Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 34

Numérotation du verset Ps. 34,1

¶ In finem

¶Codd. : (Ps. 34) D30 Ω ^M Ω ^F Ω^P Ω^SΩ^X P15205 P 3 P10489 ω 1 Rusch Ps-G

psalmus ipsi David¹.

¹ ipsi David Ω^S Ω^X P15205 P 3] David Ω ^F P15205 ² Rusch, Huic David D14 Ps-G , Huic David exprobratio cum Dei dictione D30 ; om. Ω ^M P10489 ω 1

Numérotation du verset Ps. 34,I

Iudica² Domine

² iudica Ω^X] + me P10489 ( lapsus )

nocentes me ¦

expugna

impugnantes me.³

³ impugnantes plerique codd. Ps-G (M² Q² G² Ψ^B2 V²) D30 Ω P15205 P10489 ω 1 Rusch cum Ps-R ] expugnantes Ps-G (F M Q WΦ^RGVU G Ψ^B) cum Ps-α Ps- γ

Numérotation du verset Ps. 34,2 II

Apprehende

arma et scutum ¦

et exsurge

in adiutorium mihi.

Numérotation du verset Ps. 34,3 III

Effunde frameam

et conclude

adversus eos

qui persequuntur me ¦ dic

anime mee salus tua

ego sum.

Numérotation du verset Ps. 34,4 IV

Confundantur

et revereantur⁴ ¦

⁴ revereantur Ps-G D30 Ω Corsiniana40E15 T5 ω¹ Rusch ] + simul P15205 P10489

querentes⁵ animam meam.

⁵ querentes Ps-G D30 Ω ^M Ω ^FX Corsiniana40E15 T5 P15205 P10489 ω¹] qui querunt Ω^S

Numérotation du verset Ps. 34,V

Avertantur

retrorsum et confundantur ¦ cogitantes mihi mala.

Numérotation du verset Ps. 34,5 VI

Fiant

tamquam pulvis ante faciem venti ¦

et angelus

Domini coartans eos.

Numérotation du verset Ps. 34,6 VII

Fiat

via

illorum⁶ tenebre

⁶ illorum] eorum Ω ^F

et lubricum ¦

et angelus Domini

persequens eos.

Numérotation du verset Ps. 34,7 VIII

Quoniam

gratis

absconderunt

mihi

interitum laquei sui ¦ ⁷

⁷ interitum Ps-G D14² D30 Ω ^M Ω^X ω 1 Rusch ] in interitu Ω ^F Ω^S Ω^X* P10489 , in interitum Ps-G (F Q² Φ^R*GVP Ψ^B*) D14 * P15205

supervacue

exprobraverunt

animam meam. ⁸

⁸ <divisio.> michi… sui ¦ Ω ^M Ω ^F Ω^X ω 1] michi ¦… sui Ω^S

Numérotation du verset Ps. 34,8 IX

Veniat illi⁹

⁹ illi D30 Ω P15205 P10489 Ps-G (K)] illis ω¹ Ps-G (K² Ψ^B) cum LXX Ps-R

laqueus

quem ignorat^† ¹⁰ et captio

¹⁰ ignorat D30 Ω P15205 P10489 Ps-G ] ignorant ω¹ L K² cum LXX Ps-R

quam abscondit¹¹

¹¹ abscondit Ω P15205 ? P10489 Ps-G ] absconderunt ω¹ L* K² cum LXX

apprehendat eum¹² ¦

¹² apprehendat eum D14 D30 Ω Ω ^F P10489 Ps-G ] apprehendat eos L K² ω 1 P15205 cum LXX Ps-R , comprehendat eum Ps-G

et in laqueo¹³*

¹³ laqueo Ps-G (R F C I Q* W Φ^G*P*) D14 * Ω ^F Ω^SΩ^P Ω^X] laqueum Ps-G * ( plerique codd. et edd. ) D14 ² D30 Ω ^M P15205 P 3 P10489 ω 1 Rusch

cadat¹⁴ in ipso¹⁵*. ¹⁶

¹⁴ cadat Ω ^F Ω^SΩ^X ω 1 P 3 P10489 Ps-G] cadent ω 1*, cadant ω 1² P15205 |

¹⁵ ipso Ps-G D14 D30 Ω ^F Ω^S Ω^X ω 1 Cor2 ] corr . (cf. infra), ipsum Ps-G (L M U V D ΨB²) Ω ^M P15205 P 3 P10489 Cor2 ( P15554 V3466 T402 : Require Ex. 8, 24°. Sic modus dicendi variatur cum aliqua significantia. Alii habent in ipsum, hoc est : utrumque in acusativo ; grecus : utrumque secundum ablativum, hoc est per dativum) Ed1530 Clementina , idipsum Rusch cum Ps-R |

¹⁶ <divisio.> ignorarat⁺... eum ¦ D30 , ignorant ⁺… eos ¦ ω 1] ignorat ¦… eum ¦ Ω ^MS, ignorat ¦… eum Ω ^F, ignorat... eum ¦ Ω^X, ignorat ¦… eos P15205 |

Numérotation du verset Ps. 34,9 X

Anima autem mea

exultabit

in Domino ¦

et¹⁷ delectabitur

¹⁷ et D14 Ω Ω ^F P15205 P10489 ω¹ Rusch ] om. Ps-G

super¹⁸ salutari suo.

¹⁸ super Ω P10489 ω¹ Ps-G ] in P15205* (sec. m. Glosæ corr.)

Numérotation du verset Ps. 34,10 XI

Omnia ossa mea¹⁹

¹⁹ mea] om. C*

dicent ¦ Domine quis²⁰ similis

²⁰ quis] qui R

tui²¹ ?

²¹ tui Ps-G (nonnulli codd. et edd.) D14² D30 Ps-R ] tibi Ps-G (L) D14* Ed1455 Ed1530 Clementina cum Ps-Med. (+Clm343) Ps-R

Numérotation du verset Ps. 34,XII

Eripiens

inopem

de manu fortiorum²² eius ¦

²² fortiorum Ps-G * (R F) ] fortioris Ps-G (C I L)

egenum²³ et pauperem a diripientibus²⁴ eum.

²³ egenum] et praem. C (ut vid.) I cum hebr. LXX Ps-α Ps-β Ps-γ Ps-δ Ps-ε Ps-Moz Ps-H |

²⁴ diripientibus] rapientibus L cum Ps-R |

Numérotation du verset Ps. 34,11 XIII

Surgentes testes

iniqui ¦

que²⁵ ignorabam

²⁵ que Ω P10489 ω¹ Ps-G ] qui P15205

interrogabant me.

Numérotation du verset Ps. 34,12 XIV

Retribuebant mihi

mala pro bonis ¦ sterilitatem

anime mee.²⁶

²⁶ <divisio.> XII+XIII ¦ ¦ XIV D14

Numérotation du verset Ps. 34,13 XV

Ego autem cum mihi

molesti essent ¦ induebar cilicio.

Numérotation du verset Ps. 34,XVI

Humiliabam

in ieiunio animam meam ¦ et oratio mea

in sinu

meo²⁷

²⁷ sinu meo Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D14 D30 Ω ^F Ω ω¹ P15205 P10489 Cor2 Rusch ] sinum meum Ps-G (R F C I)

convertetur.

Numérotation du verset Ps. 34,14 XVII

Quasi proximum

quasi²⁸* fratrem nostrum sic complacebam ¦

²⁸ quasi D14 D30 Ω ^MS P10489 ω¹ Ps-G ] et praem. Ω ^F Ω^X P15205 Rusch Ed1530 Clementina

quasi

lugens et contristatus sic humiliabar. ²⁹

²⁹ <divisio.> nostrum sic complacebam ¦ D30 Ω ^F ω 1] nostrum ¦ sic complacebam Ω^S

Numérotation du verset Ps. 34,15 XVIII

Et adversum³⁰ me letati sunt

³⁰ adversum Ps-G D30 Ω^F Ω^SX P10489 ω 1 Rusch ] adversus Ps-G (L Φ^RGV) D14 Ω^M

et convenerunt ¦

congregata³¹ sunt

³¹ congregata] congregati Ω^X*

super me flagella et ignoravi.

Numérotation du verset Ps. 34,16 XIX

Dissipati sunt

nec compuncti^† temptaverunt me

subsannaverunt me³²

³² me¹ D14² D30 Ω ^F Ω^S Rusch Ps-G ] om. D14* | me² Ps-G D30 Rusch ] om. D14 Ω^S*

subsannatione ¦ frenduerunt super me

dentibus suis. ³³

³³ <divisio.> sunt ’ nec compuncti ⁺ D30 ω 1] sunt nec compuncti ¦ … Ω^MFS, sunt compuncti... me ¦... subsanatione Ω^P

Numérotation du verset Ps. 34,17 XX

Domine

quando respicies ¦

restitue

animam meam a malignitate eorum’ a leonibus

unicam meam. ³⁴

³⁴ <divisio.> respicies ¦ … meam… eorum ’ D30 ω 1 ] respicies… meam ¦… eorum Ω ^F P15205 ; respicies ’… meam… eorum ¦ Ω (respicies… Ω ^MX), respicies... eorum ¦ Ω^P

Numérotation du verset Ps. 34,18 XXI

Confitebor tibi in Ecclesia

magna ¦

in populo

gravi laudabo te.

Numérotation du verset Ps. 34,19 XXII

Non supergaudeant mihi

qui adversantur mihi inique ¦ qui oderunt

me³⁵ gratis et annuunt oculis.

³⁵ me Ps-G D30 Ω ^F Ω^P Rusch ] om. D14 (hapax)

Numérotation du verset Ps. 34,20 XXIII

Quoniam

mihi quidem pacifice loquebantur ¦

et in iracundia

terre loquentes dolos cogitabant.

Numérotation du verset Ps. 34,21 XXIV

dilataverunt super me os suum ¦

dixerunt

euge euge

viderunt oculi nostri.

Numérotation du verset Ps. 34,22 XXV

Vidisti Domine

ne sileas ¦

Domine ne discedas a me.

Numérotation du verset Ps. 34,23 XXVI

Exsurge³⁶

³⁶ Exsurge Ω^P] + Domine R* L P15205 cum LXX Ps-R

et intende³⁷ iudicio

³⁷ intende Ω^P] + in P10489

meo ¦ ³⁸

³⁸ iudicio meo D14 D30 Ω ^F Ω^P ω 1 Rusch Ps-G Ps-αγ Ps-Moz ] iudicium meum Ps-G (L Ψ^B*) cum Ps-R

Deus meus et Dominus meus in causam meam³⁹. ⁴⁰

³⁹ causam meam D14 D30 Ω ^F Ω^P ω 1 Cor2 (secundum satis antiq. et grecum) Rusch Ps-G ] causa mea Ps-G (R F Φ^G²^V U) Cor2 (secundum antiquiores) |

⁴⁰ <Divisio> meo ¦… meus Ω ^MFX P15205 ] meo ¦ ... meus ’ ω 1, meo Deus meus ¦ Ω^S ω 1 Ω^P |

Numérotation du verset Ps. 34,24 XXVII

Iudica me

secundum iustitiam

meam⁴¹*

⁴¹ meam Ι² G* K Ω ^F Ω P15205 P10489 cum Ps-α Ps-Moz C] tuam Cor2 ( hebr. anti. grecum Remigius exponit ) ω 1 Ω^P Rusch Weber

Domine Deus meus ¦

et non supergaudeant mihi⁴². ⁴³

⁴² et non... mihi] non insultent in me inimici mei L, cf. Ps-R |

⁴³ <Divisio> meam… meus ¦ D30 ω 1 (tuam…) Ω] meam ¦…meus P15205 |

Numérotation du verset Ps. 34,25 XXVIII

Non dicant

in cordibus suis

euge euge

anime nostre ¦ nec dicant devorabimus⁴⁴ eum.

⁴⁴ nec Cor2 (hebr. et antiq.) D14 D30 Ω ^F Ω^P Rusch Ps-G ] ne Ps-G (M W) Ps-H, non Ω^X* | devorabimus Ps-G (Φ^R²^GP G ² K Ψ^B² D) Cor2 Ω Ω ^F Ω^P ω 1 P15205 P10489 Rusch ] devoravimus Ps-G (Φ^R* G* Ψ^B*) D30 Ed1530 Clementina Ps-G

Numérotation du verset Ps. 34,26 XXIX

Erubescant

et revereantur simul ¦

qui gratulantur

malis meis.

Numérotation du verset Ps. 34,XXX

Induantur

confusione et reverentia ¦ qui maligna⁴⁵

⁴⁵ maligna Ps-G (R F C) D14 D30 CorS3* Ω Ω^P P15205 P10489 ω¹ Rusch cum Ps-R (N² T* Q² R² rell. codd.)] magna CorS3 Clementina , restit. errante archetypo Ps-G (L) cum hebr. LXX Ps-R (A H N* S T² Q* R* edd.)

loquuntur super me.

Numérotation du verset Ps. 34,27 XXXI

Exultent et letentur qui volunt iustitiam meam ¦

et dicant semper magnificetur

Dominus qui volunt pacem

servi eius.

Numérotation du verset Ps. 34,28 XXXII

Et lingua

mea

meditabitur iustitiam tuam ¦ tota die laudem tuam.

Psalmus 34

^prol.| {t. 2 : Erfurt, f. 247vb ; facsim., p. 494b}

Numérotation du verset Ps. 34,1

¶^A In finem

^A ¶Codd. : (Ps. 34) D30 Ω ^M Ω ^F Ω^P Ω^SΩ^X P15205 P ³ P10489 ω ¹ Rusch Ps-G

^interl.| ut diversa feramus

psalmus ipsi David¹.

¹ ipsi David Ω^S Ω^X P15205 P ³] David Ω ^F P15205 ² Rusch, Huic David D14 Ps-G , Huic David exprobratio cum Dei dictione D30 ; om. Ω ^M P10489 ω ¹

^interl.| Christo

^marg.| IPSI DAVID. AUGUSTINUS. Qui vincendo diabolum est manu fortis vitam promittendo est desiderabilis quod hic agitur Christus enim invocat hic Deum contra tribulationes capitis et corporis per tribulationes omnibus vitam promittit.

^marg.| CASSIODORUS. Secundus psalmus qui late de passione.

Numérotation du verset Ps. 34,I

Iudica² Domine

² iudica Ω^X] + me P10489 ( lapsus )

^interl.| AUGUSTINUS. et si Deus pro nobis quis contra nos

^interl.| CASSIODORUS. damna

^marg.| IUDICA DOMINE. CASSIODORUS. Incipit ab oratione pro utraque parte pugne cum commemoratione culpe et orat unicuique quod meretur ostendens quanta tulit ab adversariis et penas que eis pro iniquitate restituuntur.

nocentes me ¦

^interl.| voto

expugna

^interl.| vince

impugnantes me.³

³ impugnantes plerique codd. Ps-G (M² Q² G² Ψ^B2 V²) D30 Ω P15205 P10489 ω ¹ Rusch cum Ps-R ] expugnantes Ps-G (F M Q WΦ^RGVU G Ψ^B) cum Ps-α Ps- γ

^interl.| actu

Numérotation du verset Ps. 34,2
II

Apprehende

^interl.| aperit

^interl.| sed quomodo hoc ages

^interl.| pro me autem

arma et scutum ¦

^interl.| magnum est #Deum videre armatum pro te

^marg.| ARMA ET SCUTUM. HIERONYMUS. Armis hostes percutit scuto nos protegit scutum alibi dicit bone voluntatis arma nos sumus quia ut nos ab eo ita ipse armatur de nobis.

^marg.| AUGUSTINUS. Arma apprehende fac me habere arma doctrinam miracula. SCUTUM constantiam.

et exsurge

^interl.| appare

^interl.| AUGUSTINUS. dum nos excitamur aliquando enim dormit Deus in navi id est fides in corde et fluctuat navis

^marg.| EXSURGE fac uti acceptis.

in adiutorium mihi.

^interl.| in nobis succurrendo

Numérotation du verset Ps. 34,3
III

Effunde frameam

^interl.| HIERONYMUS. et malis multiplica vindictam

^marg.| EFFUNDE me qui modo sum in obscuro clarifica ita evidenter ut concludas et convincas ne habeant quid oblatrent et dicas anime ita ut omnes sciant quod salus ei contra hoc quod illi «non est salus ipsi in Deo eius».

^marg.| FRAMEAM. AUGUSTINUS. Est anima iusti. Abundantibus iustis framea effunditur dum vita coruscat unde concluditur hostis non habens de nobis male loqui.

^marg.| AUGUSTINUS. Prophetia est non optatio vel hoc de convertendis.

et conclude

^interl.| id est fac conclusionem

^interl.| ne vagentur nocendo

adversus eos

^interl.| visibiles et invisibiles

qui persequuntur me ¦ {t. 2 : Erfurt, f. 248ra ; facsim., p. 495ª} dic

^interl.| in ipsa re

^interl.| ut audiam

anime mee salus tua

^interl.| utroque modo

^interl.| AUGUSTINUS. quia suggerunt invisibiles non est salus ipsi in Deo eius

ego sum.

^interl.| ut preter te nullum queram

^interl.| et

Numérotation du verset Ps. 34,4
IV

Confundantur

^interl.| ut querentes eam perdere confundantur

^interl.| dum quod voluerunt perficere nequeant

et revereantur⁴ ¦

⁴ revereantur Ps-G D30 Ω Corsiniana40E15 T5 ω¹ Rusch ] + simul P15205 P10489

^interl.| timeant penas

querentes⁵ animam meam.

⁵ querentes Ps-G D30 Ω ^M Ω ^FX Corsiniana40E15 T5 P15205 P10489 ω¹] qui querunt Ω^S

Numérotation du verset Ps. 34,V

Avertantur

^interl.| AUGUSTINUS. sequantur non precedant non dent consilium sed accipiant

retrorsum et confundantur ¦ cogitantes mihi mala.

^interl.| AUGUSTINUS. sequentes iam desiderabunt bona

Numérotation du verset Ps. 34,5
VI

Fiant

^interl.| pertinaces autem

^interl.| AUGUSTINUS. cedant omni suggestioni etiam minime quasi non exspectent faciem venti

tamquam pulvis ante faciem venti ¦

^interl.| temptationis gravioris

^marg.| FIA<N>T TAMQUAM. AUGUSTINUS. Prophetia vel eo modo quo Deus facit iusto iudicio non amaro animo.

^marg.| TAMQUAM PLUVIS. CASSIODORUS. Adeo dissoluti ut nec invicem cohereant quos divina gratia non humectat.

et angelus

^interl.| malignus

^interl.| malus

Domini coartans eos.

^interl.| affligens

^interl.| cum suggestione||

Numérotation du verset Ps. 34,6
VII

Fiat

^interl.| et si quando per rationem resistant fiat eis obscura et lubricosa id est inconstans

via

^interl.| ratio

illorum⁶ tenebre

⁶ illorum] eorum Ω ^F

^interl.| AUGUSTINUS. ignorantia

et lubricum ¦

^interl.| luxuria

et angelus Domini

^interl.| AUGUSTINUS. qui non sinat stare donec luceat ante pedes vel donec luceat lux gratie sed in varia mala precipitet

persequens eos.

Numérotation du verset Ps. 34,7
VIII

Quoniam

^interl.| AUGUSTINUS. ⁷ Quo merito ? |^B

^B ¶Codd. : P106 Rusch

⁷ A om. P106

gratis

^interl.| quibus non nocui|^C

^C ¶Codd. : P106 Rusch

absconderunt

^interl.| CASSIODORUS. ⁸ ut putabant|^D

^D ¶Codd. : P106 Rusch

⁸ C om. P106

mihi

^interl.| Christo|^E

^E ¶Codd. : Rusch ; om. P106

interitum laquei sui ¦ ⁹

⁹ interitum Ps-G D14² D30 Ω ^M Ω^X ω ¹ Rusch ] in interitu Ω ^F Ω^S Ω^X* P10489 , in interitum Ps-G (F Q² Φ^R*GVP Ψ^B*) D14 * P15205

^interl.| CASSIODORUS. ille laqueus non morientis sed peccantis erat interitus|^F

^F ¶Codd. : P106 Rusch

^interl.| consilia et insidias quibus me occiderent

supervacue

^interl.| vel inutiliter|^G

^G ¶Codd. : P106 Rusch

^interl.| falsa dicentes nihil probantes|^H

^H ¶Codd. : P106 Rusch

exprobraverunt

^interl.| accusabant |^I

^I ¶Codd. : P106 Rusch

^interl.| vel opprobriis afficiebant|^J

^J ¶Codd. : Rusch ; om. P106

animam meam. ¹⁰

¹⁰ <divisio.> michi… sui ¦ Ω ^M Ω ^F Ω^X ω ¹] michi ¦… sui Ω^S

^interl.| Ideo|^K

^K ¶Codd. : P106 Rusch

^interl.| AUGUSTINUS. ¹¹ Digna retributio|^L ^a

^a Cf. Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 34, 11), tract. 1, CCSL 38, lin. 6 : « Quid est : uano? falsa dicentes, nihil probantes. ueniat illis muscipula quam ignorant . Magnifica retributio, nihil iustius ».

^L ¶Codd. : P106 Rusch

¹¹ Augustinus] om. P106, agu. Rusch

Numérotation du verset Ps. 34,8
IX

Veniat illi¹²

¹² illi D30 Ω P15205 P10489 Ps-G (K)] illis ω¹ Ps-G (K² Ψ^B) cum LXX Ps-R

^interl.| AUGUSTINUS. Ipse suus inde decipitur, unde decipere voluit inde nocetur, unde nocere voluit

^marg.| VENIAT ILLI. CASSIODORUS. Vel in bono.

laqueus

^interl.| captivitatis

^marg.| LAQUEUS. Veritatis quam peccator ignorat.

quem ignorat^† ¹³ et captio

¹³ ignorat D30 Ω P15205 P10489 Ps-G ] ignorant ω¹ L K² cum LXX Ps-R

^interl.| criniculis peccatorum suorum constringantur tractantes quomodo caperent Christum

quam abscondit¹⁴

¹⁴ abscondit Ω P15205 ? P10489 Ps-G ] absconderunt ω¹ L* K² cum LXX

^interl.| similiter capiantur a Tito et Vespasiano ex improviso

^marg.| ET CAPTIO QUAM ABSCONDIT. Id est abscondita mors scilicet Christi.

apprehendat eum¹⁵ ¦

¹⁵ apprehendat eum D14 D30 Ω Ω ^F P10489 Ps-G ] apprehendat eos L K² ω ¹ P15205 cum LXX Ps-R , comprehendat eum Ps-G

^marg.| APPREHENDAT EOS ne scilicet suis sceleribus relinquantur.

et in laqueo¹⁶*

¹⁶ laqueo Ps-G (R F C I Q* W Φ^G*P*) D14 * Ω ^F Ω^SΩ^P Ω^X] laqueum Ps-G * ( plerique codd. et edd. ) D14 ² D30 Ω ^M P15205 P ³ P10489 ω ¹ Rusch

^interl.| vel : laqueo

^interl.| AUGUSTINUS. eodem modo interficiantur sicut me interfecerunt. Quidam enim capti quidam interfecti

^interl.| vel ex hoc cadant interius quod mihi parant laqueum

cadat¹⁷ in ipso¹⁸*. ¹⁹

¹⁷ cadat Ω ^F Ω^SΩ^X ω ¹ P ³ P10489 Ps-G] cadent ω ^1*, cadant ω ¹² P15205

¹⁸ ipso Ps-G D14 D30 Ω ^F Ω^S Ω^X ω ¹ Cor2 ] corr . (cf. infra), ipsum Ps-G (L M U V D ΨB²) Ω ^M P15205 P ³ P10489 Cor2 ( P15554 V3466 T402 : Require Ex. 8, 24°. Sic modus dicendi variatur cum aliqua significantia. Alii habent in ipsum, hoc est : utrumque in acusativo ; grecus : utrumque secundum ablativum, hoc est per dativum) Ed1455 Ed1530 Clementina , idipsum Rusch cum Ps-R

¹⁹ <divisio.> ignorarat⁺... eum ¦ D30 , ignorant ⁺… eos ¦ ω ¹] ignorat ¦… eum ¦ Ω ^MS, ignorat ¦… eum Ω ^F, ignorat... eum ¦ Ω^X, ignorat ¦… eos P15205

^interl.| vel : idipsum ²⁰ *

²⁰ idipsum] corr. (cf. supra), <ip>so Rusch

^interl.| hec illis

^marg.| ET IN LAQUEUM CADAT. Bonum quo a malis cohibeantur.

^marg.| IN IPSUM. Id est ex ipsa morte.

^marg.| IN IPSUM. AUGUSTINUS. Non in alium sed in eum quem tetenderunt. Nemo enim malus qui non prius sibi noceat.

Numérotation du verset Ps. 34,9
X

Anima autem mea

^interl.| AUGUSTINUS. ut que audit «salus tua ego sum».^b

^b Ps. 34, 3.

^marg.| ANIMA AUTEM MEA. CASSIODORUS. Premissa spe boni et gaudio enarrat quam maligne erga benignum agant.

exultabit

^interl.| ecce spes boni

in Domino ¦

^interl.| AUGUSTINUS. non querens aliud

^marg.| IN DOMINO. AUGUSTINUS. quo nihil suavius nec defecit qui omnia fecit ipsum ergo pete et in illo habebis omnia.

et²¹ delectabitur

²¹ et D14 Ω Ω ^F P15205 P10489 ω¹ Rusch ] om. Ps-G

^interl.| unde hoc sequitur

super²² salutari suo.

²² super Ω P10489 ω¹ Ps-G ] in P15205* (sec. m. Glosæ corr.)

^interl.| AUGUSTINUS. salvatione que facta est ei in resurrectione

^interl.| salvatione qua discipuli roborati dicent agentes gratias Domine quis similis tui unde quoniam viderunt oculi mei etc.

^interl.| Christo

Numérotation du verset Ps. 34,10
XI

Omnia ossa mea²³

²³ mea] om. C*

^interl.| et si caro cedat tamen ossa id est iusti et firmi

^marg.| OMNIA OSSA MEA. AUGUSTINUS. Carnales non habent verbum laudis et confessionis quia infirma apud te penitus silent sed fortia te magnum laudant et tremunt.

^marg.| AUGUSTINUS. Omnia ossa omnis fortitudo mentis quia hoc alius dicere nequit scilicet o Domine. Quis etc. quasi nullus quia ipse solus eripuit

dicent ¦ Domine quis²⁴ similis

²⁴ quis] qui R

^interl.| AUGUSTINUS. nihil in diis vel creaturis

tui²⁵ ?

²⁵ tui Ps-G (nonnulli codd. et edd.) D14² D30 Ps-R ] tibi Ps-G (L) D14* Ed1455 Ed1530 Clementina cum Ps-Med. (+Clm343) Ps-R

^interl.| vel : tibi

Numérotation du verset Ps. 34,XII

Eripiens

^interl.| CASSIODORUS. incarnatione Verbi

inopem

^marg.| INOPEM. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. Genus humanum inops quia mortale. Egenum quia in sudore querit panem. Pauper quia de pura sapientia deiectus tenuem et umbratilem habet rationem.

de manu fortiorum²⁶ eius ¦

²⁶ fortiorum Ps-G ^* (R F) ] fortioris Ps-G (C I L)

^interl.| vel fortioris diaboli qui tenebat eum

^interl.| Iudeorum

{t. 2 : Erfurt, f. 248rb ; facsim., p. 495b} egenum²⁷ et pauperem a diripientibus²⁸ eum.

²⁷ egenum] et praem. C (ut vid.) I cum hebr. LXX Ps-α Ps-β Ps-γ Ps-δ Ps-ε Ps-Moz Ps-H

²⁸ diripientibus] rapientibus L cum Ps-R

^interl.| diabolo et membris eius

Numérotation du verset Ps. 34,11
XIII

Surgentes testes

^interl.| subito immoderate

^interl.| non modo alii passi sunt calamitates sed etiam ego

^marg.| SURGENTES. CASSIODORUS. Dictis calamitatibus hominis ne ipse Christus alienus ab his videatur passionem suam exponit.

iniqui ¦

^interl.| quia contra equum testificabantur

que²⁹ ignorabam

²⁹ que Ω P10489 ω¹ Ps-G ] qui P15205

^interl.| AUGUSTINUS. sicut ars vitium quod per artem cognitum devitatur

^interl.| actu

^marg.| QUE IGNORABAM. AUGUSTINUS. Peccata sunt que ignorabat facere sicut usu dicitur de aliquo non novit benefacere quia non benefecit ita Christus qui est cognitor iniquitatum dicitur ignorare peccatum non quidem non videndo sed non commitendo.

interrogabant me.

^interl.| de iniquitatibus interrogabant convincere volebant

^interl.| AUGUSTINUS. non convincebant

Numérotation du verset Ps. 34,12
XIV

Retribuebant mihi

^interl.| cum venissem salvare eos et curassem infirmos eorum

^marg.| RETRIBUEBANT. AUGUSTINUS. Cum ego attulissem fecunditatem ipsi retribuebant sterilitatem ego vitam ipsi mortem retribuerunt ego honores ipsi contumelias ego medicinam ipsi vulnera.

mala pro bonis ¦ sterilitatem

^interl.| scilicet

^interl.| cum attulissem fecunditatem

^marg.| STERILITATEM. AUGUSTINUS. In ficu maledixit Dominus ubi cum quereret fructum non invenit sed folia sic in Synagoga verba non facta unde qui predicas non furandum furaris.

anime mee.³⁰

³⁰ <divisio.> XII+XIII ¦ ¦ XIV D14

Numérotation du verset Ps. 34,13
XV

Ego autem cum mihi

^interl.| AUGUSTINUS. cum sevirent latebam

molesti essent ¦ induebar cilicio.

^interl.| carne mortali ideo incognitus

^interl.| non exercui potentiam

^marg.| CILICIO. AUGUSTINUS. Caro cilicium propter similitudinem carnis peccati.

^interl.| et

Numérotation du verset Ps. 34,XVI

Humiliabam

^interl.| AUGUSTINUS. quia bona opera in illis non invenit et apostoli fugerant in turba se abscondentes

in ieiunio animam meam ¦ et oratio mea

^interl.| AUGUSTINUS. et orabam sed non alium quam qui mihi personaliter unitus est vel non proderit nisi his qui sunt predestinati futuri familiares et sani in sinula quo exierant leprosi facti ut manus Moysi

in sinu

^interl.| vel : sinum

meo³¹

³¹ sinu meo Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D14 D30 Ω ^F Ω ω¹ P15205 P10489 Cor2 Rusch ] sinum meum Ps-G (R F C I)

^interl.| vel : meum

^interl.| non sum frustratus

convertetur.

^marg.| ORATIO CONVERTETUR. CASSIODORUS. Ut dixit pax vestra ad vos revertetur ita eius oratio a Iudeis non accepta ad eum rediit.

^marg.| IN SINU MEO. AUGUSTINUS. Sinus est secretum in quo orare iubemur. Secretum vero Christi divinitas ad quam orat humanitas.

^interl.| et

Numérotation du verset Ps. 34,14
XVII

Quasi proximum

^interl.| habendo eos

quasi³²* fratrem nostrum sic complacebam ¦

³² quasi D14 D30 Ω ^MS P10489 ω¹ Ps-G ] et praem. Ω ^F Ω^X P15205 Rusch Ed1530 Clementina

^interl.| mihi in eis vel Patri

^marg.| QUASI PROXIMUM QUASI FRATREM. Casus pro casu. Quasi de proximo et fratre nostro ita mihi complacebam id est de eorum affinitate gaudebam qui me insequabantur. Ecce gratia pro odio beneficium pro lesione.

^marg.| AUGUSTINUS. Quasi proximum hoc dicere convenit propinquanti ad Deum et gaudenti qui placet Deo quasi fratri et proximo.

quasi

^interl.| AUGUSTINUS. hoc convenit longinquo ut sic proximet

lugens et contristatus sic humiliabar. ³³

³³ <divisio.> nostrum sic complacebam ¦ D30 Ω ^F ω ¹] nostrum ¦ sic complacebam Ω^S

^marg.| QUASI LUGENS etc. CASSIODORUS. Alii interpretes quasi lugens mater filium incurvabar super eos.

^marg.| CASSIODORUS. Quasi lugens. Cum hec omnia facerem tamen nolebant converti et tamen cum nollent converti sic humiliabar id est dolebam sicut pater lugens filium.

Numérotation du verset Ps. 34,15
XVIII

Et adversum³⁴ me letati sunt

³⁴ adversum Ps-G D30 Ω^F Ω^SX P10489 ω ¹ Rusch ] adversus Ps-G (L Φ^RGV) D14 Ω^M

^interl.| AUGUSTINUS. illi leti ego tristis

^marg.| ET ADVERSUM. Cum pie contristor Iudei impie letantur.

et convenerunt ¦

^interl.| in consilium

congregata³⁵ sunt

³⁵ congregata] congregati Ω^X*

^interl.| tormenta parabant

^interl.| id est congregaverunt

super me flagella et ignoravi.

^interl.| v³⁶el : ignoraverunt

³⁶ ignoravi Ps-G D14 D30 Rusch ] ignoraverunt Ps-G (L) cum Ps-R

^interl.| quantum ad illos

^interl.| qui facerent et cur vel quod in eos reditura

Numérotation du verset Ps. 34,16
XIX

Dissipati sunt

^marg.| DISSIPATI. CASSIODORUS. Dissoluti visis miraculis in passione nec tamen pre duritia compuncti. Vel dissipati per totum orbem nec tamen compuncti sunt id est penituerunt. Vel dissipati id est divisi alii dicunt quod bonus est alii non.

nec compuncti^† temptaverunt me

^interl.| dic nobis si tu es Christus

subsannaverunt me³⁷

³⁷ me¹ D14² D30 Ω ^F Ω^S Rusch Ps-G ] om. D14* | me² Ps-G D30 Rusch ] om. D14 Ω^S*

^interl.| alios salvos fecit se ipsum non potest salvum facere

subsannatione ¦ frenduerunt super me

^interl.| hoc genus locutionis ponitur cum res copiose facta dicitur ut benedicens benedicam

^marg.| TEMPTAVERUNT SUBSAMNAVERUNT FRENDUERUNT. AUGUSTINUS. Que capiti in cruce facta corpori ubique fiunt.

dentibus suis. ³⁸

³⁸ <divisio.> sunt ’ nec compuncti ⁺ D30 ω ¹] sunt nec compuncti ¦ … Ω^MFS, sunt compuncti... me ¦... subsanatione Ω^P

^marg.| FRENDUERUNT. AUGUSTINUS. Mos sevitie quando ratio deficit dentibus frendit et quod vult tacens ostendit.

^marg.| AUGUSTINUS. In oratione finit hec.

^interl.| sed

Numérotation du verset Ps. 34,17
XX

Domine

^interl.| AUGUSTINUS. CASSIODORUS. Hoc ex nostra persona quibus tardum est

quando respicies ¦

^marg.| DOMINE QUANDO RESPICIES. AUGUSTINUS. Quando videbimus vindictam de eis qui nobis insultant.

restitue

^interl.| corpori, id est fac me resurgere

animam meam a malignitate eorum’ a leonibus

^interl.| AUGUSTINUS. a potestate servientium

unicam meam. ³⁹

³⁹ <divisio.> respicies ¦ … meam… eorum ’ D30 ω ¹ ] respicies… meam ¦… eorum Ω ^F P15205 ; respicies ’… meam… eorum ¦ Ω (respicies… Ω ^MX), respicies... eorum ¦ Ω^P

^interl.| AUGUSTINUS. Ecclesiam

^interl.| CASSIODORUS. Carnem que sine peccato

^marg.| UNICAM. CASSIODORUS. Unica est anima Christi que sola immunis a peccato.

^interl.| et si hoc feceris

Numérotation du verset Ps. 34,18
XXI

Confitebor tibi in Ecclesia

^interl.| AUGUSTINUS. hec est unica

magna ¦

^interl.| de omnibus gentibus

^marg.| CONFITEBOR. AUGUSTINUS. Iam de fructu premittit confessionem totius Ecclesie inde peccatur cum commemoratione culpe confusionem persecutorum et exultationem fidelium.

in populo

^interl.| in omni multitudine confessio sed laus in gravis non in palea

gravi {t. 2 : Erfurt, f. 248va ; facsim., p. 496ª} laudabo te.

^interl.| quem non aufert ventus temptationis

^interl.| ut confitear

Numérotation du verset Ps. 34,19
XXII

Non supergaudeant mihi

^interl.| AUGUSTINUS. insultant enim de palea mea

^marg.| NON SUPERGAUDEANT. AUGUSTINUS. Repetit de passione ut de pena eorum addat.

qui adversantur mihi inique ¦ qui oderunt

^interl.| non omnes adversi oderunt

me⁴⁰ gratis et annuunt oculis.

⁴⁰ me Ps-G D30 Ω ^F Ω^P Rusch ] om. D14 (hapax)

^interl.| et tamen

^interl.| AUGUSTINUS. sicut hypocrite simulato vultu pronuntiantes quod in corde non habent

^marg.| ANNUUNT. CASSIODORUS. Quoniam vicissim se tacitis nutibus admonent ad decipiendum et temptandum.

Numérotation du verset Ps. 34,20
XXIII

Quoniam

^interl.| hi sunt annuentes

mihi quidem pacifice loquebantur ¦

^interl.| scimus quia verax es magister etc.

et in iracundia

^interl.| que erat pro terra ne perderent #locum et gentem

terre loquentes dolos cogitabant.

^marg.| LOQUENTES. CASSIODORUS. Id est dum loquerentur pacifice.

^marg.| IN IRACUNDIA. Id est exitialliter. Cogitat enim quis dolum qui non vult occidere sed isti sic cogitabant quia interficere volebant.

Numérotation du verset Ps. 34,21
XXIV

^interl.| post

dilataverunt super me os suum ¦

^interl.| aperte clamantes crucifige crucifige

^marg.| ET DILATAVERUNT. CASSIODORUS. Prius annuentes cogitantes dolos dilataverunt os suum libera et aperta voce mortem inclamantes crucifige crucifige.

dixerunt

^interl.| in ipsa morte

euge euge

^interl.| CASSIODORUS. bene est nobis

^interl.| insultando iam

viderunt oculi nostri.

^interl.| si rex Israel est descendat de cruce etc.

^interl.| quod nolumus

^interl.| facta tua

^interl.| sed tu

Numérotation du verset Ps. 34,22
XXV

Vidisti Domine

^interl.| obedientiam meam et iniquitatem eorum

^marg.| VIDISTI DOMINE CASSIODORUS. Hoc dicitur quando aliquid in memoriam revocare volumus. Vidisti quomodo crudeles ne sileas ne differas dare sententiam.

ne sileas ¦

^interl.| iudica

Domine ne discedas a me.

^interl.| donec veniat iudicium ecce ego vobiscum sum usque ad cosummationem seculi

^interl.| in passione

^interl.| sed

Numérotation du verset Ps. 34,23
XXVI

Exsurge⁴¹

⁴¹ Exsurge Ω^P] + Domine R* L P15205 cum LXX Ps-R

^interl.| qui videris iacere

^interl.| ad retribuendum mihi et adversariis

et intende⁴² iudicio

⁴² intende Ω^P] + in P10489

^interl.| vel : iudicium

^interl.| quod tribulatus sed quia hoc et mali addit in causam

meo ¦ ⁴³

⁴³ iudicio meo D14 D30 Ω ^F Ω^P ω ¹ Rusch Ps-G Ps-αγ Ps-Moz ] iudicium meum Ps-G (L Ψ^B*) cum Ps-R

^interl.| vel : meum

^marg.| INTENDE. CASSIODORUS. Reddendo nomen super omne nomen ut ego intensus in merito.

^interl.| quia

Deus meus et Dominus meus in causam meam⁴⁴. ⁴⁵

⁴⁴ causam meam D14 D30 Ω ^F Ω^P ω ¹ Cor2 (secundum satis antiq. et grecum) Rusch Ps-G ] causa mea Ps-G (R F Φ^G²^V U) Cor2 (secundum antiquiores)

⁴⁵ <Divisio> meo ¦… meus Ω ^MFX P15205 ] meo ¦ ... meus ’ ω ¹, meo Deus meus ¦ Ω^S ω ¹ Ω^P

^interl.| quod pro redemptione humani generis patior

^marg.| IN CAUSAM MEAM. AUGUSTINUS. Pena similis sceleratis sed non causa. Martyrem enim non facit pena sed causa.

^marg.| TUAM. AUGUSTINUS. Que in se est vel quam ei dedit.

Numérotation du verset Ps. 34,24
XXVII

Iudica me

^interl.| quem illi iniuste

secundum iustitiam

^interl.| AUGUSTINUS. non secundum penam

meam⁴⁶*

⁴⁶ meam Ι² G* K Ω ^F Ω P15205 P10489 cum Ps-α Ps-Moz ^C] tuam Cor2 ( hebr. anti. grecum Remigius exponit ) ω ¹ Ω^P Rusch Weber

^interl.| quam mihi dedisti

^interl.| vel : meam quasi hec est causa mea

Domine Deus meus ¦

^interl.| secundum hoc me iudica

et non supergaudeant mihi⁴⁷. ⁴⁸

⁴⁷ et non... mihi] non insultent in me inimici mei L, cf. Ps-R

⁴⁸ <Divisio> meam… meus ¦ D30 ω ¹ (tuam…) Ω] meam ¦…meus P15205

^interl.| sed secundum eandem iustitiam iudica illos

^marg.| NON SUPERGAUDEANT. CASSIODORUS. Magis defleant quam gaudeant implesse mala.

Numérotation du verset Ps. 34,25
XXVIII

Non dicant

^interl.| scilicet

^interl.| AUGUSTINUS. ostende quia nihil fecerunt ut non gaudeant

in cordibus suis

^interl.| et si in ore

euge euge

^interl.| fecimus quod voluimus

anime nostre ¦ nec dicant devorabimus⁴⁹ eum.

⁴⁹ nec Cor2 (hebr. et antiq.) D14 D30 Ω ^F Ω^P Rusch Ps-G ] ne Ps-G (M W) Ps-H, non Ω^X* | devorabimus Ps-G (Φ^R²^GP G ² K Ψ^B² D) Cor2 Ω Ω ^F Ω^P ω ¹ P15205 P10489 Rusch Ed1455 ] devoravimus Ps-G (Φ^R* G* Ψ^B*) D30 Ed1530 Clementina Ps-G

^interl.| ut non resurgeret

^marg.| DEVORABIMUS AUGUSTINUS. Devorantur in corporati.

Numérotation du verset Ps. 34,26
XXIX

Erubescant

^interl.| AUGUSTINUS. sed ut nos absorbeamus eos ut vitulum comminutum Israel absorpsit

^marg.| ERUBESCANT. CASSIODORUS. Potius erubescant in clarificatione resurrectionis et revereantur id est timeant penas.

^marg.| CASSIODORUS. Erubescat. Qui erubescit actus suos propria existimatione damnat sed potest erubescere qui non habet reverentiam ideo addit reverentia ut conversionem notet. Reverentia est timor Domini cum amore.

et revereantur simul ¦

^interl.| omnes absorbit

qui gratulantur

^interl.| non solum facientes

malis meis.

Numérotation du verset Ps. 34,XXX

Induantur

^interl.| plene vel tandem

^marg.| INDUANTUR. CASSIODORUS. Pudore quasi cilicio penitentie et veste lugubri. Pudor contra audaciam quam habuerunt furentes reverentia contra impudentiam falsitatis ut his illa curent.

confusione et reverentia ¦ qui maligna⁵⁰

⁵⁰ maligna Ps-G (R F C) D14 D30 CorS3* Ω Ω^P P15205 P10489 ω¹ Rusch cum Ps-R (N² T* Q² R² rell. codd.)] magna CorS3 Clementina , restit. errante archetypo Ps-G (L) cum hebr. LXX Ps-R (A H N* S T² Q* R* edd.)

^interl.| vel magna id est superba

{t. 2 : Erfurt, f. 248vb ; facsim., p. 496b} loquuntur super me.

^interl.| autem

Numérotation du verset Ps. 34,27
XXXI

Exultent et letentur qui volunt iustitiam meam ¦

^interl.| CASSIODORUS. imitari et ex ea pacem

^interl.| CASSIODORUS. non suam statuere

^marg.| EXULTENT. CASSIODORUS. In spe magna fidelium finit sicut alii de passione.

^marg.| CASSIODORUS. Exultant et letentur. Illi dicunt euge anime sue que letitia fugit isti non sue anime sed vota ad Deum convertunt et in eius laudibus non in se suam letitiam ponunt que est perpetua.

et dicant semper magnificetur

^interl.| CASSIODORUS. ita usque ad finem seculi sicut iam est in conversione quorumdam

Dominus qui volunt pacem

^interl.| CASSIODORUS. quam veni mittere in terra ad Deum et pro

servi eius.

^interl.| Christi

Numérotation du verset Ps. 34,28
XXXII

Et lingua

^interl.| ita vox consonet cordi ut quod est cordis detur ori

^interl.| AUGUSTINUS. interior

mea

^interl.| vel meorum fidelium

^marg.| ET LINGUA MEA. AUGUSTINUS. Hoc fiat et mei predicatores ex studio nuntiabunt te iustum qui promissa implesti et omnia universaliter in quibus laudandus.

^marg.| CASSIODORUS. Lingua mea. Lingua eius meditata est iustitiam quando Novum Testamentum populis predicavit.

meditabitur iustitiam tuam ¦ tota die laudem tuam.

^interl.| AUGUSTINUS. tota die laudat qui omnia bene agit

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 34), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/09/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_34)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 34

<26. Psalterium>

Psalmus 34