Psalmus 17
b}
Numérotation du verset
Ps. 17,1
¶In finem
¶Codd. : (Ps. 17)
D30
Tr511
ΩX
Rusch
Ps-G,
def.
C
puero Domini1 David
1 puero Domini
Q
ΦP
Corsiniana40E15 T5 Tr511 D14 D20
ΩX
P15205 P15205² Ps-G
] pro
praem.
ΩS , pueri Domini
Q²,
puero
Corsiniana40E15
qui2 locutus est Domino3
2 qui
Ps-G
(I V) ΩS
Clementina cum Ps-Moz
C ] que
D30 Tr511
ΩX
Rusch Ps-G,
quem
D
|
3 locutus est Domino
Ps-G Rusch
] loc. e. ad Dominum
Ps-G (I) cum Ps-γ Ps-Moz
X, Domino locutus est
Q
|
verba cantici
huius
in die qua eripuit eum Dominus de manu inimicorum eius4*
4 inimicorum eius
Tr511
Ω
X] omnium inimicorum suorum
D30,
omnium inimicorum eius
Ps-G=Ps-R
, inimicorum suorum
Rusch
et de manu Saul5 et dixit6
5 de manu ... manu Saul
Tr511
] Saul et de manu omnium inimicorum eius
W
|
6 in die qua... ... dixit
Tr511 etc.
] in die... et dixit ΩX
(al. m.) etc.
]
om.
ΩS
|
Numérotation du verset
Ps. 17,2 I
Diligam te Domine
fortitudo mea : ¦
Numérotation du verset
Ps. 17,3
Dominus firmamentum meum et refugium meum,
et liberator meus.
Numérotation du verset
Ps. 17,II
Deus meus
adiutor meus ¦
et sperabo in eum.
Numérotation du verset
Ps. 17,III
Protector meus
et cornu salutis mee ¦
et susceptor meus.
Numérotation du verset
Ps. 17,4 IV
Laudans
invocabo Dominum ¦
et
ab inimicis meis salvus ero.
Numérotation du verset
Ps. 17,5 V
Circumdederunt me
dolores mortis ¦
et torrentes iniquitatis
conturbaverunt me.
Numérotation du verset
Ps. 17,6 VI
Dolores inferni circumdederunt me ¦
preoccupaverunt me
laquei mortis.
Numérotation du verset
Ps. 17,7 VII
In tribulatione mea7
7 In tribulatione mea
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch Tr511 cum Ps-R
] cum tribularer
Ps-G
invocavi Dominum ¦
et ad Deum meum
clamavi.
Numérotation du verset
Ps. 17,VIII
Et8 exaudivit de templo sancto suo
8 Et
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Tr511
ΩX
Rusch cum Ps-R
]
om. Ps-G
vocem meam ¦ et clamor meus
in conspectu eius introivit9
9 introivit
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Tr511 Rusch cum Ps-R
] introibit
Ps-G
(I M Q² W U K ΨB) cum LXX
in aures eius.
Numérotation du verset
Ps. 17,8 IX
Commota10 est
10 Commota
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] Et praem.
Ps-G
(R* I)
cum Ps-R
et contremuit
terra†
fundamenta11 montium
11 fundamenta
Ps-G
(D) ΩS
Rusch Clementina
] et
praem. Ps-G Valic24 D30
conturbata sunt et commota sunt ¦
quoniam iratus est
eis.
Numérotation du verset
Ps. 17,9 X
Ascendit fumus
in ira eius †
et ignis a facie eius exarsit12* ¦
12 exarsit
D30 Tr511
ΩS ΩX
Ps-G
] exardescit
V24 cum Ps-R,
exardescet
Ps-G (L)
Ps-α Ps-δ Ps-η
Rusch
carbones
succensi sunt
ab eo. 13
13
<divisio.> eius + … exarsit ¦
D30
ΩS Δ ] eius ’… ΩM ; eius ¦ … exarsit ΩX
P15205
Numérotation du verset
Ps. 17,10 XI
Inclinavit14
14 Inclinavit
Ps-G D30 Rusch
] et
praem. Ps-G
(R L)
cum Ps-R
LXX
celos
et descendit ¦
et caligo 15
15 et
Ps-G
D30 cum Ps-R]
om. Rusch
(hapax)
sub pedibus eius.
Numérotation du verset
Ps. 17,11 XII
Et
ascendit super cherubim
et volavit ¦ volavit
super pennas16 ventorum.
16 pennas
D30 Rusch
etc pinnas Ps-R (A H S K)
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 17,12 XIII
Et posuit tenebras latibulum suum†
in circuitu17 eius tabernaculum eius18 ¦
17 in circuitu] grando et caligo in circuitu eius nubes ipsius transcurrerunt eripiet me quia voluit me libera[vit me de inimicis] meis potentissimis] in circuitum L*, cf. infra v. 13.18.20, Ps-γ (v. 12.20), Ps-α (v. 20)
|
18 eius²] suum
Bari1
* (
exp
.)
|
tenebrosa aqua in nubibus aeris.
Numérotation du verset
Ps. 17,13 XIV
Pre fulgore19
19 fulgore] + eius
Ps-Med
(+
sub Θ
)
in conspectu eius ¦ nubes20
20nubes
Ps-G
(
F I
plerique codd. et edd.
)
D30
Ω ΩX
P15205 P10489
Δ
Rusch cum Ps-Med
(
VL409
)
Ps-R (+VL311) Ps-H (+VL311) LXX (+VL409)
] + ※
eius :
restituit Ps-G,
+ ÷ eius:
R Ps-Med (
Θ)
, + eius
Cor2
(hebr. et anti.)
Ps-G
(ΦRGV U)
cum Ps-Med
(+
) + ipsius
Ps-α Ps- β ; cum Augustino (in loc. cit.) et graeco
(αὐτοῦ
R156 VL311 VL408
, αυτούς
Sedulius
)
ex hebr.
עָבָיו
transierunt ¦ grando
et carbones ignis. 21
21
<divisio.> eius… transierunt ¦ ΩX
P15205
Δ ] eius ’... transierunt ΩM
Numérotation du verset
Ps. 17,14 XV
Et
intonuit22 de celo Dominus,
22 intonuit
D30 VL408 P10489 Δ Rusch etc.
] introivit ΩX
(angulum superioris peciae saeculo 14° vel postea alia manu refectum) Ed1455
et altissimus dedit
vocem suam ¦
grando23 et carbones ignis.24
23 grando] et
praem. Cor2
(quidam anti. habent
ET
)
|
24grando... ignis
cum Ps-η
(carbonis)
cum
= χάλαζα καὶ ἄνθρακες πυρός
» ; versio Syrohexapl. ad v. 13 ex hebr.
בָּרָד, וְגַחֲלֵי-אֵשׁ.] ※
praem Ps-G (R I Q
ΦR²GVP²
G² [post
grando
in I
ΦP)
cum LXX (HoP Alexandr., minoribus caracteribus
),
sub
÷
G², om. Ps-G (L*) cum Ps-R LXX Sedulius ; cf.
HIERONYMUS,
Ep. 106
§ 9 : «Cur Graecus istum uersiculum secundum non habeat, interpositis duobus uersibus ? sed sciendum quia de Hebraico et Theodotionis editione in septuaginta interpretibus sub asterisco additum sit». Et intonuit ... ignis]
om
.
ω
1* (
sec
.
m. marg
.
compl
.)
|
Numérotation du verset
Ps. 17,15 XVI
Et25 misit
25 Et
Ps-G cum Ps-α Ps-γ Ps-δ Ps-Med (VL408
L
) sub
※
I, cum graec. (VL408)
]
sub
÷
G², om. U Tr511 cum Ps-R LXX (Alexandrinus R156 Sedulius + 86/130 codd.)
sagittas suas26
26 suas
Ps-G (F* M² Q² plerique codd. et edd.) D30 Rusch cum Ps-R
]
om. Ps-G (R F² M* Q*
ΦRGV)
cum Ps-α Ps-Moz
C
et dissipavit
eos ¦
fulgura27
27 fulgura] et fulgora
Ps-G
multiplicavit et conturbavit eos.
Numérotation du verset
Ps. 17,16 XVII
Et apparuerunt fontes aquarum ¦
et revelata sunt fundamenta orbis terrarum.
Numérotation du verset
Ps. 17,XVIII
Ab increpatione tua
Domine ¦ ab inspiratione spiritus ire tue.
Numérotation du verset
Ps. 17,17 XIX
Misit
de summo et accepit me ¦ et assumpsit28 me de aquis multis.
28 et assumpsit
Ps-G
L
G
ΨB* V D)
D30
Ω
Rusch Ed1530
Clmentina
cum Ps-R
] adsumpsit
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 17,18 XX
Eripuit29 me
29 Eripuit
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] Eripiet
Ps-G
(R M* ΦRGV)
de inimicis meis fortissimis†
et ab his
qui oderunt me : ¦
quoniam confortati30 sunt super me.
30 confortati
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D30 Rusch cum Ps-R
] confirmati
Ps-G
(F*I L M* ΦRGV) cum Ps-γ
Numérotation du verset
Ps. 17,19 XXI
Prevenerunt me
in die afflictionis mee ¦
et factus est Dominus protector meus.
Numérotation du verset
Ps. 17,20 XXII
Et eduxit me
in latitudinem ¦
salvum me fecit31
31 fecit
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D30 Rusch cum Ps-R
] faciet
Ps-G
(F* I M* Q W ΦRGP U
G
K)
quoniam voluit me.
Numérotation du verset
Ps. 17,21 XXIII
Et
retribuet mihi
Dominus secundum iustitiam meam ¦
et secundum puritatem
manuum mearum
retribuet mihi.
Numérotation du verset
Ps. 17,22 XXIV
Quia custodivi vias Domini ¦
nec impie gessi
a Deo meo.
Numérotation du verset
Ps. 17,23 XXV
Quoniam
omnia iudicia eius in conspectu meo32 ¦ et iustitias eius
32 meo] + sunt
Ps-G
non repuli a me.
Numérotation du verset
Ps. 17,24 XXVI
Et
ero
immaculatus
cum eo ¦
et observabo me33
33 me
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch cum Ps-R
]
om. Ps-G
(R F I L)
ab iniquitate mea.
Numérotation du verset
Ps. 17,25 XXVII
Et
retribuet mihi Dominus secundum iustitiam meam ¦ et secundum puritatem manuum mearum
in conspectu oculorum eius.34
34 in conspectu... eius]
om.
ΩX
Numérotation du verset
Ps. 17,26 XXVIII
Cum sancto sanctus eris ¦
et cum viro innocente innocens eris.
Numérotation du verset
Ps. 17,27 XXIX
Et cum electo electus eris ¦
et cum perverso perverteris.
Numérotation du verset
Ps. 17,28 XXX
Quoniam tu populum humilem salvum facies ¦ et oculos superborum
humiliabis.
Numérotation du verset
Ps. 17,29 XXXI
Quoniam
tu illuminas lucernam meam Domine ¦
Deus meus illumina35
35 illumina
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 ΩX
Rusch cum Ps-R
] illuminas
Ps-G
(R F) |
<divisio.> meam Domine ¦ Δ] meam ¦ Domine ΩX
tenebras meas.
Numérotation du verset
Ps. 17,30 XXXII
Quoniam
in
te
eripiar a temptatione ¦ et in Deo meo
transgrediar murum.
Numérotation du verset
Ps. 17,31 XXXIII
Deus meus
impolluta via eius†
eloquia Domini igne examinata ¦
protector
est omnium sperantium in se36.
36 se
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] eum
Ps-G
(R F I)
Numérotation du verset
Ps. 17,32 XXXIV
Quoniam quis Deus preter Dominum ¦
aut37
quis deus preter Deum nostrum?
37 aut
Ps-G
(Q² ΦP ΨB²V D)
D30
Ω
Rusch Ed1530 Clementina
)
cum Ps-R
] et
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 17,33 XXXV
Deus qui precinxit38 me
38 precinxit
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Tr511
Rusch
cum Ps-R
] precingit
Ps-G
(F L)
virtute ¦
et posuit immaculatam viam meam.
Numérotation du verset
Ps. 17,34 XXXVI
Qui perfecit pedes meos
tamquam cervorum ¦ et super excelsa
statuens me.
Numérotation du verset
Ps. 17,35 XXXVII
Qui docet39
39 docet
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] doces
Ps-G
(R I)
manus meas ad40 prelium ¦
40 ad
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] in
Ps-G
(R I F L)
et posuisti ut41 arcum ereum
41 ut
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch cum Ps-R
]
om. Ps-G
(R) LXX
brachia mea.
Numérotation du verset
Ps. 17,36 XXXVIII
Et
dedisti mihi protectionem salutis tue ¦ et dextera tua
suscepit me.
Numérotation du verset
Ps. 17,XXXIX
Et disciplina tua correxit me
in finem ¦ et disciplina tua ipsa me docebit.
Numérotation du verset
Ps. 17,37 XL
Dilatasti gressus meos subtus me ¦ et non sunt infirmata
vestigia mea.
Numérotation du verset
Ps. 17,38 XLI
Persequar inimicos meos
et comprehendam
illos ¦
et non convertar
donec deficiant.
Numérotation du verset
Ps. 17,39 XLII
Confringam illos
nec poterunt stare ¦
cadent subtus pedes meos.
Numérotation du verset
Ps. 17,40 XLIII
Et precinxisti me
virtute ad bellum ¦
et supplantasti42
42 et
Ps-G
(ΨB D)
D30
Ω
Rusch Clementina cum Ps-R
(A H B²)]
om. Ps-G
Ps-R
insurgentes43 in me subtus me.
43 insurgentes in ΩM ΩS
P10489
Δ
Ps-G
] et surgentes ΩX
(al. m. post. saec. 14),
insurgentibus in
P15205
, insurgentes
P1076
Numérotation du verset
Ps. 17,41 XLIV
Et inimicos meos dedisti mihi dorsum ¦
et odientes me
disperdidisti44.
44 disperdidisti] disperdisti
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 17,42 XLV
Clamaverunt
nec erat qui
salvos faceret ¦ ad Dominum nec exaudivit eos.
Numérotation du verset
Ps. 17,43 XLVI
Et comminuam45 eos46
45 comminuam] continuam ΩX (
al. m. saec. 14 propter refectionem anguli superioris peciae
)
|
46 eos
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D30 Rusch cum Ps-β Ps-Med Ps-H
] illos
Ps-G (R I L) cum Ps-R
|
ut pulverem
ante faciem venti ¦ ut lutum platearum delebo eos.
Numérotation du verset
Ps. 17,44 XLVII
Eripies47 me de contradictionibus populi ¦
47 Eripies
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] Eripe
Ps-G
(R F I)
constitues me in caput gentium.
Numérotation du verset
Ps. 17,45 XLVIII
Populus
quem non cognovi
servivit mihi ¦ in auditu auris obedivit mihi.
Numérotation du verset
Ps. 17,46 XLIX
Filii alieni
mentiti sunt mihi† filii alieni
inveterati sunt : ¦
et claudicaverunt
a semitis suis.
Numérotation du verset
Ps. 17,47 L
Vivit Dominus
et benedictus
Deus meus ¦ et exaltetur
Deus salutis mee.
Numérotation du verset
Ps. 17,48 LI
Deus qui das48 vindictas mihi†
48 das
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] dat
Ps-G
(R F I)
et
subdis49 populos
49 subdis] et
praem. Tr511,
subdidit
Ps-G
sub me ¦ liberator meus de inimicis meis50
50 inimicis meis
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch
cum LXX Ps-MozC] gentibus
Ps-G cum Ps-R
iracundis.
Numérotation du verset
Ps. 17,49 LII
Et
ab insurgentibus
in me
exaltabis me ¦
a viro iniquo
eripies me.
Numérotation du verset
Ps. 17,50 LIII
Propterea
confitebor tibi
in nationibus Domine ¦ et nomini tuo psalmum dicam51.
51 nomini tuo - psalmum dicam
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] inv.
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 17,51 LIV
Magnificans52 salutes
52 Magnificans
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch cum Ps-R
] Magnificas
Rusch
(hapax)
regis eius†
et53 faciens misericordiam christo suo David ¦
53 et
Ps-G
D 30 Ps-R]
om. Rusch
(hapax)
et semini eius
usque in seculum.
Psalmus 17
Numérotation du verset
Ps. 17,1
interl.|
id est Christum|B
puero Domini1 David
1 puero Domini
Q
ΦP
Corsiniana40E15 T5 Tr511 D14 D20
ΩX
P15205 P15205² Ps-G
] pro
praem.
ΩS , pueri Domini
Q²,
puero
Corsiniana40E15
qui2 locutus est Domino3
2 qui
Ps-G
(I V) ΩS
Clementina cum Ps-Moz
C ] que
D30 Tr511
ΩX
Rusch Ps-G,
quem
D
3 locutus est Domino
Ps-G Rusch
] loc. e. ad Dominum
Ps-G (I) cum Ps-γ Ps-Moz
X, Domino locutus est
Q
interl.|
ad honorem Domini|D
verba cantici
interl.|
habiti|E
huius
interl.|
de letitia resurrectionis et constitutionis Ecclesie, ne de historia David accipiantur.|F
in die qua eripuit eum Dominus de manu inimicorum eius4*
4 inimicorum eius
Tr511
Ω
X] omnium inimicorum suorum
D30,
omnium inimicorum eius
Ps-G=Ps-R
, inimicorum suorum
Rusch
interl.|
prius de inimicis, post de morte, quia «novissima inimica destruetur mors»a.G
a 1Cor. 15, 26.
marg.|
IN
FINEM
PUERO etc. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.
5 Saul petitiob. Quia extorsit populus hunc6 regem a Deo7 qui non est electus ad permanendum sed, sicut diciturc : «Facit Deus regnare hypocritam propter perversitatem populi». David elegit Deus ad permanendum, de quo Christus rex in eternum. Sed non ante regnum tenet quam liberatur a persequentibus. Sic Christus primo sustinet sic corpus eius. Saul mors que sola {t. 2 : Erfurt, f. 237ra-rb ; facsim., p. 473
b}nos persequitur, nisi enim mortales essemus, nihil nobis faceret inimicus. Hanc non fecit Deusd sed impii manibus8 et verbis accersierunt illam9.H
b
Augustinus Hipponensis
, Enarrationes in Psalmos (Ps. 17, 1), CCSL 38, p. 94.8-9 : « … Saul petitio interpretari dicitur ».
c Cf. Iob. 34, 20 : « Qui regnare facit hominem hypocritam propter peccata populi ».
d Cf. Sap. 1, 13 : « Quoniam Deus mortem non fecit nec letatur in perditione vivorum ».
5 In finem... Cassiodorus]
om. Tr511
6 hunc] + sibi
Tr511
7 Deo] Domino
Tr511
8 manibus] + suis
Tr511
9 accersierunt illam]
inv. Tr511
marg.|
IN
DIE
QUA
ERIPUIT. In die resurrectionis a diabolo et morte10 Christus ereptus est11 membra absoluta.I
10 et morte]
om. Tr511
11 est]
om. Tr511
et de manu Saul12 et dixit13
12 de manu ... manu Saul
Tr511
] Saul et de manu omnium inimicorum eius
W
13 in die qua... ... dixit
Tr511 etc.
] in die... et dixit ΩX
(al. m.) etc.
]
om.
ΩS
marg.|
CASSIODORUS. Attende regulam unitatis capitis et corporis, id est Christi et Ecclesie, quasi enim una persona est caput et corpus, ideoque una voce utitur, licet que dicuntur ad diversos referantur. Quedam enim soli capiti conveniunt, quedam solis membris, quedam capiti et membris. Item que membris : quedam preteritis, quedam presentibus, quedam futuris ; item quedam perfectis, quedam imperfectis, et tamen in tanta diversitate una vox est, ut sicut duo sunt in carne una, ut scilicet sponsus et sponsa, ita sint et in voce una.J
marg.|
Hic titulus potest dici de David historialiter et de unoquoque fideli allegorice usque
circumdederunt
e, de Christo etiam melius.14
e Ps. 17, 5.
14 Hic titulus... melius
Tr511
]
om. Rusch
Magna Glossatura
Numérotation du verset
Ps. 17,2
I
I
Diligam te Domine
interl.|
quod tantum restat, de omnibus ereptof
f Cf.
Remigius Autissiodorensis (pseudo
), In Ps. 17, PL 131, 224D : « Diligam te, Domine. Quia video quod tandem me eripies de manu omnium inimicorum et Saul, diligam te ».
marg.|
DILIGAM
TE
DOMINE. CASSIODORUS. Dicit hoc15
16 Christus et Ecclesia id est totus Christus.g
17
g
Augustinus Hipponensis
, Enarrationes in Psalmos (Ps. 17, 2), CCSL 38, p. 94.12-13 : « Dicit ergo hic
Christus et Ecclesia, id est totus Christus caput et corpus :
Diligam
… ».
15Primo... agit]
Tr511 Rusch
16 hoc
Rusch
] hec
Tr511
17 Dicit... Christus]
Tr511 Rusch
marg.|
CASSIODORUS.
18 Primo propheta, summam colligens, de liberatione gratias agit.K
18 Cassiodorus
Rusch
]
om. Tr511
fortitudo mea : ¦
interl.|
AUGUSTINUS. Per quam19 fortis sum super inimicosh|L
h
Augustinus Hipponensis
, Enarrationes in Psalmos (Ps. 17, 2), CCSL 38, p. 93 : «
Diligam te Domine
virtus
mea
per
quem
fortis sum ».
19 quam
Rusch
] quem (
Domine)
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,3
Dominus firmamentum meum et refugium meum,
interl.|
AUGUSTINUS.
20 Firmasti quia ad te confugi21,
refugium
quia liberastii|N||
i
Augustinus Hipponensis
, Enarrationes in Psalmos (Ps. 17, 3), CCSL 38, p. 93 : « Domine qui me firmasti quia
refugi
ad te ; refugi autem quia liberasti me ».
20 Augustinus]
om. Tr511
21 confugi] refugi
Tr511
marg.|
REFUGIUM. CASSIODORUS. Quando erat opus consilio, David22 ad eum refugit et invenit23.O
22 David]
om. Tr511
23 refugit et invenit] refugi et inveni
Tr511
et liberator meus.
marg.|
LIBERATOR
24. CASSIODORUS.
25 Ut si potens captum ab hostibus liberet.Q
24 Liberator] + meus
Tr511
25 Cassiodorus]
om. Tr511
marg.|
Captus fuit ab hostibus quando in uxore Urie peccavit, sed Dominus eum liberavit.R
Numérotation du verset
Ps. 17,II
Deus meus
adiutor meus ¦
interl.|
in bonis agendisj|T
j Cf.
Petrus Lombardus,
In Ps. 9 § 9 : « Et ipse est etiam
adiutor
in agendis bonis » ; in Ps. 18 § 16 : «
Domine
, qui es
adiutor
in bonis agendis,
meus
»
.
interl.|
AUGUSTINUS.
26 Qui prius adiutorium vocationis mihi27 gratis prestitisti28 ut possim superare29 in te.U
26 Augustinus]
om. Tr511
27 adiutorium vocationis mihi] mihi vocationis adiutorium
Tr511
28 gratias prestitisti] contulit
Tr511
29 superare] sperare
Tr511
et sperabo in eum.
Numérotation du verset
Ps. 17,III
Protector meus
marg.|
PROTECTOR
30. AUGUSTINUS. Quia de me non31 presumpsi quasi cornu superbie contra te32 erigens, sed te celsitudinem salutis inveni, quod ut invenirem suscepisti me.W
30 protector] + meus et cornu
Tr511
31 de me - non]
inv. Tr511
32 cornu superbie - contra te]
inv. Tr511
et cornu salutis mee ¦
interl.|
ad dissipandos inimicos33|X
33 inimicos
Rusch
] + pro salute patrie et misericordia
Tr511
et susceptor meus.
Numérotation du verset
Ps. 17,4
IV
IV
interl.|
Ideo
Laudans
interl.|
AUGUSTINUS.
34 non meam gloriam sed Domini querens|AA
34 Augustinus]
om. Tr511
invocabo Dominum ¦
marg.|
LAUDANS
INVOCABO. CASSIODORUS
35. Post omnia non elatus se iactat sed omnia Deo tribuit36, et ideo salvus ; nam qui aliter sibi relictus perit etsi vicisse videbatur37.AC
35 Laudans... videbatur]
Tr511 Rusch
| Cassiodorus]
om. Tr511
36 tribuit] attribuit
Tr511
37 vicisse videbatur]
inv. Tr511
et
ab inimicis meis salvus ero.
interl.|
AUGUSTINUS.
38 non nocebit39 impietatis error|AE
38 Augustinus]
om. Tr511
39 nocebit] + mihi
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,5
V
V
interl.|
Quid enim tibi ?|AF
Circumdederunt me
interl.|
Ideo hic egui auxilio quia
circumdederunt me
|AG
dolores {t. 2 : Erfurt, f. 237va ; facsim., p. 474ª} mortis ¦
interl.|
carnisk|AH
k
Augustinus Hipponensis
, Enarrationes in Psalmos (Ps. 17, 5), CCSL 38, p. 95.
marg.|
DOLORES. AUGUSTINUS
40
. Dolentes Iudei de me41 que eis causa est mortis interioris et inferni. Vel dolores morientium et hi sunt inferi id est pro inferiori parte mea.AJ
40 Augustinus]
om. Tr511
41 Iudei - de me]
inv. Tr511
et torrentes iniquitatis
interl.|
turbe inique ad tempus commote42 sed, cito desiture, egerunt ut conturbarentAK
42 commote
Rusch
] mote
Tr511
marg.|
TORRENTES. Iniqui43 transitorii impetus iniquorum44 et hoc quia preoccupavit45 mortalitas et passibilitas.AL
43 iniqui]
om. Tr511
44 iniquorum]
om. Tr511
45 preoccupavit] preoccupaverunt me laquei mortis id est
Tr511
conturbaverunt me.
interl.|
«Cepit tedere et pavere»l.46
l Mt. 14, 33.
46 Cepit... tedere
Rusch
] cepi tedere
Tr511
marg.|
CIRCUMDEDERUNT
47
48. CASSIODORUS.
49 In persona iustorum ante adventum Christi agit de cladibus humani generis, et quomodo Deus mysterio incarnationis misertus est, et in baptismate50, de toto orbe christianos collegit.
dolores
non de rebus mundi sed mortis quia ubique diabolus regnabat, inter quos rari erant iusti, qui rapidis iniquitatibus conturbati sunt.
Dolores inferni
: gentiles in inferno debito dolore torquendi.
Preoccupaverunt
laquei51 originalis reatus.
commota est
. Ecce quomodo audivit de premissa tristitia52 per incarnationem quam per ea que tunc facta sunt53 sic describit :
Commota est
, et post etiam
contremuit
54
*
.
tremuit
55
: necesse est enim ut56 presentia iudicis tremant peccatores.
inclinavit
: humiliavit se Verbum ut carnem sumeret.
descendit
: ad nos venit.
caligo
: diabolus qui mentes obnubilat.
sub pedibus
57 : quia Domini potestate calcatur.
ascendit super cherubim
: Quando videntibus apostolis conscendit quod omnem modum scientie excedit. Quis enim attigit hoc arcanum quod caro passa sic est exaltata ?
volavit
: geminatum nimiam celeritatem significat qua per totum mundum cucurrit.
tenebras
: incarnationis mysterium quod nobis profundum et obscurum.
latibulum
: secretum maiestatis sue quod tunc aperiet quando videbimus eum facie ad faciem.
et tabernaculum
: id est Ecclesia {t. 2 : Erfurt, f. 237va ; facsim., p. 474a} que ei militat est in circuitu eus id est ei proxima.AM
47Circumdederunt... faciem]
Tr511 Rusch
48 Circumdederunt] + me
Tr511
49 Cassiodorus]
om. Tr511
50 baptismate] baptismo
Tr511
51 laquei]
om. Tr511
52 tristitia] iustitia
Tr511
53 per ea que tunc facta sunt
Rusch
]
om. Tr511
54 etiam contremuit
corr.
cum
Tr511
] etc.
Rusch
55 Tremuit]
om. Tr511
56 est enim ut] enim est ut in
Tr511
57 pedibus] + eius
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,6
VI
VI
Dolores inferni circumdederunt me ¦
interl.|
AUGUSTINUS.
58 In circumdantibus me ut perderent59 erant dolores invidie qui ducunt ad infernum.AN
58 Augustinus]
om. Tr511
59 me ut perderent
Rusch
]
om. Tr511
preoccupaverunt me
laquei mortis.
interl.|
antequam exirem de ventre, illaqueatus originali peccato quod ducit ad mortem.|AP
interl.|
AUGUSTINUS. ut Iudei60 qui iactatione iustitie mala suadent|AQ
60
AUGUSTINUS.ut Iudei]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,7
VII
VII
interl.|
Sed|AR
In tribulatione mea61
61 In tribulatione mea
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch Tr511 cum Ps-R
] cum tribularer
Ps-G
invocavi Dominum ¦
et ad Deum meum
clamavi.
interl.|
quod plus est63 quam invocare|AW
63 quod plus est
Rusch
] plus
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,VIII
Et64 exaudivit de templo sancto suo
64 Et
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Tr511
ΩX
Rusch cum Ps-R
]
om. Ps-G
marg.|
DE
TEMPLO. CASSIODORUS.
65 Vel de celo vel de venturo Christi corpore.|AY
65 De templo. Cassiodorus]
om. Tr511
vocem meam ¦ et clamor meus
interl.|
AUGUSTINUS.
66 quem intus habeo67 non coram hominibusBA
66 Augustinus]
om. Tr511
67 intus habeo]
inv. Tr511
in conspectu eius introivit68
68 introivit
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Tr511 Rusch cum Ps-R
] introibit
Ps-G
(I M Q² W U K ΨB) cum LXX
in aures eius.
interl.|
potentie et clementie70|BC
70 potentie et clementie
Rusch Magna Glossatura
] potentiam et misericordiam
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,8
IX
IX
interl.|
Unde|BD
interl.|
Ostendit quomodo
exaudivit
|BE
Commota71 est
71 Commota
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] Et praem.
Ps-G
(R* I)
cum Ps-R
marg.|
COMMOTA
EST
TERRA. Humani generis ante adventum Christi ostendit remedium id est adventum Christi quem describit per quedam indicia prius, post aperte ostendit.BG
marg.|
COMMOTA
EST. AUGUSTINUS.
72 Ita clarificato Christo commoti sunt et contremuerunt peccatores.BH
72 Augustinus]
om. Tr511
et contremuit
terra†
fundamenta74 montium
74 fundamenta
Ps-G
(D) ΩS
Ed1455
Rusch Clementina
] et
praem. Ps-G Valic24 D30
interl.|
AUGUSTINUS. Spes superborum in seculo|BK
BK
¶Codd. :
Tr511
(sine auctor.) Rusch
marg.|
FUNDAMENTA. CASSIODORUS.
BL Presumptiones superborum id est divitie et huiusmodi quibus innitebantur. Spes enim mundi abiit quam odit Deus75.BM
75 odit Deus]
inv. Tr511
conturbata sunt et commota sunt ¦
quoniam iratus est
eis.
Numérotation du verset
Ps. 17,9
X
X
interl.|
Et|BQ
Ascendit fumus
interl.|
AUGUSTINUS.
76 Lacrimosa deprecatio penitentium cum novissent quid minetur Deus|BR
76 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
in ira eius †
marg.|
IN
IRA. id est propter iram eius futuram quam previdebant.BT
et ignis a facie eius exarsit78* ¦
78 exarsit
D30 Tr511
ΩS ΩX
Ps-G
] exardescit
V24 cum Ps-R,
exardescet
Ps-G (L)
Ps-α Ps-δ Ps-η
Rusch
interl.|
AUGUSTINUS.
79 caritas post penitentiam flagrans80 de notitia eiusBU
79 Augustinus]
om. Tr511
80 flagrans]
om. Tr511
carbones
interl.|
extincti per peccatum, ab igne Dei rursus revixeruntm
BV
m [Cf.
Petrus Lombardus,
In Ps., loc. cit. : « … ab igne Dei.. rursus… revixerunt ».]
interl.|
extincti, ab igne Dei et luce iustitie. Vel qui frigidi tenebrosique remanserantBW
succensi sunt
interl.|
rursus accensi et illuminanti revixerunt|BX
n
n [
Petrus Lombardus,
In Ps., loc. cit., PL 191, 190B (
illuminati
)] >>
Augustinus Hipponensis
, Enarrationes in Psalmos (Ps. 17, 9), CCSL 38, p. 95.5-7 : « Qui iam mortui erant deserti ab igne boni desiderii ac luce iustitiae, et frigidi tenebrosique remanserant, rursus accensi et illuminati reuixerunt ».
ab eo. 81
81
<divisio.> eius + … exarsit ¦
D30
ΩS Δ ] eius ’… ΩM ; eius ¦ … exarsit ΩX
P15205
marg.|
Vel AB
EO igne. Sed quomodo hec omnia facta sunt ? Inclinavit celestia misso filio.o|CA
o [
Petrus Lombardus,
In Ps. (Ps. 17) § 11, PL 191, 190C : « Vel ita : Carbones succensi sunt, [Hier id est illi qui prius erant exstincti, succensi sunt ab eo igne charitatis. Sed quomodo sunt haec omnia facta ? ecce, inclinavit Deus Pater coelos, id est humiliavit coelestia misso Filio, de quo subdit, et descendit ad nos ».]
Numérotation du verset
Ps. 17,10
XI
XI
Inclinavit83
83 Inclinavit
Ps-G D30 Rusch
] et
praem. Ps-G
(R L)
cum Ps-R
LXX
interl.|
AUGUSTINUS.
84 Humiliavit iustum ut descenderet ad hominum infirmitatemCC
84 Augustinus]
om. Tr511
interl.|
sed quomodo hec omnia facta inclinavit celestia misso filio
celos
marg.|
CELOS. CASSIODORUS.
85 Id est predicatores inclinavit a contemplativa ad ministerium et ad ferendas molestias.CD
85 Cassiodorus]
om. Tr511
et descendit ¦
marg.|
DESCENDIT. ipse passus in eisp et in quorumdam notitiam.CE
p eis] predicatoribus, cf. supra.
et caligo 86
86 et
Ps-G
D30 cum Ps-R]
om. Rusch
(hapax)
interl.|
ceci malitia
marg.|
CALIGO. tenebrosi qui etiam87 persequuntur sub eius potestate sunt, vel qui simpliciter credunt, subiecti ei sunt.CF
87 etiam] et
Tr511
sub pedibus eius.
interl.|
terra scabellum pedum eius
Numérotation du verset
Ps. 17,11
XII
XII
Et
ascendit super cherubim
interl.|
si quis eius notitiam comprehendere putavit|88
88
Tr511
]
om.
Rusch
marg.|
ET
ASCENDIT.89 Facit enim90 quosdam plenos scientia in quibus supereminet quorum celeritatem intellectus transcendit. Tenebrosis autem latenter utitur. Unde91
q : «Virga furoris mei Assur». Ipse vero non cognovit92 sed sui cognoscunt.CI
q Is. 10, 5.
89 Et ascendit]
om. Tr511
90 enim] autem
Tr511
91 unde Rusch]
om. Tr511
92 cognovit
Rusch
] cognoscit
Tr511
et volavit ¦ volavit
interl.|
ratione rationeque93
93 ratione rationeque
Tr511
]
coniec.
, vel item itemque ?
Tr511
,
om. Rusch Magna Glossatura
marg.|
Exaltatus94 est super plenitudinem scientie que est caritas ut ad Deum nemo veniret95 nisi per caritatem.
Volavit
quia dilectoribus suis se incomprehensibilem ostendit ne corporeis imaginibus96 querant comprehendre.97
94 Exaltatus] Et ascendit
praem. Tr511
95 veniret Rusch] perveniret
Tr511
Magna Glossatura
96 imaginibus] imaginationibus
Tr511
97 Exaltatus... comprehendere
interl. Rusch
]marg.
Tr511
; =
Magna Glossatura
super pennas98 ventorum.
98 pennas
D30 Rusch
etc pinnas Ps-R (A H S K)
Ps-G
interl.|
AUGUSTINUS. quia99 incomprehensilitas eius superat virtutes animarum100
r
CJ
r
Augustinus Hipponensis
, Enarrationes in Psalmos (Ps. 17, 11), CCSL 38, p. 96.6-9 : « Illa autem celeritas, qua se incomprehensibilem esse monstravit, super
uirtutes animarum est, quibus se uelut pennis a terrenis timoribus in auras libertatis adtollunt ».
99
AUGUSTINUS.quia]
om. Tr511
100 virtutes animarum
Rusch
cum Augustino
Magna Glossatura
] homines et angelos
Tr511
marg.|
VOLAVIT
SUPER
PENNAS
VENTORUM. CASSIODORUS.
101 Ventos quibus nihil est velocius superat fama eius ut, dum mox natus, magis per stellam nuntiatus est102.CK
101 Volavit... Cassiodorus]
om. Tr511
102 dum mox natus magis per stellam nuntiatus est
Rusch Magna Glossatura
] vix natum stella magis in oriente nuntiat angelus pastoribus predicat
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,12
XIII
XIII
Et posuit tenebras latibulum suum†
interl.|
AUGUSTINUS.
103 Occultam spem in corde104 credentium ubi latet non deserens eos105
103 Augustinus]
om. Tr511
104 corde
Rusch
] cordibus
Tr511
105 Tenebras.... speciem
Rusch
]
om. Tr511
marg.|
TENEBRAS. AUGUSTINUS.
106 Obscuritates107 sacramentorum. Vel in his tenebris108 ubi videntes109 per fidem ambulamus et non per speciem110.CL
106 Augustinus]
om. Tr511
107 Obscuritates] -tem
Tr511
108 tenebris] tenebrosis
Tr511
109 videntes]
om. Tr511
110 speciem] + Si enim modo per speciem, nullum meritum esset nobis
Tr511
in circuitu111 eius tabernaculum eius112 ¦
111 in circuitu] grando et caligo in circuitu eius nubes ipsius transcurrerunt eripiet me quia voluit me libera[vit me de inimicis] meis potentissimis] in circuitum L*, cf. infra v. 13.18.20, Ps-γ (v. 12.20), Ps-α (v. 20)
112 eius²] suum
Bari1
* (
exp
.)
marg.|
AUGUSTINUS.
113 Tamen conversi eum ambiunt in quibus hic114 temporaliter115 habitat
113 Augustinus]
om. Tr511
114 hic
Rusch
] hoc
Tr511
115 temporaliter] tempore
Tr511
interl.|
milites sui cognoscunt quos116 per malos agiturCM
116 milites sui cognoscunt quos
Rusch
] id est cognoscunt quod
Tr511
tenebrosa aqua in nubibus aeris.
marg.|
Per celos – CASSIODORUS.
117 - Descendit et ascendit118, sed per nubes etheris quod in hebreo, id est per119 prophetas in quibus obscura doctrina, non sic. Sed per120 nubes que non etheris, id est apostoli, prefulgide sunt in cognitione eius id est121 vicinius contemplantes.CO
117 Cassiodorus]
om. Tr511
118 Descendit - et - ascendit]
inv. Tr511
119 per]
om. Tr511
120 per]
om. Tr511
121 id est]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,13
XIV
XIV
interl.|
ne quis ergo se putet esse in futura luce quia Scripturas recte122 intelligit, subdit123 :CP
Pre fulgore124
124 fulgore] + eius
Ps-Med
(+
sub Θ
Clm343
)
interl.|
AUGUSTINUS.
125 In comparatione fulgoris qui erit in manifestatione126 eius nunc127 per speculum tunc128 facie ad faciem.CQ
125 Augustinus]
om. Tr511
126 manifestatione] conspectu
Tr511
127 nunc] + enim
Tr511
128 tunc] + autem
Tr511
marg.|
PRE
FULGORE. Parva notitia est quam habemus de Deo per prophetarum doctrina, vel aliorum predicatorum ad comparationem illius notitie quam habebimus cum videbimus «facie ad faciem»s.CR
s 1Cor. 13, 12.
in {t. 2 : Erfurt, f. 237vb ; facsim., p. 474b} conspectu eius ¦ nubes129
129nubes
Ps-G
(
F I
VL311
plerique codd. et edd.
)
D30
Ω ΩX
P15205 P10489
Δ
Rusch cum Ps-Med
(
VL409
)
Ps-R (+VL311) Ps-H (+VL311) LXX (+VL409)
] + ※
eius :
restituit Ps-G,
+ ÷ eius:
R Ps-Med (
Clm343
Θ)
, + eius
Cor2
(hebr. et anti.)
Ps-G
(ΦRGV U)
cum Ps-Med
(+
VL408
Clm343
) + ipsius
Ps-α Ps- β ; cum Augustino (in loc. cit.) et graeco
(αὐτοῦ
R156 VL311 VL408
, αυτούς
Sedulius
)
ex hebr.
עָבָיו
interl.|
que nubes130 ad gentes transierunt131 non iam in Iudea tantum sunt132
CT
130 nubes] + id est predicatores
Tr511
131 ad gentes-transierunt]
inv. Tr511
132 tantum sunt]
om. Tr511
transierunt ¦ grando
marg.|
GRANDO. AUGUSTINUS.
133 Obiurgationes que dura corda feriunt sed si ignis caritatis {t. 2 : Erfurt, f. 237vb ; facsim., p. 474b} resolvit in miti animo fit aqua satians, alias saliens134.CU
133 Augustinus] etc. id est
Tr511
134 alias saliens]
om. Tr511
et carbones ignis. 135
135
<divisio.> eius… transierunt ¦ ΩX
P15205
Δ ] eius ’... transierunt ΩM
marg.|
ET
CARBONES, quia illo igne tenebrosa corda accensa reviviscunt.CV
Numérotation du verset
Ps. 17,14
XV
XV
Et
intonuit136 de celo Dominus,
136 intonuit
D30 VL408 P10489 Δ Rusch etc.
] introivit ΩX
(angulum superioris peciae saeculo 14° vel postea alia manu refectum) Ed1455
interl.|
minis
interl.|
AUGUSTINUS.
137 de corde iusti sonuit Dominus quando ingentia mysteria loquitur que est138 fiducia evangeliiCX
137 Augustinus]
om. Tr511
138 quando ingentia mysteria loquitur que est
Rusch
] que
Tr511
et altissimus dedit
marg.|
Intonuit
ut terreret, vocem dedit ut manifestaret.CY
vocem suam ¦
interl.|
AUGUSTINUS.
140 ut in profundo seculi adiremus celestiaDA
140 Augustinus]
om. Tr511
marg.|
INTONUIT. CASSIODORUS. ad litteram141 : ut quando visum est tonitruum Deo dicentet : «Clarificavi et iterum clarificabo»,
dedit vocem
ut cum dixitu : «Hic est Filius meus dilectus in quo mihi complacui»142.DB
t Io. 12, 28, « Sicut et in psalmo primo scriptum est : Filius meus es tu... »;
Cassiodorus
, Expositio Psalmorum (Ps. 17, 14), CCSL 97, p. 157.68.
u Mt. 3, 17.
141 Cassiodorus ad litteram]
om. Tr511
142 complacui] +
Tr511
grando143 et carbones ignis.144
143 grando] et
praem. Cor2
(quidam anti. habent
et
)
144grando... ignis
cum Ps-η
(carbonis)
cum
= χάλαζα καὶ ἄνθρακες πυρός
» ; versio Syrohexapl. ad v. 13 ex hebr.
בָּרָד, וְגַחֲלֵי-אֵשׁ.] ※
praem Ps-G (R I Q
ΦR²GVP²
G² [post
grando
in I
ΦP)
cum LXX (HoP Alexandr., minoribus caracteribus
),
sub
÷
G², om. Ps-G (L*) cum Ps-R LXX Sedulius ; cf.
Hieronymus,
Ep. 106
§ 9 : «Cur Graecus istum uersiculum secundum non habeat, interpositis duobus uersibus ? sed sciendum quia de Hebraico et Theodotionis editione in septuaginta interpretibus sub asterisco additum sit».
Et intonuit ... ignis] om . ω 1* ( sec . m. marg . compl .)
Et intonuit ... ignis] om . ω 1* ( sec . m. marg . compl .)
Numérotation du verset
Ps. 17,15
XVI
XVI
Et145 misit
145 Et
Ps-G cum Ps-α Ps-γ Ps-δ Ps-Med (VL408
L
) sub
※
I, cum graec. (VL408)
]
sub
÷
G², om. U Tr511 cum Ps-R LXX (Alexandrinus R156 Sedulius + 86/130 codd.)
sagittas suas147
147 suas
Ps-G (F* M² Q² plerique codd. et edd.) D30 Rusch cum Ps-R
]
om. Ps-G (R F² M* Q*
ΦRGV)
cum Ps-α Ps-Moz
C
marg.|
ET
MISIT. CASSIORORUS.
148 Dominus intonuit et Dominus misit. Non enim transitus ad gentes semper erat certus neque rationabilis habitus.DE
148 Et misit. Cassiodorus]
om. Tr511
et dissipavit
interl.|
ut149 aliis essent150 odor vite151, aliis odor mortis152
DF
149 ut]
om. Tr511
150 essent]
om. Tr511
151 vite] + in vita
Tr511
152 mortis] + in morte
Tr511
eos ¦
fulgura153
153 fulgura] et fulgora
Ps-G
multiplicavit et conturbavit eos.
Numérotation du verset
Ps. 17,16
XVII
XVII
Et apparuerunt fontes aquarum ¦
interl.|
qui facti sunt in predicantibus154|DK
154 predicantibus] predicatoribus
Tr511
interl.|
CASSIODORUS.
155 veritas predicatorum|DL
155 Cassiodorus]
om. Tr511
interl.|
salientium156 in vitam eternamv
157|DM
v Io. 4, 14.
156 salientium
Rusch
]
fontes aquarum
praem. Tr511
157 salientium... eternam]
om. Tr511
marg.|
ET
APPARUERUNT. Christo veniente patuit quod divinum tegebat eloquium.|DN
et revelata sunt fundamenta orbis terrarum.
interl.|
AUGUSTINUS.
158 Prophete super quos credens orbis edificatur quia Ecclesia de toto orbe colligiturDO
158 Augustinus]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,XVIII
Ab increpatione tua
interl.|
AUGUSTINUS.
tua
159 clamantis ‘appropinquabit regnum celorum’w
DP
w Cf. Mt. 10, 7.
159
AUGUSTINUS.Tua
Rusch
]
om. Tr511
marg.|
AB
INCREPATIONE. CASSIODORUS. Conversio ad Deum quasi cum gratiarum actione quia per predicationem increpabat peccantes et inspirabat ut timerent iram futuram.DQ
Domine ¦ ab inspiratione spiritus ire tue.
interl.|
AUGUSTINUS.
160 dicentisx Nisi penitentiam egeritis161 morieminiDS
x Cf. Lc.13, 5 : « Non, dico vobis : sed si poenitentiam non egeritis, omnes similiter peribitis ». Cf. Gn. 3, 4 : « Dixit autem serpens ad mulierem : Nequaquam morte moriemini ».
160 Augustinus]
om. Tr511
161 egeritis] + morte
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,17
XIX
XIX
Misit
interl.|
AUGUSTINUS.
162 gloriosam Ecclesiam vocando ex gentibus in hereditatemDT
162 Augustinus]
om. Tr511
de summo et accepit me ¦ et assumpsit163 me de aquis multis.
163 et assumpsit
Ps-G
L
G
ΨB* V D)
D30
Ω
Ed1455
Rusch Ed1530
Clmentina
cum Ps-R
] adsumpsit
Ps-G
interl.|
de164 multitudine populorum165
DU
164 de]
praem.
id est
Tr511
165 populorum
Rusch Magna Glossatura
] + de qua Ecclesia colligitur
Tr511
marg.|
MISIT. CASSIODORUS
166
. Hucusque de adventu Domini, hinc de temporibus christianis.
misit
Pater Christum.
Accepit me
Ecclesiam sponsam,
de aquis
baptismi. Vel misit Spiritum qui est donum
de
alto quia equalis Patri et Filio.
Accepit
quasi fugitivam,
assumpsit
in altitudinem virtutis et boni operis167.DV
166 Cassiodorus]
om. Tr511
, DE SUMMO
praem. Tr511
167 virtutis et boni operis
Rusch
] erigendo
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,18
XX
XX
Eripuit168 me
168 Eripuit
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] Eripiet
Ps-G
(R M* ΦRGV)
marg.|
Eripuit me.
Ereptio ista potest intelligi vel in assumpltione Ecclesie ut quando redemit, vel post assumptionem quamdiu in hac vita sumus indigemus auxilio DeiDW
de inimicis meis fortissimis†
interl.|
AUGUSTINUS
169
. qui mihi invidebant iam volenti eumDY
169 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
interl.|
qui prevaluerunt temporaliter ad affligendam et pervertendam hanc temporalem vitam170
170 ad affligendam… vitam
Rusch
]
om. Tr511
marg.|
DE
INIMICIS. AUGUSTINUS. Id est171 vitiis que super omnes inimicos plus nocent172.DZ
171
AUGUSTINUS.id est
Rusch
] meis fortissimis scilicet
Tr511
172 inimicos plus nocent]
om. Tr511
et ab his
interl.|
hominibus|173
173 hominibus
Tr511
Magna Glossatura]
om. Rusch
qui oderunt me : ¦
quoniam confortati174 sunt super me.
174 confortati
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D30 Rusch cum Ps-R
] confirmati
Ps-G
(F*I L M* ΦRGV) cum Ps-γ
interl.|
quia175 quamdiu suberam176 ipsis ignorabam Deum|EB
175 quia Rusch]
om. Tr511
176 suberam
Rusch
] sub
Tr511
marg.|
ET
AB
HIS
QUI
ODERUNT id est177 exterioribus inimicis hominibus scilicet et demonibus178, quod necesse est quia confortati. Secundum quid ? Ecce179 pervenerunt id est prevaluerunt.
Quoniam confortati
180
*.
Per hoc magis eripit quod illi sunt181 confortati. Cum enim affligitur Ecclesia magis crescit182.EC
177 id est] me scilicet
Tr511
178 inimicis hominibus scilicet et demonibus]
om. Tr511
179 Ecce]
om. Tr511
180 Quoniam confortati
Tr511
]
om. Rusch
181 sunt]
om. Tr511
182 affligitur Ecclesia magis crescit
Rusch
] magis affligimur magis crescimus
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,19
XXI
XXI
Prevenerunt me
in die afflictionis mee ¦
marg.|
die afflictionis
dum vivimus, vel dies
afflictionis
ante incarnationem Christi|EH
et factus est Dominus protector meus.
Numérotation du verset
Ps. 17,20
XXII
XXII
Et eduxit me
in latitudinem ¦
interl.|
AUGUSTINUS.
183 spiritualem contra angustias carnis|EK
183 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
marg.|
IN
LATITUDINEM. CASSIODORUS.
184 Per sevitiam malorum crescit Ecclesia numero185 et merito. y
EL
y Cf.
Cassiodorus
, Expositio Psalmorum (Ps. 17, 20), CCSL 97, p. 159.342-344 : «
Producta
est ergo Ecclesia
in latitudinem
, quando per saevitatem persecutorum, numerum ei constat crevisse fidelium ».
184
In
… Cassiodorus
Rusch
]
Et eduxit me
Tr511
185 crescit Ecclesia - numero]
inv. Tr511
salvum me fecit186
186 fecit
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D30 Rusch cum Ps-R
] faciet
Ps-G
(F* I M* Q W ΦRGP U
G
K)
marg.|
SALVUM
187 quod ad fidem venit. z|EM
z Cf.
Cassiodorus
, Expositio Psalmorum (Ps. 17, 20), CCSL 97, p. 159.347-348 : «
Salvum
se dicit
factum
quod ad christianae fidei meruit pervenire fastigium ».
187 Salvum] + me fecit
Tr511
quoniam voluit me.
interl.|
antequam ego vellem eum188|EN
188 ego… eum
Rusch Magna Glossatura
] voluissem eum non meo merito sed sua voluntate
Tr511
marg.|
QUIA
VOLUIT. AUGUSTINUS.
189 id est gratis elegit190.|EO
189 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
190 elegit
Rusch Magna Glossatura
] + post retribuet secundum iustitiam bone voluntatis et secundum opera que sunt post beneficia Dei
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,21
XXIII
XXIII
Et
retribuet mihi
interl.|
AUGUSTINUS.
191 bone voluntatis qui dedit misericordiam ut vellem|ET
191 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
marg.|
Huic vite retributio ut «iustus iustificetur adhuc» et «Qui in sordibus est sordescat adhuc»aa.EU
aa Apc. 22, 11 : « Qui nocet, noceat adhuc : et qui in sordibus est, sordescat adhuc : et qui iustus est, iustificetur adhuc : et sanctus, sanctificetur adhuc ».
Dominus secundum iustitiam meam ¦
et secundum puritatem
manuum mearum
interl.|
AUGUSTINUS.
192 factorum qui dedit ut facerem educendo in latitudinem|EY
192 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
marg.|
ET
SECUNDUM
OPERA que sunt post prima beneficia Dei scilicet fidem et caritatem que gratuito sine precedenti merito Deus prestat.EZ
retribuet mihi.
Numérotation du verset
Ps. 17,22
XXIV
XXIV
Quia custodivi vias Domini ¦
interl.|
AUGUSTINUS.
193 ut latitudinem operum longanimitas consequatur perseverandi|FA
193 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
nec impie gessi
a Deo meo.
marg.|
Et retribuet
{t. 2 : Erfurt, f. 238ra ; facsim., p. 475ª}
mihi Dominus secundum iustitiam meam et secundum puritatem
etc., id est194 secundum quod iustus et purus, id est innocens. Iustus quia
custodivi vias Domini
195, purus quia non
impie gessi
196, et hoc ideo197 quia consideravi iudicia tam presentia quam futura et vidi iusta198 et inventa iusta, non repuli, id est placuerunt199 et sic
custodivi
et sicut cepi
ero immaculatus
, unde in futuro retribuet.200
194 et secundum puritatem etc. id est
Rusch
]
om. Tr511
195 custodivi vias Domini
Rusch
] custodit
Tr511
196 gessi
Rusch ex Magna
Glossatura] egit
Tr511
197 ideo
Rusch
] utrumque
Tr511
; ideo utrumque
Magna Glossatura
198 vidi iusta Rusch Magna Glossatura] inv.
Tr511
199 placuerunt] + mihi
Tr511 Magna Glossatura
200 Et retribuet… retribuet] immediate post glosam precedentem « precedenti versu » desinentem
Rusch
=
Tr511
f. 19ra sub versu precedente
Numérotation du verset
Ps. 17,23
XXV
XXV
interl.|
ideo
custodivi
ideo
non impie
egi
quoniam
|FE
interl.|
AUGUSTINUS. id est201 premia iustorum, penas impiorum, flagella corrigendorum, temptationes probandorum semper attendo202
FF
FF
¶Codd. :
Tr511
Rusch Magna Glossatura
201
AUGUSTINUS.Id est
Rusch
] Iudicia et iustitias non reppuli a me
Tr511
202 attendo
Rusch Magna Glossatura
] + et elationes impiorum quibus Deus eos decipit quia, cum putent ad felicitatem ea que habent, sunt tamen ad dampnationem. Hec sunt
iudicia
Dei tam presentia quam futura
Tr511
omnia iudicia eius in conspectu meo203 ¦ et iustitias eius
203 meo] + sunt
Ps-G
interl.|
AUGUSTINUS.
204 ut ille205 qui deficit206 sub sarcina, vel qui, fragilitate carnis superatus, dimittit quod ceperatFG
204 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
205 ille Rusch]
om. Tr511
206 deficit] defuit
Tr511
non repuli a me.
Numérotation du verset
Ps. 17,24
XXVI
XXVI
Et
ero
immaculatus
cum eo ¦
et observabo me208
208 me
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch cum Ps-R
]
om. Ps-G
(R F I L)
ab iniquitate mea.
marg.|
ab iniquitate
que est mors beati. Vel ne iterum cadam qui est mos beati.|FO
Numérotation du verset
Ps. 17,25
XXVII
XXVII
Et
retribuet mihi Dominus secundum iustitiam meam ¦ et secundum puritatem manuum mearum
marg.|
ET
RETRIBUET. CASSIODORUS.
210 Dupliciter Deus retribuit211 hic : in presenti212 ut «iustus iustificetur213«et «Qui in sordibus est sordescat adhuc»ab. Unde hic dicitac «
Cum sancto sanctus
» etc.214 et in futuro premium bonis et215 penam malis. Unde ibiad «Quoniam tu populum humilem» etc.216 quasi ita hic quia in futuro «tu populum humilem salvum facies».FQ
ab Apc. 22, 11 : « Qui nocet, noceat adhuc : et qui in sordibus est, sordescat adhuc : et qui iustus est, iustificetur adhuc : et sanctus, sanctificetur adhuc ».
ac Ps. 17, 26 ; cf. 2 Rg 22, 26.
ad Ps. 17, 28.
210 Et retribuet. Cassiodorus]
om. Tr511
211 Deus retribuit]
inv. Tr511
212 in presenti]
om. Tr511
213 et qui… adhuc] adhuc etc. (
om.
h
om.
)
Tr511
214 sanctus etc
om. Tr511
215 et]
om. Tr511
216 etc
om. Tr511
marg.|
AUGUSTINUS.
217
Et retribuet
. Iam non solum propter latitudinem fidei que per Dei operatur sed218 propter longanimitatem retribuet mihi.FR
217 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
218 que per Dei operatur sed] sed et
Tr511
in conspectu oculorum eius.219
219 in conspectu... eius]
om.
ΩX
interl.|
AUGUSTINUS.
220 Non quod homines vident quia que videntur temporalia sunt, que non videntur eterna, quo pertinet altitudo spei.FT
220 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
marg.|
IN
CONSPECTU
221. Hoc iustis convenit ut sicut illi Deum semper contuentur, ita Deus eos iugiter respiciat.FU
221 conspectu] + oculorum eius
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,26
XXVIII
XXVIII
interl.|
quiaFV
interl.|
etsi dixi ‘
iustitiam meam
’, tamen non est ‘mea’ nisi te donanteFW
Cum sancto sanctus eris ¦
et cum viro innocente innocens eris.
interl.|
AUGUSTINUS. qui222 nulli noces sed pro223 peccatis suis quisque constringiturae
224
FY
ae Cf. Prv. 5, 22 : « Funiculis peccatorum suorum quisque constringitur ».
222 qui] quia
Tr511 Magna Glossatura
223 pro]
om. Tr511
224 constringitur
Rusch Magna Glossatura
Prv. 5, 22] constringetur
Tr511
marg.|
AUGUSTINUS.
225 Est etiam occulta profunditas qua intelligeris
cum sancto sanctus
quia tu sanctificas226.FZ
225 Augustinus
Rusch
]
om. Tr511
226 sanctificas] + sanctos
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,27
XXIX
XXIX
Et cum electo electus eris ¦
et cum perverso perverteris.
interl.|
AUGUSTINUS.
227
perverso
perversus videris quia dicuntaf : «Non est recta228 via Domini».GB
af Ez. 33, 20.
227 Augustinus]
om. Tr511
228 recta Rusch Magna Glossatura] equa
Tr511
marg.|
CUM
SANCTO etc. CASSIODORUS.
229 Dixerat retribui secundum iustitiam, nunc ut videatur gratia230 cum libero arbitrio, ostendit quomodo habeatur iustitia. Et fit231 conversio ad Dominum quasi cum232 gratiarum actione, o Domine,
cum sancto sanctus eris
, id est233 adiuvas in sanctitate quia sanctus in natura, alios gratia sanctificas234. In innocentia quia innocens innocentem adiuvas235 et perversum pervertis permittendo, et hec omnia236
quia tu populum humilem salvum facies et oculos superborum humiliabis
. Vel sicut
ego ero immaculatus cum eo
similiter tu quicumque
cum sancto
Christo id est ipso donante
eris sanctus
et innocens,
et cum perverso,
id est diabolo,
eris perversus
. Et est hic argumentum237 a convictu, et hoc ideo
quia tu
Domine238
populum humilem salvum facies et oculos superborum humiliabis
239.GC
229 etc. Cassiodorus]
om. Tr511
230 gratia] + Dei
Tr511
231 Et fit]
om. Tr511
232 ad Dominum quasi cum] quasi
Tr511
233 id est]
om. Tr511
234 in natura, alios gratia sanctificas]
om. Tr511
235 innocentem adiuvas]
om. Tr511
236 permittendo, et hec omnia] Et hoc ideo
Tr511
237 Et est hic argumentum]
om. Tr511
238 quia tu Domine] quoniam tu
Tr511
239 et oculos superborum humiliabis]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,28
XXX
XXX
Quoniam tu populum humilem salvum facies ¦ et oculos superborum
humiliabis.
marg.|
Quoniam tu populum. P
robat per finem quia est modo
cum sancto
et adiuvat eum quia in finem
sa<lvum> f<aciet>
.GG
Numérotation du verset
Ps. 17,29
XXXI
XXXI
Quoniam
tu illuminas lucernam meam Domine ¦
interl.|
lucernas in quibus Christus lucet sicut lumen in testa ag|GI
ag Cf.
Petrus Lombardus,
In Ps., loc. cit. : « Lucerna enim fuerunt predicatores, in quibus fuit lux, id est cognitio veritatis, qua illuminaverunt alios, sicut lucerna lumen habet in testa ».
marg.|
LUCERNAM. CASSIODORUS.
240 Fuerunt predicatores in quibus lux, id est cognitio veritatis qua illuminaverunt alios. Undeah : «Habemus thesaurum istum in vasis fictilibus»241.GJ
ah 2Cor. 4, 7.
240 Lucernam. Cassiodorus] Lucerna
Tr511
241 Unde … fictilibus]
om. Tr511
Deus meus illumina242
242 illumina
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 ΩX
Rusch cum Ps-R
] illuminas
Ps-G
(R F) |
<divisio.> meam Domine ¦ Δ] meam ¦ Domine ΩX
<divisio.> meam Domine ¦ Δ] meam ¦ Domine ΩX
marg.|
QUONIAM
TU
ILLUMINAS. Quod enuntiavit de electis et sanctificatis243 orat nunc de aliis244.GL
243 de electis et sanctificatis]
om. Tr511
244 nunc de aliis] ut secundum ? sic progrediatur Ecclesia de gente in gentem sicut incepit
Tr511
interl.|
Progreditur Ecclesia o245 DeusPater quia246 lucernam id est apostolos et alios primitivosGM
245 o]
om. Tr511
246 quia] quoniam tu illuminas
Tr511
tenebras meas.
marg.|
TENEBRAS. AUGUSTINUS.
247 Eos qui adhuc sunt in tenebris,
meas
predestinatione.GO
247 Tenebras. Augustinus]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,30
XXXII
XXXII
Quoniam
in
te
eripiar a temptatione ¦ et in Deo meo
transgrediar murum.
interl.|
AUGUSTINUS.
248 quem intra homines et celum249 peccata construxerunt|GT
248 Augustinus]
om. Tr511
249 celum] Deum
Tr511
marg.|
{t. 2 : Erfurt, f. 238rb ; facsim., p. 475b}
TRANSGREDIAR. CASSIODORUS.
250 Diruere non penitus251 potest homo sed ope Dei transit
murum
252, obstaculum peccatorum.GU
250 Transgrediar. Cassiodorus]
om. Tr511
251 penitus]
om. Tr511
252 murum] + id est
Tr511
marg.|
IN
DEO
MEO. CASSIODORUS.
253 Deus enim meus est via qua itur ad celum
impolluta
. Vel
via
qua venit in mundum sancta et immaculata virgo254. Et quicquid dixit255 Spiritu sancto256 examinatum est id est utile et honestum ut sapiens quicquid dicit prius apud se diiudicat.GV
253 Cassiodorus]
om. Tr511
254 virgo]
om. Tr511
255 dixit] dicit
Tr511
256 Sancto Spiritus
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,31
XXXIII
XXXIII
Deus meus
marg.|
DEUS
MEUS. CASSIODORUS. Et continando sequitur : 257
Eripies me de contradictionibus populi. C
etera interponit ad commendationem258.ai
GX
ai Cf.
Petrus Lombardus,
In Ps., loc. cit. : « Deus meus, quasi dicat : Vere in te, o Deus, eripiar, quia tu Deus meus eripies me de contradictionibus [199A] populi. [Cassiodorus, Alcuinus] Usque hunc ordo litterae extenditur : caetera interponit ad commendationem eius, mutata persona, de eo loquens aliis sic; Deus meus eripiet ».
257
CASSIODORUS. Et continando sequitur]
om. Tr511
258 commendationem] + scilicet via immaculata, eloquia examinata, protector omnium, quis Deus preter Deum nostrum
Tr511
impolluta via eius†
interl.|
non venit in homines nisi mundent viam fidei quia
impolluta via eius.
GY
interl.|
id est non incedit nisi per mundam viam, quia non venit in homines nisi mundent viam fidei qua veniat, quia
impolluta via eius. U
ndeaj : «Parate viam Domini rectas facite» etc.GZ
aj Mt. 3, 3 ; Mc 1, 3 ; Lc.3, 4.
eloquia Domini igne examinata ¦
marg.|
ELOQUIA.
Igne
examinationis probantur259.|HB
259 probantur] probentur
Tr511*
marg.|
Vel igne Sancti Spiritus, vel igne tribulationis|HC
HC
¶Codd. :
Tr511
Magna Glossatura
interl.|
Spiritu sancto vel tribulatione|HD
HD
¶Codd. :
Rusch
protector
interl.|
AUGUSTINUS.
260 et eos qui sperant non in se sed in illo261 non consumit tribulatio quia spes sequitur fidemHE
260 Augustinus]
om. Tr511
261 non in se sed in illo
Rusch Magna Glossatura
] in illo non in se
Tr511
est omnium sperantium in se262.
262 se
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] eum
Ps-G
(R F I)
marg.|
OMNIUM. CASSIODORUS.
263 Nullus excipitur nisi qui sperare non vult.HF
263 Cassiodorus]
sperantium in se
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,32
XXXIV
XXXIV
Quoniam quis Deus preter Dominum ¦
marg.|
QUONIAM
QUIS. CASSIODORUS.
264
265 Deus dico quia quis est266 alius Deus nisi qui et267 Dominus in rebus est268, et qui «in Iudea notus»ak non «dii gentiumal. Hec269 contra paganos qui multos sibi fingunt270.HH
ak Ps. 75, 2.
al Ps. 95, 5, etc.
264Quoniam quis…. gentium]
interl. Tr511
265 Quoniam quis. Cassiodorus]
om. Tr511
266 est]
om. Tr511
267 et] est
Tr511
268 est]
om. Tr511
269 Hec] Hoc
Tr511
Magna Glossatura
270 fingunt
Rusch Magna Glossatura
] + et multos habent
Tr511
aut271
{t. 2 : Erfurt, f. 238rb ; facsim., p. 475b} quis deus preter Deum nostrum?
271 aut
Ps-G
(Q² ΦP ΨB²V D)
D30
Ω
Ed1455
Rusch Ed1530 Clementina
)
cum Ps-R
] et
Ps-G
interl.|
AUGUSTINUS.
272 quem post servitutem in hereditatem possidemusHI
272 Augustinus]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,33
XXXV
XXXV
Deus qui precinxit273 me
273 precinxit
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Tr511
Rusch
cum Ps-R
] precingit
Ps-G
(F L)
interl.|
Hucusque David peccator ereptus cum humano genere, amodo totus Christus|HJ
virtute ¦
marg.|
AUGUSTINUS.
274 ne fluentes sinus cupiditatis impediant gressus, id est bona275 operaHL
274 Augustinus]
Precinxit
Tr511
275 bona]
om. Tr511
et posuit immaculatam viam meam.
interl.|
sicut immaculata est fides qua ad me venit sic caritas qua ad illum vadam
Numérotation du verset
Ps. 17,34
XXXVI
XXXVI
Qui perfecit pedes meos
interl.|
AUGUSTINUS. id est276 amorem ad transcendenda spinosa et umbrosa seculiHM
276
AUGUSTINUS.Id est]
om. Tr511
tamquam cervorum ¦ et super excelsa
statuens me.
Numérotation du verset
Ps. 17,35
XXXVII
XXXVII
Qui docet277
277 docet
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] doces
Ps-G
(R I)
interl.|
AUGUSTINUS.
278 operari ad superandos hostes, qui iter celi claudere conanturHO
278 Augustinus]
om. Tr511
manus meas ad279 prelium ¦
279 ad
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] in
Ps-G
(R I F L)
et posuisti ut280 arcum ereum
280 ut
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch cum Ps-R
]
om. Ps-G
(R) LXX
interl.|
AUGUSTINUS.
281 infatigabilem intentionem bonorum282 operum meorum|HQ
281 Augustinus]
om. Tr511
282 bonorum]
om. Tr511
brachia mea.
marg.|
DEUS
QUI
PRECINXIT. CASSIODORUS.
283 Adhuc propter communia commendat per specialia quia284, tertio, Christus de virtute et285 potentia sua commendatur286.am
PRECINXIT id est prearmavit. Vel a similitudine currentis. Vel287 dignitatem notat et fortitudinem quod ei convenit qui potestate sua iudicabit
populum
vel288 mundum. ET
POSUIT firmavit289. VIAM
IMMACULATAM
290 sine peccato. Cervus spinas et hiantia loca291 transilit, sic Christus spinas et foveas peccatorum, et sicut cervus alta ita super omnes creaturas conscendit292. Q
ui docet
ab imminentibus insidiis cautum faciendo. MANUS. opera vel voluntates293. A
d prelium
an. Contra diabolum.
Ut arcum
294 : similitudine295 rei que non est, id est dedisti irremissibilem fortitudinem. Vel
brachia
Christi prophete et apostoli, per quos operatur qui arcus ereus quia predicando non mollescunt sed semper fortes verba salutis iaculantur.HR
am Cf.
Petrus Lombardus,
In Ps., loc. cit., PL 191, 201B : « Tertia pars ubi Christus de virtute ac potentia sua agit, dicens… »
an Ps. 17, 35.
283 Deus… Cassiodorus]
om. Tr511
f. 20ra
284 quia] Diapsalma. Deus qui precinxit
Tr511
285 et] ac
Tr511
Magna Glossatura
286 commendatur
Rusch
]
om. Tr511
287 Vel] precinxit virtute
Tr511
288 populum vel Rusch]
om. Tr511
Magna Glossatura
289 firmavit] + viam
Tr511
290 immaculatam]
om. Tr511
291 hiantia loca]
inv. Tr511
292 spinas et foveas peccatorum, et sicut cervus alta ita super omnes creaturas conscendit
Rusch Magna Glossatura
] super omnes creaturas ascendit
Tr511
293 voluntates Rusch Magna Glossatura] –tem
Tr511
294 arcum] + ereum
Tr511
295 similitudine
Rusch
]similitudo
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,36
XXXVIII
XXXVIII
Et
interl.|
non sufficiunt predicta nisi assit protectio Dei296
HS
296 Dei] + cum doctrina et fortitudine
Tr511
dedisti mihi protectionem salutis tue ¦ et dextera tua
interl.|
AUGUSTINUS.
297 favor gratie tue.
297 Augustinus]
om. Tr511
interl.|
CASSIODORUS.
298 vel potentia deitatis que hominem in altum constituit.HT
298 Cassiodorus]
om. Tr511
suscepit me.
marg.|
PROTECTIONE
299. Non ut nihil patiar quod tamen est300 ad profectum. Tribulatio est correctio et doctrina et dilatatio et confirmatio.HU
299 protectione] proteges
Tr511
300 est]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,XXXIX
Et disciplina tua correxit me
in finem ¦ et disciplina tua ipsa me docebit.
interl.|
ut melioribus insistamHW|ap
ap
Petrus Lombardus,
In Ps., loc. cit. : « disciplina tua ipsa me docebit melioribus insistere ».
interl.|
AUGUSTINUS.
301 Correctio tua non sinit deviare ut quicquid ago in eum finem referam quo coheretur tibi et eadem docet pervenire quo direxit.HX
301 Augustinus]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,37
XL
XL
Dilatasti gressus meos subtus me ¦ et non sunt infirmata
marg.|
DILATASTI. AUGUSTINUS.
302 Nec impediunt carnales angustie quia latam fecisti caritatem hilariter operantem, etiam de his que sunt sub me scilicet de303 mortalibus rebus et membris304.HZ
302 Augustinus]
om. Tr511
303 scilicet de] sunt
Tr511
304 membris] + etenim membra pro te libenter sustinent passionem et tribulationem et omnia mundana ad tui comparationem vilipendo. Ita dilatasti caritatem in me
Tr511
vestigia mea.
Numérotation du verset
Ps. 17,38
XLI
XLI
interl.|
Sed|IB
Persequar inimicos meos
interl.|
Iudeos
marg.|
PERSEQUAR. CASSIODORUS.
306 Arguendo diversis afflictionibus fatigando.|ID
306 Cassiodorus]
om. Tr511
et comprehendam
illos ¦
et non convertar
donec deficiant.
Numérotation du verset
Ps. 17,39
XLII
XLII
Confringam illos
nec poterunt stare ¦
cadent subtus pedes meos.
interl.|
preponam illis amores quibus in eternitatem itur308|IM
308 in eternitatem itur] itur in eternum
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,40
XLIII
XLIII
Et precinxisti me
interl.|
AUGUSTINUS.
309 fluentia desideria carnis virtute strinxisti ne in pugna prepedirerIN
309 Augustinus]
om. Tr511
virtute ad bellum ¦
interl.|
qui prius ad currendum, modo ad prelium
precinxisti
IO
et supplantasti310
310 et
Ps-G
(ΨB D)
D30
Ω
Ed1455
Rusch Clementina cum Ps-R
(A H B²)]
om. Ps-G
Ps-R
interl.|
AUGUSTINUS.
311 decipi fecisti insequentes ut mihi subessent312 qui superesse313 volebantIP
311 Augustinus]
om. Tr511
312 mihi subessent]
inv. Tr511
313 superesse] super me esse
Tr511
insurgentes314 in me subtus me.
314 insurgentes in ΩM ΩS
P10489
Δ
Ps-G
] et surgentes ΩX
(al. m. post. saec. 14),
insurgentibus in
P15205
, insurgentes
P1076
Numérotation du verset
Ps. 17,41
XLIV
XLIV
Et inimicos meos dedisti mihi dorsum ¦
et odientes me
disperdidisti315.
315 disperdidisti] disperdisti
Ps-G
interl.|
per universum orbem316|IT
316 orbem
Rusch Magna Glossatura
] + ut iudeos
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,42
XLV
XLV
Clamaverunt
nec erat qui
salvos {t. 2 : Erfurt, f. 238va ; facsim., p. 476ª} faceret ¦ ad Dominum nec exaudivit eos.
interl.|
AUGUSTINUS.
318 tu non vis quia non recedunt a malitia|IW
318 Augustinus]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,43
XLVI
XLVI
Et comminuam319 eos320
319 comminuam] continuam ΩX (
al. m. saec. 14 propter refectionem anguli superioris peciae
)
320 eos
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D30 Rusch cum Ps-β Ps-Med Ps-H
] illos
Ps-G (R I L) cum Ps-R
interl.|
preter321 dispersionem
321 preter]
praem.
et
Tr511
marg.|
{t. 2 : Erfurt, f. 238va ; facsim., p. 476a}
COMMINUAM. AUGUSTINUS.
322 Ecce eadem operatio Patris et Filii supra ait : disperdidisti Pater. Et iam ait : C
omminuam
id est323 auferam virtutes ut post cedant «omni vento doctrine324«aq.IX
aq Eph. 4, 14.
322 Augustinus]
om. Tr511
323 supra ait : disperdidisti Pater. Et iam ait :Comminuam id est]
om. Tr511
324 doctrine] diaboli
Tr511
ut pulverem
marg.|
aridi sunt sine imbre misericordie Dei ut elati et inflati superbia a spe firma quasi a solida terra rapiantur325
325marg.
Tr511
ante faciem venti ¦ ut lutum platearum delebo eos.
interl.|
AUGUSTINUS.
326 luxuriantes et lubricos327 per latas vias.IY
326 Augustinus]
om. Tr511
327 lubricos
Rusch
(Erfurt)] lnbricas
cacogr. Rusch
(
facsim.
)
Numérotation du verset
Ps. 17,44
XLVII
XLVII
Eripies328 me de contradictionibus populi ¦
328 Eripies
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] Eripe
Ps-G
(R F I)
interl.|
AUGUSTINUS.
329 Qui dixerunt : si dimiserimus eum sic totus mundus post eum abitar
330.IZ
ar Cf. Io. 11, 47 : « Si dimittimus eum sic, omnes credent in eum, et venient Romani, et tollent nostrum locum, et gentem. ».
329 Augustinus]
om. Tr511
330 abit] ibit
Tr511
constitues me in caput gentium.
marg.|
ERIPIES. CASSIODORUS.
331 De illis ita sed eripies me depressio Iudeorum et332 exaltatio gentium.JB
331 Eripies. Cassiodorus]
om. Tr511
332 et]
om. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,45
XLVIII
XLVIII
interl.|
Quia|JC
Populus
quem non cognovi
servivit mihi ¦ in auditu auris obedivit mihi.
Numérotation du verset
Ps. 17,46
XLIX
XLIX
Filii alieni
interl.|
non mei sed
alieni,
ex patre diabolo. Undeas : «Ve genti peccatrici, filiis alienis, populo pleno peccatis» etc.333
at
JI
as Cf. Is. 1, 4 (iuxta Septuaginta) : « Vae genti peccatrici,populo gravi iniquitate, semini nequam, filiis sceleratis ; dereliquerunt Dominum ; blasphemaverunt Sanctum Israel ; abalienati sunt retrorsum ».
at
Breviarium in Psalmos, In Ps. 17, 46 (PL 26, 871B) : « Filii alieni. Hoc idem et Isaias loquitur : Vae genti peccatrici, filiis alienis, populo pleno peccatis (Is. I). Antiquo vocabulo, Iudaei filii Dei appellati sunt : sed alienati, quia filii diaboli effecti sunt. Et idem Iudaei, quorum pater diabolus est : Mentiti sunt mihi, quia in veritate non steterunt sicut et pater eorum. Filii alieni inveteraverunt : hoc est, quia novi hominis non receperunt adventum, in veteri homine permanserunt ».
333 Unde… etc
om. Tr511
mentiti sunt mihi† filii alieni
marg.|
FILII. Iudei quos enutrivi 334 facti
alieni, mentiti sunt mihi
335 ad honorem meum.|JJ
334 Iudei quos enutribi
Rusch
]
om. Tr511
335 mihi] + id est
Tr511
inveterati sunt : ¦
interl.|
AUGUSTINUS.
336 in veteri homine remanserunt quos innovare veni337.|JL
336 Augustinus]
om. Tr511
337 innovare veni]
inv. Tr511
et claudicaverunt
marg.|
AUGUSTINUS.
338 uno pede debiles, Vetus Testamentum tenentes339, Novum respuentes340
JM
338 Augustinus]
om. Tr511
339 tenentes Rusch Magna Glossatura] testantes
Tr511
340 respuentes
Rusch Magna Glossatura
] respiciunt
Tr511
marg.|
INVETERATI
SUNT
ET
CLAUDICAVERUNT, sequentes potius suas traditiones quam Dei.JN
a semitis suis.
Numérotation du verset
Ps. 17,47
L
L
Vivit Dominus
interl.|
quia presens est in corde meo341, firma fide visus|JP
341 in corde meo]
om. Tr511
et benedictus
marg.|
VIVIT
DOMINUS. CASSIODORUS.
342 Quarto exultans Ecclesia343 summatim munera Dei laudat. Vel344
vivit
quia vivificat,
Benedictus
quia omnia benedicit345.JR
342 Vivit… Cassiodorus]
om. Tr511
343 exultans Ecclesia]
inv. Tr511
344 Vel]
om. Tr511
345 omnia benedicit]
inv. Tr511
Deus meus ¦ et exaltetur
interl.|
AUGUSTINUS. det mihi salutem in excelso non in imo, id est celestem non temporalemJT
marg.|
ET
EXALTETUR. AUGUSTINUS.
346 Non terreno more de Deo salutis mee sentiam, nec ipsam salutem terrenam, sed in excelso de illo sperabo.JU
346 Et exaltetur. Augustinus]
om. Tr511
Deus salutis mee.
Numérotation du verset
Ps. 17,48
LI
LI
Deus qui das347 vindictas mihi†
347 das
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] dat
Ps-G
(R F I)
marg.|
VINDICTAS. CASSIODORUS.
349 Pia vindicta dum rebellis subditur.|JX
349 vindictas Cassiodorus]
om. Tr511
et
subdis350 populos
350 subdis] et
praem. Tr511,
subdidit
Ps-G
sub me ¦ liberator meus de inimicis meis351
351 inimicis meis
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch
cum LXX Ps-MozC] gentibus
Ps-G cum Ps-R
interl.|
clamantibus : «Crucifige352«au|KA
au Mc 15, 13.14 ; Lc.23, 21 ; Io. 19, 6.15.
352 crucifige] + crucifige
Tr511
iracundis.
marg.|
IRACUNDIS. CASSIODORUS.
353 Maior gloria est a354 ferventibus malis liberare.|KC
353 Iracundis Cassiodorus]
om. Tr511
354 a] de
Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,49
LII
LII
Et
interl.|
quanto altius surgunt in iram tanto amplius exaltatur qui pertulit355
KD
355 pertulit] + tempationem vel persecutionem
Tr511
[
om. Magna Glossatura
]
ab insurgentibus
in me
exaltabis me ¦
a viro iniquo
interl.|
a regno eorum iniquo
interl.|
quolibet schismatico
eripies me.
Numérotation du verset
Ps. 17,50
LIII
LIII
Propterea
confitebor tibi
interl.|
gentes
tibi
per me356 confitebuntur|KI
356 tibi - per me]
inv. Tr511
in nationibus Domine ¦ et nomini tuo psalmum dicam357.
357 nomini tuo - psalmum dicam
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30 Rusch
cum Ps-R
] inv.
Ps-G
interl.|
latius innotesces bonis operibus meis358|KJ
358 bonis operibus – meis]
inv. Tr511
Numérotation du verset
Ps. 17,51
LIV
LIV
Magnificans359 salutes
359 Magnificans
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) D30
Rusch cum Ps-R
] Magnificas
Rusch
(hapax)
interl.|
AUGUSTINUS.
360 admirabiles facit
salutes
361 quas eius Filius dat credentibus|KK
360 Augustinus]
om. Tr511
361 salutes
Rusch
] virtutes
Tr511
marg.|
MAGNIFICANS
362 : Deus qui magnificat,
faciens :
Deus qui facit.|KL
362 Magnificans]
Tr511 Rusch
sic cum
Ps-G
regis eius†
{t. 2 : Erfurt, f. 238vb ; facsim., p. 476b} et363 faciens misericordiam christo suo David ¦
363 et
Ps-G
D 30 Ps-R]
om. Rusch
(hapax)
interl.|
AUGUSTINUS.
364 ipsi liberatori manu forti|KN
364 Augustinus]
om. Tr511
et semini eius
usque in seculum.
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 17), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 17/09/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_17)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 17), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 17/09/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_17)
Notes :