originale peccatum et difficultatem ad bonum, et pronitatem ad malum propter que peccatum hominis est remissibile, et non peccatum angeli, ideo concluditur.
marg.|
{3.802} .4.
Ecce enim veritatem dilexisti.
Quasi dicat, decens est ut remittas peccata penitentibus sicut promisisti.
marg.|
.5.
Incerta et occulta sapientie tue manifestasti mihi.
Quod enim aliquis sit per gratiam iustificatis occultum est, et incertum hominibus. Manifestatur tamen a Deo dupliciter. Uno modo per revelationem, alio modo per probabilem coniecturam ex interna consolatione divina, et sic dicitur hic : Incerta et occulta sapientie tue manifestasti etc. propter quod subditur.
marg.|
.6.
Asperges me domine hyssopo.
Idest, aspergas me infusione tue gratie, nam Hebrei pro optativo utuntur futuro indicativi.
Numérotation du verset
Ps. 50,moraliter
marg.|
{3.803} .2.
Auditui meo.
Dando mihi spem de consecutione beatitudinis future.
marg.|
.3.
Et exultabunt ossa.
In futura resurrectione.
marg.|
.4.
Averte.
Hic revertitur ad petendum veniam de peccatis, dicens : Averte faciem tuam a peccatis meis. idest, non videas amplius ipsa ad puniendum.
marg.|
.6.
Cor mundum crea in me.
Per gratiam que infunditur per creationem.
marg.|
{3.804} .7.
Spiritum rectum.
Idest, in te tendentem recte per amorem.
marg.|
.9.
Ne proiicias.
Tamquam reprobatum a te.
marg.|
.12.
Redde mihi letitiam salutaris tui.
Idest, letitiam de spe salutis tue.
marg.|
.13.
Et spiritu principali confirma.
Idest, spiritu sancto me preserva a recidivo mortalis culpe. Et quoniam Dei misericordiam consecuti, debent inducere alios ad veritatem reverti, subditur.
marg.|
.14.
Docebo iniquos vias.
Et quoniam amici carnales impediunt aliquando in via Dei, sequitur.
Numérotation du verset
Ps. 50,moraliter
marg.|
{3.805} .1.
Libera me de sanguinibus.
Idest, a consanguineis impedientibus. Et quia doctrina salutis principaliter est a Deo, ideo sequitur.
marg.|
.4.
Domine labia mea aperies.
Et quia reducere peccatores ad viam bonam est sacrificium Deo acceptissimum, sequitur.
marg.|
.5.
Quoniam si voluisses sacrificium.
Scilicet, veteris legis paratus essem offerre tibi : Sed quoniam de illo dicitur : sacrificium et oblationem noluisti. Ps. 39. penitentia vero peccatoris est sacrificium tibi acceptum, {3.806} prout subditur.
marg.|
.6.
Sacrificium Deo spiritus contribulatus.
Ideo illud offero tibi peccatores ad penitentiam inducendo. Et quoniam hoc dependet a bonitate divina. Sequitur.
marg.|
.7.
Benigne fac domine in bona voluntate tua Sion.
Idest, ecclesie cuius ruine reparantur per reversionem peccatorum ad dominum, ideo subditur.
marg.|
.10.
Tunc acceptabis.
Nam opera vere penitentium Deo sunt sacrificia accepta.
Numérotation du verset
Ps. 50,additio 1
marg.|
{3.851} In Psalmum 50 Miserere mei Deus : Ubi dicitur in postil. Licet autem ista duo sint idem in re.
marg.|
Ex hoc quod culpa non remittitur, nisi per gratiam iustificantem, non sequitur quod iustificatio per gratiam, et remissio culpe sint idem in re prout postilla. videtur arguere, sed potius oppositum, nam cum gratia iustificans sit causa remissionis culpe, sequitur quod iustificatio per gratiam se habeat ad remissionem culpe, sicut causa ad effectum, et sic sequeretur quod differret in re, cum idem non sit causa sui ipsius, sed veritas huius est, quod si gratie infusio, et remissio culpe secundum substantiam actus considerentur, idem sunt, cum eodem actu Deus largitur gratiam, et remittit culpam : Si vero considerentur ex parte obiectorum, sic differunt secundum differentiam culpe, qua tollitur, et gratie que infunditur, prima secunde q. 113.
Numérotation du verset
Ps. 50,additio 2
marg.|
In eodem Psalmo ubi dicitur in postilla. Ut iustificeris in sermonibus tuis.
marg.|
Promissio facta ipsi David a Deo ante peccatum, de hoc quod firmaret regnum eius ad posteros, et quod filius suus edificaret templum domini, poterat adimpleri absque hoc quod deus remitteret David culpam quam incurrerat. Dato enim quod David fuisset eternaliter condemnatus, posset ex eo descendere Salomon, vel alius filius, qui edificaret templum, et ad posteros descendere regnum suum etiam usque ad Christum. Christus enim ex multis descendit peccatoribus, ut patet in eius genealogia, unde hoc quod dicitur : ut iustificeris in sermonibus tuis. non bene exponitur intelligendo ut promissio tua mihi facta impleatur, prout postil. exponit : Sed predicta verba melius videntur exponenda secundum glos. que in hoc loco sic dicit. Precatur ergo David ut parcat, ut sic impleat, quod promisit de venia ingemiscentis, dicens : Quacumque hora peccator ingemuerit, omnium iniquitatum eius non recordabor. quasi dicat, ideo me munda, ut iustificeris in sermonibus tuis, qui sunt de promissione venie ingemiscenti. Et vineas. id est convincas eos qui dicunt quod non parceres mihi, eo quod graviter peccavi. Cum iudicaberis ab eis. Hec in glo. Nec mirum, si deus dicitur iudicari ab homine, nam secundum glos. Deus tante iustitie est, ut se cum homine vellet iudicari, unde Is. 5.a. Iudicate inter me, et vineam meam. Si autem dicatur quod sermones illi de venia concedenda ingemiscenti fuerunt dicti per Ezechielem, qui magno tempore fuit post David. Ad hoc dicendum, quod etiam Moyses qui prius fuit, hoc idem videtur asserere Ex. 34.a. ubi dicit : Dominator domine Deus, misericors et clemens et patiens, et multe miserationis ac verax, qui custodis misericordiam in milia, auferens iniquitatem et scelera atque peccata, etc. quod intelligitur circa penitentes. In Hebreo autem ubi nos habemus. Et vincas cum iudicaris, habetur : Et mundus cum iudicabis, quod magis correspondet sensui predicto, hoc est dicere, iustificando, seu verificando sermones tuos de venia concedenda peccatoribus, mundabis peccatorem, scilicet, penitentem cum ipsum iudicabis, etc.
Numérotation du verset
Ps. 50,additio 3
marg.|
In eodem Psalmo ubi dicitur in postilla. Dicit igitur. Ecce enim veritatem dilexisti.
marg.|
Successio regni in filiis David et descensus Christi de semine eius poterant impleri etiam si peccatum non fuisset remissum {3.852} ipsi David, ut dictum est. Sed verba hec : Ecce enim veritatem dilexisti, incerta et occulta sapientie tue manifestasti mihi, aliter videntur exponenda, scilicet ut referantur ad revelationem factam ipsi David penitenti per Nathan prophetam dicentem sibi, dominus transtulit a te peccatum tuum, 2Rg. 12.d. Que quidem remissio erat incerta multis, imo fere omnes scientes gravitatem delicti ipsius David credebant oppositum, sed erat vera et occulta apud sapientiam divinam, et manifestata David per prophetam unde dicit sic : Ex quo remissio peccati mei, licet sit incerta hominibus et occulta, tamen mihi eam manifestasti, precor ergo, ut eam ad perfectum in publicum adducas, unde proprie subiungit Asperges me domine hyssopo, etc. nam Leu. 14. ubi agitur de ritu leprosi mundati (quod significat peccatorem cui iam culpa est remissa) legitur, quod cum sacerdos invenerit lepram esse mundatam, facit circa eum quedamceremonialia, inter que cum hyssopo aspergit leprosum illum iam mundatum, ut ibi latius continetur, ad quem ritum referenda sunt verba David in hoc loco, quasi dicat, ex quo iam manifestasti mihi per prophetam occulta sapientie tue, scilicet, remissionem peccati mei, per quam sum vere mundatus, licet occulte, iam non restat nisi ut ritu sacerdotali aspergas me hyssopo, et mundabor, scilicet, in publicum.
prol.|
$replica
prol.|
REPLICA. In Psalmo Miserere mei Deus. Burgens. de remissionis culpa et iustificationis identitate, volens aliquid dicere contra postillatorem sese involvit dicens : Primo iustificationem fore causam remissionis, ex hoc arguit quod non sunt idem in re, quia nihil est causa suiipsius : Sed illud dictum suum non videtur habere veritatem, quia prior est de communi lege remissio quam iustificatio, ideo vulgo dicitur, quod expulsio vitii virtutis meretur ingressum, nullum etiam posterius est causa prioris, ut sic. Dicit secundo quod est idem actus remissio, et iustificatio. Quod dictum etiam non videtur verum, quia stat quod detur gratia, et non remittatur culpa, sicut in beate Virginis conceptione iuxta doctrinam schole fratrum minorum. Unde de identitate et distinctione remissionis culpe, et infusionis gratie, sive quo ad actus, sive quo ad obiecta, grandis disputatio est inter Scotistam et Thomistam, vide de hoc Scotum lib. 4. dist. 16. q.2.
marg.|
In eodem Psalmo circa passum illum, Ut iustificeris in sermonibus tuis. Cum postil. exponit eum de verificatione promissorum factorum ipsi David de firmitate regni sui ad posteros, etc. Burgens. exponit de veritate sermonum domini, quibus dicitur : Quacumque hora peccator ingemuerit, etc. Sed replicat contra se, quod illi sermones de venia concedenda ingemiscenti, fuerunt Ezechieli longe post tempora David dicti : non igitur David potuit ea exemplariter allegare, ideo adducit aliam autoritatem de Ex. 34. Sed illi sermones non sunt proprie dei, sed Moysi, et sic esset sensus : Ut iustificeris in sermonibus. Moysi, cuius proprie, sunt ut patet in loco allegato. Per idem patet quantum valeat quod Burgens. subdit circa versum : Ecce enim veritatem dilexisti : nam stante iudicio hominum, quod propter gravitatem peccati David deus non permittet filium suum regnare post ipsum, nec Christum nasci ex eius semine, optime locum habet expositio postilla. Quod autem homines habebant illam opinionem, ostendit Burgens. circa psalmum : Domine probasti, allegans ad hoc illud Psalmiste. Multi dicunt anime mee, non est salus illi in Deo eius.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 50), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 04/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_50)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 50), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 04/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_50)
Notes :