Nicolaus de Lyra

Psalmus 94

Numérotation du verset Ps. 94,1 

¶ Laus
¶Codd. : (Ps. 94) Hi D14 (33ra) D30 (83r) Ω M (175rb) ΩS Ω F Ω R P748 Bari1 P10525 ω1 ω² (129va) Poissy (55ra) ΩP P1152 (101r) Fr (104v) Ps-G
cantici ipsi
David1.
1 Laus Cantici... David] Psalmus ipsi David in die sabbati. Vox Ecclesie de Iudeis ad Dominum D30, Psalmus Fr | ipsi Ps-G ( I Q V D ) ΩS Rusch Clementina cum Ps- α γ etc om. D14 Fi179 P1152 Ps-G
Numérotation du verset Ps. 94,I 

Venite
exultemus
Domino ¦
iubilemus Deo
salutari nostro.
Numérotation du verset Ps. 94,2 II

Preoccupemus faciem eius
in confessione ¦
et in psalmis
iubilemus ei.
Numérotation du verset Ps. 94,3 III

Quoniam Deus magnus Dominus ¦
et rex magnus super omnes deos
quoniam non repellit Dominus plebem suam2.
2 quoniam non... plebem suam Ps-G ( H   : Catach S. Columbae ) Tr511 Lunel ΩS Ω F Bari3 Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G Fi179 D30 P1152 P106 Ω M Ω R P748 P10525 Bari1 P15613 ω 1 Poissy | repellit Ps-G (ΨD) ΩS ΩP Rusch cum Ps- σ] repellet cett. cum Ps-R Cor2 (quod in matutinis cantatur hic interim sic : QUONIAM NON REPELLET DOMINUS PLEBEM SUAM , sumptum est de precedenti psalmo ‘Ps. 93, 14’ unde debet hic poni REPELLET sicuti ibi) | suam] om. #Bari3  | <divisio.> Quoniam non... suam’ quia in manu... terre ¦... sunt. ΩS Ω F Bari3
Numérotation du verset Ps. 94,4 IV

Quia in manu eius sunt omnes3 fines terre ¦
3 sunt omnes Ps-G ( Ψ B* D ) D14* Ω ΩP P10525 Bari1 Bari3 ω 1 Poissy Fr Ed1530 Clementina cum Ps-R ] sunt Hi Cor2 (neque vero hebr. et antiq. et Ieron. habent hic OMNES neque grecus) , omnes Ps-G ( Ψ B²) P1152 D14² cum Ps-γδζ, om. Ps-G D30 Ω R P748 Rusch
et altitudines montium ipsius sunt.
Numérotation du verset Ps. 94,5 V

Quoniam
ipsius
est mare
et
ipse fecit illud ¦ et siccam4
4 siccam Hi D30 Bari3 Ω Fr Rusch Ps-G ] sicca Ps-G (I Q² W Φ U K ΨB² D k) D14 P1152, aridam Bari1 cum Ps-R
manus eius formaverunt5.
5 m. e. formaverunt Bari3 Ω etc m. e. firmaverunt C Ps-G ( I ), m. e. fundaverunt P-R, fundaverunt manus eius Bari1 cum Ps-Med
Numérotation du verset Ps. 94,6 VI

Venite
adoremus
et procidamus
et6 ploremus
6 et Ω F P748] ante Deum ΩS ΩP Bari3* (expunc.) P15613 cum Ps-R , ante Dominum Fi179
ante Deum7 qui fecit nos ¦
7 a. Deum ω 1 Fr Rusch ] a. Dominum Ps-G D14 D30 Hi P1152 P748 Ω M # Ω F P10525 Bari1 , coram Domino ΩS ΩP Bari3 P15613 cum Ps-R | et ploremus ante Deum] ante Deum ploremus coram Domino super ras. Fr cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 94,7 

quia
ipse est Dominus8 Deus noster.9
8 Dominus Ps-G (K ΨB D) D14 * D30 * Ω ω 1 ΩS ΩP P105 25 Bari3 P1152 Fr Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G D14 ² (exp.) D30 * (eras.) Hi P748 Bari1 |
9 <divisio.> adoremus et procidamus’ et... nos’ D14 Ω M, adoremus et procidamus et... nos ¦ D30 Hi ω² Ω F Ω R P748 P105 25 Bari1, adoremus’ et procidamus’… nos ¦ ω 1 , procidamus ante Deum’... fecit nos ¦ ΩS Bari3* P15613 | VI+VII ΩP |
Numérotation du verset Ps. 94,VII 

Et nos
populus
pascue eius ¦
et oves manus eius.10
10 Et nos... manus eius] nos autem populus eius et oves pascue eius ΩP cum Ps-R , Nos (?) populus pascue... eius Bari3
Numérotation du verset Ps. 94,8 VIII

Hodie
si vocem eius11 audieritis ¦
11 eius] om. Ω R
nolite obdurare corda vestra.12 13 14
12 <divisio.> |
13VII // VIII ω 1 Poissy Ω F Bari3 etc |
14VII+VIII ( D14 D30 Hi Ω M ΩS Ω R P748 P10525 Bari1 P15613 ) Et nos populus pascue eius’ et oves manus eius’ hodie si vocem eius audieritis nolite... vestra D14 ΩS, Et nos... eius’ et oves... eius² ¦ ... audieritis’ nolite... vestra D30 (eius1 Hi Ω R) Ω M P15613 , Et nos... eius² ¦... vestra P748 P10525 Bari1 Ω R |
Numérotation du verset Ps. 94,9 IX

Sicut in irritatione
secundum diem
temptationis
in deserto† ubi
temptaverunt me patres vestri ¦
probaverunt15
15 probaverunt Ps-G (ΨB V D) D30 Ω ω 1 P105 25 Bari1 Bari3 Rusch cum Ps-R ] + me Ps-G, ※me Fi179* ( ME expunct.)
et viderunt
opera mea.16
16 <divisio.> IX Sicut... deserto+ ubi... patres vestri ¦ probaverunt... opera mea # Ω F ω 1 Poissy , Sicut... deserto ¦ ubi... patres vestri probaverunt... opera mea P15613 Ω R (vestri’), IXa Sicut in irritatione ¦... deserto // IXb Ubi... patres vestri ¦ probaverunt... opera mea D14 D30 Hi Ω M ΩS (irritatione... temptationis ¦) P748 P10525 Bari1 Bari3
Numérotation du verset Ps. 94,10 X

Quadraginta annis
offensus17 fui generationi illi ¦
17 offensus] proxi/offensus  ΩP ; cf. Ps-R : proximus
et dixi
semper18 errant corde.
18 semper Ps-G D30 ω 1 Poissy P748 ΩP Ω R Rusch ] + hi(i) Cor2 Ω P105 25 Bari1 Bari3 P15613 Clementina cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 94,11 XI

Et isti non cognoverunt vias meas ¦
ut19 iuravi
19 ut Ps-G D14 ² D30 Ω F ΩP Ω R P748 P105 25 Bari1 Rusch ] et Ps-G (I) Ps-H, quibus Ps-G (ΨB) ΩS Bari3 Fr cum Ps-R
in ira mea20 : Si
20 <divisio.> meas... mea ¦ Ω F P748 Bari3, meas ¦... mea ¦ ΩS Bari1 , meas... mea... P10525, meas ¦... mea P15613 Ω R cett.
intrabunt21 in requiem meam.
21 intrabunt Ps-G D14 D30 Hi Cor2 ω 1 P748 P105 25 Bari1 Ω M ΩP Ω R Rusch ] introibunt Ps-G (Q* ΨB*) ΩS Ω F Bari3 P15613 Ed1530 Clementina cum Ps-R

Psalmus 94

Numérotation du verset Ps. 94,ad litteram 
marg.| {3.1175} Venite exultemus domino iubilemus. Huic psalmo nullus omnino titulus preponitur in Hebreo, nec in translatione Hieronymi iuxta Hebreum. Et secundum Hebreos iste Psalmus factus est a Moyse circa finem vite sue, quando mortui fuerant in deserto omnes qui post exitum de Egypto numerati fuerant a viginti annis et supra, preter Caleb et Iosue, ut dictum est precedenti psal. In quo psal. inducit filios mortuorum, de quibus dixit dominus Nm. 14. Quod ingrederentur terram promissionis loco patrum suorum ad Dei laudem et obedientiam, ne ex rebellione et inobedientia impedirentur ab ingressu terre promissionis, sicut et patres eorum. Et littera huius psal. ad hoc faciliter potest applicari. Sed Apostolus ad Hebr. 3. et 4. ponit magnam partem huius psal, scilicet ab illo loco : Hodie si vocem eius audieritis, usque ad finem, dicens quod hoc dictum fuit a David, ad quod sequitur quod est author totius psal. Dicit etiam ibidem Apostolus, quod Ps. iste non loquitur de ingressu terre promissionis, qui iam ante annos multos transierat tempore Iosue, sed de ingressu terre viventium aperiendo per Christum{3.1176} tempore gratie, quia per suam benedictam passionem amovit impedimentum. Et secundum hoc psalmus iste in tres partes dividitur, quia primo populus maxime Hebraicus secundum intentionem Apostoli ad Christi laudem inducitur, secundo ad hoc multiplex ratio adducitur, ibi : Quoniam Deus magnus, tertio principalis intentio concluditur, ibi : Hodie si vocem eius audieritis. Circa primum David dicit previdens Christi adventum, in quo erat exultandum, unde in eius nativitate angeli exultaverunt, Luce 2.b. Facta est cum angelo multitudo celestis exercitus vel militie laudantium Deum, etc. et multo fortius homines debebant exultare. Tum quia venit in natura humana assumpta, non in angelica, secundum quod dicitur ad Hebr. 2.b. Nusquam angelos apprehendit, sed semen Abrahe. Tum quia venit satisfacere pro peccato generis humani, non angeli, quod est irremediabile. Dicit igitur.
marg.|  .1. Venite. Non passibus corporis, sed affectibus mentis per fidem et devotionem.
marg.|  .2. Exultemus domino. Non solum interius, sed etiam exterius devotionis signo, quod notatur cum dicitur. Exultemus et iubilemus, {3.1177} quia exultatio dicitur quasi extra saltatio. Quod fit quando mentis devotio resultat exterius in sensibili signo. Similiter iubilus dicitur cordis gaudium ita intensum, quod non potest interius contineri, quin appareat in signo exteriori.
Numérotation du verset Ps. 94,ad litteram 
marg.|  .1. Deo salutari nostro. Id est, ad laudem Iesu Christi, qui est Deus verus et nostra salus, propter quod fuit sic nominatus, Mt. 1.d. Vocabis nomen eius Iesum, ipse enim interpretatur salvator.
marg.|  .2. Preoccupemus faciem eius in confessione. Due Deitatis et humanitatis. Et dicit. Preoccupemus, id est, tentationem diaboli ab hac confessione nitentis nos impedire, anticipemus.
marg.|  .3. Et in Psalmis , Id est, laudibus devotis.
marg.|  .4. Iubilemus ei, etc. Hic consequenter ad propositum multiplex ratio adducitur, et primo ex regia dignitate, cum dicitur.
marg.|  .5. Quoniam Deus magnus dominus. Quasi diceret, bene debemus iubilare Christo, quoniam ipse est Deus, et per consequens magnus dominus.
marg.|  .6. Et rex magnus super omnes Deo s. Id est, sanctos angelos prophetas Dei amicos : qui in scriptura dicuntur dii participative, secundo ex eius potestate, cum dicitur.
marg.|  .7. Quia in manu eius sunt omnes fines terre, etc. Id est, in eius potestate, qua potest eos ad nihilum redigere, quod probat consequenter dicens.
marg.|  .8. Quoniam ipsius est mare, et ipse fecit illud. Congregans aquas in unum locum, Gn. 1.
marg.|  .9. Et siccam. Id est, partem terre aridam.
marg.|  .10. Manus eius formaverunt. Per hoc enim quod congregavit aquas in unum locum, qui dicitur oceanus, apparuit pars terre aquis discooperta, Gn. 1. et hoc propter habitationem hominum et animalium. Tertio adducitur ratio ex beneficiis humane nature collatis specialiter, inter que primum est creatio hominis ad imaginem Dei, quod non convenit aliis corporalibus creaturis, et in recognitionem huius dicit.
marg.| {3.1178}
marg.| .11. Venite adoremus. Adoratione latrie.
marg.|  .12. Et procidamus. Humiliter adorando.
marg.|  .13. Et ploremus. Peccata nostra confitendo.
marg.|  .14. Ante dominum qui fecit nos. Ad imaginem et similitudinem suam.
marg.|  .15. Quia ipse est dominus Deus noster. Dans se nobis per suam benedictam incarnationem. Secundum beneficium est divine gubernationis, que speciali modo se extendit ad humanam naturam ultra bruta animalia, propter quod dicit Apostolus 1. Cor. 9.b. Non est cura Deo de bobus, et quantum ad hoc dicitur.
marg.|  .16. Et nos populus Pascue eius. Quia nobis providet speciali modo, potest etiam hoc referri ad populum Hebraicum, quem Deus pavit manna quadraginta annis in deserto, et ad populum Catholicum quem in ecclesia pascit quotidie Eucharistie sacramento.
marg.|  .17. Hodie. Hic consequenter concluditur intentum principale, quod secundum Apostolum est inducere populum maxime Hebraicum ad obediendum Christo humiliter et devote, ne impediatur ab ingressu terre viventium : sicut patres eius impediti fuerunt ab ingressu terre promissionis propter rebellionem ipsorum. Et circa istam conclusionem primo ponitur monitio, secundo adducitur exemplum, ibi : Sicut in irritatione, et tertio pena illata exprimitur, ibi quadraginta annis. Circa primum dicitur. Hodie, id est, tempore gratie, quod vocatur dies, Rom. 13.b. Nox precessit, dies autem appropinquavit, etc. Ubi per noctem intelligitur vetus testamentum, et per diem novum.
marg.|  .18. Si vocem eius audieritis. Et accipitur hic si, pro quia, quia vox domini audita est in lege nova, que data est a Deo in carne apparente, vetus autem testamentum fuit datum per angelum loquentem in persona Dei, secundum quod dicitur Acto. 7.e. Hic Moyses, etc. et subditur. Hic est qui fuit in ecclesia in solitudine cum angelo, qui loquebatur ei in monte Sinai.
Numérotation du verset Ps. 94,ad litteram 
marg.| {3.1179} .1. Nolite obdurare corda vestra. Legem Evangelicam repellendo, obduratio enim cordis humani in malo non provenit primo ex parte Dei, sed ex parte liberi arbitrii hominis a Deo se avertentis, et ideo consequenter iuste Deus retrahit gratiam suam cor mollificantem, et sic in infidelitate et malo obduratur.
marg.|  .2. Sicut in irritatione. Hic consequenter ad propositum adducitur exemplum de illis qui territi verbis exploratorum rebelles fuerunt domino et Moysi, et voluerunt reverti in Egyptum Nm. 14. et hoc est quod dicitur. Sicut in irritatione secundum diem in deserto. Id est, Nolite obdurare corda vestra, sicut fecerunt in deserto. Vocatur autem illud peccatum irritatio domini, quia viderant tot mirabilia eius in transitu maris rubri, et aliis mirabilibus, quod nullo modo debebant dubitare de impletione promissionis divine, sed quod absque difficultate introduceret eos in terram promissionis.
marg.|  .3. Ubi tentaverunt me patres vestri. Multoties, unde dicitur Nm. 14.d. Iam tentaverunt me per decem vices.
marg.|  .4. Probaverunt et viderunt opera mea. Id est, tot viderunt opera mea mirabilia, quod nullo modo deberent facere talia.
marg.| {3.1180} .5. Quadraginta annis offensus fui generationi illi. Hic consequenter ponitur pena debita, quia quadraginta annis fuit populus Israel impeditus ab ingressu terre promissionis, in quibus omnes mortui fuerunt in deserto, qui viderant mirabilia Dei, et increduli fuerant, ut dicitur. Nm. 14. et hoc est quod dicitur. Quadraginta annis offensus fui generationi illi. Retardans eos ab impletione promissi.
marg.|  .6. Et dixi : Semper hi errant corde. Et talis error erat affectatus, et sic non alleviabat, sed magis aggravabat.
marg.|  .7. Et isti non cognoverunt vias meas. Id est precepta mea in quibus debebant ambulare, et hoc malitia ipsorum eos excecante.
marg.|  .8. Et iuravi. Id est, irrevocabiliter diffinivi.
marg.|  .9. In ira mea. Id est, in effectu vindicte mee.
marg.|  .10. Si intrabunt. Id est, non intrabunt.
marg.|  .11. In requiem meam. Id est, in terram promissionis, in qua dedit Deus filiis Israel quietem. Et quia illa fuit figura quietis bonorum in patria, quia omnia in figura contingebant illis. 1Cor.10. cap. ideo per hoc intendit David inducere populum, maxime Hebraicum, ne per rebellionem ad Christum prohibeantur ab ingressu terre viventium, ubi est quies beatorum.
Numérotation du verset Ps. 94,moraliter 
marg.| {3.1175} .1. Venite exultemus. Psalmum istum litteraliter exposui de ingressu {3.1176} terre viventium, quo privantur mali Christiani, propter quod non est hic alius sensus spiritualis ponendus.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 94), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 04/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_94)
Signaler un complément d'information

Notes :