Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 138

Numérotation du verset Ps. 138,1

¶In finem

psalmus

David.

¶Codd. : (Ps. 138) D30 Rusch Ps-G | psalmus David] inv. Ps-G | David] + Vox Petri apostoli penitentis D30

Numérotation du verset Ps. 138,2 I

Domine probasti me

et cognovisti me ¦

tu cognovisti

sessionem meam

et resurrectionem meam¹.

¹ resurrectionem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] surrectionem Ps-G ( R L ) cum Ps-H | <divisio.> me ¦... meam¹ D30 ] me... meam Rusch

Numérotation du verset Ps. 138,3 II

Intellexisti cogitationes meas de longe ¦ semitam meam

et funiculum meum

investigasti.

Numérotation du verset Ps. 138,4 III

Et omnes vias meas

previdisti ¦ quia non est sermo

in lingua mea.

Numérotation du verset Ps. 138,5 IV

Ecce Domine tu² cognovisti omnia novissima et antiqua ¦ tu formasti me

² Domine tu Ps-G D30 ω¹ Ω^P] inv. Ps-G (R² I Ψ^B*) Ω ^M Ed1530 cum Ps-R , om. Rusch

et posuisti

super me manum tuam.

Numérotation du verset Ps. 138,6 V

Mirabilis

facta est scientia tua

ex me ¦

confortata est

et non³

³ et Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ω¹ Rusch] om. Ps-G (F L)

potero ad eam.

Numérotation du verset Ps. 138,7 VI

Quo ibo

a spiritu tuo⁴ et quo a facie tua

⁴ a Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch] ab Ps-G (R F)

fugiam ?

Numérotation du verset Ps. 138,8 VII

Si ascendero in celum

tu illic es ¦

si descendero

ad⁵ infernum

⁵ ad Rusch Ps-G ] in Ps-G (R M² Q Ω^S) D30 edd. cum Ps-R

ades.

Numérotation du verset Ps. 138,9 VIII

Si sumpsero

pennas meas

diluculo ¦

et habitavero in extremis maris.

Numérotation du verset Ps. 138,10 IX

Etenim

illuc manus tua deducet me ¦

et tenebit me

dextera tua.

Numérotation du verset Ps. 138,11 X

Et dixi⁶

⁶ <divisio.> dixi⁺ D30 ²

forsitan

tenebre

conculcabunt me ¦ et nox

illuminatio mea⁷

⁷ mea Ps-G (Ψ^B V D) D30 Ω^S ω 1 Ω^P Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G

in deliciis meis.

Numérotation du verset Ps. 138,12 XI

Quia tenebre

non obscurabuntur a te

et nox

sicut dies

illuminabitur ¦

sicut tenebre

eius

ita

et lumen eius.

Numérotation du verset Ps. 138,13 XII

Quia tu possedisti renes meos ¦

suscepisti me

de utero matris mee.

Numérotation du verset Ps. 138,14 XIII

Confitebor tibi

quia⁸ terribiliter

⁸ quia Ps-G D30 ] quoniam Rusch Ed1530

magnificatus es ¦

mirabilia⁹ opera tua’

⁹ mirabilia Ps-G Ω^P Rusch ] mirabiliter Ω ^M (hapax)

et anima mea

cognoscet nimis¹⁰.

¹⁰ cognoscet Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch ] cognoscit Ps-G (L M Φ^B) Clementina

Numérotation du verset Ps. 138,15 XIV

Non est occultatum os meum

a te¹¹ quod fecisti in occulto ¦

¹¹ a] ad Ω ^K*

et substantia mea

in inferioribus terre.

Numérotation du verset Ps. 138,16 XV

Imperfectum meum viderunt oculi tui¹²

¹² <divisio.> tui⁺ D30 ²

et in libro tuo

omnes scribentur ¦

dies¹³

¹³ dies Ps-G ( M Q² W U G K Ψ^B V D) D30 Ω Ω^P edd. Rusch cum Ps-R Ps-H] die Ps-G , dii Ps-G (R* Φ^RG) cum Ps-Moz ^X

formabuntur et nemo in eis.

Numérotation du verset Ps. 138,17 XVI

Mihi autem nimis

honorificati sunt

amici tui Deus ¦ nimis

confortatus est¹⁴ principatus eorum.

¹⁴ confortatus est Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] confirmati sunt Ps-G (R² F L), confortati sunt Ps-G (R* Q W Φ^V U G ²)

Numérotation du verset Ps. 138,18 XVII

Dinumerabo eos

et super arenam

multiplicabuntur ¦ exsurrexi

et adhuc sum tecum.

Numérotation du verset Ps. 138,19 XVIII

occideris Deus peccatores¹⁵ :

¹⁵ occideris D30 Ω^P Rusch ] occiderit Ω^S

viri sanguinum¹⁶

¹⁶ viri Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] et praem. Ps-G (L I V), et virum Ps-G (F)

declinate a me.

Numérotation du verset Ps. 138,20 XIX

Quia dicitis¹⁷

¹⁷ dicitis Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] dices Ps-G (F), Ps-G (R I L)

in cogitatione ¦

accipiant¹⁸

¹⁸ accipiant Ps-G (I Φ^RP D) D30 * Ω Ω^P Rusch Ed1530 ] accipient D30 ² (super ras.) Ps-G

in vanitate

civitates suas¹⁹.

¹⁹ suas Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] tuas Ps-G (F L Φ^RGV G* ^K* Clementina )

Numérotation du verset Ps. 138,21 XX

Nonne qui oderunt te Domine oderam ¦ et super inimicos tuos tabescebam ?

Numérotation du verset Ps. 138,22 XXI

Perfecto odio oderam illos ¦ inimici

facti sunt mihi.

Numérotation du verset Ps. 138,23 XXII

Proba me

Deus²⁰

²⁰ Deus Ps-G D30 Ω^P] Domine Rusch cum Ps-α Ps-Moz Ps-Med

scito

cor meum ¦ interroga me

et cognosce semitas meas.

Numérotation du verset Ps. 138,24 XXIII

vide si via iniquitatis in me est ¦

et deduc me

in via eterna.

Psalmus 138

Numérotation du verset Ps. 138,1

¶In finem

^interl.| Christum

psalmus

^interl.| attribuitur

David.^A

^A ¶Codd. : (Ps. 138) D30 Rusch Ps-G | psalmus David] inv. Ps-G | David] + Vox Petri apostoli penitentis D30

^interl.| toti Christo

^marg.| IN FINEM PSALMUS DAVID. CASSIODORUS. Psalmus profunditate mysteriorum plenus unde et obscurissimus. Hec autem obscuritas mysteriorum ex peccato primi parentis accessit cui dictum est. In dolore et sudore vultus tui vesceris pane tuo. Ex primo ergo peccato hanc penam subimus quo in sudore vultus nostri et labore manducamus panem qui est Christus qui ait^a : «Ego sum panis vivus» etc. In prophetis velatus in evangelio manifestus.

^a Io. 6, 41 ; Io. 6, 51.

^marg.| AUGUSTINUS. Loquitur totus Christus tamquam unus et integer vir propter nimiam unionem capitis et corporis que signata est in primorum parentum condicione quia et femina de viro est unde dicitur iam non duo Christus et Ecclesia sed una caro quia de nobis carnem suscepit non autem una nobiscum divinitas est quia ille creator nos creatura. Quicquid ergo loquitur ex persona suscepte carnis et ad caput pertinet quod iam ascendit in celum et ad membra que peregrinantur in terra ut sint duo in voce una sicut duo in cane una.

^marg.| AUGUSTINUS. Primo de notitia Dei que omnia opera comprehendit et reversi et exultantis que quasi cogit eum qui latere non potest reverti maxime cum manus Dei ibi eum tetigerit. Secundo dicit non esse a Deo fugiendum sed ad ipsum ibi. Quo ibo. Tertio quanta sit exultatio reverti ad Deum ibi. Confitebor tibi. Quarto quomodo mali ei non noceant ibi. Si occideris.

Numérotation du verset Ps. 138,2
I

Domine probasti me

^interl.| secundum quod ego homo

^interl.| ut in passione

^interl.| experimentis

^marg.| DOMINE PROBASTI. AUGUSTINUS. Iam in Hierusalem restitutus memor discessionis sue in qua Deum latere non potuit in qua et eum secuta est manus Domini deliberat non esse ab eo fugiendum sed ad eum per eum unde sibi magna non nocent mala hec est persona totius humane nature revertentis.

et cognovisti me ¦

^interl.| non quod ante non noverat sed aliis tunc notum fecit

^interl.| ut in resurrectione

tu cognovisti

^interl.| voluisti approbasti secundum voluntatem suam factum est ut enim Christus caput sedit et resurrexit sic et sui sedent humiles in patientia surgunt erecti in spem vite eterne sedent confitentes peccata surgunt iustificati gratia

sessionem meam

^interl.| humilitatem in passione

et resurrectionem meam¹.

¹ resurrectionem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] surrectionem Ps-G ( R L ) cum Ps-H | <divisio.> me ¦... meam¹ D30 ] me... meam Rusch

^interl.| glorificationem in resurrectione

Numérotation du verset Ps. 138,3
II

Intellexisti cogitationes meas {t. 2 : Erfurt, f. 319ra ; facsim., p. 637a} de longe ¦ semitam meam

^marg.| artiora precepta

^interl.| limitem

et funiculum meum

^interl.| vel directionem

^interl.| hereditatem

investigasti.

^marg.| DE LONGE. AUGUSTINUS. Cum adhuc in peregrinatione sum antequam ad patriam veniam ut filio minori redeunti occurrit pater quia intellexit eius cogitationes de longinquo qui apud se dixerat egestate confectus. Surgam et ibo ad patrem meum. semitam meam. Scilicet malam quam ivi patrem deserens.

Numérotation du verset Ps. 138,4
III

Et omnes vias meas

^interl.| opera

previdisti ¦ quia non est sermo

^interl.| sine veritate

^interl.| vel dolus

in lingua mea.

^interl.| et vere previdisti quia

Numérotation du verset Ps. 138,5
IV

Ecce Domine tu² cognovisti omnia novissima et antiqua ¦ tu formasti me

² Domine tu Ps-G D30 ω¹ Ω^P] inv. Ps-G (R² I Ψ^B*) Ω ^M Ed1530 cum Ps-R , om. Rusch

^interl.| secundum hominem

et posuisti

^interl.| vel gravasti|

^interl.| ut iuvares unde : manus enim mea auxiliabitur ei

super me manum tuam.

^interl.| quod non super primum

^marg.| INTELLEXISTI. CASSIODORUS. Prescientia deitatis hic ostenditur. LONGE non loco sed tempore quia omnia antequam sint videt. SEMITA ad tacitas cogitationes pertinet. VIE ad humanos actus. FUNICULUS vel directio ad iusta iudicia. NOVISSIMA de incarnatione ut Verbum caro factum. ANTIQUA eterna. In principio erat Verbum. Hec sunt nova et vetustissima de quibus in Levitico dicitur vel in lege vel in Deuteronomio. Vetustissima veterum comedetis et novis supervenientibus vetera proiicietis. Alia enim sunt vetera. Alia nova. Alia vetustissima. Vetera sunt promissiones legis et prophetarum de venturo tunc Christo. Nova sunt promissionum impletio veritatis exhibitio. Vetustissima que ad divinitatis eternitatem pertinent. Novis ergo supervenientibus vetera sunt proiicienda sed vetustissima servanda. Quia exhibita veritate dominici adventus figura et promissio cessare debet. Inde est quod tres misse in natali Domini celebrantur. In prima de eterna filii genitura cantatur Dominus dixit ad me. In secunda de promissione adventus lux fulgebit. In tertia de impletione promissionis : «Puer natus»^b etc. Et quia ille idem qui est Dei Filius factus est hominis filius ; ideo in illo misse officio ubi cantatur de eterna genitura «Dominus dixit» legitur evangelium de temporali Christi nativitate liber generationis. Et in missa, ubi de temporali cantatur nativitate, legitur evangelium agens de eterna Verbi genitura. Cantatur enim «Puer natus est». Et legitur : «In principio erat Verbum»^c. Et quia veritate exhibita figure cessare debent, ideo officium ad promissionem pertinens sequentibus diebus non repetitur sed illud quod pertinet ad promissionis completionem scilicet «puer natus est nobis».

^b Introitus in die Natalis Domini (Antiphonale missarum sextuplex, p. 1415, n° 11a ; 17bis) : « Puer natus est nobis, et filius datus est nobis cuius imperium super humerum eius et vocabitur nomen eius, magni consilii angelus ». Cf. Is. 9, 6 ( Vetus latina , p. 293 iuxta LXX : « Μεγάλης βουλῆς ἄγγελος »). Weber : « Admirabilis consiliarius».

^c Evangelium ad missam in die Nativitatis Domini.

Numérotation du verset Ps. 138,6
V

Mirabilis

^interl.| hominibus quibus tot arcana patuerunt

facta est scientia tua

^interl.| per illum scilicet primum hominem despicablis

^marg.| Scientia Patris per eum predicata mirabilis facta est hominibus quibus tot arcana patuerunt et confortata est in pectoribus hominum. non potero . Ecce veritas humane condicionis quia homo assumptus divine substantie non potest equari.

ex me ¦

^interl.| per meam predicationem

confortata est

^interl.| infirmata per illum Adam

et non³

³ et Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ω¹ Rusch] om. Ps-G (F L)

^interl.| tamen

potero ad eam.

^interl.| veritas humane condicionis ostenditur

^marg.| ET FUNICULUM MEUM. Vel limitem quousque perveni longe quidem Hierusalem sed tu ibi. Ut deprehensus fugitivus loquitur sequente se vindicta Dei. et omnes vias previdisti antequam irem eas et permisisti me in labore ire ut redirem si nollem laborare hoc fateor quia non est dolus in lingua mei iam in tua gratia iustificati. novissima mea quando porcos pavi. antiqua quando partem substantie petii hoc secundum parabolam. Sed mystice antiqua quando per antiquum peccatum lapsi sumus. novissima pena quando in hanc mortalitatem venimus que est ultima si redire volumus alioquin restat eterna. formasti me ad labores ad quos omnes nati sumus. posuisti manum vel gravasti vindicem gravantem superbum salubriter ut erigat humilem. In gravata manu. ex me id est ex peccato meo. MIRABILIS et incomprehensibilis mihi. facta est scientia tua non est mihi facile contemplari te quem superbus reliqui ut prius erat cum essem apud te quando dixi da mihi partem sustantie. confortata vel invaluit. et non potero ad eam attingere ex me. posuisti super me manum tuam .

^marg.| AUGUSTINUS. In Exodo legitur Dominus dixisse Moysi^d : « Non poteris videre faciem meam. Sed ponam te in foramine petre et protegam te dextera mea donec transeam tollamque manum meam et cum transiero posteriora mea videbis ». Moyses est iudaicus populus manus Domini super eum ut non videat faciem transeuntis. Cecitas est in Iudeis ut non cognoscant divinitatem Christi donec per passionem transeat de hoc mundo ad Patrem. Post transitum tollit Dominus manum suam et videt Moyses posteriora quia post resurrectionem ablata est cecitas eorum qui crucifixerant Dominum. Sicut ergo super gentilem populum posita manu Dei incomprehensibilis facta est scientia Dei. Ita gravata manu super Moysen id est Iudeos non potuerunt videre Christum esse Deum donec transiit ad Patrem. Tunc enim predicante Petro multi de illis conversi sunt. Conclusit ergo Deus omnes vel omnia in infidelitate ut omnium misereatur. Et cum fugitivus te non lateo cuius limitem vides. quo ibo a spiritu quo plenus est mundus. Spiritus enim Domini replevit orbem terrarum. quo a facie tua fugiam vertit se hac et illac quasi querens locum fuge. si ascendero si me extulero invenio repressorem si de iustitia mea superbiero. Tu ibi es cuius vere est iustitia. si descendero peccando venero. ad infernum vel in profundum et nolens confiteri dicam : quis me videt ? ades ut vindices. Invenit consilium sed sic potero fugere iratum. si sumpsero pennas duas alas caritatis quas perdideram.

^d Cf. Ex. 33, 20-22.

Numérotation du verset Ps. 138,7
VI

Quo ibo

^interl.| quasi nusquam

a spiritu tuo⁴ et quo a facie tua

⁴ a Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch] ab Ps-G (R F)

^interl.| presentia

^interl.| ab ira

fugiam ?

^marg.| QUO IBO AB. AUGUSTINUS. Secunda pars ubi iam deliberat non esse ab eo fugiendum sed ad eum ab irato ad placatum quod erit per ipsum.

Numérotation du verset Ps. 138,8
VII

Si ascendero in celum

^interl.| mente ad supercelestes angelos

^interl.| nusquam quia

^interl.| ut in ascensione fecit

tu illic es ¦

^interl.| quia quod perstitit angelus tuum est

^interl.| ubi locandus sum ad dexteram tuam

si descendero

^interl.| ut fecit cum expiravit

ad⁵ infernum

⁵ ad Rusch Ps-G ] in Ps-G (R M² Q Ω^S) D30 edd. cum Ps-R

^interl.| ad eos qui non perstiterunt

ades.

^interl.| per vindictam

^interl.| cuius virtute aerias potestates⁶ debellavit

⁶ aerias] corr., aereas Rusch

Numérotation du verset Ps. 138,9
VIII

Si sumpsero

^interl.| si bona facere volo non sine te

pennas meas

^interl.| virtutum

^marg.| PENNAS. CASSIODORUS. Que mee potestatis id est efficaciam dietatis qua corpus de sepulcro levavit has sumpsit diluculo ante lucem id est tempore resurrectionis et habitavit in extremis maris hoc est super seculi amplissimum finem.

diluculo ¦

^interl.| vel in directum ut nec erigar presumptione nec mergar desperatione

et habitavero in extremis maris.

^interl.| non in medio ubi mergeret

^marg.| ET HABITAVERO IN EXTREMIS. AUGUSTINUS. Mente in fine seculi ut non seculum amem sed eius finem in quo sit mihi requies sed et ipse illuc ducit unde subdit etenim illuc manus tua etc. Considerans autem longinquitatem vie subdit. et dixi forsitan tenebre conculcabunt me abundat iniquitas seculi qua penne caritatis refrigescere possunt et quia in nocte desperavi transire mare nox mihi facta est illuminatio venit mulier sapientia Dei que drachmam ubi est imago regis id est hominem perdiderat accendit de se lucernam que de luto est id est carnem et nocte illuminata invenit drachmam.

Numérotation du verset Ps. 138,10
IX

Etenim

^interl.| quia

^interl.| scilicet ades

{t. 2 : Erfurt, f. 319rb ; facsim., p. 637b} illuc manus tua deducet me ¦

^interl.| ut erigar quasi in acre non tangens celum per elationem nec terram per desperationem

et tenebit me

^interl.| ne recidam

dextera tua.

^interl.| gratia

^interl.| Filius Verbum mihi unitum

Numérotation du verset Ps. 138,11
X

Et dixi⁷

⁷ <divisio.> dixi⁺ D30 ²

^interl.| mihi

forsitan

^interl.| Ironia irrisio hoc opinantium quod ipse qui lux conculcetur a tenebris

tenebre

^interl.| tot mala seculi

conculcabunt me ¦ et nox

^interl.| illi qui prius nox

illuminatio mea⁸

⁸ mea Ps-G (Ψ^B V D) D30 Ω^S ω ¹ Ω^P Ed1455 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G

^interl.| erit

^interl.| illuminabuntur a me

in deliciis meis.

^interl.| delicie nostre Christus in quo exultamus

^marg.| ET DIXI. AUGUSTINUS. Deliberavi forsitan tenebre tenebras dicit illam inferiorem partem rationalis creature contrariam insistentem scilicet iniquos homines vel carnem unde timet. Et est tenebre id est inferior rationalis creatura sinistram tenens viam. conculcaverunt me ita timebam sed nox fac. I lluminatio erit in deliciis meis id est illi qui prius nox illuminati erunt in deliciis. quia tenebre peccatores N on obscurabuntur a te et nox peccator de gentibus sicut dies id est sancti de Iudeis. sicut tenebre ita et lumen etc. quia quatenus agnoscis eatenus ignoscit sed unde hoc mihi quia tu possedisti renes meos.

Numérotation du verset Ps. 138,12
XI

Quia tenebre

^interl.| peccata et homines mali mystica Scripturarum

non obscurabuntur a te

^interl.| AUGUSTINUS. sed flagellando erudis et vera luce illuminas

^marg.| QUIA TENEBRE. AUGUSTINUS. Qui non confitetur peccata suas tenebrat tenebras sed si confiterur Deus illuminat.

et nox

^interl.| huius noctis

^interl.| tenebrosus et obscurus sermo

sicut dies

^interl.| patefiet sicut apertus sermo

illuminabitur ¦

^interl.| a te

sicut tenebre

^interl.| et cum hoc sit

eius

^interl.| Scripture

^interl.| noctis sunt

ita

^interl.| indifferenter

^interl.| quia in utrisque in opertis et apertis simul veritas est et utraque per Christum revelata sunt

et lumen eius.

^marg.| NOX. AUGUSTINUS. Que erat horror illuminata est delicie.

^marg.| SICUT TENEBRE EIUS. AUGUSTINUS. Nostre noctis id est humane vite miserie. Nox est seculi adversitas dies eiusdem prosperitas sed si Deus habitat in anima promittens aliam lucem et docens non letari prosperis vel frangi adversis incipit homo his indifferenter uti et sic est ei nox huius noctis ut dies eius et in omni tempore benedixit Deum ut Iob etsi hoc est tenebre non conculcabunt quem lumen non extollit.

Numérotation du verset Ps. 138,13
XII

Quia tu possedisti renes meos ¦

^interl.| ut sine peccato fieret conceptus meus

^marg.| QUIA TU POSSEDISTI RENES MEOS. AUGUSTINUS. Unde hec differentia tibi ? Quia interior possessor non solum cor, id est cogitationes, tenet sed et renes, id est delectationes, ut non delectet lux noctis sed lux sapientie sue.

^interl.| et

suscepisti me

^interl.| prepostere hoc dicit prius enim est suscipere quam possidere

de utero matris mee.

^interl.| virginis Marie

^interl.| de consuetudine mee civitatis Babylonie in qua prius natus sum captivus non indifferenter habebam lucem et tenebras noctis

^interl.| ideo

Numérotation du verset Ps. 138,14
XIII

Confitebor tibi

^interl.| laudabo

^marg.| CONFITEBOR TIBI. AUGUSTINUS. Tertia pars ubi dicit revolanti ad Deum Deo illuminante renes possidente quanta est exultatio et multiplicatio.

quia⁹ terribiliter

⁹ quia Ps-G D30 ] quoniam Rusch Ed1530

^interl.| AUGUSTINUS. eo ipso quo te miramur terribilis es et ita cum tremore gaudemus quia timemus ne superbi perdamus quod humiles percepimus

magnificatus es ¦

^interl.| per illum scilicet Adam decidit homo per me eminuit quam sis magnificus

mirabilia¹⁰ {t. 2 : Erfurt, f. 319va ; facsim., p. 638ª} opera tua’

¹⁰ mirabilia Ps-G Ω^P Rusch ] mirabiliter Ω ^M (hapax)

^interl.| non modo tu

^interl.| circa me

et anima mea

^interl.| quia nemo cognovit Patrem nisi Filius

cognoscet nimis¹¹.

¹¹ cognoscet Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch ] cognoscit Ps-G (L M Φ^B) Clementina

^interl.| vel valde

^marg.| ANIMA MEA COGNOSCET. AUGUSTINUS. Iam cognoscit anima mea valde ante erat mira scientia tua ex me nec poteram ad eam sed modo possum quia noctem illuminasti renes possedisti de utero suscepisti id est quia venit mihi gratia tua et illuminavit me.

Numérotation du verset Ps. 138,15
XIV

Non est occultatum os meum

^interl.| divinitas

^marg.| NON EST OCCULTATUM OS MEUM. AUGUSTINUS. Os ab osse non ab ore. Est ergo quedam firmitas interior que est abscondita hominibus sed tu qui fecisti eam vides que frangi non potest occidi enim possunt sancti sed flecti nequeunt unde hominibus extra tristes videntur Deo autem qui intus videt gaudent unde apostolus. Quasi tristes semper autem gaudentes.

a te¹² quod fecisti in occulto ¦

¹² a] ad Ω ^K*

^interl.| id est malis occultum

et substantia mea

^interl.| secundum hominem

in inferioribus terre.

^interl.| ille inter angelos non tamen stetit

^interl.| id est de fragili terra

Numérotation du verset Ps. 138,16
XV

Imperfectum meum viderunt oculi tui¹³

¹³ <divisio.> tui⁺ D30 ²

^interl.| et ideo misericorditer viderunt

et in libro tuo

^interl.| in me scilicet

omnes scribentur ¦

^interl.| instruentur

^marg.| SUBSTANTIA MEA. AUGUSTINUS. In carne et tamen os non cedit malis huius inferioris non ita mirum si angelus est fortis quam si caro fortis quod est ex osse occulto sed quid de his in quibus non est hec fortitudo Christus qui ut caput dicit Patri. IMPERFECTUM et titubantes respicis ut Petrum ne pereant. ET OMNES SCRIBENTUR nominabuntur non modo perfecti sed et imperfecti non ergo desperent.

^marg.| IMPERFECTUM MEUM. AUGUSTINUS. Qui hucusque locutus est ex persona corporis hic iam loquitur ex persona capitis.

dies¹⁴

¹⁴ dies Ps-G ( M Q² W U G K Ψ^B V D) D30 Ω Ω^P edd. Rusch cum Ps-R Ps-H] die Ps-G , dii Ps-G (R* Φ^RG) cum Ps-Moz ^X

^interl.| vel : dii

^interl.| maiores ut apostoli de quibus dies diei eructat verbum

^interl.| in me a quo perfectionem gratie sumunt

formabuntur et nemo in eis.

^interl.| meorum

^interl.| quia non dicuntur Petri vel Pauli sed Christi a quo christiani

^marg.| DIES FORMABUNTUR. Vel per diem errabunt dies hic manens adhuc erat Christus unde dicebat ambulate dum lucem habetis. Qui inter suos multa mira fecerat et tamen imperfecti trepidabant ut et Petrus ne in morte eum perderent. Et hoc est quod hic ait. Omnes scribentur sed tamen per diem errabant imperfecti adhuc de Christo non recte sentientes et nemo prorsus fuit in illis qui non erraret nec ille qui dixerat tecum ero usque ad mortem scilicet Petrus qui illum ante confessus fuerat Dei Filium sed tunc timuit ne sicut filius hominis moreretur et non resurgeret ut Dei Filius. Erat utique Filius Dei erat et filius hominis. Filius Dei in forma Dei Patri equalis. Filius hominis in forma servi in qua Patre minor est. Timuit ergo Petrus ne in forma servi periret forma Dei et non potius presumpsit quia ex forma Dei revivisceret forma servi. Per diem ergo erraverunt cum hic positum Dominum non intellexerunt sed non perierunt quia imperfectum meum viderunt oculi tui unde et subdit. Et si errabant inde tamen nimis honorati sunt idem ipsi qui errabant et in quibus nemo fuit qui non erraret. Amici tui facti sunt o Deus et mihi honorati nimis quia factum est in illis os in occulto post resurrectionem quando induti sunt virtute ex alto qua confirmati verbum Dei ubique predicaverunt et pro eius nomine passi sunt in cuius passione trepidaverunt. Et nimis confortatus est principatus quia facti apostoli duces et pastores Ecclesie.

^interl.| sed tamen

Numérotation du verset Ps. 138,17
XVI

Mihi autem nimis

^interl.| valde

honorificati sunt

^interl.| quia sunt

amici tui Deus ¦ nimis

^interl.| ultra quam dici possit

confortatus est¹⁵ principatus eorum.

¹⁵ confortatus est Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] confirmati sunt Ps-G (R² F L), confortati sunt Ps-G (R* Q W Φ^V U G ²)

Numérotation du verset Ps. 138,18
XVII

Dinumerabo eos

^interl.| merito confortavi quia dinumerabo vel putas ne paucos bonos per eos natos esse dinumerabo eos qui sunt stelle et multiplicabuntur super Iudeos qui arena propter sterilitatem

^marg.| DINUMERABO. AUGUSTINUS. Quasi merito ego illos confortavi quia ego non aliquis homo dinumerabo eos quos in fide genuerunt. Et ipsi enumerati super arenam multiplicabuntur. Quasi tam innumerabiles nati sunt per illos qui per diem erraverunt quam innumerabilis est arena. Et dum ait dinumerabo ostendit quod Deo numerabiles sunt. Subdens vero super arenam ostendit nobis innumerabiles esse unde et in promissione dictum est Abrahe : Multiplicabo semen tuum sicut stellas celi et sicut arenam maris.

et super arenam

^interl.| tam innumerabiles nati sunt per illos qui per diem erraverunt

^interl.| nobis innumerabiles

multiplicabuntur ¦ exsurrexi

^interl.| hoc totum ideo quia

^interl.| a morte

et adhuc sum tecum.

^interl.| donec omnibus videar in iudicio

^marg.| ADHUC SUM TECUM. Sicut ante mortem quod putaverunt se tulisse Iudei. Vel adhuc id est ipsa morte quod non videtur de mortuo vel et si resurrectio sit signum deitatis tamen adhuc sum occultus pluribus tecum id est ut tu.

^marg.| AUGUSTINUS. Adhuc sum tecum. Nondum cum ipsis per notitiam quia nondum agnoscunt quia non mox post resurrectionem Christum agnoverunt. Vel toto hoc tempore tecum sum in occulto ad dexteram Patris antequam reveletur in ea claritate qua venturus est.

Numérotation du verset Ps. 138,19
XVIII

^interl.| id est quando

^interl.| tecum sum sed tamen adhuc patior ab hereticis in corpore meo

^interl.| in futuro

^interl.| cum per superbiam amittunt gratiam

occideris Deus peccatores¹⁶ :

¹⁶ occideris D30 Ω^P Rusch ] occiderit Ω^S

^interl.| hereticos qui fastu superbie ab aliis se dividunt

viri sanguinum¹⁷

¹⁷ viri Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] et praem. Ps-G (L I V), et virum Ps-G (F)

^interl.| dicens

^interl.| qui oderunt fratres

declinate a me.

Numérotation du verset Ps. 138,20
XIX

Quia dicitis¹⁸

¹⁸ dicitis Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] dices Ps-G (F), Ps-G (R I L)

^interl.| de preconibus meis

in cogitatione ¦

^interl.| quod peius est quam in ore

{t. 2 : Erfurt, f. 319vb ; facsim., p. 638b} accipiant¹⁹

¹⁹ accipiant Ps-G (I Φ^RP D) D30 * Ω Ω^P Ed1455 Rusch Ed1530 ] accipient D30 ² (super ras.) Ps-G

^interl.| vel : accipient

in vanitate

^interl.| non quidem in eternitate

civitates suas²⁰.

²⁰ suas Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] tuas Ps-G (F L Φ^RGV G* ^K* Clementina )

^interl.| populos suos

^marg.| SI OCCIDERIS. AUGUSTINUS. Quarta pars quomodo a malis non noceatur ei.

^marg.| AUGUSTINUS. Si occideris. Subdit quid interea patitur pro commixtione malorum in Ecclesia et per separationem hereticorum dicens : si occideris Deus etc. Ordo verborum. Si occideris Deus peccatores. Accipient occisi in vanitate. CIVITATES SUAS id est populos suos vanos qui inflatos nomine iustitie sequuntur unitate dirupta. Est autem occasio inflatis hereticis seducentibus populos separandi se et illos ab unitate quia mali ibi sunt id est in Ecclesia quibus nolunt misceri et sunt vere non modo boni quos infamant sed et certe mali et hac occasione se et alios corporaliter a bonis dividunt. Et etiam ideo quia movet bonos ut a malis se separent. Ideo interponit viri sanguinum declinate a me quoniam dices (alia littera) in cogitatione id est ideo seducunt in separatione propria vanos populos quia tu o Deus dices id est immittes in cogitatione iusti ut dicat malis. Viri sanguinum declinate a me id est mones bonos ut a malis se separent non corpore vel loco sed mente non aperte adhuc ne et bonos deserant sed puritate vite. Quod modo dicit Deus malis in cogitatione bonorum in iudicio dicet aperte : amen dico vobis non novi vos discedite a me.

Numérotation du verset Ps. 138,21
XX

Nonne qui oderunt te Domine oderam ¦ et super inimicos tuos tabescebam ?

^interl.| irascendo peccatis eorum

^interl.| zelo domus tue vidi insensatos et tabescebam

^marg.| NONNE QUI ODERUNT. Quasi si occideris nonne qui oderunt te oderam illos et ego occidam.

^marg.| AUGUSTINUS. Quasi heretici non intelligentes accusant in boniscommunionem malorum. Sed quid calumniantur dicit corpus Christi de commixtione malorum nonne qui oderunt. Quasi sacramentis malorum non factis communico. Et zelo domus tue super eos tabesco sed tamen perfecto odio id est iniquitates eorum odi non naturam quomodo ergo permixtione eorum contaminor.

^interl.| utique quia et

Numérotation du verset Ps. 138,22
XXI

Perfecto odio oderam illos ¦ inimici

^interl.| ipsi heretici

facti sunt mihi.

^interl.| non tantum Dei

Numérotation du verset Ps. 138,23
XXII

Proba me

^interl.| quam libere cuncta egerim

Deus²¹

²¹ Deus Ps-G D30 Ω^P] Domine Rusch cum Ps-α Ps-Moz Ps-Med

^interl.| tu quod non potest homo non hereticus

^marg.| PROBA ME DOMINE. AUGUSTINUS. Hucusque de hereticis et aliis eos sequentibus ab Ecclesia separatis nunc etiam agit de malis vel vitiis sibi coniunctis quos patitur Ecclesia et gemit.

^marg.| AUGUSTINUS. Quasi heretici se et alios separant ergo cum separatis occisis et suis sequacibus restent mali inseparati inter quos gemit Ecclesia quos et patitur. Quid autem proba me et scito cor hec conscientia est et spes filie regis intrinsecus que est inter filias ut lilium inter spinas quasi illi inimici tu vero Deus proba.

^interl.| pro id est

scito

^interl.| quia non consentio factis malorum

cor meum ¦ interroga me

^interl.| quasi questionibus interrogatus non potest negare que gesta sunt

et cognosce semitas meas.

^interl.| consilia et cogitationes

Numérotation du verset Ps. 138,24
XXIII

^interl.| ut quid

vide si via iniquitatis in me est ¦

^interl.| faciendo vel consentiendo si quid autem invenis in via mea quod displiceat quia via mea mortalis est tu deduc in via eterna que est Christus ubi nulla est iniquitas quia si quis pereat advocatum habemus apud Patrem Iesum

et deduc me

^interl.| me hominem ad dexteram tuam

in via eterna.

^interl.| id est per Verbum tibi coeternum

^interl.| Christus eternus est qui dixit^e : «Ego sum via».

^e Io. 14, 6.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 138), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_138)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 138

<26. Psalterium>

Psalmus 138