Psalmus 84
Numérotation du verset
Ps. 84,1
¶In finem
¶Codd. : D30 Rusch
Ps-G
filiis Chore
psalmus.
Numérotation du verset
Ps. 84,2 I
Benedixisti Domine
terram tuam ¦
avertisti captivitatem
Iacob.
Numérotation du verset
Ps. 84,3 II
Remisisti
iniquitatem1 plebis tue ¦
1 iniquitatem
plerique codd. et edd.
D30 Rusch cum Ps-R] iniquitates
Ps-G
operuisti
omnia peccata eorum.2
2 eorum] + diapsalma
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 84,4 III
Mitigasti omnem iram tuam ¦
avertisti
ab ira indignationis tue.
Numérotation du verset
Ps. 84,5 IV
Converte nos
Deus salutaris noster3 ¦ et
3 salutaris noster
Rusch cum Ps-R
] salutum nostrarum
Ps-G
averte iram tuam a nobis.
Numérotation du verset
Ps. 84,6 V
Numquid
in eternum
irasceris nobis ¦
aut extendes iram tuam a generatione
in generationem.
Numérotation du verset
Ps. 84,7 VI
Deus tu conversus
vivificabis nos ¦ et
plebs tua letabitur in te.
Numérotation du verset
Ps. 84,8 VII
Ostende nobis Domine misericordiam tuam ¦ et salutare tuum da nobis.
Numérotation du verset
Ps. 84,9 VIII
Audiam
quid loquatur in me
Dominus Deus ¦
quoniam loquetur pacem
in plebem suam.
Numérotation du verset
Ps. 84,IX
Et super sanctos suos ¦ et in
eos qui
convertuntur
ad cor.
Numérotation du verset
Ps. 84,10 X
Verumtamen
prope timentes
eum salutare
ipsius ¦ ut inhabitet gloria in terra nostra.
Numérotation du verset
Ps. 84,11 XI
Misericordia
et veritas
obviaverunt sibi ¦
iustitia et pax osculate sunt.
Numérotation du verset
Ps. 84,12 XII
Veritas
de terra orta est ¦
et iustitia de celo
prospexit.
Numérotation du verset
Ps. 84,13 XIII
Etenim Dominus dabit benignitatem ¦
et terra nostra
dabit fructum suum.
Numérotation du verset
Ps. 84,14 XIV
Iustitia ante eum
ambulabit ¦
et
ponet in via gressus suos.
Psalmus 84
Numérotation du verset
Ps. 84,ad litteram
marg.|
{3.1085}
Benedixisti domine terram.
Huic Psalmo premittitur talis titu. in Hebreo Ad victoriam filiorum Chore Psal. Et in translatione Hieronymi Victorum filiorum Chore canticum : et est eadem sententia utrobique que satis patet ex supradictis. De materia vero huius Psal. dicunt Hebrei communiter quod sicut precedens loquitur secundum opinionem eorum de desiderio redeundi de captivitate Babylonica ad reedificandum templum, sic iste Psalmus est gratiarum actio pro sua reversione et pro bono et pacifico statu terre eius collato, sed sicut non sum secutus eorum dictum in precedenti psal. sic non videtur mihi sequendum in isto saltem in toto, quia post reditum captivitatis Babylonice non legitur populus Israel tantam pacem et prosperitatem habuisse usque ad adventum Christi, quod ad hoc possit convenienter applicari illud quod infra dicitur : Converte nos Deus salutaris noster, etc. usque ad finem Psalmi, ut videbitur pro sequendo, imo populus de captivitate Babylonica reversus, frequenter prohibitus ab edificatione templi. 1Esr.. 3. et in reedificatione muri civitatis multipliciter afflictus et impeditus propter quod una manu faciebant opus, et altera tenebant gladium ad se defendendum ab hostibus irruentibus, Neemie. 4. Item populus reversus de captivitate semper servivit sub tributo. primo regibus Persarum, postea Grecorum, sicut patet ex libris Esdre, Neemie, Machabeorum, et ex historia Iosephi in libro Antiquitatum, et hoc usque ad tempus Iude Machabei et fratrum suorum, qui ad tempus liberaverunt populum de manu Antiochi illustris, {3.1086} nec tunc etiam populus habuit magnam pacem, quia Iudas Machabeus et fratres sui in defensione populi fuerunt successive interfecti. propter quod videtur mihi salvo meliori iudicio, quod Psalmus iste non tam est gratiarum actio pro reditu captivitatis Babylonice, quam prophetia de liberatione perfecta per Christum fienda. Ad cuius intellectum sciendum, quod liberatio a Babylonica captivitate fuit figura liberationis per Christum fiende, et ideo Psalmista in hoc Psalmo fecit mentionem de utraque, ut ostenderet correspondentiam figurati et figure. Et ideo Psalmus iste dividitur in tres partes, quia primo ponitur gratiarum actio pro liberatione temporali per Cyrum. Secundo deprecatio pro liberatione spirituali fienda per Christum, ibi. Converte nos Deus. Tertio pronuntiatio ore prophetali circa Christi ministerium, ibi : Circa primum dicitur in persona populi de Babylone reversi.
marg.|
.1.
Benedixisti domine terram tuam.
id est Iudeam, cuius metropolis, scilicet Ierusalem fuit electa a Deo, ut poneret nomen suum ibi : 2. Para. 6. Quam dicitur Deus benedixisse, quando reduxit populum de captivitate, ut ibi Deo serviret, ideo subditur.
marg.|
.2.
Avertisti captivitatem Iacob
, idest populi descendetis a Iacob.
marg.|
.3.
Remisisti iniquitatem plebis tue.
propter quam fuerat captivata in Babylone.
marg.|
.4.
Operuisti omnia peccata eorum.
id est non vis ea amplius videre ad puniendum. Et loquitur de peccatis preteritis, propter que populus fuerat ductus in captivitatem Babylonis.
marg.|
.5.
Mitigasti omnem iram tuam, avertisti.
quia relaxatio pene signum est mitigationis ire.
Numérotation du verset
Ps. 84,ad litteram
marg.|
{3.1087} .1.
Converte nos Deus salutaris noster.
Hic consequenter ponitur deprecatio pro liberatione spirituali, que fienda erat per Christum, cum dicitur. Converte nos Deus salutaris noster. ad te clarius cognoscendum, et perfectius amandum, quod factum est per doctrinam Christi, que figuras et obscuritates veteris Testamenti explanavit, et rigorem eius temperavit, propter quod dicitur lex amoris : vetus autem Testamentum lex timoris.
marg.|
.2.
Et averte iram tuam a nobis.
quod factum est per Christi satisfactionem. Usque enim ad illam omnes quantumcumque iusti descendebant ad infernum : et sic ira Dei non fuit totaliter aversa.
marg.|
.3.
Numquid in eternum irasceris nobis.
quasi diceret. non, cum parcere et misereri sit tibi proprium.
marg.|
.4.
Aut extendes iram tuam a generatione.
sibi semper succedentibus, quasi diceret non, quia adventus Christi fuit promissus infra certum tempus, ut habetur Dan. 9. per hebdomadas ab eo predictas. Et Aggei. 2.b. dicitur. Adhuc unum modicum, etc. Et subditur, Et veniet desideratus cunctis gentibus, quod exponitur de Christo ab Hebreis doctoribus, et Latinis. .5.
Deus tu conversus.
ad nos per benedictam incarnationem. .6.
Vivificabis nos
per tuam gratiam Iob. 1.b. Gratia et veritas per Iesum Christum facta est. .7.
Et plebs tua letabitur in te.
Per plebem intelligitur populus simplex et communis. In nativitate vero Christi pastores qui fuerunt simplices letati sunt. Luce 2.c. Et reversi sunt pastores glorificantes et laudantes Deum, etc. Similiter quando Christus venit in Ierusalem prope suam passionem receptus fuit a populo communi letanter, et pueris clamantibus, Osanna filio David, benedictus qui venit in nomine domini. Mt. 21.a.
marg.|
.8.
Ostende nobis domine.
In adventu enim Christi in mundum fuit visibiliter ostensa Dei misericordia. In punitione enim Adam et diluvio, et similibus fuerat ostensa Dei iustitia. Et salutare. et pro idest.
marg.|
.9.
Salutare
etc. id est filium tuum. Propter quod Isaias hoc previdens in spiritu dixit. 9.b. Filius datus est nobis, et vocabitur nomen eius admirabilis {3.1088} consiliarius Deus fortis, etc. Et loquitur de futuro per modum preteriti, propter certitudinem prophetie, et sic secunda pars huius versus est expositiva prime, per hoc enim quod Deus pater dedit nobis filium suum incarnatione, ostendit nobis visibiliter misericordiam suam.
marg.|
.10.
Audiam.
Hic consequenter Psalmista prenunciat dictam deprecationem exaudiendam, et primo prenunciat incarnationem filii Dei, secundo modum incarnandi, ibi, Veritas de terra. Circa primum dicit, Audiam. attente.
marg.|
.11.
Quid loquatur in me dominus.
per internam revelationem, et quid sit illud subdit dicens.
marg.|
.12.
Quoniam loquetur pacem in plebem.
quia ipso nato angeli statim cantaverunt, Gloria in altissimis Deo, et in terra pax hominibus bone voluntatis. Lc. 2.b. et dicit, In plebem suam. quantum ad populum Israel communem.
marg.|
.13.
Et super sanctos suos.
quantum ad maiores scilicet doctores et Dei ministros, de quibus multi crediderunt in Christum, ut dicitur Iohan. 12.
marg.|
.14.
Et in eos qui convertuntur ad cor.
id est veraciter et ex corde convertuntur ad Christum, quod dicitur propter Gentiles qui relicta Gentilitate fidem catholicam susceperunt devote. In Hebreo et in translationeHieronymi habetur, Et non convertentur ad stultitiam. id est idololatriam, que est maxima stultitia, scilicet attribuere creature deitatem, ad quam idololatriam non sunt Gentiles conversi vel reversi post fidem Christi susceptam, imo idololatria cessavit, secundum quod predixerat dominus Zach. 13.a. In die illa dicit dominus perdam nomina idolorum de terra.
marg.|
.15.
Verumtamen prope timentes.
quia Christus non solum prestat salutem his qui sunt perfecte contriti, sed etiam his qui sunt attriti, qui dimittunt peccare propter timorem Dei, qui timor licet sit servilis saltem quantum ad aliquid, tamen introducit caritatem, sicut set a filum, secundum Augustinum prout allegat Magister Sent. 3. sen. di. 34. Et ideo dicitur hic, quod est prope timentes inquantum talis timor de propinquo disponit ad caritatem.
Numérotation du verset
Ps. 84,ad litteram
marg.|
{3.1089} .1.
Ut inhabitet gloria.
Id est, Christus qui est gloria patris in quo verbum caro factum est, et habitavit in nobis, ideo subditur : Et vidimus gloriam eius gloriam quasi unigeniti a patre Io. 1.b.
marg.|
.2.
Misericordia et veritas obviaverunt sibi.
Idest, simul convenerunt in persona Christi, quia ex Dei misericordia verbum assumpsit carnem ad complendum veritatem promissionis facte patribus veteris Testamenti de incarnatione filii Dei.
marg.|
.3.
Iustitia et pax osculate sunt.
Quia Christus in sua passione satisfecit pro nobis per viam iustitie, quam iustitiam statim pax fuit osculata, quia per suum sanguinem pacificavit ea que sunt in celis et in terris. Col. primo capitulo
marg.|
.4.
Veritas.
Hic consequenter describit modum nativitatis Christi, quia natus est de virgine, et hoc est quod dicitur : Veritas, idest, Christus qui dicit de seipso. Io. 14.a. Ego sum via, veritas, et vita.
marg.|
.5.
De terra orta est.
Idest, de virgine que terra vocatur Isa. 45.b. Aperiatur terra, et ger. salva. Illa enim que oriuntur de terra, non oriuntur ex commixtione maris et femine, et sic beata virgo concepit et peperit sine virili consortio. Et propter hoc de isto conceptu, et ortu predixit Isa. 53.a. Ascendet sicut virgultum coram eo, et sicut radix de terra sitienti, idest, de virgine non fecundata semine virili. Et secundum doctores catholicos et Hebreos antiquos cap. 53. Isa. loquitur de Christo, ut magis declarabitur ibidem domino concedente.
marg.|
{3.1090} .6.
Et iustitia,
etc. Idest, pater iustus, vel tota trinitas disposuit ut Dei filius acciperet de virgine carnem, ut sic per viam iustitie homo verus satisfaceret sicut primus homo Deum offendit. Consequenter ostenditur quia virtute beata virgo fuit fecundata, cum dicitur.
marg.|
.7.
Etenim,
etc. id est gratie sue plenitudinem non solum ad sanctificationem mentis virginis, sed etiam quantum ad fecunditatem ventris.
marg.|
.8.
Et terra nostra,
etc. Idest, beata virgo intemerata.
marg.|
.9.
Dabit fructum suum.
Quia in partu virgo permansit, et post partum. Consequenter agitur de Christi precursore, cum dicitur.
marg.|
.10.
Iustitia,
etc. Idest, Ioannes Baptista qui dicitur iustitia eo quod penitentiam predicavit, per quam fit iustitia de offensis commissis, propter quod dicit Salvator Mt. 21.c. Venit ad vos Ioannes in via iustitie. Et quia non solum iustitiam penitentie predicavit, sed etiam primo eam tenuit in asperitate vestitus et parcitate victus, secundum quod dicitur Mt. 3.a. Ioannes habebat vestimentum de pilis camelorum, et zonam pelliceam circa lumbos suos, esca autem eius locuste, et mel sylvestre, ideo subditur.
marg.|
.11.
Et ponet in via.
scilicet penitentie.
marg.|
.12.
Gressus suos.
Ut facto ostenderet in seipso, quod aliis predicaret verbo sicut de Christo dicitur Act. 1.a. Cepit Iesus facere, et docere. contra malitiam sacerdotum et scribarum, de quibus dicit Salvator Mt. 23.a. Dicunt enim et non faciunt, quibus similes sunt qui virtutum opera predicant verbo et destruunt exemplo suo malo.
Numérotation du verset
Ps. 84,moraliter
marg.|
{3.1085} .1.
Benedixisti Domine terram tuam,
etc. Psalmus iste litteraliter loquitur de reversione Iudeorum de captivitate Babylonica. Moraliter autem potest exponi de reversione peccatorum de servitute diabolica scilicet diabolorum. In qua detinentur per mortalem culpa, et inde liberantur per veram penitentiam et perfectam, per quam recuperatur benedictio gratie divine, de quo regratiatur ecclesia Deo pro filiis dicens, Benedixisti Domine terram tuam. idest, hominem de terra formatum.
marg.|
{3.1086} .2.
Avertisti captivitatem Iacob.
idest, hominis per veram penitentiam demonem supplantantis.
marg.|
.3. Remisisti iniquitatem plebis tue. quantum ad culpam.
marg.|
.4.
Operuisti omnia peccata eorum.
dando eis caritatem. Proverbiorum. 10.b. Universa delicta operit caritas.
marg.|
.5.
Mitigasti omnem iram tuam,
etc. commutando penam eternam in temporalem. Sed quoniam adhuc talis non est plene liberatus quia remanet reatus pene et sequela culpe, que est pronitas ad malum, et difficultas ad bonum, subditur.
Numérotation du verset
Ps. 84,moraliter
marg.|
{3.1087} .1.
Converte nos Deus salutaris noster.
a dicta sequela.
marg.|
.2.
Et averte iram tuam a nobis.
remittendo penam.
marg.|
.3.
Numquid in eternum irasceris nobis aut extendes iram tuam.
quasi dicat non, quia parcere et misereri est tibi proprium.
marg.|
.5.
Deus tu conversus vivificabis nos.
gratiam in nobis augmentando.
marg.|
.7.
Et plebs tua letabitur.
sentiens diminutione dicte sequele.
marg.|
.8.
Ostende nobis domine misericordiam tuam.
dando nobis firmam fiduciam de vita beata.
marg.|
{3.1088}
marg.|
.10.
Audiam quid loquatur in me dominus Deus.
per eternam consolationem.
marg.|
.12.
Quoniam loquetur pacem in plebem suam.
de qua dicitur Lc. 2.b. In terra pax hominibus bone voluntatis.
marg.|
.13.
Et super sanctos suos.
Hic accipitur, et, pro id est.
marg.|
†
Qui convertuntur ad cor.
ibidem Deum querentes tanquam in imagine sua.
marg.|
.15.
Verumtamen prope timentes eum.
scilicet timore filiali qui caritatem habet annexam.
Numérotation du verset
Ps. 84,moraliter
marg.|
{3.1089} .1.
Ut inhabitet gloria in terra nostra.
scilicet pura conscientia de qua dicit Aposto. 2. Cor. primo capitulo Gloria nostra hec est testimonium conscientie nostre.
marg.|
.2.
Misericordia.
Dei preveniens.
marg.|
†
Et veritas.
Mentis humane consentiens.
marg.|
†
Obviaverunt sibi.
Id est, simul convenerunt.
marg.|
.3.
Iustitia et pax osculate sunt.
scilicet quia pax conscientie serenate, et iustitia Dei mitigata.
marg.|
.4.
Veritas de terra orta est.
Idest, adequatio conscientie voluntati divine. Et subditur efficiens causa huius concordie.
marg.|
{3.1090} .6.
Et iustitia de celo prospexit.
idest, Christus qui non solum est iustus, sed etiam iustitia in abstracto. Et ex respectu sue gratie facit dictam concordiam, ideo subditur.
marg.|
.7.
Etenim dominus,
etc. In bonis enim operibus gratie beneficium semper prevenit liberum arbitrium, sicut in terre, fructificatione influentia celestis prevenit fructificandi actum.
marg.|
.10.
Iustitia ante eum ambulabit.
Idest, Christus viam ostendens.
marg.|
.11.
Et ponet in via.
scilicet homo devotus.
marg.|
†
In via.
Procedendi ad patriam.
marg.|
.12.
Gressus suos.
Ambulando de virtute in virtutem.
Numérotation du verset
Ps. 84,additio
marg.|
{3.1091} In psalmo 84. Benedixisti. Ubi dicitur in Postilla. Ad cuius intellectum sciendum quod liberatio a Babylonica captivitate.
marg.|
Psalmus iste non pertinet in aliquo ad gratiarum actionem pro liberatione de captivitate Babylonica, quinimmo prout habetur in glo. iste est unus de principalibus Psal. qui de adventu primo Christi tractat. Quod sic patet. Nam prima eius pars que continetur in tribus primis versibus, quam Postillator appropriat redemptioni Babylonice, nullo modo videtur rationabiliter posse ei adaptari. Tum quia hoc quod dicitur : Avertisti captivitatem Iacob, non potest de illa liberatione intelligi, secundum quam non fuit aversa captivitas Iacob, eo quod decemtribusque erant maxima pars descendentium de Iacob, et qui communiter vocabantur Israel fuerunt transmigrati ultra flumina Gozan, ut 4. Re. 18. et non fuerunt participes huius liberationis. unde non est verum dicere quod in illa liberatione Babylonica fuerit aversa captivitas Iacob, sed sola captivitas Iude seu Ierusalem. Tum quia etiam illi de Iuda et aliis tribubus, qui fuerunt transmigrati in Babylonia, licet eis fuisset data licentia reedificandi templum et civitatem Ierusalem non tamen fuerunt liberati seu redempti a servitute, quia semper remanserunt sub servitute et tributo regis Persarum et aliorum succedentium, prout Postill. deducit in principio expositio huius Psal.
marg.|
Unde melius videtur dicendum quod totus iste Psalmus loquitur notabiliter de adventu primo Christi in persona fidelium iustorum, qui concurrunt tempore sui adventus. Et hoc triplici modo secundum triplicem eorum considerationem. Erant enim aliqui eorum qui scrutantes scripturas cognoscebant quod iam plenitudo temporis sui adventus imminebat. et isti loquebantur per modum gratiarum actionum, et quia ex certitudine scripturam hoc reputabant iam tanquam preteritum, et in persona talium loquitur usque ibi : Converte nos Deus, etc. Exclusive. Sed quia tales iusti adhuc non cognoscebant visibiliter mysterium impletum, idcirco orabant, ut impleretur, non tanquam dubii de impletione, sed tanquam ad eum devoti, prout frequenter in sacris scripturis simile habetur, et in persona talium loquitur usque ibi : Verumtamen. Prope exclusive, quando vero tales iam visibiliter cognoverant adventum Christi huiusmodi impletum, tunc de eo aliqua notabilia mysteria per modum laudis narraverunt. Et in persona talium loquitur usque in finem Psalmi.
marg.|
Circa primum dicit : Benedixisti domine terram tuam. In quo verbo valde notandum est, secundum glossam quod quia in condemnatione Ade, prima maledictio quam Deus contra eum sententialiter diffinivit, fuit maledictio terre Gene. 3. ca. Maledicta terra in opere tuo. Convenienter igitur in adventu Christi premisit Ps. Benedixisti domine terram tuam. quasi dicat O domine in adventu filii tui revocasti illam sententiam latam contra Adam, quia per adventum Christi benedixisti terram, quam propter Adam iam maledixeras, et declarans que sit ista benedictio dicit : Avertisti captivitatem Iacob. Iacob enim ibi intelligi debet eo modo quo Luc. 1. ca. Et regnabit in domo Iacob in eternum : prout, scilicet comprehendit omnes iustos. Hec igitur domus Iacob que sub diabolo et lege membrorum captivabatur, fuit liberata per Christum. Et notandum quod plenitudo huiusmodi temporis benedictionis, et redemptionis iusti scrutantes scripturas considerabant iam imminere, precipue ex Danielis prophetia, cui angelus declarans determinatum tempus adventus Christi per certas hebdomadas ut habetur Dan. 9.f. ibidem ei expressit quosdam effectus huiusmodi adventus. d. Septuaginta hebdomade, ut consumetur prevaricatio, et finem accipiat peccatum, et deleatur iniquitas. Unde verba Psal. in hoc loco in persona talium scrutantium scripturas predicta : proprie consonant sententialiter huiusmodi dictis Dan. et hoc cum dicit. Remisistiiniquitatem plebis tue, etc. Mitigasti iram tuam, etc. quasi dicat ex quo tempus assignatum per Dan. in hebdomadibus iam imminet, iam certi sumus ex certitudine prophetie, quod remisisti iniquitatem, etc. et operuisti peccata et mitigasti omnem iram tuam, etc. Unde patet quod hec prima pars huius Psalmi propriissime adaptatur huic proposito etc.
marg.|
Consequenter in secunda parte dicit : Converte nos Deus, etc. Ubi gl. quod dixi ut preteritum, oro ut fiat. prophetice ergo dixit ut preterita, scilicet ea que continentur in prima parte, hic autem, scilicet in secunda orat ut vere futura, hec in gloss. Et sic patet ratio distinctiva inter primam partem iam expositam, et hanc secundam in qua Ps. in persona eorum qui ex testimonio scripturarum noverant tempus adventus Christi imminere, quia tamen nondum hoc impletum visibiliter viderant, ut impleatur orant : et exponantur isti versus usque ibi : Verumtamen prope timentes eum exclusive : sicut in Postilla, excepto illo versu ubi dicitur : Audiam quid loquatur in me Deus, etc. Qui secundum hanc expositionem videtur esse exponendus, scilicet quod iusti orantes pro adventu Christi, non solum petebant eum videre dicentes : Ostende nobis Domine misericordiam tuam, etc. Sed etiam doctrinam suam saluberrimam audire iuxta illud, et hoc est quod dicit : Audiam quid {3.1092} loquatur in me Deus : hoc est non solum peto suam visionem, sed etiam suam audire doctrinam. Que quidem doctrina, scilicet Christi, principaliter et finaliter consistit in pace, scilicet spirituali habenda, per quam filiatio Dei adoptiva proprie attingitur, iuxta illud Mt. 5.a. Beati pauperes, quoniam filii Dei vocabuntur, et hoc est quod dicitur : Quoniam loquetur pacem in plebem suam. In sermone enim domini in monte, quando Christus primo locutus fuit ad turbas, os suum aperiens locutus fuit pacem in plebem suam modo predicto, et super sanctos suos scilicet apostolos qui ibi presentialiter assistebant. Similiter et in eos qui convertuntur ad cor, scilicet in futuris temporibus doctrinam Christi recipientes.
marg.|
Circa tertium dicit : Verumtamen prope timentes eum, etc. Quod proprie potest intelligi esse dictum in persona eorum qui iam nativitatem Christi imminere percipiebant, et specialiter beate virginis, que tempus conceptionis ceteris creaturis cognoverat, ex quo poterat precognoscere tempus nativitatis, quod quidem tempus fuit proportionatum tempori conceptionis, unde Luc. 2.a. Impleti sunt dies ut pareret. Et sic in persona eius, et etiam Ioseph, qui iam conscius erat huius mysterii, appropinquante tempore benedicti partus, Psal. dicebat verba predicta, scilicet Verumtamen prope timentes eum, hoc est dicere, Hoc pro quo oratur in parte precedenti iam adest, quia, Prope timentes eum salutare ipsius. Ubi cum dicit timentes, intelligendum est de timore filiali et sancto, qui permanet in seculum seculi. Qualiter autem erat prope timentes eum, declarat cum sequitur : Ut inhabitet gloria in terra nostra, exponatur prout in Postil.
marg.|
Consequenter in persona talium narrat quedam notabilia circa hoc mysterium, et hoc cum dicit. Misericordia et veritas obviaverunt sibi, etc. Ad quod sciendum quod iste versus et sequentes multifarie exponuntur in glos. et ab aliis doctoribus, quorum sententie bene possunt adaptari Israel. sequendo tamen predictam expositionem, videtur rationabiliter posse dici quod hoc quod dicitur Misericordia et veritas obviaverunt sibi, continuatur cum duabus partibus, sic. Nam iusti predicti qui pro adventu Christi orabant, innitebantur divine misericordie, cui oratio semper innititur, sed cum tales per scrutinium scripturarum adventum Christi imminere reperiebant, innitebantur veritati divine, et ideo cum tales adventum eius visibiliter perceperunt, tunc misericordia que petebatur in oratione, et veritas que in scripturis reperiebatur, proprie obviaverunt sibi. Consequenter ostendit quod gestum sit, quando misericordia et veritas obviaverunt sibi et de hoc subdit : Iustitia et pax sunt osculate. In quibus verbis incarnationem Christi innuit secundum quam natura humana in iusticia originali potissime constituta. Et pax, scilicet spiritualis, que unionem appetitivarum virtutum in summo bono secundum Dionys. significat. Osculate sunt, scilicet unite Deo per veram fruitionem, sine qua unione fruitiva, perfecta pax haberi non potest.
marg.|
Consequenter innuit hanc unionem huiusmodi nature assumpte ad Deum esse persone. id est factam in persona filii Dei, et hoc dicit : Veritas de terra orta est. In quo loco veritas intelligenda est pro filio Dei, de quo Io. 14.a. Ego sum via, veritas, et vita. Sed cum ipsa veritas que est verus Deus non possit nasci nec oriri temporaliter nisi tantum secundum assumptionem nature cui hoc competere posset, et sic per communicationem idiomatum de ipso filio Dei verificari posset, temporaliter oriri, idcirca cum dicitur : Veritas de terra orta est, proprie innuitur quod illa veritas esset unita nature nascibili temporaliter. Innuitur et cum dicitur : De terra, modus nativitatis Christi quia scilicet natus fuit de virgine, prout dicitur in Postil. Consequenter dicit : Et iustitia de celo prospexit, quod intelligitur secundum gl. sic. Veritas. id est Christus de terra. id est de virgine natus est, ut iustitia de celo prospiceret, hoc est, dicere, ut iustificarentur homines a Deo . potest etiam intelligi hoc quod dicitur : Et iustitia de celo prospexit, pro eo quod nascente domino facta est multitudo militie celestis laudantium, etc. Luc. 2.b. quod ad iustitiam pertinet, scilicet ut creature honorem debitum tribuant creatori suo. Similiter dicendum est de stella que apparuit in oriente nato domino Mt. 2. que Magos direxit ad adorationem Christi, quod etiam pertinet ad iustitiam modo predicto. Et sic cum veritas orta est de terra, iustitia de celo prospexit. Quod autem sequitur : Etenim dominus dabit benignitatem, etc. usque ad finem Psalmi exponatur, ut in Postil. excepto verbo ultimo in quo dicitur : Et ponet in via gressus suos. Quod melius videtur referri ad Christum : de quo principalius loquitur psal. Et sensus talis est : Iustitia, s. Io. Ante ipsum, idest Christum. Ambulabit. Qui quidem Christus, ponet in via gressus suos, scilicet in decursu presentis vite eo modo quo de ipso in Christo legitur supra in Ps. Exultavit ut gigas ad currendum viam, etc.
prol.|
$replica
prol.|
REPLICA. In Psalmo. Benedixisti. Cum postil. rationabiliter reprobavit expositionem Iudeorum exponentium hunc Psal. de gratiarum actione pro reductione a captivitate Babylonica, morem tamen gerere volens Hebreis concedit quod prima pars huius sine absurditate potest illi materie applicari {3.1093}
Burgens. contra id invehitur, quasi dicat sit impossibile sic applicare primam partem Psal. Ad id motus primo quia dicit per illam redemptionem captivitatem Iacob aversam, cum tamen maior pars Iacob steterit in decem tribubus non redemptis usque in hodiernum diem, per reductionem igitur a captivitate Babylonica non est aversa captivitas Iacob, sed solum Iude et Ierusalem. Nec etiam sic fuit illa captivitas redempta quin semper manserunt sub tributis et tribulationibus. Hec sunt motiva Burgens. Ad que dicendum videtur primo quod nominat hic Iudam et Ierusalem nomine Iacob tanquam partem digniorem de Iacob apud quem ex Dei ordinatione residebant regalia et sacerdotium. A principaliori autem consuevit fieri denominatio. De illa igitur principaliori portione Iacob liberata convenienter et sine absurditate dici potuit captivitas Iacob aversa. Secundo potest dici quod recedentibus decem tribubus a regno Roboam, non sic recesserunt quinimmo de singulis tribubus in Ierusalem et aliis civitatibus Iude remanserunt ex devotione, nolentes a solatio templi, arce, et cultus unius Dei secludi ut innuit Burgensis sup. Psalmum precedentem et idem videri potest 3Rg. 12. ubi post quam dicitur : Nec secutus est quisquam domum David preter tribum Iuda solam, statim post subditur de tribu Benjamin que etiam sequebatur domum David. Et de reliquis additur cito post cum dicitur : Missus propheta Semeias, ut loqueretur regi Roboam et ad omnem{3.1094}domum Iuda et Benjamin et reliquos populos. Et ad idem facit quod in eod. ca. sequitur. Et abiit Israel in tabernacula sua. Super filios autem Israel quicumque habitabant in civitatibus Iude regnavit Roboam. Et idem factum planius de reliquiis Israel tempore Iosie. 2. Paralipo. 34. Nec Levite consenserunt in facturam vitulorum Ieroboam, prout probatur authoritate Burgens. super Deus venerunt gentes, ideo etiam dicitur in eod. ca. 3Rg. 12. quomodo Ieroboam fecit sacerdotes de extremis populi qui non erant de tribu Levi, unde et tribus Iude et Levi semper dicuntur fuisse coniuncte. quibus sic stantibus si intelligit Burgens.aversionem captivitatis Iacob universaliter sicut videtur pretendere, dico quod illa distributio debeat intelligi accommoda non pro singulis generum, sed pro generibus singulorum prout sepe contingit in sacra scriptura. Sed ad illud Burgens. addit quod etiam redeuntes de transmigratione Babylonica manserunt semper sub tributis et tribulationibus, dico quod non potest ex hoc inferre quod captivitas Iacob non sit aversa, quia multe gentes serviunt sub tributis tamen libere a servitute captivitatis. Nec Postil. voluit absolute principium huius Psal. intelligere de liberatione Babylonice captivitatis, sed solum pro quanto est figura redemptionis humani generis que per Christum facta est de qua redemptione etiam ad litteram principaliter Psalmus iste loquitur prout Postillator clarius exponit.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 84), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 30/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_84)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 84), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 30/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_84)
Notes :