Psalmus 57
Numérotation du verset
Ps. 57,1
¶In finem
¶Codd. : (Ps. 57)
D30
Rusch
Ps-G,
def.
ΩF
ne
corrumpas vel1 disperdas
1 corrumpas vel ΩX]
om. D30 Rusch Ps-G
David in tituli inscriptione2.
2 inscriptione] + propheta de senioribus Iudeorum dicit
D30
Numérotation du verset
Ps. 57,2 I
Si vere
utique iustitiam loquimini ¦
recte3
3 recte
D30
Ω
Rusch
etc recta
P106 Ps-G
iudicate
filii hominum.
Numérotation du verset
Ps. 57,3 II
Etenim
in corde iniquitates
operamini in terra ¦
manus vestre iniustitias4
4 manus vestre - iniustitias]
inv. D30 P106,
iniustitiam m. v.
Ps-G
concinnant.
Numérotation du verset
Ps. 57,4 III
Alienati sunt
peccatores a vulva†
erraverunt
ab utero ¦ locuti sunt falsa.
Numérotation du verset
Ps. 57,5 IV
Furor illis
secundum similitudinem serpentis ¦
sicut aspidis surde
et obturantis
aures suas.
Numérotation du verset
Ps. 57,6 V
Que
non exaudiet
vocem incantantium ¦ et venefici incantantis sapienter.
Numérotation du verset
Ps. 57,7 VI
Deus
conteret
dentes eorum
in ore ipsorum ¦
molas leonum confringet Dominus.
Numérotation du verset
Ps. 57,8 VII
Ad nihilum
devenient tamquam aqua decurrens ¦ intendit
arcum suum donec infirmentur.
Numérotation du verset
Ps. 57,9 VIII
Sicut cera
que fluit auferentur ¦ supercecidit ignis
et
non viderunt solem.
Numérotation du verset
Ps. 57,10 IX
Priusquam
intelligerent spine vestre
ramnum ¦
sicut viventes sic5
5 sic
Ps-G
(M²D) D30 Ω
Rusch Clementina
] sicut
Ps-G
in ira absorbet eos6.
6 eos D30
Rusch
] vos
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 57,11 X
Letabitur
iustus
cum viderit vindictam ¦
manus suas lavabit in sanguine peccatoris.
Numérotation du verset
Ps. 57,12 XI
Et dicet
homo
si utique est fructus
iusto ¦
utique est Deus iudicans eos in terra.
Psalmus 57
Numérotation du verset
Ps. 57,ad litteram
marg.|
{3.843}
Si vere utique.
Huic psalmo premittitur talis titulus in Hebreo secundum Rabbi Salomon . Ad victoriam ne disperdas David suave canticum, sive decens. secundum vero Hiero. titulus talis est. Victori, ut non disperdas David humile, et simplicem, et patet expositio utriusque per predicta in titulo psal. precedentis. De materia vero huius Ps. dicit Rabbi Salomon quod David fecit hunc Ps. quando Saul ad denuntiationem Zipheorum exivit cum tribus milibus virorum electorum ad querendum David, ut habetur. 1Rg. 26. quod cum cognovisset David per exploratores suos, accepto secum Abisai clam venit ad castra Saul de nocte, et invenit {3.844} omnes dormientes, et cum Abisai vellet Saulem occidere, David hoc prohibuit, et assumpta hasta, que erat ad caput eius, et scypho aque, recesserunt inde. Cumque sic essent elongati, quod erant in loco tuto, David clamavit fortiter evigilans Abner, et populum, inculpans eos de hoc, quod male custodierant dominum suum, ostendens per hastam, et scyphum aque, quod potuerat Saulem occidisse, si voluisset, et per hoc declaravit malitiam Saulis, et aliorum ipsum innocentem persequentium. Igitur secundum hoc Ps. iste dividitur in duas partes. In prima David ostendit Saulis, et satellitum suorum malitiam, et in secunda predicit penam debitam, ibi : Deus conteret. Circa primum dicit.
marg.|
.1.
Si vere utique,
etc. idest, si iustitiam vultis loqui.
Numérotation du verset
Ps. 57,ad litteram
marg.|
{3.845} .1.
Recte iudica,
etc. quasi diceret per hastam, et scyphum aque potestis manifeste perpendere iustitiam, et innocentiam meam erga Saul, et eius malitiam contra me.
marg.|
.2.
Filii hominum.
rationabiliter, et iuste viventium. tales enim fuerunt patriarche, ex quibus descenderat Saul, et populus eius, et ex hoc deberent moveri ad recte iudicandum, et vivendum. Sed quia faciebant contrarium, ideo subditur.
marg.|
.3.
Etenim in corde
etc. idest, iniquitates quas cogitastis in cordibus vestris, opere adimpletis.
marg.|
.4.
Iniustitias manus,
etc. id est, ornant, vel palliant apparenti iustitia, et falsa. In Hebreo habetur. Iniquitatem manibus vestris contra ponderate. idest, iniquitatem qua me persequimini ponderate, contra innocentiam meam, ut sic videatis eius gravitatem, et ab ea cessetis. Et eandem sententiam habet littera Hieronymi que talis est. Iniquitatum manuum vestrarum appendite, scilicet in statera iusta modo iam dicto.
marg.|
.5.
Alienati sunt peccatores,
etc. Hoc dicitur pro tanto, quia homines perversi in suis operibus dicuntur male nati secundum communem modum loquendi. Rabbi Salomon exponit hoc de illis qui cum adhuc in utero matris existunt, per aliqua signa figuratur {3.846} eorum, vita mala futura, sicut Esau in utero matris impellebat fratrem suum Iacob. .6.
Furor illis,
etc. In Hebreo habetur. Venenum illis. et ad eundem sensum refertur, quia serpentes ex ira, et furore effundunt venenum.
marg.|
.7.
Sicut aspidis,
etc. quia videns incantatorem, ponit unam aurem contra terram, et aliam obturat cauda sua, ne audiat carmen incantatoris, sic peccatores obstinati qualis erat Saul et eius viri nolunt audire, unde revocentur a suo errore.
marg.|
.8.
Deus conteret.
Hic consequenter David predicit penam talibus debitam, et primo predicit huiusmodi penam. Secundo utilitatem inde sequentem, ibi : Letabitur. Circa primum dicit sic : Deus conteret dentes eorum. quibus mordebant alios verbis iniuriosis, et detractoriis. Dicebant enim ipsum David esse reum criminis lese maiestatis, cum tamen bonum regis, et regni quesivisset.
marg.|
.9.
Molas leonum.
Id est, Saul, Deg, et consimilium ad modum leonis ferocium.
marg.|
.10.
Confringet dominus.
Quod fuit impletum in monte Gelbe, ubi mortuus fuit Saul et Deg, et multi alii.
marg.|
.11.
Ad nihilum devenient,
etc. quia regnum fuit amotum a Saul, et posteris eius.
marg.|
.12.
Intendit arcum suum donec infirmentur.
Istud {3.847} potest referri ad deum, qui percussionem malorum secundum ordinem iustitie sue parat inserendam debito tempore. Potest etiam referri ad quemlibet obstinatum in suo malo, qui semper tendit arcum sue malitie ad nocendum aliis quam diu potest vivere. Et huic concordat translatio Hieronymi, que sic habet : Intendant arcum suum donec conterantur.
Numérotation du verset
Ps. 57,ad litteram
marg.|
.1.
Sicut cera, que fluit auferentur.
De presenti vita morte repentina. In Hebreo habetur. Quasi limax tabefactus auferentur. Et in translatione Hieronymi. Quasi vermis tabefactus pertranseant, et est eadem sententia, licet sint alia verba, quia per utrunque designatur subtractio peccatorum repentina.
marg.|
.2.
Supercecidit ignis.
idest, punitio a Deo immissa. .3.
Et non viderunt solem.
subtracti de hoc mundo per mortem. In Hebreo habetur. Cecidit abortivum mulieris, quod non vidit solem. Et similiter in translatione Hieronymi, et est eadem sententia. Per hoc enim intelligitur punitio divina, que peccatores ad nihilum deducit.
marg.|
.4.
Priusquam intelligerent spine vestre Rhamnum.
Per spinas intelliguntur hic filii parvuli iniquorum, ut dicit Rabi Salomon, per Rhamnum, qui acutius pungit, intelliguntur filii eorum adulti qui plus de malo sciunt, et faciunt, et secundum hoc est sensus, Priusquam intelligerent spine vestre, id est antequam filii vestri parvuli haberent tantum intellectum, quod possent, ita male agere, sicut adulti.
marg.|
.5.
Sicut viventes sic in ira absorbet eos
, id est eo tempore quo sperabitur {3.848} de duratione vite eorum, deus auferet eos subito de presenti vita. In translatione Hieronymi sic habetur. Antequam crescant spine vestre in Rhamnum, id est, antequam veniant ad malitiam Rhamni mundo supra exposito. Quasi viventes in ira tempestas rapiet eos, et est littera planior, eadem sententia. In Hebreo autem habetur, Sicut vivens, in ira absorbet eos, et refertur ad Deum, qui sicut vivens, est, vividus, et fortis, cuius potestati non potest resisti, sic ira absorbet eos, auferens repentine de presenti vita.
marg.|
.6.
Letabitur.
Hic consequenter ponitur utilitas sequens ex malorum punitione cum dicitur, Letabitur iustus cum viderit vindictam, idest, peccatorum punitionem, non motus zelo vindicte proprie. sed zelo divine iustitie. .7.
Manus suas lavabit.
id est opera sua magis iustificabit, secundum illud Apo. 22.b. Iustus iustificetur adhuc. .8.
In sanguine peccatoris.
id est, in punitione eius, que est occasio meliorationis vite sue, secundum illud Prv. 21.b. Mulctato pestilente sapientior erit parvulus.
marg.|
.9.
Et dicet homo.
idest, quicumque rationabiliter loquens.
marg.|
.10.
Si utique est fructus iusto.
Et accipitur hic, si pro quia, quia ex punitione peccatorum affirmabit premium iustorum, per locum a contrariis.
marg.|
.11.
Utique est deus iudicans eos in terra,
etc. id est, dans sententiam pro eis, non solum in futuro, sed etiam frequenter in presenti.
Numérotation du verset
Ps. 57,moraliter
marg.|
{3.843} .1.
Si vere utique iustitiam loquimini.
Psalmum istum fecit David, quando dormiente Saul cum suo exercitu tulit hastam, que ad caput eius erat, et per hoc ostendit, quod potuerat eum iugulasse si voluisset. Et per hoc arguit falsitatem illorum, qui {3.844} dicebant ipsum querere Saulis mortem. Allegorice vero potest exponi de Christo, qui solo verbo querentes eum ad terram prostravit, et sic suam potentiam, et eorum impotentiam declaravit, dicens : Si vere utique, etc. vos Iudei dicentes me esse falsum prophetam, per opera divina, que facio in conspectu vestro, et non possunt esse testimonia falsitatis.
Numérotation du verset
Ps. 57,moraliter
marg.|
{3.845} .3.
Etenim in corde iniquitates operamini
etc. quasi diceret, Non est mirum si de me male iudicatis. Nam in cordibus vestris tractatis iniquitates, et manibus impletis.
marg.|
.5.
Alienati sunt peccatores
etc. Id est, a parentum iustitia. unde dicitur Is. 50.a. Attendite ad Abraham patrem vestrum, et ad Saram, que genuit vos quasi diceret, ab eorum iustitia declinatis actus vestros. .6.
Furor illis secundum similitudinem serpentis
, qui iratus {3.846} effundit suum venenum, sic fecerunt Iudei contra Christum.
marg.|
.7.
Sicut aspidis surde,
etc. scilicet, Christi doctrine. Unde Act. 7.g. beato Stephano loquente de Christo, continuerunt aures suas, et impetum fecerunt unanimiter, in eum.
marg.|
.8.
Deus conteret dentes,
etc. quod factum fuit per exercitum Romanorum.
marg.|
.11.
Ad nihilum devenient tanquam aqua decurrens.
quia ducti fuerunt per orbem captivi.
marg.|
.12.
Intendit arcum suum.
idest vindictam suam.
Numérotation du verset
Ps. 57,moraliter
marg.|
{3.847} †
Donec infirmentur.
id est, pena debita puniantur.
marg.|
.1.
Sicut cera, que fluit, auferentur.
de presenti vita, quod impletum fuit in occisis.
marg.|
.2.
Supercecidit.
ignis iracundie dei.
marg.|
.3.
Et non viderunt solem.
per mortem extincti.
marg.|
.4.
Priusquam intelligerent spine vestre Rhamnum.
Per spinas significantur peccata, per Rhamnum inferni pena. Est igitur {3.848} sensus, Antequam intelligeretis vos Iudei penam debitam vestris peccatis, in ea absorpti fuistis.
marg.|
.6. Letabitur iustus cum viderit vindictam, etc. Motus zelo iustitie divine.
marg.|
.7.
Manus suas lavabit in sanguine peccatoris,
etc. idest, ex consideratione sue punitionis vivet iustius, quam ante, secundum illud Apoc. 22.b. Iustus iustificetur adhuc.
marg.|
.8.
Et dicet homo, si utique est fructus iusto.
nam ex punitione peccatorum arguet premiationem iustorum.
Numérotation du verset
Ps. 57,additio
marg.|
{3.847} In Ps. 57. Si vere utique. Materia huius Ps. secundum quosdam Hebreorum expositores universalius, et proprius potest assignari, scilicet, ut exponatur de falsis iudicibus, qui pretendunt se iustitiam diligere, et tamen iudicia falsa proferunt, quibus Ps. exprobrans alloquitur : Si vere utique iustitiam loquimini, recte iudicate, hoc est, dicere, si iustitiam, quam universaliter loquimini iudiciis particularibus applicaretis, deberetis recte iudicare, sed tamen oppositum facitis, quod {3.848} declarat, dicens : Etenim in corde, etc. Exponatur prout in postil. et quia communiter tales falsi iudices occultant suam falsam iustitiam sub coloribus apparentibus, ideo sequitur, Iniustitias manus vestre concinnant, idest, ornant, prout in postill. In Hebreo habetur, Iniquitatem manus vestre ponderant. et est sensus, Taliter componderatis in falsis stateris, ratione falsas, et apparentes cum veris, et veridicis, acsi essent eiusdem valoris. Cetera autem exponantur, ut in postilla, applicando ea universaliter iudicibus iniquis, quos deus iudicat quandoque in presenti per repentinam, et subitam eradicationem.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 57), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_57)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 57), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_57)
Notes :