Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 146

Numérotation du verset Ps. 146,1

¶ ¹Alleluia.

¶Codd. : (Ps. 146) D30 Ω^P Rusch Ps-G |

¹Alleluia Ps-G ( I Q W V D ) Ω^S Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] + Aggei et Zacharie Ps-G, + Aggei et Zacharie. Vox Ecclesie ad novellum populum D30

Numérotation du verset Ps. 146,I

Laudate Dominum

quoniam bonus est² psalmus ¦

² bonus est p. Ps-G (Ψ^B² plerique codd. et edd. ) Cor2 (Ieronimus interponit est) Ω Ω^P Rusch cum Ps-R ] bonus p. Ps-G (F I M W Φ^RGW G ) Cor2 (antiq.), bonum p. Ps-G (R) cum LXX

Deo nostro

sit iocunda

decoraque laudatio.

Numérotation du verset Ps. 146,2 II

Edificans

Hierusalem

Dominus³ ¦ dispersiones

³ Dominus Ps-G Sedulius ] + et F Clm343* (theta.) Ps-R Ps-Med cum LXX

Israelis⁴ congregabit.

⁴ Isra(h)elis Ps-G ( M ² G ²^B² W Φ^RGW D) D30 Ω Ω^P Ed1530 Clementina ] Israel Ps-G ( M * G* Ψ^B* V Q) Rusch

Numérotation du verset Ps. 146,3 III

Qui

sanat contritos corde ¦

et alligat contritiones eorum⁵.

⁵ eorum Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω Ω^P Rusch cum Ps-R ] illorum Ps-G (R F)

Numérotation du verset Ps. 146,4 IV

Qui numerat

multitudinem stellarum ¦ et omnibus eis nomina vocat⁶.

⁶ vocat Ps-G (V D) Ω Ed1530 Clementina cum Ps-R ] vocans Ps-G Ω^P Rusch

Numérotation du verset Ps. 146,5 V

Magnus Dominus noster

et magna virtus eius ¦

et sapientie eius

non est numerus.

Numérotation du verset Ps. 146,6 VI

Suscipiens

mansuetos Dominus ¦ humilians autem peccatores

usque ad terram.

Numérotation du verset Ps. 146,7 VII

Precinite

Domino in confessione ¦

psallite⁷

⁷ psallite Ω^P] et praem. Rusch (hapax)

Deo nostro in cithara.

Numérotation du verset Ps. 146,8 VIII

Qui

operit celum nubibus ¦

et parat terre pluviam.

Numérotation du verset Ps. 146,IX

Qui producit

in montibus

fenum ¦

et herbam servituti hominum.

Numérotation du verset Ps. 146,9 X

Qui dat iumentis⁸

⁸ Qui Ps-G ( plerique codd. Ω^P edd.) D30 Ω Rusch cum Ps-R ] Et Ps-G (R F)

escam ipsorum ¦

et pullis corvorum

invocantibus eum.

Numérotation du verset Ps. 146,10 XI

Non in fortitudine equi

voluntatem

habebit ¦ nec in tibiis⁹ viri

⁹ tibiis Ps-G cum graec. (LXX : κνήμαις) Ps-H cum hebr. ; cf. HIERONYMUS, Ep. 106 ] tibialibus Ps-Med (+Clm343), tabernaculis Ps-R (pro σκηναῖς nullo graeco codice nec expositione teste) ut ref. August., Paul

beneplacitum erit ei¹⁰.

¹⁰ ei Ps-G Ps-R ] Domino LXX (Antioch. ; cf. HIERONYMUS, Ep. 106 )

Numérotation du verset Ps. 146,11 XII

Beneplacitum est Domino

super timentes eum ¦

et in eis qui sperant super misericordia eius.

Psalmus 146

Numérotation du verset Ps. 146,1

¶^A ¹Alleluia.

^A ¶Codd. : (Ps. 146) D30 Ω^P Rusch Ps-G |

¹Alleluia Ps-G ( I Q W V D ) Ω^S Ed1455 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] + Aggei et Zacharie Ps-G, + Aggei et Zacharie. Vox Ecclesie ad novellum populum D30

^marg.| ALLELUIA. AUGUSTINUS. Hic item agit de laude Dei ubi propheta monet laudare colligentem Israel.

^marg.| CASSIODORUS. Primo ostendit quos colligat et quomodo. Secundo post predicta quasi adhuc herentes et dubios increpat ostendens unde possint laudare Deum scilicet si fuerint humiles ibi : Precinite .

Numérotation du verset Ps. 146,I

Laudate Dominum

^interl.| quare

^marg.| LAUDATE DOMINUM. AUGUSTINUS. Hoc dicitur omnibus gentibus. Et quasi quereremus qualiter laudabimus laudis causam attulit quoniam bonus est psalmus.

quoniam bonus {t. 2 : Erfurt, f. 324ra ; facsim., p. 647ª} est² psalmus ¦

^marg.| QUONIAM BONUS PSALMUS. CASSIODORUS. In laude Dei ipse actus est merces que et in futuro erit. Ideo laudandus quia edificat sic quia dispersiones Israel id est fidelium de toto mundo in fine seculi congregabit ad regnum. Et est hic laus de factis mirabilibus.

^marg.| AUGUSTINUS. Hec est tota merces laudantium. Ideo laudate quoniam bonum est laudare. Ipsa enim laus Dei est nostra beatitudo. Et notandum quod non dixit quoniam bona est laus sed ut laudis modum exprimeret dixit quoniam bonus est psalmus ipse enim psalmus laus Dei est qui fit non sola voce sed in organo manibus voci concordantibus per quod significatur quod voci debent opera consonare quorum laus cessare non debet etiam vocis laude intermissa semper ergo laudat qui semper bene operatur qui male agit blaphemat hec laus perficitur in eterna gloria ad quam perventuri modo exerceamur in hac laude bonorum operum.

Deo nostro

^interl.| ideo

sit iocunda

^interl.| AUGUSTINUS. iocunda est Deo que est speciosa quod non in ore peccatorum

decoraque laudatio.

Numérotation du verset Ps. 146,2
II

Edificans

^interl.| quis noster Deus

Hierusalem

^interl.| quam de vivis lapidibus extruxit ruinam angelicam reparans

^marg.| EDIFICANS HIERUSALEM. AUGUSTINUS. Vel accepit Hierusalem generalem Ecclesiam cuius pars triumphat in celis pars militat in terris. Est eterna Hierusalem in celis ubi cives angeli sunt et ad eam pertinet etiam populus Israel qui modo per peccatum peregrinus est. Omnes illi qui sunt in illa magna civitate celesti gaudent quibus spectaculum est ipse Deus. Sed nos ab illa civitate peregrinamur peccato expulsi ne ibi maneremus et mortalitate pergravati ne illo rediremus. Sed respexit Deus peregrinatorum nostram. Et ipse est scilicet qui edificat Hierusalem et lapsam partem restituit et olim dispersos in Christo collegit quem Pater misit ad captivitatem nostram redimendam pretio sanguinis.

Dominus³ ¦ dispersiones

³ Dominus Ps-G Sedulius ] + et F Clm343* (theta.) Ps-R Ps-Med cum LXX

^interl.| fideles olim dispersos quos colligit ut de illis edificium celeste reformetur

^interl.| sic se commendat laudatoribus quid ergo eis daturus se ipsum

Israelis⁴ congregabit.

⁴ Isra(h)elis Ps-G ( M ² G ²^B² W Φ^RGW D) D30 Ω Ω^P Ed1455 Ed1530 Clementina ] Israel Ps-G ( M * G* Ψ^B* V Q) Rusch

^interl.| in una fide et caritate

Numérotation du verset Ps. 146,3
III

Qui

^interl.| sed quid agit ut congreget

^interl.| hic ex parte in futuro plenarie

sanat contritos corde ¦

^interl.| id est eos qui offerunt se sacrificium spiritus contribulati hos sanat elatos elidit. Sed in futuro perfecta erit sanitas ubi corruptibile hoc induet incorruptionem

et alligat contritiones eorum⁵.

⁵ eorum Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω Ω^P Rusch cum Ps-R ] illorum Ps-G (R F)

^marg.| ET ALLIGAT. AUGUSTINUS. A similitudine medici. Frangitur a medicis tortum ut fiat postea rectum sic pravum cor cui displicet in his que fiunt Deus debet frangi et conteri ut dirigatur. Quod si non potes dirigere vel frange et Deus diriget frange in quam confitendo puniendo quod significat pectorum tunsio⁶; unde alibi^a : «Scindite corda vestra». Ad hoc enim eliditur cor ut contritum dirigatur et sanetur. Male enim erigitur quod non primo per contritionem erigitur. Contere ergo cor tuum et Dominus alligat contritiones.

^a Ioel. 2, 13.

⁶ tunsio] scrips., tusio Rusch

^marg.| HIERONYMUS. Qualiter Samaritanus ille qui descendebat a Hierusalem in Hiericho quando vidit vulneratum iacentem in itinere colligavit vulnera eius. Ceterum de his qui non obtriverunt cor dicitur per Isaiam. Non est malagma imponere neque oleum neque alligaturas. Alligamenta Dei sunt temporalia sacramenta quibus interim consolationem habemus que tunc detrahentur cum erit perfecta sanitas.

Numérotation du verset Ps. 146,4
IV

Qui numerat

^interl.| novit Deus qui sunt eius

^marg.| QUI NUMERAT. Non est adeo magnum ad litteram sed stelle sunt luminaria in Ecclesia que lucent inter perversos de quibus apostolus. In medio nationis prave et perverse apparetis tamquam luminaria in mundo. Tales numerat Dominus in suos quia novit Dominus qui sunt eius. Si quis vero adumbrata fidei specie se talibus interserit novit ille qui numerat quia supra numerum est unde : multiplicati sunt super numerum quia intra parietes presentis Ecclesie plures sunt quam futuri sint in regno Dei. Ideoque ait qui numerat. Novit enim Dominus qui sunt eius. Numeratis nomina vocat quia horum nomina scripta sunt in libro vite hoc novit hoc est totum premium. Quibusdam donis spiritus male usis dicet in fine non novi vos discipulis etiam ait : nolite gaudere quia spiritus vobis subiecti sed quia nomina vestra scripta sunt in celo quod fit per caritatem sine qua et cetera que habentur dona ad tempus tolluntur. Sicut Dominus ait : qui habet dabitur ei et abundabit. Et qui non habet auferetur ab eo habent enim gratiam possidendi sed non caritatem utendi.

multitudinem stellarum ¦ et omnibus eis nomina vocat⁷.

⁷ vocat Ps-G (V D) Ω Ed1455 Ed1530 Clementina cum Ps-R ] vocans Ps-G Ω^P Rusch

^interl.| vel omnes in suo nomine vocat

^marg.| ET OMNIBUS EIS NOMINA VOCANS. CASSIODORUS. Vel et omnes nomine suo non alieno ut astrologi qui Iovem et Venerem nominant. Vel typice de sanctis quia cuique proprium donum dat vel omnes sunt in familiaritate a similitudine Domini qui famulorum suorum nomina novit.

Numérotation du verset Ps. 146,5
V

Magnus Dominus noster

^interl.| quid plura

^interl.| AUGUSTINUS. Plenus gaudio eructat quod non potest explicari

et magna virtus eius ¦

^interl.| laus a magnitudine

et sapientie eius

^interl.| vel intelligentie

^interl.| ille ipse qui numerat stellas non potest numerari

non est numerus.

^interl.| id est finis non potest enim ab aliquo comprehendi

^marg.| SAPIENTIE EIUS NON EST NUMERUS. AUGUSTINUS. Ipsam mensuram et numerum et pondus ubi Deus omnia disposuit nemo potest metiri vel numerare vel appendere. Sicut enim in libro Sapientie dicitur : disposuit Deus omnia in numero mensura et pondere id est in seipso qui est mensura omni rei modos prefigens. Et numerus id est omni rei speciem prebens. Et pondus omnem rem ad stabilitatem trahens et terminans et formans et ordinans omnia diversa que omnia incomprehensibilia sunt. Conticescant ergo humane voces resquiescant humane cogitationes ad incomprehensibilia Dei nemo se extendat quasi comprehensurus sed quasi participaturus participes enim erimus non totum capiemus. Sed cuius rei participes erimus et qualiter participes erimus cum partes non sint apud Deum nec per partes dividatur. Quis ergo explicet quomodo sint participes unius etiam simplicis essentie plures. Non puto autem posse dici quam videatur. Confitere ergo infirmitatem qui pervenire vis ad divinitatem cuius intelligentie non est numerus sed in hac difficultate intelligendi esto mansuetus ut subdit ne accuses obscura Scripturarum que fecit Deus ut exerceat neque dicas sic melius diceretur sic enim dictum est ut dici debuit non corrigat eger medicamenta que medicus temperat. Novit quippe medicus ea temperare et modificare ei crede qui te curat ante ergo quam scias quare quid dictum sit non iudices. Crede ita debuisse dici ut dictum est. Et hec pietas facit te capacem. Si autem resistis adversus clausa Dei vide quid sequitur humilians autem peccatores ad terram . Qui enim reprehendunt intelligibilia ideo sentiunt terrena de Deo incorporeo corporaliter cogitantes. Hec facit his qui volunt irridere legem antequam noscant. Quia ergo magnum est proficere ad intelligibilia et spiritualia simus mansueti pulsemus faciamus quod sequitur incipite Domino in confessione sic pervenietur ad intelligentiam sic imago Dei reformabitur.

^interl.| est

Numérotation du verset Ps. 146,6
VI

Suscipiens

^interl.| ad intelligentiam arcanorum

mansuetos {t. 2 : Erfurt, f. 324rb ; facsim., p. 647b} Dominus ¦ humilians autem peccatores

^interl.| contrarios mansuetis

usque ad terram.

Numérotation du verset Ps. 146,7
VII

Precinite

^interl.| vel : incipite |^b

^b Ps-R.

^marg.| PRECINITE. CASSIODORUS. Secundo ex predictis quasi adhuc herentes increpat et impellit ostendens unde possint intelligere si humiles et non superbi. Quasi et ut intelligere valeatis precinite etc.

Domino in confessione ¦

^interl.| AUGUSTINUS. te prius accusa inde Deum lauda

psallite⁸

⁸ psallite Ω^P] et praem. Rusch (hapax)

^interl.| post confessionem sequantur opera

Deo nostro in cithara.

^interl.| ubi manus vocem sequitur ita vocem laudis sequantur opera

Numérotation du verset Ps. 146,8
VIII

Qui

^interl.| cui Deo

operit celum nubibus ¦

^interl.| qui contegit Scripturam figuris et sacramentis ut incitet ad querendum

^marg.| QUI OPERIT CELUM. CASSIODORUS. Memorat opera per que potestas ostenditur. Ad hoc enim quedam obscura in Scripturis voluit esse ut haberent servi Dei quid interpretando influerent super aures et corda hominum excipientium de nubibus Dei saginam letitie spiritualis.

et parat terre pluviam.

^interl.| non meritis habetur

^interl.| ne timeas de operta quia inde parat pluviam terre

Numérotation du verset Ps. 146,IX

Qui producit

^interl.| ecce fructus pluvie

in montibus

^interl.| et in excelsis seculi qui magis amant divitias

fenum ¦

^interl.| temporalia

et herbam servituti hominum.

^interl.| predicatoribus

^marg.| SERVITUTI HOMINUM. Predicatoribus qui hominibus serviunt unde apostolus ait : nos autem servos vestros per Iesum Christum. Hi seminant spiritualia et recipiunt ab excelsis seculi fenum et herbam id est temporalia. AUGUSTINUS. Omnia enim que dantur Ecclesie a divitibus fenum sunt.

Numérotation du verset Ps. 146,9
X

Qui dat iumentis⁹

⁹ Qui Ps-G ( plerique codd. Ω^P edd.) D30 Ω Rusch cum Ps-R ] Et Ps-G (R F)

^interl.| vel pecoribus id est gregibus Domini quas per homines pascit id est per predicatores

^interl.| simplicibus Ecclesie

escam ipsorum ¦

^interl.| pabulum divini verbi

et pullis corvorum

^interl.| corvi gentiles nigri in peccatis

^marg.| ET PULLIS CORVORUM. AUGUSTINUS. Iudei qui se solos iustos omnes gentes dicebant peccatores. Et vere patres nostri corvi nos autem non sic remanemus tamen recte pulli corvorum dicimur et sumus corvus non invocat nos vero dimissi invocamus.

^marg.| CASSIODORUS. Pulli corvorum dicuntur rore vesci et beneficio etatis ignorant paternas escas id est fetores cadaverum sic filii paganorum innocentes qui invocant.

invocantibus eum.

^interl.| quasi iumenta pascit et puliis corvorum . Sed non habet voluntatem etc.

Numérotation du verset Ps. 146,10
XI

Non in fortitudine equi

^interl.| vel : potentatu ^c

^c Ps-α

^interl.| AUGUSTINUS. id est in superbia de equo enim altior incedit homo et cervix eius vere indicat superbiam rapidus est etiam in cursu

voluntatem

^interl.| beneplacitum

habebit ¦ nec in tibiis¹⁰ viri

¹⁰ tibiis Ps-G cum graec. (LXX : κνήμαις) Ps-H cum hebr. ; cf. Hieronymus, Ep. 106 ] tibialibus Ps-Med (+Clm343), tabernaculis Ps-R (pro σκηναῖς nullo graeco codice nec expositione teste) ut ref. August., Paul

^interl.| vel tabernaculis viri

^marg.| IN TIBIIS VIRI. Id est in incomposito habitu presumptuosi et audacis. Per virum enim audacem presumptorem notat. In tibiis notatur incessus incompositus.

^marg.| IN TIBIIS VIRI. Vel, secundum aliam litteram, in tabernaculis viri, id est in conventiculis hereticorum, beneplacitum erit ei. Nota quod non ait ‘in tabernaculis Dei’ sed viri, per hoc designans audaciam hereticorum. Et tabernacula .

^marg.| AUGUSTINUS. Quia est et tabernaculum Dei id est Ecclesia a qua se dividentes heretici ibi sibi tabernacula posuerunt. Unde pullus corvi forte in Ecclesia carens temporali honore ait : elegi abiectus esse in domo Dei mei magis quam habitare in tabernaculis {t. 2 : Erfurt, f. 325va ; facsim., p. 648a} peccatorum.

^marg.| AUGUSTINUS. Non enim extra Ecclesiam facit sibi tabernaculum in quo non sit beneplacitum Deo.

{t. 2 : Erfurt, f. 324va ; facsim., p. 648ª} beneplacitum erit ei¹¹.

¹¹ ei Ps-G Ps-R ] Domino LXX (Antioch. ; cf. Hieronymus, Ep. 106 )

Numérotation du verset Ps. 146,11
XII

Beneplacitum est Domino

^interl.| quasi in superbis et hereticis et incompositis non est beneplacitum Deo sed

super timentes eum ¦

^interl.| in his qui timent et sperant Iudas penitus timuit sed non speravit in misericordia qui timet Deum speret et ab ipso ad ipsum fugiat ab irato ad placatum

et in eis qui sperant super misericordia eius.

^marg.| SUPER TIMENTES EUM ET IN EIS QUI SPERANT. Timori spem coniunxit quia non valet timor sine spe venie. Iudas enim timens sed desperans laqueo se suspendit. Qui ergo timet Deum speret et in eo placabis autem eum si speres in misericordia eius atque de cetero ita peccare caveas ut de preteritis depreceris ut tibi dimittantur.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 146), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_146)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 146

<26. Psalterium>

Psalmus 146