Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 78

Numérotation du verset Ps. 78,1

¶Psalmus

¶Codd. : (Ps. 78) D30 Rusch Ps-G

Asaph¹.

¹ Psalmus Asaph] Intellectus Asaph. Vox Christi de Iudeis D30

Numérotation du verset Ps. 78,I

Deus venerunt gentes

in hereditatem tuam ^†

polluerunt

templum sanctum tuum ¦ posuerunt Hierusalem in pomorum custodiam.

Numérotation du verset Ps. 78,2 II

Posuerunt

morticina servorum tuorum

escas

volatilibus celi ¦ carnes sanctorum tuorum

bestiis terre.

Numérotation du verset Ps. 78,3 III

Effuderunt sanguinem eorum²

² eorumD30 (in ras.) ] ipsorum Ps-G

tamquam aquam

in circuitu Hierusalem ¦

et non erat qui sepeliret.

Numérotation du verset Ps. 78,4 IV

Facti sumus opprobrium vicinis nostris ¦ subsannatio

et illusio his qui

in circuitu nostro sunt³.

³ in circuitu nostro] circum nos Ps-G

Numérotation du verset Ps. 78,5 V

Usquequo

Domine

irasceris

in finem ¦

accendetur velut ignis

zelus tuus ?

Numérotation du verset Ps. 78,6 VI

Effunde

iram tuam

in gentes

que te non noverunt ¦

et in regna

que nomen tuum

non invocaverunt.

Numérotation du verset Ps. 78,7 VII

Quia comederunt

Iacob ¦

et locum eius desolaverunt.

Numérotation du verset Ps. 78,8 VIII

Ne memineris iniquitatum

nostrarum antiquarum ^†

cito

anticipent nos

misericordie tue ¦ quia pauperes

facti sumus nimis.

Numérotation du verset Ps. 78,9 IX

Adiuva nos

Deus salutaris noster ^†

et⁴ propter gloriam nominis tui Domine libera nos ¦

⁴ et Ps-G (V D) Ω Rusch Clementina ] om. Ps-G

et propitius esto peccatis nostris propter nomen tuum.

Numérotation du verset Ps. 78,10 X

Ne forte dicant in gentibus

ubi est Deus eorum ¦ et innotescat

in nationibus coram

oculis nostris.

Numérotation du verset Ps. 78,XI

Ultio sanguinis servorum tuorum

qui effusus est ¦

Numérotation du verset Ps. 78,11

introeat

in conspectu tuo

gemitus compeditorum.

Numérotation du verset Ps. 78,XII

Secundum magnitudinem

brachii tui ¦

posside

filios

mortificatorum.

Numérotation du verset Ps. 78,12 XIII

Et redde

vicinis nostris

septuplum

in sinu eorum ¦

improperium ipsorum quod exprobraverunt tibi Domine.

Numérotation du verset Ps. 78,13 XIV

Nos autem

populus tuus

et oves pascue tue ¦

confitebimur tibi in seculum.

Numérotation du verset Ps. 78,XV

In generatione et generationem⁵ ¦

⁵ generatione et generationem Ps-G (V Ψ^B) D30 Ω^S Rusch ] generatione et generatione D14 Ps-G (D) Ω^M , generationem et generationem Ps-G

annuntiabimus

laudem tuam.

Psalmus 78

^prol.| {t. 2 : Erfurt, f. 279ra ; facsim., p. 557a}

Numérotation du verset Ps. 78,1

^marg.| CASSIODORUS. Psalmus secundus de lamentatione. Genti pro duritia sua gravi affligende precatur Christum subvenire. Monemur bonis proximorum letari calamitatibus affligi.

¶^APsalmus

^A ¶Codd. : (Ps. 78) D30 Rusch Ps-G

^interl.| attribuitur

Asaph¹.

¹ Psalmus Asaph] Intellectus Asaph. Vox Christi de Iudeis D30

^interl.| fideli Synagoge

Numérotation du verset Ps. 78,I

Deus venerunt gentes

^marg.| DEUS VENERUNT. CASSIODORUS. Prima est conquestio et enumerantur quanta tulerit Hierusalem temporibus Antiochi ubi non destructa fuit propter que signatur Ecclesie persecutio.

^marg.| AUGUSTINUS. Venerunt. Non dicit quasi nescienti a quo scit quicquid scit. Sed loquitur cum eo pietatis affectu transfigurans in se eos qui futuri erant quando hec fierent. Est autem deploratio eorum que fecit Deus vindicans et adiungitur precatio quasi utinam iam parcat.

^marg.| AUGUSTINUS. Venerunt. Nondum erat templum et narrat quasi preterita que in spiritu videt futura iam vero evidenter sunt impleta.

in hereditatem tuam ^†

^interl.| Hierusalem ubi boni aliqui

^interl.| monet iudicem cuius res leditur

^marg.| IN HEREDITATEM. AUGUSTINUS. De populo Israel hereditas Dei sunt electi sed non excecati non ergo possunt hec dici de temporibus post ascensionem Christi sed antequam Christus venisset et tunc enim hereditas ubi prophete et sancti conducti in Babylone vel sub Antiocho Maxime.

^marg.| CASSIODORUS. Quod si quis accipit hoc post resurrectionem faccam de his que idolatre martyribus intulerunt accipiatur quia Asaph et si proprie de Iudeis tamen et Ecclesia congregatio dicitur que hereditas et templum quod polluitur in deficientibus. Est et Hierusalem libera mater nostra de qua suavibus pomis ad Deum translatis ipsa videtur deserta de qua Isaias^a : «Letare sterilis que non paris, erumpe et clama que non parturis, quoniam multi filii deserte magis quam eius que habet virum» cuius circuitus per totum orbem ubi et persecutio fit.

^a Is. 54, 1 : « Lauda, sterilis, que non paris ; decanta laudem, et hinni, que non pariebas : quoniam multi filii desertae magis quam eius quae habet virum, dicit Dominus », ut ref. Gal.4, 27 : « Scriptum est enim : Laetare, sterilis, quae non paris ; erumpe et clama, quae non parturis : quia multi filii desertae, magis quam eius quae habet virum ».

polluerunt

^interl.| per simulacra non destruxerunt

^interl.| primo occurrit iniuria templi in quo est contumelia Dei et hic arguit eos de sacrilegio

templum sanctum tuum ¦ posuerunt Hierusalem in pomorum custodiam.

^interl.| desertionem ut collectis pomis custodie deseruntur unde : «Relinquetur filia Sion sicut umbra culumi in vinea et sicut tugurium in cucumerario».

Numérotation du verset Ps. 78,2
II

Posuerunt

^interl.| post sacrilegium homicidia

morticina servorum tuorum

^interl.| qui noluerunt immundis uti

^marg.| MORTICINA. CASSIODORUS. Cadavera . Quasi non modo in viventes seviunt. Sepelire pietatis est abiicere crudelitatis.

escas

^interl.| quasi resurrectioni quicquam deperiret. Cum tamen ille ex occultis nature sinibus totum reintegret cui etiam capilli capitis nostri numerati sunt

volatilibus celi ¦ carnes sanctorum tuorum

^interl.| hec sunt morticina

bestiis terre.

Numérotation du verset Ps. 78,3
III

Effuderunt sanguinem eorum²

² eorumD30 (in ras.) ] ipsorum Ps-G

^interl.| quasi ita liceret de sanguine sicut de aqua sine culpa

^marg.| EFFUNDERUNT. CASSIODORUS. Exaggerat ut iudicem moveat.

tamquam aquam

^interl.| abundanter et viliter

in circuitu Hierusalem ¦

^interl.| AUGUSTINUS. cum extra invenirentur occidendi vel per totum mundum Ecclesia passa

^interl.| CASSIODORUS. copia cedis in urbe et extra ut non vacaret sepelire dum omnibus periculum immineret

^interl.| non tantum intra muros sed etiam

et non erat qui sepeliret.

Numérotation du verset Ps. 78,4
IV

Facti sumus opprobrium vicinis nostris ¦ subsannatio

^interl.| scilicet auget scelus

^marg.| FACTI SUMUS. CASSIODORUS. Gloria Hierusalem toto orbe mirabilis versa est in opprobrium vicinis quod gravius est quam si remotis quia hi sunt assidui. Vel vicinis affectione propinquis iam volentibus credere ut martyres hoc dicant.

et illusio his qui

^interl.| gentibus que circa Hierusalem vel inimicis Ecclesie toto orbe

^interl.| quia non eis sed in conspectu Domini pretiosa mors sanctorum eius

in circuitu nostro sunt³.

³ in circuitu nostro] circum nos Ps-G

^interl.| sed

Numérotation du verset Ps. 78,5
V

Usquequo

^interl.| o

Domine

^interl.| precatur iam qui deplorabat et orat quod futurum scit et tunc enim aliqui boni erant inter illos

irasceris

^interl.| quasi noli irasci in finem

in finem ¦

^interl.| usquequo scilicet accendetur in finem

^marg.| USQUEQUO DOMINE IRASCERIS. CASSIODORUS. Deprecatio pro parte sua contra inimicos et insultantes vicinos. Quasi illi ita seviunt. Sed o Domine usquequo.

^marg.| AUGUSTINUS. Rogat ne usque in finem irascatur id est ne illa vastatio perseveret sed temporet correctionem nomine ire vindicta iniquitatis accipitur nomine zeli exactio castitatis ne anima a Deo fornicetur. Nota hoc pro peccatis evenire hominibus licet iustis sicut tres pueri et prophete in captivitate testantur.

accendetur velut ignis

^interl.| et

^marg.| VELUT IGNIS. AUGUSTINUS. Ure tamdiu donec aurum virtutum perfectio purgetur ligna id est vitia cinerentur.

zelus tuus ?

^interl.| potius

Numérotation du verset Ps. 78,6
VI

Effunde

^interl.| non est hoc dicere malivolentia sed previsa dicuntur

iram tuam

^interl.| ut multam

in {t. 2 : Erfurt, f. 279rb ; facsim., p. 557b} gentes

^interl.| subditos

que te non noverunt ¦

^interl.| ut sicut illi nos opprimunt ita illi tuis virtutibus obruantur

et in regna

^interl.| ipsos reges

que nomen tuum

^interl.| nec scire voluerunt nec timere. Culpa Iudeorum horum comparatione leviatur

non invocaverunt.

^interl.| sed demonia vel quamlibet creaturam non creatorem

^interl.| AUGUSTINUS. insuper oppugnaverunt

Numérotation du verset Ps. 78,7
VII

Quia comederunt

^interl.| AUGUSTINUS. aliquos incorporando sibi vel occidendo

^marg.| COMEDERUNT. AUGUSTINUS. Ferarum dentibus tradendo.

Iacob ¦

^interl.| Iudaicum populum

^interl.| Ecclesia que iunior cui servit maior

et locum eius desolaverunt.

^marg.| DESOLAVERUNT eversione civitatis que civibus suis nudata est vel qui occiderunt substitutos loco civium occisorum Iacob pro homine homo scilicet pro gente que offendit. Gratus patriarcha ut eius memoria peccata populi mitiget.

^marg.| IACOB. AUGUSTINUS. Hec est supradicta hereditas.

^marg.| LOCUS. CASSIODORUS. Civitas ubi templum quo congregabantur ad festa.

Numérotation du verset Ps. 78,8
VIII

Ne memineris iniquitatum

^interl.| ita fac in gentes que te non noverunt sed ne memineris

^interl.| vel hec mala nobis inferunt

^interl.| AUGUSTINUS. sed quia scio te pro peccatis nos et per eos flagellare ideo precor

^interl.| confessio delictorum ad veniam provocat

nostrarum antiquarum ^†

^interl.| a parentibus venientium vel propagatione vel imitatione

^marg.| ANTIQUARUM. CASSIODORUS. Non dicit de preteritis tantum cum et hoc tempore quidam Iudei idola sequarentur sed similium antiquis quibus innumeris annis peccaverunt.

cito

^interl.| ne ad iudicium damnandi veniamus

anticipent nos

^marg.| ANTICIPENT. CASSIODORUS. Ante iudicium quod timet omnis homo quia nisi indulgentia preveniat in iudicio non absolvitur reus. Nimis ne quis de actibus presumat.

misericordie tue ¦ quia pauperes

^interl.| a meritis

^interl.| ad bona facienda

facti sumus nimis.

^interl.| sed

Numérotation du verset Ps. 78,9
IX

Adiuva nos

^interl.| gratia liberum arbitrium adiuvet

^interl.| quasi paupertas id est infirmitas nostra te miserante adiuvetur ad bona facienda

^marg.| ADIUVA. CASSIODORUS. In bello defensionis legum quia non in suis sed in virtutibus Dei confidunt.

Deus salutaris noster ^†

^interl.| quasi tu salutaris nos infirmi

^interl.| qui necessarius es infirmitati nostre

et⁴ propter gloriam nominis tui Domine libera nos ¦

⁴ et Ps-G (V D) Ω Ed1455 Rusch Clementina ] om. Ps-G

^interl.| ut qui gloriatur in Domino glorietur non in se

^marg.| PROPTER GLORIAM. Non propter meritum ut erepti tuo nomini honorem reddamus.

et propitius esto peccatis nostris propter nomen tuum.

^interl.| non propter nos

^marg.| PROPTER NOMEN. Pietate sancti nominis tribuatur non nobis quod actibus nostris non potest haberi.

^marg.| Adiuva nos Deus. Per hoc nec ingratus est gratie nec tollit liberum arbitrium. Qui enim adiuvatur etiam per se ipsum aliquid agit.

^marg.| LIBERA NOS. AUGUSTINUS. Liberat id est eruit a malis cum et adiuvat ad faciendam iustitiam et propitius est peccatis sine quibus hic non vivitur.

Numérotation du verset Ps. 78,10
X

Ne forte dicant in gentibus

^interl.| AUGUSTINUS. hoc magis pro gentibus que pereunt desperando de Deo. Quasi vel non est vel suos non adiuvat

^marg.| NE FORTE DICANT. AUGUSTINUS. illud usitatum a perfidis ubi est vel non est vel non potest insultatio non ferenda.

ubi est Deus eorum ¦ et innotescat

^interl.| ut videamus conversos qui modo persequuntur vel sume vindictam de malis qui #fu san

in nationibus coram

^interl.| quasi cito fiat

oculis nostris.

Numérotation du verset Ps. 78,XI

Ultio sanguinis servorum tuorum

^interl.| temporalis ut eternam evadant

^marg.| INNOTESCAT ULTIO etc. Vel hic in conversis perimitur iniquitas quod ante optaverat vel in fine pereunt quod hic dicit non optando sed prophetisando.

^marg.| AUGUSTINUS. Quia iustus non delectatur de pena inimici quia non eum odit sed de divina iustitia quia Deu m diligit e contra iniustus facit.

qui effusus est ¦

Numérotation du verset Ps. 78,11

introeat

^interl.| autem quasi malis ita fiat

in conspectu tuo

^interl.| vel <conspec>tum vel <tu>um

gemitus compeditorum.

Numérotation du verset Ps. 78,XII

Secundum magnitudinem

^interl.| hec petebat gemitus illorum

^marg.| COMPEDITORUM. AUGUSTINUS. Corruptibilitate carnis que aggravat animam per quam prevalet aliquando persecutor has compedes non sentiunt nisi illi qui ingemiscunt gravati ab his cupiebat dissolvi apostolus et esse cum Christo^b. Vel compedes sunt precepta Dei quibus colligantur sancti que patienter sustentata in ornamenta vertuntur unde iniice pedem tuum in compedes eius.

^b Cf. sententia « Cupio dissolvi et esse cum Christo » ex Phil. 1, 23-24 : « Coarctor autem e duobus : desiderium habens dissolvi et esse cum Christo, multo magis melius permanere autem in carne, necessarium propter vos », ut ref. Augustinus, Ambrosius, Hieronymus et passim ; cf. Sabatier, t. 3, p. 815.

^marg.| CASSIODORUS. Compeditorum . Ad litteram de his dicit quos gentiles vinxerunt qui cum gemitu orant ut Ecclesia in fratribus non deficiat et si eos pena consumit.

^marg.| SECUNDUM MAGNITUDINEM. AUGUSTINUS. Res enim tam magna in christianis secuta est quam numquam crederent inimici.

brachii {t. 2 : Erfurt, f. 279va ; facsim., p. 558ª} tui ¦

^interl.| potentie

posside

^interl.| vel recipe

filios

^interl.| in adoptionem

^interl.| id est posteros

mortificatorum.

^marg.| FILIOS quia accensi sunt exemplo non territi.

^marg.| POSSIDE FILIOS MORTIFICATORUM. AUGUSTINUS. Hoc semper oraverunt sancti martyres ne infructuosus esset posteris sanguis eorum ut inde cresceret seges unde putabatur peritura.

^marg.| CASSIODORUS. Pia precatio ne filios eorum proiiciat qui pro eo puniti sunt.

^marg.| POSSIDE ne quo errore maculentur.

Numérotation du verset Ps. 78,12
XIII

Et redde

^interl.| AUGUSTINUS. non optat sed vera prophetat

^marg.| ET REDDE. CASSIODORUS. Et si corporaliter reddit salus est tamen anime eorum.

vicinis nostris

^interl.| de quibus supra dixit

^interl.| inter quos est Ecclesia usque ad separationem futuram

septuplum

^interl.| in occultis nunc in hac vita

^interl.| unde supra dixit ut post innotescat in natione coram oculis nostris

^marg.| SEPTUPLUM. perfectionem doni celestis significat quando Spiritu Sancto replemur.

in sinu eorum ¦

^marg.| IN SINU. In secreto animorum ubi fit conversio.

improperium ipsorum quod exprobraverunt tibi Domine.

^interl.| in servis putantes nomen tuum delere de terra

^marg.| IMPROPERIUM. Pro iniuriis reddant laudes gloriosa vindicatio quando inimicorum ore laudatur Deus. Vel septuplum. Septupla retributione perfectionem pene significat sicut et de bonis cum dicitur septuplum accipiet in hoc seculo quod positum est pro omnibus bonis quasi nihil habentes et #o p quia hoc numero plenitudo significatur. Vel septuplum pro infinito.

^marg.| IMPROPERIUM EORUM. AUGUSTINUS. Hoc redde. Id est pro isto opprobrio da eos in reprobum sensum homo namque cum datur in reprobum sensum id est in interiori sensu accipit suppliciorum meritum futurorum.

Numérotation du verset Ps. 78,13
XIV

Nos autem

^interl.| quos putabant se perdere

^interl.| illis ita

populus tuus

^interl.| fide

^marg.| NOS AUTEM POPULUS. CASSIODORUS. Conclusio exultativa non victorum sed patientium. Et suavis conclusio lamentationis.

^marg.| AUGUSTINUS. Nos autem. He sunt reliquie a Mathathia congregate. Vel generaliter de omni genere piorum ac verorum christianorum accipiendum est ut etiam christianus populus ibi sit mixtus hic est grex pro quo oravit ne diutius irasceretur.

^marg.| AUGUSTINUS. Vel. IN GENERATIONE id est in futuro seculo annuntiabimus non pro aliorum instructione sed pro debito honore.

et oves pascue tue ¦

^interl.| doctrina tua pasti

^interl.| laudabimus te in nobis

confitebimur tibi in seculum.

^interl.| quia usque in finem seculi non delebitur Ecclesia ut putabant

Numérotation du verset Ps. 78,XV

In generatione et generationem⁵ ¦

⁵ generatione et generationem Ps-G (V Ψ^B) D30 Ω^S Rusch ] generatione et generatione Hi D14 Ps-G (D) Ω^M Ed1455 , generationem et generationem Ps-G

^interl.| AUGUSTINUS. id est in omnem generationem idem quod in seculum

annuntiabimus

^interl.| aliis

laudem tuam.

^interl.| AUGUSTINUS. que ut taceretur nos finire conati sunt

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 78), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_78)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 78

<26. Psalterium>

Psalmus 78