Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 7

Numérotation du verset Ps. 7,1

¶ In finem¹

¶Codd. : D30 Rusch Ps-G, def. C

¹ In finem Ps-G ( M V D ) D30 Ω^S Rusch ] om. Ps-G

psalmus

David

quem cantavit

Domino pro verbis Chusi filii

Gemini².

² David... Gemini Ω ^X] pro torcularibus Psalmus David D30 cum Ps-σ | Gemini Ps-G (U V D) Ω^S Rusch ] Iemini Ps-G

Numérotation du verset Ps. 7,2 I

Domine

Deus

meus

in te

speravi ¦ salvum me fac ex omnibus persequentibus me

et libera me.

Numérotation du verset Ps. 7,3 II

Nequando

rapiat

ut leo

animam meam ¦

dum

non est qui redimat

neque qui

salvum faciat

Numérotation du verset Ps. 7,4 III

Domine Deus meus si feci istud ¦

est iniquitas in manibus meis.

Numérotation du verset Ps. 7,5 IV

reddidi retribuentibus mihi mala ¦

decidam merito ab inimicis meis inanis.

Numérotation du verset Ps. 7,6 V

Persequatur

inimicus

animam meam

et comprehendat ¦

et conculcet in terra vitam meam ¦

et gloriam meam

in pulverem deducat³.

³ deducat] + diapsalma Ps-G

Numérotation du verset Ps. 7,7 VI

ExsurgeDomine

in ira tua ¦

et⁴ exaltare in finibus

⁴ et Ps-G (I Q² G ² Ψ^B² V D ) Ω^S Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G

inimicorum meorum.

Numérotation du verset Ps. 7,VII

Et exsurge Domine Deus meus in precepto quod mandasti ¦

Numérotation du verset Ps. 7,8

et synagoga

populorum circumdabit te.

Numérotation du verset Ps. 7,VIII

Et propter hanc

in altum

regredere ¦

Numérotation du verset Ps. 7,9

Dominus iudicat populos.

Numérotation du verset Ps. 7,IX

Iudica me Domine secundum iustitiam meam ¦

et secundum innocentiam meam super me.

Numérotation du verset Ps. 7,10 X

Consumetur⁵

⁵ Consumetur Ps-G (F Q* W*Φ^P G ² Ψ^B edd. ^.) Ω Rusch cum Ps-R (nonnuli codd.) Ps-γδ Ps-Med] consummetur D30 Ω^X Δ Ps-G cum Ps-R

nequitia peccatorum ¦

et diriges iustum⁶ :

⁶ iustum Ps-G (Ψ^B V D edd. ^.) Ω Rusch cum Ps-R ] + et Ps-G

scrutans corda

et renes

Deus.

Numérotation du verset Ps. 7,11 XI

Iustum

adiutorium meum a Deo⁷ :qui salvos facit rectos corde.

⁷ Domino Ps-G (Q² Φ^G* D* plerique codd. et edd. ) D30 Ω Rusch cum Ps-R ] Deo Ps-G (F Q* Φ^RG²^P D²^.) Ω^M cum Ps-Moz ^C

Numérotation du verset Ps. 7,12 XII

Deus iudex iustus⁸

⁸ iustus Ps-G (R Q* Ψ^B V D) D30 Ω Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] + et Ps-G

fortis et patiens ¦

numquid irascetur⁹ per singulos dies ?

⁹ irascetur Ps-G (F M* Q* W Φ^RG U G ² K^.) Ω ^M D30 * Ω Rusch cum Ps-R (6 codd.) ] irascitur Ps-G D30 ²

Numérotation du verset Ps. 7,13 XIV

Nisi conversi fueritis gladium

suum vibravit¹⁰ : arcum suum

¹⁰ vibravit Ps-G (R F* M Q² W Φ^RGP K D*) Ω^S Rusch cum Ps-R ] vibrabit Ps-G D30

tetendit

et paravit illum.

Numérotation du verset Ps. 7,14 XV

Et in eo paravit vasa mortis ¦

sagittas suas

ardentibus effecit.

Numérotation du verset Ps. 7,15 XVI

Ecce

parturit¹¹

¹¹ parturit Ps- G (R I Q W Φ^RGP² U G² K Ψ^B D) D30 Δ Ω Rusch cum Ps-R (nonnulli codd.) ] parturiit Ps-G cum Ps-R

iniustitiam¹² ¦

¹² iniustitiam Ps-G (W U K Ψ^B V D) D30 ² (eras.) Ω Δ Clementina cum Ps-R ] + et Ps-G (I R Q* Φ^RG²^P D30 * Rusch

et concepit dolorem et peperit iniquitatem^a.

⁰ Iob. 15, 35 : « Concepit dolorem et peperit iniquitatem ».

Numérotation du verset Ps. 7,16 XVII

Lacum

aperuit

et effodit eum ¦

et incidit¹³ in foveam quam fecit.

¹³ incidit Ps-G (F² plerique codd. et edd. ) D30 Ω Rusch ] incidet Ps-G (R)

Numérotation du verset Ps. 7,17 XVIII

Convertetur

dolor eius

in caput eius ¦

et in verticem ipsius

iniquitas eius

descendet.

Numérotation du verset Ps. 7,18 XIX

Confitebor Domino secundum iustitiam eius ¦

et psallam

nomini Domini

altissimi.

Psalmus 7

Numérotation du verset Ps. 7,1

¶^A In finem¹

^A ¶Codd. : D30 Rusch Ps-G, def. C

¹ In finem Ps-G ( M V D ) D30 Ω^S Rusch ] om. Ps-G

^interl.| Christum

psalmus

^interl.| dirigens nos

David

^interl.| fidelis cui facta est mysterii revelatio

quem cantavit

^interl.| ad honorem

Domino pro verbis Chusi filii

^interl.| manifestatione alti silentii quo Christus occultavit Iudeis mysterium passionis

Gemini².

² David... Gemini Ω ^X] pro torcularibus Psalmus David D30 cum Ps-σ | Gemini Ps-G (U V D) Ω^S Rusch ] Iemini Ps-G

^interl.| id est ‘dextere’ quia consuluit saluti David necessaria proditione, vel quia illud silentium Deus dexter, id est favens et propitius, huic fideli aperuit

^marg.| IN FINEM PSALMUS. AUGUSTINUS. Chusi qui transivit in partem, Absalom³ sed de historia velamen sumpsit mysteriorum. Chusi silentium, Gemini dexter, Achitophel fratris ruina, id est Iude scelus qui Dominum tradidit. Contra hos dolos Dominus dimicavit silentio, id est alto secreto quo cecitas in Israel facta est ut, cum plenitudo gentium intret, totus Israel salus fieret, de quo Apostolus exclamat admirans, non exponens : «O altitudo divitiarum sapientie et scientie Dei»^a . Hoc silentio Dominus, passionis occultans sacramentum, ruinam fratris, id est scelus Iude, convertit in misericordiam et quod ille ad perniciem unius hominis fecit iste ad salutem omnium flexit. Cantat ergo hunc psalmum Domino fidelis cui facta sunt verba Chusi, id est manifestatio huius silentii quod dexter et favens Deus operatus est ei. Non enim erat eis abscondendum pro quibus gestum est.

^a Rm. 11, 33.

³ Absalom] scrips. , Absolon Rusch

^marg.| AUGUSTINUS. Potest hic psalmus in persona Christi intelligi si qua humiliter dicta sunt ad infirmitatem nostram referantur quam gestavit.

^marg.| Primo petit ex omnibus tribulationibus liberari.

Numérotation du verset Ps. 7,2
I

Domine

^interl.| per potentiam

Deus

^interl.| per creationem

meus

^interl.| voluntate

^interl.| pretendit meritum

in te

^interl.| non in me

speravi ¦ salvum me fac ex omnibus persequentibus me

^interl.| spiritualibus nequitiis, vitiis et peccatis

et libera me.

^interl.| a diabolo et angelis eius

^interl.| a leone

^marg.| DOMINE DEUS MEUS IN TE etc. CASSIODORUS. Iste est primus psalmus eorum in quibus per actus David futura mysteria Domini significantur. Mysterium incarnationis silentium fuit Iudeis. Ut David a filio, ita Christus a populo quem nutrierat persecutionem sustinuit.

^marg.| LIBERA. AUGUSTINUS. Quasi superato omni bello vitiorum iam profecto nihil restat nisi invidus diabolus.

Numérotation du verset Ps. 7,3
II

{t. 2 : Erfurt, f. 232rb ; facsim., p. 463b} Nequando

^interl.| aliquando

rapiat

^interl.| de corpore non curat si carne affligatur

ut leo

^interl.| id est diabolus qui in illis vitiis et peccatis impugnat unde «ut leo rugiens circuit»^b etc.

^b 1Pt. 5,8.

animam meam ¦

^interl.| cui semper insidiatur

dum

^interl.| si tu non redimis ille rapit

non est qui redimat

^interl.| nisi Christus

neque qui

^interl.| nisi qui redimit

salvum faciat

^interl.| dando vitam eternam

^marg.| RAPIAT REDIMAT. CASSIODORUS. Propria verba Domini est liberare leonis rapere. Ordo prius persequentes ponit inde leonem. Expiatus enim ab omnibus spiritualibus nequitiis a diabolo liberatur.

Numérotation du verset Ps. 7,4
III

^interl.| Quia, sine innocentia neminem videt posse salvari, dicit :

Domine Deus meus si feci istud ¦

^interl.| item pretendit meritum

^interl.| scilicet

est iniquitas in manibus meis.

^interl.| AUGUSTINUS. Hic patet perfectum loqui cui solius diaboli insidie cavende sunt.

^marg.| DOMINE SI FECI ISTUD. CASSIODORUS. Ad litteram de David et Absalom. Si feci istud , id est si hoc malum mihi per preteritam culpam contigit. Vel si modo est iniquitas in manibus id est operibus meis. Vel Si reddidi retribuentibus mihi mala etc. quod {t. 2 : Erfurt, f. 232rb ; facsim., p. 463b} dicitur equitas apud homines merito et, si non videatur hominibus, decidam superatus ab inimicis meis inanis a fructu mansuetudinis.

^marg.| AUGUSTINUS. Si feci istud vel universale peccatum quod sine nomine dixit quod est superbia, que est radix omnium malorum. Vel quod sequitur si est iniquitas quod de omni peccato accipitur.

Numérotation du verset Ps. 7,5
IV

^interl.| mala scilicet

reddidi retribuentibus mihi mala ¦

^interl.| pro bonis

^interl.| AUGUSTINUS. Hoc non potest dicere nisi perfectus sciens Christum hoc fecisse

^interl.| AUGUSTINUS. maior patientia si non reddidi his qui pro bonis reddiderunt mala

^marg.| SI REDDIDI. AUGUSTINUS. Id est si te non sum imitatus in illo silentio id est patientia qua pro me operatus es.

decidam merito ab inimicis meis inanis.

^interl.| AUGUSTINUS. Qui se vindicat occulte a diabolo superatur

^marg.| DECIDAM MERITO. AUGUSTINUS. Non iureiurando hoc sibi imprecatur sed dicit quod contingit se vindicantibus. Prophetat ergo non iurat per execrationem quod est gravissimum iurisiurandi genus.

^marg.| AUGUSTINUS. Inanis factus vana et superba letitia quod quasi vinci non potuit. Salomon^c : «Melior est qui vincit iram quam qui capit civitatem». ^d

^c Prv. 16, 32 (Septuaginta, ut ref. Augustinus).

^d ¶Fons : Cf. Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 7, 3), CCSL 38, p. 38.37-43 : « Inanis effectus vana et superba letitia, quod quasi vinci non potuit. Intellegit ergo iste ubi maior fiat uictoria, et ubi pater reddat qui uidet in occulto. Ne reddat itaque retribuentibus mala , iram potius quam hominem uincit, illis etiam litteris eruditus, in quibus scriptum est : Melior est qui uincit iram, quam qui capit ciuitatem ».

Numérotation du verset Ps. 7,6
V

Persequatur

^interl.| impugnando id est suggerendo

^interl.| etiam

inimicus

^interl.| singularis

^interl.| diabolus

animam meam

^interl.| cui homines non habent quid faciant

et comprehendat ¦

^interl.| decipiendo per consensum

et conculcet in terra vitam meam ¦

^interl.| id est occultando vitam meam, terram faciat scilicet cibum sibi quia non est tantum leo sed et serpens, et ibi sit despicabilis

^marg.| CONCULCET etc. AUGUSTINUS. Anima peccatoris de quo^e : «Terra es et in terram» reverteris cibus serpentis est, cui in maledictione dictum est : ‘Terram manducabis’^f id est diaboli quia terra, id est terrena, est. Et ideo hic ait : Conculcet in terra vitam meam , id est in terram redactam sibi incorporet et ibi sit despicabilis.

^e Gn. 3, 19 (Vetus latina) : « Terra es et in terram ibis » ; Vulg. : « Pulvis es et in pulverem reverteris ».

^f Cf. Gn. 3, 14 : « Terram comedes cunctis diebus vite tue ».

et gloriam meam

^interl.| hominem ad imaginem Dei factum

in pulverem deducat⁴.

⁴ deducat] + diapsalma Ps-G

^interl.| ad nihilum redigat

^marg.| GLORIA MEA.⁵ AUGUSTINUS. Que debet esse in conscientia ubi Deus videt. Et solida in Domino ut qui gloriatur in Domino glorietur ; deducat in pulverem , id est in superbiam et iactantiam, ut scilicet velim gloriari apud homines.

⁵ Gloria mea] sic Rusch

^marg.| PULVEREM. Pulvis quasi, pro Augustino, superborum iactantia. Vult ergo ut gloria sua sit solida intus ubi Deus videt. Est enim pulvis si apud homines gloriatur. Ecce quam cavenda superbia.

Numérotation du verset Ps. 7,7
VI

ExsurgeDomine

^interl.| si hoc feci, hoc mihi contingat, sed quia non merui

^interl.| AUGUSTINUS. Appare per carnem. Dormit enim cum in secretis suis latet incognitus

^marg.| EXSURGE. Petit ut gloria resurrectionis Christi subveniat.

in ira tua ¦

^interl.| CASSIODORUS. id est vindicta contra diabolum

^marg.| IN IRA TUA. Perfectus enim iste non precatur hic adversus homines sed adversus diabolum ut possessionem eius amittat peccatores, scilicet et impios qui sunt eius possessio. Et quia ablatio hominis, quia pena est diabolo, dicitur ira Dei contra⁶ eum. Vel precatur hic Christi resurrectionem, sicut in precedenti eius incarnationem, ut : ‘O Domine Deus meus’ etc.

⁶ contra] scrips., cõrta cacogr. Rusch

et⁷ exaltare in finibus

⁷ et Ps-G (I Q² G ² Ψ^B² V D ) Ω^S Ed1455 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G

^interl.| id est in possessione ut ibi honoreris a conversis

inimicorum meorum.

^interl.| diaboli et angelorum eius

^marg.| IN FINIBUS. Mundus vel infernus sunt fines diaboli.

Numérotation du verset Ps. 7,VII

Et exsurge Domine Deus meus in precepto quod mandasti ¦

^interl.| AUGUSTINUS. Quia humilitatem precipis, prior eam imple ; humilis appare ut a te discant alii superbiam vincere

^marg.| EXSURGE DOMINE DEUS. Superbus diabolus quia per iniquitatem vincitur subdit. Vel exsurge, id est toto orbe notus efficere resurgendo in precepto ut preceptum humilitatis facias implere, et hoc inde sequitur quia Synagoga de diversis populis, vel specialiter Iudeis, circumdabit te amando vel persequendo. Propter hanc , id est amantem, regredere , id est fac scire eos omnipotentiam tuam, qui descendisti ut te viderent. Vel Propter hanc , id est persequentem in qua locum non invenis, regredere in, id est altum, subtrahe te his qui te persequuntur.

Numérotation du verset Ps. 7,8

et synagoga

^interl.| congregatio

{t. 2 : Erfurt, f. 232va ; facsim., p. 464ª} populorum circumdabit te.

^interl.| quidam amando, quidam persequendo

Numérotation du verset Ps. 7,VIII

Et propter hanc

^interl.| ut diligens exerceatur odiens amplius excrucietur

in altum

^interl.| celum

regredere ¦

Numérotation du verset Ps. 7,9

Dominus iudicat populos.

^marg.| DOMINUS IUDICAT. De iudicio regressi id est Christi.

^marg.| SYNAGOGA. AUGUSTINUS. Congregatio populi, scilicet qui vel humilem contemnentes circumdederunt ut persequentes, vel amando ut credentes. Regredere resurgendo, ascendendo propter Synagogam credituram ut mittas spriritum de alto {t. 2 : Erfurt, f. 232va ; facsim., p. 464a} quo fit congregatio vel propter hanc , id est persequentem Synagogam, in altum regredere te illi subtrahendo quia locum non habes in malis ; subtrahe te illis vel exsurge in ira, id est exerce iram tuam contra inimicos, scilicet Iudeos, dicit Ecclesia. Deinde quasi exponendo subdit : exaltare in finibus, id est altus efficere, ut te non intelligant quod est silentium tituli ut sic te crucifigant. Et exsurge in precepto, id est cum appares humilis, altus esto. Ipsa enim humilitate exaltatus est, id est «non est intellectus»^g et per hoc quod non intelligunt te Iudei qui crucifigunt, credent inter gentes. Et ita synagoga populorum circumdabit te, plenitudo scilicet gentium credendo, et propter hanc synagogam gentium in altum regredere, id est rursus desine intelligi quia et ista te offensura est ; unde putas ‘’cum venit ⁸ Filius hominis inveniet fidem in terra’’^h. «Refrigescet enim caritas multorum» ⁱ . Et Dominus in altum regredietur ut a paucis sincera fides teneatur. Sed quomodolibet hic locus exponatur, convenienter sequitur : Dominus iudicat populos post ascensionem in celum ; que regressio accipitur quia inde «venturus est iudicare vivos et mortuos»^j vel cum peccantes christianos deserit intelligentia veritatis, que iterum ‘regressio’ dicitur. Secundum aliam sententiam venit christianos iudicare. Quod iudicium non timens perfectus audet orare : Iudica me .

^g Ps. 31, 9 : « Nolite fieri sicut equus et mulus quibus non est intellectus » ; cf. Tob 6, 17 : « Vacent sicut equus et mulus in quibus non est intellectus ».

^h Lc.18, 8.

ⁱ Mt. 24, 12.

^j Ordo missae iuxta ritum romanum, symbolum fidei, Niceae-Constantinopolitanae synodi nuncupatum.

⁸ venit] sic Rusch

Numérotation du verset Ps. 7,IX

Iudica me Domine secundum iustitiam meam ¦

^interl.| in bonis faciendis

et secundum innocentiam meam super me.

^interl.| supra quam dignus sum

^interl.| quia sine malis sum, quia non reddidi retribuentibus mihi mala

^marg.| INNOCENTIAM. AUGUSTINUS. Quia non reddidi retribuentibus m<ichi> .

^marg.| SUPER ME. AUGUSTINUS. Iustitia et innocentia sunt super me, quia non a me sed a Deo.

^interl.| Penitens supra aiebat : «Salvum me fac propter misericordiam tuam»^k, qua vocat ad penitentiam iam vocatus ; quia precepta servavit secundum iustitiam petit iudicari

^k Ps. 6, 5.

Numérotation du verset Ps. 7,10
X

Consumetur⁹

⁹ Consumetur Ps-G (F Q* W*Φ^P G ² Ψ^B edd. ^.) Ω Rusch cum Ps-R (nonnuli codd.) Ps-γδ Ps-Med] consummetur D30 Ω^X Δ Ps-G cum Ps-R

^interl.| etiam

nequitia peccatorum ¦

^interl.| «Qui in sordibus est sordescat adhuc»^l ut iam tandem veniat «iustum iudicium»^m

^l Apc. 22, 11.

^m 2Mcc. 12, 41 : « Benedixerunt iustum iudicium Domini qui occulta fecerit manifesta » ; Io. 7, 24 : « Nolite iudicare secundum faciem sed iustum iudicium iudicate ».

^interl.| ex eo

et diriges iustum¹⁰ :

¹⁰ iustum Ps-G (Ψ^B V D edd. ^.) Ω Rusch cum Ps-R ] + et Ps-G

^interl.| ut iustus iustificetur adhuc

scrutans corda

^interl.| in occulto ubi nullus videt nisi ipse qui perspicit corda

^interl.| cogitationes

^marg.| CORDA. AUGUSTINUS. Quid quisque cogitet.

et renes

^interl.| delectationes

Deus.

^marg.| RENES. Quid quemque delectet quia finis cure et delectationis est delectatio ad quam nititur pervenire. Opera nostra in dictis et in factis possunt videre homines sed quo animo fiant et quo pervenire cupiant solus videt Deus, qui, cum videt cor esse in celo et non delectari in carne sed in Domino, id est cum bone sunt cogitationes et earum fines, dirigit iustum ; et non solum dirigit sed adiuvat iustum. Unde subdit : Iustum adiutorium etc.

Numérotation du verset Ps. 7,11
XI

Iustum

^interl.| quia iam iusto tribuitur et est quasi medicina que servat salutem, altera est que facit

adiutorium meum a Deo¹¹ :qui salvos facit rectos corde.

¹¹ Domino Ps-G (Q² Φ^G* D* plerique codd. et edd. ) D30 Ω Rusch cum Ps-R ] Deo Ps-G (F Q* Φ^RG²^P D²^.) Ω^M cum Ps-Moz ^C

^interl.| non ait ‘et renibus’ quia ubi cor, ibi et delectatio cum eterna cogitantur

^marg.| IUSTUM ADIUTORIUM. AUGUSTINUS. Duo facit officia medicine, scilicet morbum sanare et sanitatem custodire. Secundum primum dixit in alio psalmoⁿ : «Infirmus sum sana me Domine». Iuxta alteram <litteram> dicit hic perfectus : «Iustum est adiutorium meum a Domino»^o . Et illa enim et ista medicina «salvos facit». Sed illa ex egritudine transfert ad salute, hec in ipsa salute conservat. Illa ad morbum evadendum remedium. Hec autem ne ad morbum recidat remedium prestat. Illa sanamur infirmi, hac custodimur sani.»

ⁿ Ps. 6, 3 : « Miserere mei Domine quoniam infirmus sum : sana me Domine quoniam conturbata sunt ossa mea ».

^o Ps. 7, 11. Domino Ps-Ecclesiasticum] Deo Ps-G

Numérotation du verset Ps. 7,12
XII

^interl.| Sed, o iniqui quorum nequitia consummatur^p, convertimini

^interl.| quia

Deus iudex iustus¹²

¹² iustus Ps-G (R Q* Ψ^B V D) D30 Ω Ed1455 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] + et Ps-G

^interl.| secundum merita

fortis et patiens ¦

^interl.| cui nemo resistet et si modo patiens

numquid irascetur¹³ per singulos dies ?

¹³ irascetur Ps-G (F M* Q* W Φ^RG U G ² K^.) Ω ^M D30 * Ω Rusch cum Ps-R (6 codd.) ] irascitur Ps-G D30 ²

^interl.| non sed exspectat ad penitentiam ; unde, post, gravius punit

^marg.| DEUS IUDEX. CASSIODORUS. Hic metu futuri iudicii terret et spem reversis promittit.

^marg.| NUMQUID. AUGUSTINUS. Alia littera : «Numquid adducit iram per singulos dies». In greco significantius adducit iram quia non in ipso est ira qua punit sed in angelis ire per quos punit qui non propter iustitiam, qua non gaudent, sed propter malitiam pena humana delectantur, quos per singulos dies non congregat {t. 2 : Erfurt, f. 232vb ; facsim., p. 464b} ad vindictam sed per patientiam ad penitentiam invitat.

Numérotation du verset Ps. 7,13
XIV

^interl.| Quasi dicat : iusti salvabuntur sed, o vos peccatores :

Nisi conversi fueritis gladium

^interl.| AUGUSTINUS. Gladius : Christus qui primo adventu vagina humilitatis tectus, secundo coruscabit lumen suis terror impiis

^marg.| GLADIUM. AUGUSTINUS. Alia littera : «Frameam suam splendificavit».^q

^q ¶Fons : Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 7, 17), CCSL 38, p. 47.8-11 : « Nam in aliis exemplaribus, pro eo quod est gladium suum uibrabit, frameam suam splendificabit positum est. » Cf. Vetus latina itala, Cod. Casin. (Amelli 1912) : « Frameam suam vibrabit ».

suum vibravit¹⁴ : arcum suum

¹⁴ vibravit Ps-G (R F* M Q² W Φ^RGP K D*) Ω^S Ed1455 Rusch cum Ps-R ] vibrabit Ps-G D30

^interl.| AUGUSTINUS. Scripturam ubi per cordam novit duritia veteris flectitur et domatur

tetendit

^marg.| AUGUSTINUS. Arcum suum tetendit : Temperando Vetus Testamentum per Novum Testamentum .

et paravit illum.

^marg.| PARAVIT per explanationem.

^marg.| ARCUM SUUM. CASSIODORUS. A simili. Sicut enim qui tetendit arcum minatur. Ita per sacram Scripturam minatur malis, ne remissa puteturDei patientia. Et paravit quasi mox missurus sagittam putetur sicut quis arcum parat ut sagittam mittat.

^marg.| CASSIODORUS. Gladium suum, m anifestam vindictam exercebit nec impredictum est hoc quia arcum suum tetendit. M inatur ne putetur remissa patientia ; paravit ut mox missurus sagittam putetur.

^marg.| AUGUSTINUS. Vel paravit . Parat et disponit Deus, non quidem faciendo sed errare permittendo ut propter peccata quidam, malo voto legentes, male intelligantur in Scripturis quod est eis pena peccati, ut et quasi spine a somno excitent bonos ut Scripturis invigilent. Vel de bonis utrumque potest accipi qui idem sunt vasa mortis et sagitte, secundum illud Apostoli^r : «Aliis sumus odor mortis in mortem, aliis odor vite in vitam». Unde veniet iudicium de quo dicit quod non pax Dei et ineffabile lumen de se profert. Unde puniantur iniqui, sed ipsa peccata vertuntur homini in penam, ut que fuerunt delectamenta homini facienti sint instrumenta Deo punienti ; vel vasa mortis , obscura quedam loca ; unde mors hereticis sed ardentibus studio sagitte.

^r 2Cor 2, 16.

Numérotation du verset Ps. 7,14
XV

Et in eo paravit {t. 2 : Erfurt, f. 232vb ; facsim., p. 464b} vasa mortis ¦

^interl.| AUGUSTINUS. hereticos qui ex Scripturis venenant animas

sagittas suas

^interl.| Apostolos ; unde : «Sagitte potentis acute»^s

^s Ps. 119, 4.

ardentibus effecit.

^interl.| Inde etiam sagittas iaculatur, id est apostolos, quas effecit ardentibus amore Dei qui omnia contemnentes dicunt : ‘’Quis me separabit ab amore Christi’’ ^t.

^t Cf. Rm. 8, 35 : « Quis nos separabit a caritate Christi ».

Numérotation du verset Ps. 7,15
XVI

Ecce

^interl.| autem

^marg.| ECCE. Quasi hec paravit Deus in Scripturis. AUGUSTINUS. Unde videtur homini esse causa damnationis. Sed ecce quasi non ex Deo sed ex homine est quia lacum aperuit etc.

parturit¹⁵

¹⁵ parturit Ps- G (R I Q W Φ^RGP² U G² K Ψ^B D) D30 Δ Ω Ed1455 Rusch cum Ps-R (nonnulli codd.) ] parturiit Ps-G cum Ps-R

^interl.| nititur efficere

iniustitiam¹⁶ ¦

¹⁶ iniustitiam Ps-G (W U K Ψ^B V D) D30 ² (eras.) Ω Δ Ed1455 Clementina cum Ps-R ] + et Ps-G (I R Q* Φ^RG²^P D30 * Rusch

^interl.| cum nequitia in animo concepta in opere consummatur

et concepit dolorem et peperit iniquitatem¹⁷.

¹⁷ Iob. 15, 35 : « Concepit dolorem et peperit iniquitatem ».

^interl.| quia a diabolo per suggestionem

^interl.| AUGUSTINUS. Qui est de terrenis rebus pro quibus mala machinamur, he sunt semen ; unde iniquitas, id est iniustitia, nascitur.

^marg.| CONCEPIT. AUGUSTINUS. id est appetitum temporalium rerum ; peperit : effecit, emisit et in emissa iniquitate est lacus, id est precipitium aliis ; unde subdit : lacum aperuit . Et sic est comparabilis aperienti lacum. Aperit enim concipiendo fraudem, effodit parturiendo, instando operi fraudis, incidit pariendo fraudem, scilicet perpetrando.

Numérotation du verset Ps. 7,16
XVII

Lacum

^interl.| etiam

aperuit

^interl.| consentiendo suggestioni¹⁸ terrenarum cupiditatum

¹⁸ suggestioni] fuggestioni cacogr. Rusch

^interl.| fraudem inchoavit

et effodit eum ¦

^interl.| instando operi fraudis

et incidit¹⁹ in foveam quam fecit.

¹⁹ incidit Ps-G (F² plerique codd. et edd. ) D30 Ω Ed1455 Rusch ] incidet Ps-G (R)

^interl.| AUGUSTINUS. Fraudem pariendo prius leditur fraudator damno innocentie, quam alius damno pecunie^u.

^u Cf. Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 7) § 17, CCSL 38, p. 47.8-11 : « Itaque fraudator pecunie, verbi gratia, dum cupit alium damno lacerare, ipse auaritie uulnere sauciatur. Quis autem vel demens non videat quantum inter hos distet, cum ille patiatur damnum pecunie, ille innocentie ? »

Numérotation du verset Ps. 7,17
XVIII

Convertetur

^interl.| AUGUSTINUS. Quia noluit evadere, sed servus esse peccati, libidine rationi dominante

dolor eius

^interl.| quem concepit

in caput eius ¦

^interl.| mentem

et in verticem ipsius

^interl.| rationem

iniquitas eius

^interl.| quam peperit. In Zacharia^v : “Sedens super talentum plumbi”.

^v Sententia ex Za. 5, 6-7 (LXX) ; cf. nota prolixior in Glossa ordinaria (Za. 5, 6-7).

descendet.

^interl.| quasi impetu et ideo gravatur ut non revolet ad requiem sanctorum

^marg.| CONVERTETUR IN CAPUT EIUS. Caput anima, vertex ratio cui dominantur peccata et supersunt; et super descendent cum in penas detrudent.

Numérotation du verset Ps. 7,18
XIX

^interl.| Ideo

^interl.| laudabo :

Confitebor Domino secundum iustitiam eius ¦

^interl.| Hec confessio non est peccatorum sed iustitie Dei, qui iustus iustos protegit et malos pro sua malitia punit ; contra hanc laudem nihil valent blasphemie impiorum qui mala excusant per fortunam vel fatum, vel diabolum cui non potest resisti, vel aliam naturam que non est ex Deo

^marg.| CONFITEBOR. CASSIODORUS. Conclusio, quasi omnia in summam colligens alacriter se dicit confiteri.

et psallam

^interl.| opere

^interl.| hoc ad gaudium pertinet sicut penitentia ad tristitiam

nomini Domini

^interl.| quia

altissimi.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 7), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_7)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 7

<26. Psalterium>

Psalmus 7