Nicolaus de Lyra

Psalmus 97

Numérotation du verset Ps. 97,1 

¶Psalmus David.
¶Codd. : (Ps. 97) Ps-G D30 Ω M, f. 175vb ; ΩX, f. 235vb ; P10489 ; ω², f. 130ra ; def. Hi | Psalmus David] Ipsi David quando terra eius restituta est. Vox Ecclesie de adventu Christi D30 | <divisio.> IV sue... sue ¦] sue ¦ D30* | VI terra ¦ cantate ΩX] terra’ cantate’ Ω M | VII cithara² ¦… psalmi ¦ ... ductilibus ΩX] cithara² … psalmi ... ductilibus ¦ Ω M | VIII Domini ¦ moueatur mare’... eius ’ Ω M] Domini moveatur ¦ mare... eius ¦ ΩX
Numérotation du verset Ps. 97,I 

Cantate Domino
canticum
novum ¦
quia1 mirabilia fecit.
1 quia Ps-G () D30 Ω MX P10489 Δ Rusch cum Ps-R ] quoniam Ps-G (R C I) cum Ps-α
Numérotation du verset Ps. 97,II 

Salvavit2
2 salvavit Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ΩX Ps-G ] salvabit Edmaior. (E C I W ΦRGV G ) Rusch cum Ps-R (M B² C D Q V X)
sibi
dextera eius ¦
et brachium sanctum eius.
Numérotation du verset Ps. 97,2 III

Notum fecit
Dominus salutare suum ¦
in conspectu3 gentium
3 in conspectu Ps-G D30 ΩX P10489 Δ Rusch ] ante conspectum ΩX*
revelavit4
4 revelavit D30 ΩX P10489 Δ Rusch Ps-G ] revelabit Ps-G (F W* ΦRGV) Ps-Moz X Rusch (glossa)
iustitiam suam.
Numérotation du verset Ps. 97,3 IV

Recordatus est misericordie sue ¦
et veritatis sue5
5 veritatis sue D30 Ω MX P10489 ] veritatem suam Ps-G | <divisio.> sue ¦... sue D30* ] sue... sue ¦ D30²
domui Israel.
Numérotation du verset Ps. 97,V 

Viderunt
omnes termini6 terre ¦
6 termini D30 P10489 ] termine Ω M ( sic ) ; fines ΩX ( lapsus liturgicus )
salutare Dei nostri.
Numérotation du verset Ps. 97,4 VI

Iubilate Deo7
7 Deo Ω M ΩX ω² P10489 Rusch ] Domino D30 Ps-G
omnis terra ¦
cantate
et exultate
et psallite.
Numérotation du verset Ps. 97,5 VII

Psallite
Domino in cithara
in cithara et8 voce psalmi ¦
8 in cithara² et D30 Ω M P10489 Ps-G ] et cithara in ΩX
Numérotation du verset Ps. 97,6 

in tubis
ductilibus
et voce tube cornee.
Numérotation du verset Ps. 97,VIII 

Iubilate
in conspectu regis Domini†
Numérotation du verset Ps. 97,7 

moveatur mare et plenitudo eius ¦
orbis terrarum et universi9 qui habitant in eo.
9 et² D30 Ω MX ω² P10489* Ps-G ] om. P10489 | universi # Ω MX] om. Ps-G D30 ω² P10489 Rusch
Numérotation du verset Ps. 97,8 IX

Flumina
plaudent manu
simul
montes exultabunt
Numérotation du verset Ps. 97,9 

a conspectu Domini ¦
quoniam venit iudicare terram. 10
10 <divisio.> manu’ simul... exultabunt... Domini ¦ D30² ( in ras. )] manu simul... exultabunt ¦ ... Domini ΩX, manu simul’ montes exultabunt Domini’ Ω M
Numérotation du verset Ps. 97, X 

Iudicabit orbem terrarum
in iustitia ¦
et populos
in equitate.

Psalmus 97

Numérotation du verset Ps. 97,ad litteram 
marg.| {3.1191} .1. Cantate domino. Huic Psalmo premittitur talis titulus in Hebreo et in translatione Hieronymi. Psalmus sine aliqua additione, et sic per titulum istum non apparet auctor psal. nec eius materia. SecundumHebreos Moyses fecit psalmum istum ut dictum est sup. Ps. 90. secundum Augustinum vero David fecit hunc Psal. et omnes alios, sed de hac varietate non est magna vis, ut dictum est Ps. 95. De materia vero huius Psal. dicit Rabbi Salomon Hebreus, quod Psalmus iste loquitur de tempore futuro, per quod intelligitur tempus Messie quod Iudei expectant futurum, in quo dicunt multa mirabilia fienda per regem Messiam, dest, Christum, et secundum hoc dicitur in prin. huius Psal. Cantate domino canticum novum, quia mirabilia fecit, idest, faciet, secundum ipsum, quia scriptura hic loquitur de futuro per modum preteriti propter certitudinem prophetie, tempore enim quo factus est Psalmus iste Christus erat venturus in mundum, sed mirabilia ista que dicit fienda, iam sunt facta in adventu Christi, quia quod Dei filius in humana natura apparuit, virgo concepit et peperit, et cetera mirabilia que Christus fecit, non solum sunt mirabilia, sed etiam mirabilissima, et secundum hoc doctores nostri exponunt Psalmum iste de duplici adventu Christi, scilicet, in mundum, et ad iudicium generale, et ultimum quod vocatur iudicium discussionis. Sed salvo meliori iudicio videtur mihi, quod convenienter potest exponi de adventu Christi in mundum, et de iudicio discretionis, quod incepit a tempore predicationis Christi et apostolorum, ut supra dictum est, et secundum hoc Psalmus iste et 95. sunt circa eandem materiam, unde et similiter incipiunt et magnam habent convenientiam non solum in sententia, sed etiam in verbis. Bene enim reperiuntur Psalmi plures de eadem materia facti, non solum a pluribus auctoribus, sed etiam ab uno auctore, ut in superius dictis patuit in Psalmo ipsius David.
marg.| Igitur secundum hoc Psalmus iste in duas partes dividitur. In prima ponitur gratiarum actio de beneficio incarnationis, in secunda de beneficio iudicii discretionis, quo electi sunt ad fidem vocati, secunda ibi : Iubilate domino omnis terra. Circa primum dicitur : Cantate domino. scilicet, Iesu Christo : Canticum novum. tanquam auctori novi testamenti, in cuius ortu novum canticum cantaverunt angeli, Lc. 1.
marg.| {3.1192} .2. Quia mirabilia fecit. Nascendo, languidos curando, mortuos suscitando, resurgendo, et ascendendo, et spiritum sanctum in signo visibili mittendo, quo simplices et illiterati sunt notitia scripturarum illuminati, et linguis omnium loquebantur, Actuum 2.
marg.|  .3. Salvavit. Idest, salutem fecit.
marg.|  .4. Sibi. Hoc est, ad honorem suum, scilicet, Dei patris.
marg.|  .5. Dextera eius. Idest, Christus Dei patris filiis, qui dicitur eius virtus. 1. Cor. 1.a. Predicamus Christum Dei virtutem, virtus autem consistit in parte dextera, propter quod et frequenter dextera nominatur in scriptura. Similiter Christus brachium Dei dicitur Is. 53.a. Domine quis credidit auditui nostro, et brachium domini, etc. Que scriptura intelligitur ad litteram de Christo, ut plenius ostendetur domino concedente, quando ad locum illum veniemus.
marg.|  .6. Notum fecit dominus. Idest, Deus pater.
marg.|  .7. Salutare suum. Idest, filium suum pro salute mundi humanatum, et sic visibilem factum.
marg.|  .8. In conspectu gentium. Idest, fidem catholicam iustificantem, que per predicationem apostolorum et aliorum Christi discipulorum publicata est gentibus dispersis per orbem terrarum.
marg.|  .9. Recordatus est misericordie sue et veritatis. Idest, promissionis facte patribus eius, sicut Gn. 22. promissum fuit Abrahe. Benedicentur in semine tuo, etc. que promissio misericorditer et veraciter impleta est in Christo nato de semine Abrahe per Iacob, qui alio nomine dictus est Israel, Gn. 32. et quia effectus huius promissionis extensus est ad omnes gentes, ideo subditur.
marg.|  .10. Viderunt omnes termini terre. Per fidem cognoverunt, et per miracula coram eis facta.
marg.|  .11. Salutare Dei. Idest, dominum nostrum Iesum Christum, per quem est salus hominum, secundum quod dicitur Act. 4.b. et non est in aliquo alio salus.
marg.|  .12. Iubilate. Hic incipit versus in Hebreo, et in translatione Hieronymi ubi ponitur invitatio gratiarum actionum pro iudicio discretionis, quo electi ad fidem et gratiam sunt vocati, cum dicitur : Iubilate domino omnis terra. quia de omnibus terre partibus aliqui sunt vocati.
marg.|  .13. Cantate. Idest, laudate in cordibus vestris.
marg.|  .14. Et exultate et psallite. Idest, signis devotionis exterius.
Numérotation du verset Ps. 97,ad litteram 
marg.| {3.1193} .1. Psallite. Recitando ore Psalmos a prophetis ad Dei laudem factos. Et quia iste Psalmus tempore ve. te. cantabatur a Leviticis pro expectatione dicti beneficii, quia talia cantabant non solum vocibus humanis sed etiam musicis instrumentis, ideo subditur. Psallite domino in cithara, etc.
marg.|  .2. In tubis ductilibus. Idest, cum martello factis.
marg.|  .3. Et voce. Quia aliquando utebantur instrumentis de cornibus animalium factis, maxime in festo tubarum, quod celebratur in principio septimi mensis.
marg.|  .4. Iubilate in conspectu. Scilicet, Christi, qui est rex regum et dominus dominantium, Apo. 19.c.
marg.|  .5. Moveatur mare. Ad eius reverentiam quod factum fuit quando pedibus eius se calcabile prebuit.
marg.|  .6. Et plenitudo eius. id est habitantes in insulis maris, quorum multi conversi sunt ad fidem, ut dictum est Psal. preced.
marg.| {3.1194} .7. Orbis terrarum, et. Pro, idest.
marg.|  .8. Qui habitant in eo. Quia non solum de insulis maris, sed etiam de terris omnibus aliqui sunt conversi ad fidem.
marg.|  .9. Flumina plaudent. Idest, habebunt occasionem exultationis, si haberent sensum, et hoc fuit impletum quando Christus tactu sue sanctissime carnis vim regenerativam dedit aquis in baptismo.
marg.|  .10. Simul montes exultabunt. Idest, causa exultationis erunt, quod fuit impletum, quando Christus in montibus legem evangelicam predicavit, et ibi miracula fecit, ut habetur Mt. 5. et Io. 6. et in pluribus locis, et quia per suam predicationem cepit vocare electos ad fidem, quod pertinet ad iudicium discretionis, ideo subditur pro causa predicte exultationis seu gratiarum actionis.
marg.|  .11. Quoniam venit. Et quia istud iudicium est iustum, quamvis sit nobis occultum, ideo subditur.
marg.|  .12. Iudicabit orbem terrarum in. Psalmus iste moraliter potest exponi eodem modo, et 95. quia sunt de eadem materia, ut dictum est in principio huius psalmi.
Numérotation du verset Ps. 97,moraliter 
marg.| {3.1191} .1. Cantate domino canticum novum. Psalmus iste loquitur de {3.1192}adventu Christi ad iudicium discretionis, sicut et cantate primum, et ideo de alia expositione spirituali pertranseo, sicut in illo.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 97), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_97)
Signaler un complément d'information

Notes :