Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 44

Numérotation du verset Ps. 44,1

¶In finem

¶Codd. : (Ps. 44) D30 Ps-G, def. Ω^F

pro his qui¹ commutabuntur²

¹ qui] que V R Ps-α Ps-γ Ps-δ |

² commutabuntur] commotabuntur C I Amiatinus, comitabantur Ω^S |

filiis Chore

ad intellectum

canticum³ pro dilecto⁴.

³ canticum] canticis W, cantici Amiatinus |

⁴ ad... dilecto] om. C + propheta de Christo ad Ecclesiam dicit D30 | pro dilecto] pro delicto Φ^P, dilectae W |

Numérotation du verset Ps. 44,2 I

Eructavit⁵ cor meum

⁵ Eructavit plerique codd. et edd. ] Eructuavit Edmaior. (R F L M Φ^RU*)

verbum bonum ¦

dico ego opera⁶ mea regi.

⁶ opera] om. Ψ^B

Numérotation du verset Ps. 44,II

Lingua mea

calamus⁷ scribe ¦ velociter scribentis

⁷ calamus] calamo Φ^RG Ps-γ Ps-λ Ps-Moz C, colomo I*

Numérotation du verset Ps. 44,3 III

Speciosus forma

pre filiis hominum^† ⁸

⁸ <divisio.> hominum⁺ D30²

diffusa est gratia

in labiis tuis ¦ propterea

benedixit⁹ te

⁹ benedixit] unxit R² F* L* ; cf. Hieronymus, ep. 65, 9.1 : “in editione vulgata pro BENEDIXIT, UNXIT legimus, sed sciendum quod error scriptorum septuaginta translatoribus non debeat imputari”.

Deus in eternum.

Numérotation du verset Ps. 44,4 IV

Accingere

gladio tuo

super¹⁰ femur tuum¹¹ ¦

¹⁰ super] cerca L² cum Ps-R |

¹¹ tuum] om. Ps-R L² Ψ^B* Ps-H hebr. |

potentissime.

Numérotation du verset Ps. 44,5 V

Specie tua

et pulchritudine tua¹² ¦ intende

¹² Specie ... tua² R* F² L² Q* plerique codd. et edd. cum Ps-R ] speciem tuam et pulchritudinem tum L² cum Ps-R , + et Ps-G (R² F* I L* Q² W Φ^GVU K cum Septuaginta ) Ps-α Ps-γ Ps-δ ; Hieronymus, Ep. 65.11.1 ; 69.1.5

prospere¹³

¹³ prospere] et praem. R² F* L* Φ^RG cum Septuaginta Ps-α Ps-γ Ps-ζ Ps-Moz^C

procede

et regna.

Numérotation du verset Ps. 44,VI

Propter veritatem

et mansuetudinem

et iustitiam ¦ et deducet¹⁴ te

¹⁴ deducet] deducit R* F*

mirabiliter dextera tua.

Numérotation du verset Ps. 44,6 VII

Sagitte tue acute ¦

populi

sub te cadent in corde¹⁵ inimicorum regis.

¹⁵ corde plerique codd. ] corda Ps-R U² Ψ^B² V D Ω Ed1455 Clementina

Numérotation du verset Ps. 44,7 VIII

Sedes¹⁶ tua

¹⁶ Sedes plerique codd. et edd Sedis Ps-G ( C I M Q W U* K*)

Deus in seculum seculi ¦

virga directionis

virga regni tui.

Numérotation du verset Ps. 44,8 IX

Dilexisti iustitiam

et odisti

iniquitatem ¦

propterea unxit

Deus

Deus tuus

oleo

letitie

pre consortibus tuis.

Numérotation du verset Ps. 44,9 X

Myrrha

et gutta

et cassia¹⁷

¹⁷ cassia] casia R Q* Φ^RGP G² D edd. Cor2 (sec. hebr. et anti. require in fine Iob. [42, 14], alii multum antigeminant ‘s’ litteram)

a vestimentis tuis

a domibus

eburneis ¦

ex quibus

delectaverunt te

Numérotation du verset Ps. 44,10

filie regum

in honore tuo.

Numérotation du verset Ps. 44,XI

Astitit¹⁸ regina

¹⁸ Astitit plerique codd. et edd. R* F* C I*] Adstetit Ps-G

a dextris tuis

in vestitu

deaurato ¦

circumdata varietate.

Numérotation du verset Ps. 44,11 XII

Audi

filia

et vide

et inclina aurem tuam ¦

et obliviscere

populum tuum

et domum

patris tui.

Numérotation du verset Ps. 44,12 XIII

Et concupiscet rex decorem tuum ¦

quoniam

ipse est

dominus Deus¹⁹* tuus

¹⁹ deus Ps-R R² C I L² Q² U G² K Ψ^B² V D D30 P10525 Ω Ω^VEd1455 Clementina] om. Ps-G (R* F) Cor2 (hebr. et anti. et grecus non interponunt DEUS )

et adorabunt²⁰

²⁰ adorabunt] adora C I, cf. hebr. Septuaginta (codd. lucian.) Ps-H

eum.

Numérotation du verset Ps. 44,13 XIV

Et²¹

²¹ Et F C plerique codd. et edd om. R* L²

filie²² Tyri in muneribus ¦

²² filie Septuaginta Ps-R plerique codd. et edd. ] filia R cum hebr. Ps6H

vultum tuum

deprecabuntur omnes²³* divites plebis.

²³ omnes Ps-R K² V D* Ω Ω^V D30 P10525 Ed1455 Rusch Clementina ] omnis L², om. Ps-G Cor2 (grecus et Remigius et hebr. et anti. et Hieronymus non habent OMNES)

Numérotation du verset Ps. 44,14 XV

Omnis gloria

eius filie regis ab intus

in fimbriis aureis ¦

Numérotation du verset Ps. 44,15

circumamicta

varietatibus.²⁴

²⁴ varietatibus] varietate KPs-R, cf. supra v. 10.

Numérotation du verset Ps. 44,XVI

Adducentur regi

virgines

post eam ¦

proxime

eius

afferentur²⁵

²⁵ afferentur] auferentur Ω^M Ω^V

tibi.

Numérotation du verset Ps. 44,16 XVII

Afferentur²⁶ in letitia

²⁶ Afferentur] Offerentur Ω^M Ed1455 , Auferentur Ω^V

et exultatione ¦ adducentur

in templum regis.

Numérotation du verset Ps. 44,17 XVIII

Pro patribus tuis

nati sunt tibi filii ¦ constitues eos principes super omnem terram.

Numérotation du verset Ps. 44,18 XIX

Memores erunt²⁷*

²⁷ Memores erunt Q² Ψ^B² D D30 P10525 Ω Ω^V Clementina ] Memor ero Septuaginta Ps-R Q* Ψ^B* Rusch Weber Cor2 (hebr. et anti. et grecus et Hieronymus non habent MEMORES ERUNT nec habent DOMINE que omnia de cantu et versiculis apostolorum sumpta sunt)

nominis tui Domine²⁸ ¦ in omni generatione et generationem²⁹*.

²⁸ Domine Q² Ψ^B² Ω^S Ω^X (al. m. marg. p. corr.) Ω^V Ed1455 Rusch Ed1530] om. D30 Ω ^M Ω^X P10525 Cor2 (vide supra) Clementina Ps-G |

²⁹ generationem Φ^PΨ^B V D30 Ω^SΩ^V P10525 Clementina ] generatione Rusch Ps-G |

Numérotation du verset Ps. 44,XX

Propterea populi confitebuntur tibi ¦

in eternum

et in seculum seculi.

Psalmus 44

^prol.| {t. 2 : Erfurt, f. 254vb ; facsim., p. 508b}

Numérotation du verset Ps. 44,1

¶^AIn finem

^A ¶Codd. : (Ps. 44) D30 P10525 Ω^V Ps-G, def. Ω^F

^interl.| consummationem eterne beatitudinis vel Christum

^marg.| IN FINEM etc. AUGUSTINUS. Epithalamium id est laus thalami. Canticum pro commutandis et pro dilecto id est pro sponsa et sponso scribitur filiis Chore ut venerentur. Hic enim describitur per quem commutabuntur quia laus sponsi et sponse hic cantatur.

pro his qui¹ commutabuntur²

¹ qui] que V R Ps-α Ps-γ Ps-δ

² commutabuntur] commotabuntur C I Amiatinus, comitabantur Ω^S

^interl.| de veteri homine in novum

filiis Chore

^interl.| psalmus hic scriptus est

ad intellectum

^interl.| Christi

^interl.| tanti mysterii tanti decoris

^interl.| scilicet coniunctionis Christi et Ecclesie

canticum³ pro dilecto⁴.

³ canticum] canticis W, cantici Amiatinus

⁴ ad... dilecto] om. C + propheta de Christo ad Ecclesiam dicit D30 | pro dilecto] pro delicto Φ^P, dilectae W

^interl.| Christo

^interl.| de quo : «Hic est Filius meus dilectus».

^marg.| CASSIODORUS. Propheta preconia Dei se eructaturum promittit.

Numérotation du verset Ps. 44,2
I

{t. 2 : Erfurt, f. 254vb ; facsim., p. 508b} Eructavit⁵ cor meum

⁵ Eructavit plerique codd. et edd. ] Eructuavit Edmaior. (R F L M Φ^RU*)

^interl.| secundum divinam naturam

^interl.| quasi de pleno

^interl.| mens intus plena

^marg.| ERUCTAVIT. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Intus enim satur propheta laudem eructat licet quidam magis superstitiose quam vere non considerantes textum ex persona Patris hec arbitrantur intelligi. Sic Eructavit ex plenitudine mea et secreta essentia genui Verbum per quem notus dico id est dispono omnia et per eum loquor et hoc est lingua mea et hic est calamus mei scribe ut scriba nihil sine calamo et calamus sine scriba sic cooperantur Pater et Filius.

^marg.| COR MEUM ERUCTAVIT. Quasi non extrinseco coniugio genui sed de corde sicut homo generat consilium de corde antequam sit quod facturus est. Consilium vero Patris est Verbum.

verbum bonum ¦

^interl.| Filium Dei qui solus bonus

^marg.| BONUM. Quo omnia bona facta sunt.

dico ego opera⁶ mea regi.

⁶ opera] om. Ψ^B

^interl.| hunc psalmum hanc enim predicationem quam mente acceperat regi dicere gestiebat

^marg.| DICO id est Verbum profero idem hic quod prius sed in ipso Verbo omnia opera Dei esse dicit unde quod factum est in ipso vita erat ut nihil sit in opere quod non prius fuit in consilio. De hoc dicitur^a : «Semel locutus est Deus».

^a Ps. 61, 12.

Numérotation du verset Ps. 44,II

Lingua mea

^interl.| ne cum aliquid putes a se dicere calamo se comparat a Spiritu enim Sancto regitur

calamus⁷ scribe ¦ velociter scribentis

⁷ calamus] calamo Φ^RG Ps-γ Ps-λ Ps-Moz ^C, colomo I*

^interl.| dixit et facta sunt omnia

^marg.| VELOCITER. Virtus prophetie que non sub cruciatu humano cogitat quod de arcano divinitatis aliis divulgat.

^marg.| CALAMUS. Non sono qui transit comparat Verbum sed scripto quod manet. Vel velociter quia non aliud post aliud sed omnia simul in uno Verbo eterno.

Numérotation du verset Ps. 44,3
III

Speciosus forma

^interl.| secundum humanam naturam

^interl.| immunis a peccato

pre filiis hominum^† ⁸

⁸ <divisio.> hominum⁺ D30²

^interl.| AUGUSTINUS. HIERONYMUS. cum ipse homo non est tamen ut quilibet homo et ideo ut eum in suo genere commendaret non ait hic pre angelis

^interl.| et

diffusa est gratia

^interl.| AUGUSTINUS. lex per Moysen gratia per Christum que peccata solvit

in labiis tuis ¦ propterea

^interl.| AUGUSTINUS. propter gratiam qua regnum celorum datur cum olim terra

benedixit⁹ te

⁹ benedixit] unxit R² F* L* ; cf. Hieronymus, ep. 65, 9.1 : “in editione vulgata pro benedixit, unxit legimus, sed sciendum quod error scriptorum septuaginta translatoribus non debeat imputari”.

^interl.| hominem

^marg.| BENEDIXIT. CASSIODORUS. Priora dixit propheta ex persona Dei hec ex sua vel omnia ex se. Vel eructat verbum qui dicit Deo hymnum.

^marg.| DICO OPERA. AUGUSTINUS. ad laudem eius qui ex eo.

^marg.| LINGUA CALAMUS quia quod dico est scribo. Vel velociter quia cito ventura que scribo. CASSIODORUS. In labiis quia eo loquente mundus gratiam reconciliationis accepit.

^marg.| SPECIOSUS FORMA. CASSIODORUS. Incipit de laude sponsi prius a forma.

Deus in eternum.

^interl.| dando tibi regnum cuius regni non erit finis

Numérotation du verset Ps. 44,4
IV

Accingere

^interl.| a similitudine pugnaturi

^marg.| ACCINGERE. CASSIODORUS. Hic laudat eum a potestate et tu talis accingere.

gladio tuo

^interl.| AUGUSTINUS. quo dividit filium a patre nurum a socru id est Verbo Dei quo et hostes stravit

super¹⁰ femur tuum¹¹ ¦

¹⁰ super] cerca L² cum Ps-R

¹¹ tuum] om. Ps-R L² Ψ^B* Ps-H hebr.

^interl.| carnem

potentissime.

^interl.| CASSIODORUS. ut secundum carnem venerandum habeas

Numérotation du verset Ps. 44,5
V

Specie tua

^interl.| AUGUSTINUS. id est iustitia ut pro eodem accipiantur

^interl.| et accinctus intende

et pulchritudine tua¹² ¦ intende

^interl.| hominem pereuntem miseratus respice

^marg.| SPECIE TUA ET PULCHRITUDINE. CASSIODODRUS. Species ad humanitatem in qua mundo apparuit. Pulchritudo ad deitatem qua omnia decora.

^marg.| INTENDE. Hominem pereuntem miseratus respice.

prospere¹³

¹³ prospere] et praem. R² F* L* Φ^RG cum Septuaginta Ps-α Ps-γ Ps-ζ Ps-Moz^C

^interl.| AUGUSTINUS. ut regnes per fidem in gentibus quod iam factum est

^marg.| PROSPERE id est liberans homines.

procede

PROCEDE de utero virginis ut sponsus vel ab his victis ad alios vincendos.

et regna.

Numérotation du verset Ps. 44,VI

Propter veritatem

^interl.| quia implete sunt promissiones

^marg.| REGNA. In fide hominum tuam potentiam ostende qui semper regnavisti. Et per hoc quia et per te et per tuos veritatem doces qua falsitatem nostram destruis. Et quia mansuetus ferendo malos ut quando pro inimicis oravit sic et sui. Et quia iustitiam vite ostendit. Et quia deducet te inoffense per cursum totius vite vel de populo ad populum.

et mansuetudinem

^interl.| qua passi sunt martyres unde regnum crevit ut et ipse prior passus est

et iustitiam ¦ et deducet¹⁴ te

¹⁴ deducet] deducit R* F*

^interl.| AUGUSTINUS. quia veniet ut iudicet secundum opera uniuscuiusque

mirabiliter dextera tua.

^interl.| potentia Verbi

^marg.| MIRABILITER quia omnes mirabuntur vel quia miracula faciet.

^interl.| et

Numérotation du verset Ps. 44,6
VII

Sagitte {t. 2 : Erfurt, f. 255ra ; facsim., p. 509ª} tue acute ¦

^interl.| CASSIODORUS. verba que corda penetrant et velociter quo vult perveniunt et longe diriguntur supra gladius positus est qui prope ferit et sic incomprehensibilis potentia Christi ostenditur

populi

^interl.| per eas vulnerati

sub te cadent in corde¹⁵ inimicorum regis.

¹⁵ corde plerique codd. ] corda Ps-R U² Ψ^B² V D Ω Ed1455 Clementina

^interl.| AUGUSTINUS. ubi se erigebant contra Christum ibi cadunt ante eum

^marg.| POPULI etc. INIMICORUM REGIS. AUGUSTINUS. Id est multi de suis inimicis supponent se tibi et hoc ratione vel voluntate hoc est quod titulus dixit pro his qui commutabuntur ex filiis Chore.

^marg.| IN CORDA INIMICORUM REGIS. CASSIODORUS. Id est inimicorum tuorum ut sint amici sicut Saulus.

Numérotation du verset Ps. 44,7
VIII

Sedes¹⁶ tua

¹⁶ Sedes plerique codd. et edd Sedis Ps-G ( C I M Q W U* K*)

^interl.| REMIGIUS. id est iudiciaria et regalis potestas

^marg.| SEDES TUA. CASSIODORUS. Hic a iudicio sedes ad iudicium pertinet.

Deus in seculum seculi ¦

^interl.| CASSIODORUS. quicquid constituit non mutatur

^interl.| quod te decet

virga directionis

^interl.| AUGUSTINUS. que distortos dirigit

virga regni tui.

^interl.| gubernatio

^interl.| sceptrum

^interl.| vere directionis quia

^marg.| VIRGA. CASSIODORUS. Regula divine equitatis que vere recta et numquam curvatur hec iustos regit iniquos percutit.

^marg.| AUGUSTINUS. Nemo sibi multum de misericordia presumat blandiatur quia virga directionis si alios regit alios conterit regit spirituales conterit carnales.

Numérotation du verset Ps. 44,8
IX

Dilexisti iustitiam

^interl.| non solum iustus in te sed etiam in aliis diligis iustitiam

^marg.| DILEXISTI. AUGUSTINUS. Vel quia dilexi<isti> iustitiam et odi<isti niquitatem> reddita sunt hec premia. Fecit te regem dando «nomen quod est super omne nomen» ^b.

^b Phil. 2, 9 .

et odisti

^interl.| aliter non perfecte diligitur iustitia

iniquitatem ¦

^interl.| non homines

^marg.| ET ODISTI INIQUITATEM. Si homo iniquitatem in se odit cum Deo facit odit Deus iniquitatem oderis et tu.

propterea unxit

^interl.| ut diligeres iustitiam et odires iniquitatem

^interl.| quia homo Deus

^interl.| secundum hominem regem et sacerdotem significat

Deus

^interl.| o

Deus tuus

^interl.| Pater

^marg.| O DEUS DEUS. AUGUSTINUS. Bis ponitur in greco aperte alter vocativus alter nominativus. Iste unctus est ille lapis quem Iacob unxit.

oleo

^interl.| spirituali

letitie

^interl.| pro puritate conscientie et plenitudine gratie

pre consortibus tuis.

^interl.| apostolis et aliis in quos ab eo unctio gratie efflueret

Numérotation du verset Ps. 44,9
X

Myrrha

^interl.| mortificatio carnis

et gutta

^interl.| boni odores virtutum his aromatibus signantur unde Christi bonus odor sumus

et cassia¹⁷

¹⁷ cassia] casia R Q* Φ^RGP G² D edd. Cor2 (sec. hebr. et anti. require in fine Iob. [42, 14], alii multum antigeminant ‘s’ litteram)

^interl.| humilitas

^interl.| fides

^marg.| MYRRHA ET GUTTA. CASSIODORUS. Hic laudat propheta sponsum ab uxore et ornatu primo ab ornatu.

^marg.| AUGUSTINUS. Myrrha et gutta . Odores bene adhibentur nuptialis thalamo. Gutta que et ammoniaca. Cassia que et fistula id est diversa virtutum odoramenta. Myrrha est carnis amaritudo que pellit vermes malorum desideriorum et male conscientie et servat a putredine vitiorum. Gutta pellit omnes inflaturas et tumores id est humilitas que curat duritias cordium ita diriciam cordium predicatio Christi. Cassia in aquosis nascitur et crescit in immensum et reddit odorem fides que per baptismum crescit vestis a qua hec fluunt Ecclesia quam sanguine abluit a macula extendit in cruce a ruga duplicitatis. Vel vestis qua celatur deitas corpus Christi ab hoc venit myrrha quia mortuus pro omnibus. Gutta quia duritiam cordium predicatione resolvit. Cassia id est redemptio per aquam baptismi.

a vestimentis tuis

^interl.| spirabunt aliis per exemplum

a domibus

^interl.| ab Ecclesia

^interl.| AUGUSTINUS. cordibus sanctorum quibus inhabitat Deus

eburneis ¦

^interl.| AUGUSTINUS. propter castitatem vel virtutum decorem

^marg.| EBURNEIS. HIERONYMUS. In ebore castitas quod prius obscurum serris et limis lucidum fit ita sancti perfectiones et attritiones diversorum suppliciorum elimati virtutum varietate fiunt lucidi.

ex quibus

^interl.| odoramentis

delectaverunt te

Numérotation du verset Ps. 44,10

filie regum

^interl.| qui primus frater

^marg.| VEL REGUM. AUGUSTINUS. Terrenorum non curantes honorem patrum sed Christi. Vel regum id est apostolorum in lege scriptum est. Si mortuus fuerit frater accipiat uxorem frater eius et suscitet semen non sibi sed fratri suo et habeat natus nomen defuncti id est Christi crucifixi. Nam a Christo christiani fideles dicuntur non a Petro petrini vel a Paulo paulini qui tamen defuncto Christo tamquam fratres sponsam eius id est Ecclesiam regendam et ad semen excitandum susceperunt.

in honore tuo.

^interl.| id est Christi

Numérotation du verset Ps. 44,XI

Astitit¹⁸ regina

¹⁸ Astitit plerique codd. et edd. R* F* C I*] Adstetit Ps-G

^interl.| que sub lege regit

^interl.| sponsa Ecclesia

^marg.| ASTITIT REGINA. CASSIODORUS. Hic ab uxore commendat sponsum.

a dextris tuis

^interl.| que a sinistris non est regina sed ancilla

^interl.| in eternis spe

in vestitu

^interl.| CASSIODORUS. bonorum operum

deaurato ¦

^interl.| CASSIODORUS. non aureo ne sola sit caritas sed et cetera que caritas ornat

^interl.| AUGUSTINUS. doctrina sapientie omnibus linguis variata et tamen vestis catholice doctrine una est

circumdata varietate.

^interl.| meritorum

^marg.| VARIETATE. CASSIODORUS. Et si sit unitas in caritate tamen auro id est doctrina apostolorum cocco martyrum gemmis virginum purpura penitentium ornatur.

Numérotation du verset Ps. 44,11
XII

Audi

^interl.| et o regina

filia

^interl.| mea predicatione genita

^marg.| AUDI FILIA. CASSIODORUS. Laus sponse submissior sed quadruplex a forma a gloria ab adolescentulis a prole.

^marg.| AUGUSTINUS. Audi filia . Alloquitus propheta reginam tamquam unus de patribus. Iudei viderunt et occiderunt, tu audi evangelium et credendo videbis Deum hic per imaginem in futuro per speciem. Vel audi prophetias que incarnationem predixerunt et vide impletas.

et vide

^interl.| Deum ipsum

et inclina aurem tuam ¦

^interl.| parum est audire nisi humiliter audieris

et obliviscere

^interl.| ritus legis vel idolatrie per quos servis regi Babylonie

populum tuum

^interl.| AUGUSTINUS. Babylonie unde crevit Ecclesia

et domum

^interl.| Babyloniam que est contra Hierusalem

^interl.| conversationem et consortium

patris {t. 2 : Erfurt, f. 255rb ; facsim., p. 509b} tui.

^interl.| diaboli

Numérotation du verset Ps. 44,12
XIII

Et concupiscet rex decorem tuum ¦

^interl.| quem ipse fecit in te

^interl.| quod est magnum

^marg.| ET CONCUPISCET. CASSIODORUS. Hic laudat eam a forma.

quoniam

^interl.| non qualiscumque rex

ipse est

^interl.| non prior pater scilicet diabolus

dominus Deus¹⁹* tuus

¹⁹ deus Ps-R R² C I L² Q² U G² K Ψ^B² V D D30 P10525 Ω Ω^VEd1455 Clementina] om. Ps-G (R* F) Cor2 (hebr. et anti. et grecus non interponunt deus )

^interl.| non modo sponsus

et adorabunt²⁰

²⁰ adorabunt] adora C I, cf. hebr. Septuaginta (codd. lucian.) Ps-H

^interl.| omnes populi de quibus facta es

eum.

^interl.| regem tuum

Numérotation du verset Ps. 44,13
XIV

Et²¹

²¹ Et F C plerique codd. et edd om. R* L²

^interl.| etiam

filie²² Tyri in muneribus ¦

²² filie Septuaginta Ps-R plerique codd. et edd. ] filia R cum hebr. Ps6H

^interl.| AUGUSTINUS. quia vult ut in celo thesaurizemus et largiendo temporalia

^marg.| TYRI. CASSIODORUS. Per Tyrum vicinam Iudee gentes designat unde mulier Chananea Ecclesie figura.

^marg.| CASSIODORUS. Tyrii gentium a parte totum.

^marg.| IN MUNERIBUS. AUGUSTINUS. ut se offerant vel eleemosynas faciant.

^marg.| FILIE TYRI scilicet omnes divites plebis nobiles sapientes et huiusmodi. Vel filie Tyri id est angustie scilicet peccatorum gentes #scilicet que sunt in angustia peccatorum.

vultum tuum

^interl.| vultus Ecclesie prodest eleemosynas facientibus ne extra positi faciant ut sit gloria Dei non sua

^interl.| conformitatem

deprecabuntur omnes²³* divites plebis.

²³ omnes Ps-R K² V D* Ω Ω^V D30 P10525 Ed1455 Rusch Clementina ] omnis L², om. Ps-G Cor2 (grecus et Remigius et hebr. et anti. et Hieronymus non habent omnes)

^interl.| he sunt filie Tyri

Numérotation du verset Ps. 44,14
XV

Omnis gloria

^interl.| concupiscet rex decorem tuum qui non est nisi intus

^marg.| OMNIS GLORIA. CASSIODORUS. A gloria sponse ut supra a potestate sponsi.

eius filie regis ab intus

^interl.| AUGUSTINUS. in conscientia

^marg.| AB INTUS. AUGUSTINUS. vel intrinsecus. AUGUSTINUS. sit ergo eleemosyna in occulta ubi Deus videt. Vel non in circumcisione manu facta sicut in veteri lege sed in spiritualibus.

in fimbriis aureis ¦

^interl.| in doctinasapientie

^interl.| in fine seculi vel cuiusque hominis quando perfecta erit caritas

^marg.| FIMBRIE. CASSIODORUS. Finis vestis significat finem mundi vel hominis. AUREIS non deauratis ut supra sed aureis quia in fine tota perfecti est ubi caritas invenitur plena.

Numérotation du verset Ps. 44,15

circumamicta

^interl.| que est regina

varietatibus.²⁴

²⁴ varietatibus] varietate KPs-R, cf. supra v. 10.

^interl.| CASSIODORUS. varieta linguarum decus doctrine sed non prodest nisi sit intus gloria

^interl.| virtutum vel gentium

Numérotation du verset Ps. 44,XVI

Adducentur regi

^interl.| CASSIODORUS. gratia Dei non enim a se

^marg.| ADDUCENTUR. CASSIODORUS. Hic laudatur sponsa ab amicabus ut supra a iudicio. CASSIODORUS. Adducentur opportuna predicatione.

virgines

^interl.| CASSIODORUS. pudice mentes

post eam ¦

^interl.| primam

^marg.| POST EAM. CASSIODORUS. Prius unitas dicitur post enumeratio partium est distincta cum dicitur virgines et proxime.

proxime

^interl.| CASSIODORUS. non aliene ab ea sed ad eam pertinentes

^interl.| vidue caste que gradu secundo

eius

^interl.| regine

afferentur²⁵

²⁵ afferentur] auferentur Ω^M Ω^V

^interl.| ministeriis angelorum

^marg.| AFFERENTUR. CASSIODORUS. Importuna predicatione conversi vel adducentur virgines ut robusti afferentur proxime imbecilitate fatigati.

tibi.

^interl.| o rex

Numérotation du verset Ps. 44,16
XVII

Afferentur²⁶ in letitia

²⁶ Afferentur] Offerentur Ω^M Ed1455 , Auferentur Ω^V

^interl.| CASSIODORUS. quia sexus ille fragilia vicit graves passiones corporis

et exultatione ¦ adducentur

^interl.| CASSIODORUS. non solum ad conspectum sed in penetrabilibus regum id est Hierusalem futuram

^interl.| tamquam vivi lapides

in templum regis.

^interl.| AUGUSTINUS. in Ecclesiam presentem

^interl.| adducentur nam

^marg.| IN TEMPLUM. AUGUSTINUS. Quia sunt et heretice virgines eextra templul cuius iunctura est caritas.

Numérotation du verset Ps. 44,17
XVIII

Pro patribus tuis

^interl.| AUGUSTINUS. pro apostolis episcopi quos Ecclesia genuit et in sede patrum constituit

^marg.| PRO PATRIBUS. CASSIODORUS. Quanto incremento perfecerit in prole.

^marg.| CASSIODORUS. Vel pro antiquis patribus idolorum cultoribus nati sunt apostoli principes predicationis.

^marg.| AUGUSTINUS. vel post prophetas apostoli post apostolos alii.

^marg.| Cantatur hic psalmus de festo beate Marie Virginis quia que de Ecclesia generali hic dicuntur ad Mariam specialiter referri possunt. Cantatur etiam pro virginibus quia ibi dicitur adducentur regi virgines . Et pro apostolis quia ibi dicitur nati sunt tibi filii . Item de nativitate Domini quia ibi agitur de laude sponsi et sponse et de nuptiis Christi et Ecclesie quarum desponsatio facta est in Verbi incarnatione.

nati sunt tibi filii ¦ constitues eos principes super omnem terram.

^interl.| non in uno loco Ecclesia

Numérotation du verset Ps. 44,18
XIX

Memores erunt²⁷*

²⁷ Memores erunt Q² Ψ^B² D D30 P10525 Ω Ω^V Clementina ] Memor ero Septuaginta Ps-R Q* Ψ^B* Rusch Weber Cor2 (hebr. et anti. et grecus et Hieronymus non habent memores erunt nec habent domine que omnia de cantu et versiculis apostolorum sumpta sunt)

^interl.| CASSIODORUS. id est populus christianus qui in²⁸ eorum predicationibus per omnes successiones perseverat

²⁸ in] iu cacogr. Rusch (facsim. Albanegru Erfurt Giessen)

^interl.| vel memores erunt principes super omnem terram^c

^c “Constitues eos principes super omnem terram. Memores erunt nominis tui Domine” : Corpus antiphonalium officii (n° 1902, 6330, 6331 : commune apostolorum).

nominis tui Domine²⁹ ¦ in omni generatione et generationem³⁰*.

²⁹ Domine Q² Ψ^B² Ω^S Ω^X (al. m. marg. p. corr.) Ω^V Ed1455 Rusch Ed1530] om. D30 Ω ^M Ω^X P10525 Cor2 (vide supra) Clementina Ps-G

³⁰ generationem Φ^PΨ^B V D30 Ω^SΩ^V P10525 Clementina ] generatione Rusch Ps-G

Numérotation du verset Ps. 44,XX

Propterea populi confitebuntur tibi ¦

^interl.| AUGUSTINUS. una confessione

^interl.| AUGUSTINUS. Hec confessio unitatis valet.

{t. 2 : Erfurt, f. 255va ; facsim., p. 510ª} in eternum

^interl.| presentis seculi

et in seculum seculi.

^interl.| in futuro

^interl.| ubi eterna laus

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 44), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_44)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 44

<26. Psalterium>

Psalmus 44