Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 54

Numérotation du verset Ps. 54,1

¶In finem

¶Codd. : (Ps. 54) D30 Rusch Ps-G, def. Ω^F

in carminibus vel hymnis

intellectus David¹.

¹ vel hymnis] om. Ps-G D30 | David] + vox Christi adversus magnatos Iudeorum D30

Numérotation du verset Ps. 54,2 I

Exaudi Deus

orationem meam^†

et ne despexeris

deprecationem meam ¦

Numérotation du verset Ps. 54,3

intende mihi

et exaudi me.

Numérotation du verset Ps. 54,II

Contristatus sum

in exercitatione mea ¦

et conturbatus sum

Numérotation du verset Ps. 54,4

a voce inimici

et a tribulatione peccatoris.

Numérotation du verset Ps. 54,III

Quoniam declinaverunt in me

iniquitates² ¦

² iniquitatem] iniquitates Ps-G

et in ira

molesti erant mihi.

Numérotation du verset Ps. 54,5 IV

Cor meum conturbatum est in me ¦

et formido mortis cecidit super me.

Numérotation du verset Ps. 54,6 V

Timor

et tremor

venerunt³ super me ¦ et contexerunt me tenebre⁴.

³ venerunt] venit Ps-G |

⁴ contexerunt me tenebre] contexit me tenebra Ps-G |

Numérotation du verset Ps. 54,7 VI

Et dixi^† quis

dabit mihi

pennas sicut columbe ¦ et volabo

et requiescam.

Numérotation du verset Ps. 54,8 VII

Ecce

elongavi

fugiens ¦

et mansi in solitudine.⁵

⁵ solitudine+ diapsalma Ps-G

Numérotation du verset Ps. 54,9 VIII

Exspectabam eum qui salvum me fecit

a pusillanimitate spiritus ¦

et⁶ tempestate.

⁶ et] + a Ps-G

Numérotation du verset Ps. 54,10 IX

Precipita Domine

divide linguas eorum ¦

quoniam vidi iniquitatem

et contradictionem

in civitate.

Numérotation du verset Ps. 54,11 X

Die et nocte

circumdabit

eam

super muros eius⁷ iniquitas ¦

⁷ eius] + et Ps-G

et labor

in medio eius

Numérotation du verset Ps. 54,12

et iniustitia.

Numérotation du verset Ps. 54,XI

Et non defecit

in⁸ plateis eius ¦

⁸ in] de D30 Ps-G

usura et dolus.

Numérotation du verset Ps. 54,13 XII

Quoniam

si inimicus meus⁹ maledixisset mihi ¦

⁹ meus] om. Ps-G

sustinuissem

utique.

Numérotation du verset Ps. 54,XIII

Et si is¹⁰ qui

¹⁰ is D30² Rusch Ps-G ] his D30*

oderat me super me magna locutus fuisset ¦

abscondissem

forsitan ab eo.

Numérotation du verset Ps. 54,14 XIV

Tu vero

homo unanimis¹¹ ¦

¹¹ unanimis Ps-G Rusch ] unianimis Ps-G (nonnulli codd.)

dux meus et notus meus.

Numérotation du verset Ps. 54,15 XV

Qui simul

mecum

dulces capiebas cibos ¦

in domo Dei mei¹²

¹² mei] om. D30 Ps-G

ambulavimus cum consensu.

Numérotation du verset Ps. 54,16 XVI

Veniat

mors

super illos ¦

et descendant

in infernum

viventes.

Numérotation du verset Ps. 54,XVII

Quoniam

nequitie in habitaculis eorum ¦

in medio eorum.

Numérotation du verset Ps. 54,17 XVIII

Ego autem

ad Deum clamavi ¦

et Dominus salvavit¹³ me.

¹³ salvavit] salvabit Ps-G

Numérotation du verset Ps. 54,18 XIX

Vespere et mane et meridie

narrabo

et annuntiabo ¦

et exaudiet vocem meam.

Numérotation du verset Ps. 54,19 XX

Redimet

in pace

animam meam

ab his qui

appropinquant mihi ¦

quoniam¹⁴ inter multos

¹⁴ quoniam Ps-G Ps-L] qui cacogr. Rusch

erant mecum.

Numérotation du verset Ps. 54,20 XXI

Exaudiet

Deus et humiliabit illos ¦

qui est ante secula.¹⁵

¹⁵ secula] + diapsalma Ps-G

Numérotation du verset Ps. 54,XXII

Non enim est illis commutatio^†

et non timuerunt Deum ¦

Numérotation du verset Ps. 54,21

extendit manum suam

in retribuendo.

Numérotation du verset Ps. 54,XXIII

Contaminaverunt

testamentum eius^†

Numérotation du verset Ps. 54,22

divisi sunt

ira

vultus eius ¦ et appropinquavit

cor illius.

Numérotation du verset Ps. 54,XXIV

Molliti sunt

sermones eius super oleum ¦ et ipsi sunt iacula.

Numérotation du verset Ps. 54,23 XXV

Iacta

super

Dominum curam tuam

et ipse te enutriet ¦ et¹⁶ non dabit in eternum

¹⁶ et] om. D30² Ps-G

fluctuationem iusto.

Numérotation du verset Ps. 54,24 XXVI

Tu vero Deus ¦ deduces eos

in puteum interitus.

Numérotation du verset Ps. 54,XXVII

Viri sanguinum

et doli

non dimidiabunt

dies suos ¦

ego autem sperabo in te Domine.

Psalmus 54

Numérotation du verset Ps. 54,1

¶^AIn finem

^A ¶Codd. : (Ps. 54) D30 Rusch Ps-G, def. Ω^F

^interl.| Christum vel consummationem futuram

in carminibus vel hymnis

^interl.| AUGUSTINUS. vel in hymnis id est laudibus quia semper laudandus Deus sive erudiat adversis sive consoletur letis

intellectus David¹.

¹ vel hymnis] om. Ps-G D30 | David] + vox Christi adversus magnatos Iudeorum D30

^marg.| IN FINEM IN CARMINIBUS. AUGUSTINUS. Intellectus magna cura debet intelligere Ecclesia in quo malo nunc est unde liberari optat plangit inter mala seculi que intelligit alius non intelligit quia hec regio non est gaudii sed meroris.

^marg.| AUGUSTINUS. In hoc psalmo Ecclesia loquitur vel in persona sua vel Christi. Quando in sua loquitur ut homo pusillanimis in tempestate dum fluctuat et mergitur clamat ad Iesum decernens in sua infirmitate a tot scandalis se separari ne et illis non prosit et sibi noceat ad similitudinem David qui pro molestiis civium fugit in solitudinem.

^marg.| CASSIODORUS. Quando vero in persona Christi integra proprietas servilis forme in Christo describitur ut detur nobis humilitatis exemplum.

^marg.| Tertius psalmus qui de passione et resurrectione latius.

Numérotation du verset Ps. 54,2
I

Exaudi Deus

^interl.| AUGUSTINUS. verba tribulati optantis liberari

orationem meam^†

^marg.| EXAUDI ORATIONEM. CASSIODORUS. Oratio premissa contra mala vel fluctus seculi.

et ne despexeris

^interl.| post ut quorum impleta oratio post despicitur quia non de eternis

deprecationem meam ¦

^interl.| quia non de terrenis

^marg.| NE DESPEXERIS DEPRECATIONEM. AUGUSTINUS. Si enim Deus dat temporalia alicui petenti eius tamen oratio ei non est accepta quia caret debito fine.

Numérotation du verset Ps. 54,3

intende mihi

^interl.| quia sum in quem intendas

et exaudi me.

^interl.| dignum

Numérotation du verset Ps. 54,II

Contristatus sum

^interl.| quid enim tibi est

^interl.| humana infirmitate

in exercitatione mea ¦

^interl.| AUGUSTINUS. in his que ingerunt mali quod apertius dicet quibus exerceatur

^marg.| IN EXERCITATIONE. AUGUSTINUS. Omnis malus vivit vel ut corigatur vel ut per eum bonus exerceatur.

^marg.| CASSIODORUS. In exercitatione. Uno nomine vita Christi exponitur qui nullo otio ab incepto remissus est in quo tristis quia perfidi non referunt fructum.

et conturbatus sum

^interl.| in mari seculi a vento valido tribulationum

^marg.| CONTURBATUS. AUGUSTINUS. In ipsa pugna dum et inimicos vult diligere et abundante malitia incipit odisse et ita incipit in fluctibus mergi.

^marg.| HIERONYMUS. Conturbatus. Vel conturbatus sum a voce inimici. Qui me Samaritanum et demonium habentem dicebant.

Numérotation du verset Ps. 54,4

a voce inimici

^interl.| AUGUSTINUS. hec est exercitatio que turbat oculum mentis ita quasi festuca non tamen extinguitur odio velut trabe

{t. 2 : Erfurt, f. 260rb ; facsim., p. 519b} et a tribulatione peccatoris.

^interl.| non meo merito sed suo malo

^interl.| quasi a voce inimici sum turbatus

Numérotation du verset Ps. 54,III

Quoniam declinaverunt in me

^interl.| quia impetus malitie eorum est quasi fluminis cursus a tribulatione peccatoris

iniquitates² ¦

² iniquitatem] iniquitates Ps-G

^interl.| que eorum erant

^interl.| quia

et in ira

^interl.| a tribulatione

^interl.| furore suo non merito meo

molesti erant mihi.

^interl.| CASSIODORUS. sed ruinosi sibi

^interl.| sed per hoc

Numérotation du verset Ps. 54,5
IV

Cor meum conturbatum est in me ¦

^interl.| quod alibi turbatus est pre ira oculus meus unde sequitur metus mortis mors anime odium est ut vita dilectio

^marg.| COR MEUM. CASSIODORUS. Lege carnis animus turbatur in me non exit a me.

et formido mortis cecidit super me.

^interl.| ut pondus vel ibi perit in quo nihil habet iuris unde : ero mors tua o mors

^interl.| quia

Numérotation du verset Ps. 54,6
V

Timor

^interl.| animi

et tremor

^interl.| corporis

^marg.| TIMOR ET TREMOR. CASSIODORUS. Proprietas mortis est ut eam prius timeamus inde contremiscamus.

venerunt³ super me ¦ et contexerunt me tenebre⁴.

³ venerunt] venit Ps-G

⁴ contexerunt me tenebre] contexit me tenebra Ps-G

^interl.| vel contexit me tenebra : alia littera

^interl.| mors secuta est

^marg.| CONTEXERUNT ME TENEBRE. HIERONYMUS. Tenebre sunt mali homines qui persequuntur Ecclesiam et qui contegunt ipsam qui odit fratrem in tenebris est.

Numérotation du verset Ps. 54,7
VI

Et dixi^† quis

^interl.| nisi tu Pater

dabit mihi

^interl.| et iam qui solvit ligatas pennas dat que non erant ad usum nec sue habentis id est sui iuris

^marg.| QUIS DABIT MIHI. AUGUSTINUS. Sed in hac infirmitate quid ait ? Quis dabit mihi pennas vult ad tempus separari a tot scandalis ne peccata infirmus augeat manens inter ea.

pennas sicut columbe ¦ et volabo

^interl.| id est ut avolem a Iudeis infidelibus

^marg.| SICUT COLUMBE. AUGUSTINUS. Non sicut corvo. Columba a molestiis querit avolare sed dilectionem non amittit et semper gemit sic bonus separare se corpore non amore ab his quibus non potest prodesse. Pie vivit in Christo ad cuius viscera pertinet quod ait Apostolus : «Quis infirmatur et ego non infirmor et quis scandalizatur et ego non uror ?» Et sic aliorum mala sunt ei persecutio unde optat fugere et manere in deserto pro turba tribulationum et scandalorum sed aliquando ligatur non visco cupiditatis sed cura et officio ut deserere non possit nisi solvatur quod si non solvitur tunc dicat^a : «Cupio dissolvi et esse cum Christo» sed manere necesse est propter vos et sic est meritum ex desiderio.

^a Cf. sententia « Cupio dissolvi et esse cum Christo » ex Phil. 1, 23-24 : « Coarctor autem e duobus : desiderium habens dissolvi et esse cum Christo, multo magis melius permanere autem in carne, necessarium propter vos », ut ref. Augustinus, Ambrosius, Hieronymus et passim ; cf. Sabatier, t. 3, p. 815.

^marg.| CASSIODORUS. COLUMBA. Vel columba emissa inveniens lutosa ad arcam reversa sic Christus inveniens lutosa corda Iudeorum avolavit ad gentes.

^marg.| AUGUSTINUS. Aliter. Optat ille mortem per quam separetur a malis et ait per simile. Quid dabit mihi pennas sicut columbe id est. Quis dabit mihi ut dissolvar et sic avolem ab eis et cum Christo quiescam.

et requiescam.

^interl.| in contemplatione

^interl.| montem optat vel solitudinem

^interl.| in gentibus credentibus

Numérotation du verset Ps. 54,8
VII

Ecce

^interl.| dixi et habui

^interl.| AUGUSTINUS. non loco ne rumpatur caritas bonorum ne perdatur exercitium malorum quos Deus admiscet ut Iudam apostolis

elongavi

^marg.| ECCE ELONGAVI. CASSIODORUS. Illud tangit quod Christus vitabat persequentes ut occasionem ire demeret et manebat in desertis orans in quo docebat nos in secreto conscientie orare et quiescere cum a malis premimur.

fugiens ¦

^marg.| FUGIENS. ALCUINUS. Se elongat qui a turba terrenorum desideriorum in alta⁵ Dei contemplatione se sublevat. Manet in solitudine qui perseverat in remota mentis intentione.

⁵ alta] al praem. iter. cacogr. Rusch

^marg.| HIERONYMUS. Vel ecce elongavi fugiens a Iudeis.

et mansi in solitudine.⁶

⁶ solitudine+ diapsalma Ps-G

^interl.| AUGUSTINUS. mentis ubi nullus nisi Deus cum eo ubi quies sed quia extra tribulatio exspectabam inquit

^marg.| ET MANSI IN SOLITUDINE. Gentium unde Isaias. Letetur desertum et floreat tamquam lilium. Et alibi^b : «Letare sterilis que non paris».

^b Is. 54, 1 ; Gal. 4, 27.

^interl.| ibi etiam

Numérotation du verset Ps. 54,9
VIII

Exspectabam eum qui salvum me fecit

^interl.| AUGUSTINUS. salvat nos Christus dum fides eius inardescit excitatur in nobis et dum videmus que pro nobis tulerit

^marg.| EXSPECTABAM EUM. Diapsalmus. Iam in solitudine salvus sperat auxilium Dei et imprecatur civibus.

^marg.| CASSIODORUS. Exspectabam. Ut ex persona Christi legatur in solitudine non ex me securus presidium Patris sustinui qui salvum me fecit a pusillanimitate spiritus ne caderem vel cederem malis in passione a tempestate ne irascerer.

a pusillanimitate spiritus ¦

^interl.| AUGUSTINUS. CASSIODORUS. qua supra dixit se turbatum

et⁷ tempestate.

⁷ et] + a Ps-G

^interl.| AUGUSTINUS. in qua et Petrus excitavit eum dormientem dicens Domine perimus

^interl.| seditionibus

Numérotation du verset Ps. 54,10
IX

Precipita Domine

^interl.| me salvasti illos autem qui se extulerunt

^marg.| PRECIPITA. CASSIODORUS. Ne muniant cogitationes machinando.

divide linguas eorum ¦

^interl.| qui male conspiraverunt in turre superbie edificanda

^marg.| DIVIDE. CASSIODORUS. Ne sit superba unitas ne malitia habeat effectum.

quoniam {t. 2 : Erfurt, f. 260va ; facsim., p. 520ª} vidi iniquitatem

^interl.| perfidiam eorum qui non credunt

et contradictionem

^interl.| quia contra mysteria Christi agunt

in civitate.

^interl.| et quia ista ibi vidi ideo fugi in solitudinem

^interl.| in Babylonia que turrim superbie edificavit

^marg.| IN CIVITATE. Hec est civitas de qua per prophetam Dominus. Ego Deus et non homo et civitatem non ingredior. Est tamen alia quam Deus inhabitat de qua dicitur : Non potest abscondi civitas supra montem posita.

Numérotation du verset Ps. 54,11
X

Die et nocte

^interl.| assidue non ad horam

circumdabit

^interl.| AUGUSTINUS. hec turbare solent iustum ut vellet avolare

eam

^interl.| Babyloniam

super muros eius⁸ iniquitas ¦

⁸ eius] + et Ps-G

^interl.| AUGUSTINUS. principes eius munimenta civitatis qui arca circumveniente cadent septimo die tamquam muri Hiericho quando post hanc vitam que septem diebus agitur singulorum merita discutiet Christus

et labor

^interl.| in oppressionibus aliorum

^marg.| ET LABOR etc. AUGUSTINUS. Iam labor in medio quia iniquitas quies autem in humilitate.

in medio eius

^interl.| in communi plebe

^interl.| quasi in ea tota

^interl.| quasi in maioribus et minoribus

Numérotation du verset Ps. 54,12

et iniustitia.

^interl.| id est quia

^interl.| in iudiciis faciendis

Numérotation du verset Ps. 54,XI

Et non defecit

^interl.| quia semper durat

in⁹ plateis eius ¦

⁹ in] de D30 Ps-G

^interl.| CASSIODORUS. in aperto lucrati sunt et deceperunt quod utrumque lex prohibet

usura et dolus.

^interl.| AUGUSTINUS. non absconduntur quia mala sunt sed publice fiunt

^marg.| USURA. AUGUSTINUS. Quia plus exigit in iniuria. Vel qualibet re quam accepit non dimittit ut sibi dimittatur.

Numérotation du verset Ps. 54,13
XII

Quoniam

^interl.| ita in civitate fac

^interl.| precipita divide quia non solum aperti sed et occulti

^interl.| aliquis manifestus

si inimicus meus¹⁰ maledixisset mihi ¦

¹⁰ meus] om. Ps-G

^interl.| iurgiis

^marg.| QUONIAM SI INIMICUS. CASSIODORUS. Exprobratio Iude dum ex persona Christi legitur vel hucusque de apertis inimicis egit Ecclesia iam nunc de occultis.

sustinuissem

^interl.| quia non inopinatum malum esset

utique.

Numérotation du verset Ps. 54,XIII

Et si is¹¹ qui

¹¹ is D30² Rusch Ps-G ] his D30*

^interl.| nullam notitiam mei habuit

oderat me super me magna locutus fuisset ¦

^interl.| AUGUSTINUS. mihi superbe insultaret magnificaret se supra me minaretur mihi

abscondissem

^interl.| AUGUSTINUS. inter eos qui intus sunt mecum in Ecclesia

^interl.| non vindicassem

^marg.| ABSCONDISSEM. AUGUSTINUS. Magna patientia ita locum daret verbis ut se absconderet ne videret adversarium.

^interl.| alias utique

forsitan ab eo.

^interl.| qui foris est

Numérotation du verset Ps. 54,14
XIV

Tu vero

^interl.| quid ergo restat nisi solitudo. «Nulla enim pestis efficacior quam familiaris inimicus»^c. Unde inimici hominis domestici eius

^c Boethius, De consolatione, 3, prosa 5, linea 36.

^marg.| TU VERO. AUGUSTINUS. Olim quia aliquando bonum consilium dedisti.

homo unanimis¹² ¦

¹² unanimis Ps-G Rusch ] unianimis Ps-G (nonnulli codd.)

^interl.| iudaice vel Iuda scilicet cur me tradis vel non es tolerandus

^marg.| UNANIMIS. CASSIODORUS. Quia inter apostolos fuit. Dux ad castella et vicos premissus. Notus quia prescivit traditorem ut sic Christus specialiter contra Iudam loquatur.

^marg.| HIERONYMUS. Vel sic generaliter contra quemlibet virum iudaicum. Tu homo iudaice unanimis cui tradita sunt eloquia Dei. Dux meus quia ducem te feci super populum meum. Et notus meus quia de eadem gente mecum. Cur me occidis. Qui mecum simul dulces capie cibo legis instituta vel buccellam.

dux meus et notus meus.

^marg.| DUX MEUS. AUGUSTINUS. Qui aliquando bene monuisti.

^marg.| DUX. Feci te ducem super populum meum notus de eadem gente.

^marg.| NOTUS. AUGUSTINUS. Qui in eadem Ecclesia mecum fuisti.

Numérotation du verset Ps. 54,15
XV

Qui simul

^interl.| cum aliis

mecum

^interl.| conversans

dulces capiebas cibos ¦

^interl.| spirituales

^interl.| unde gustate et videte quoniam suavis est Dominus

^marg.| CIBOS. CASSIODORUS. Corporales qui soli iniquo poterant esse dulces solet vir iniquitatis comessationibus nitescere unde huic gravior culpa.

in domo Dei mei¹³

¹³ mei] om. D30 Ps-G

^interl.| sed quia modo extra dissensio est

^interl.| templo Hierusalem

{t. 2 : Erfurt, f. 260vb ; facsim., p. 520b} ambulavimus cum consensu.

^interl.| CASSIODORUS. corporalis conversationis quia in eius collegio erat Iudas

Numérotation du verset Ps. 54,16
XVI

Veniat

^interl.| ideo

^marg.| VENIAT. CASSIODORUS. Sicut supra apertis ita hic occultis imprecatur. Et ne putetur unus de quo agebat communicat penas Iudeis id est communiter Iudeis cum aliis imprecatur.

^marg.| AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Veniat mors . Tangit hic initium schismatis quando scilicet Dathan et Abiron moverunt seditionem adversus Moysen et Aaron sicut in Numeris^d legitur quos vivos terra absorbuit cum tabernaculis et omni substantia eorum. Chore quoque et cum eo ducenti quinquaginta illorum sequentes malitiam arripuerunt ; thuribula, ut incensum adolerent in conspectu Domini, qui divino igne consumpti sunt, qui etiam de populo quatuordecim millia et septingentos vastavit. Et ideo venit nova mors super eos. Ita iste hic imprecatur malis. Et loquitur in eadem voce Christus et Ecclesia.

^d Cf. Nm. 16 ; Nm. 16, 30.

^marg.| AUGUSTINUS. Veniat ut super illos qui initium schismatis fuerunt et sese superbi separaverunt venit nova mors aperuit enim se terra et vivos absorpsit.

mors

^interl.| ignis consumptionis

super illos ¦

^interl.| vel super populum

^interl.| ignis de celo

^interl.| minores qui consentiunt maioribus

et descendant

^interl.| maiores qui sunt auctores mali

in infernum

^interl.| in voraginem terrene cupiditatis

viventes.

^interl.| AUGUSTINUS. scienter peccantes

^marg.| DESCENDANT IN INFERNUM VIVENTES. AUGUSTINUS. Ut duces terra absorbuit. Illi minores scilicet consenserunt et consecuti sunt et studio contentionis accensi a ducibus suis recedere noluerunt. Et ideo venit ardor consumptionis super ardorem dissensionis duces vero absorpti sunt a terra. Ita hi scienter peccantes descendunt.

^marg.| VIVENTES. AUGUSTINUS. Scientes quia pereunt et tamen pereuntes terrene cupiditatis hiatu absorbeantur.

Numérotation du verset Ps. 54,XVII

Quoniam

^interl.| merito

nequitie in habitaculis eorum ¦

^interl.| AUGUSTINUS. ubi peregrini et transeunt non enim hic semper mansuri quid ergo sic instant

^marg.| IN HABITACULIS. Aliene sunt non naturales sed hospitio suscepte quasi adventicie vel prius in habitaculis id est in occulto post in medio id est in aperto.

in medio eorum.

^interl.| vel in communi

^interl.| AUGUSTINUS. in corde

^interl.| AUGUSTINUS. illi ita peribunt

Numérotation du verset Ps. 54,17
XVIII

Ego autem

^interl.| corpus Christi

^marg.| EGO AUTEM. CASSIODORUS. Affirmat quid sibi et illis fiat alternatim procedendo.

ad Deum clamavi ¦

^interl.| AUGUSTINUS. in conturbatione exercitationis

et Dominus salvavit¹⁴ me.

¹⁴ salvavit] salvabit Ps-G

^interl.| quod consequens erat

^interl.| et ego

Numérotation du verset Ps. 54,18
XIX

Vespere et mane et meridie

^marg.| VESPERE ET MANE. HIERONYMUS. Quia salvavit ideo vespere quo capiar. MANE quo iudicatus. MERIDIE quo crucifixus.

narrabo

^interl.| NARRABO. Preterita opera.

et annuntiabo ¦

^marg.| NUNTIABO. Virtutes et opera que faciet et ideo exaudiet etc.

^marg.| VESPERE. AUGUSTINUS. De preteritis narrabo. Mane de futuris nuntiabo. Meridie quod non vergit in occasum in sempiternis exaudiet vocem meam. Vespere Dominus in cruce mane in resurrectione. Meridie in ascensione. Vespere narrabo patientiam mortis. Mane annuntiabo vitam resurrectionis. In meridie exaudiet sedens ad dexteram Patris qui interpellat pro nobis. Ecce quanta consolatio. A tempestate contra malos foris et intus id est in aperto et occulto. Sic et nos inter malos cum isto oremus plangamus securi dicamus.

et exaudiet vocem meam.

Numérotation du verset Ps. 54,19
XX

Redimet

^interl.| ita

^marg.| REDIMET in pace contra illos qui non amant pacem quia amavi pacem.

^marg.| CASSIODORUS. Narrare ad vespere pertinet quo dixit omnia que Iudas disponebat. Nuntiare de mane quando dixit Pilato in hoc natus sum ut testimonium perhibeam veritati etc.

in pace

^interl.| eterna

animam meam

^interl.| collocandam

ab his qui

^interl.| AUGUSTINUS. christianis qui magis decipiunt quam aperti idolatre

appropinquant mihi ¦

^interl.| ficte laudant

^marg.| APPROPINQUANT. Nomine non numine corpore non mente numero non meritto.

quoniam¹⁵ inter multos

¹⁵ quoniam Ps-G Ps-L] qui cacogr. Rusch

^interl.| non cum paucis electis

^marg.| QUI INTER MULTOS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS. Quia in multis mecum id est baptismo evangelii lectione festis et huiusmodi sed non in paucis mecum in omnibus sacramentis mecum sed non in fide spe et caritate sine qua nihil sunt omnia. AUGUSTINUS. Vel in multis id est in paleis que multe non in gravis que pauca mecum et propre est palea tritico de uno semine in uno agro una pluvia nutriuntur sub eodem messore eadem trituratione excutiuntur eamdem ventilationem exspectant sed non unum horreum intrant ita et illi in multis mecum.

erant mecum.

Numérotation du verset Ps. 54,20
XXI

Exaudiet

^interl.| me

^interl.| non solum pro me

^marg.| EXAUDIET. CASSIODORUS. Ad meridiem quando emisit scilicet. Ecce quanta breviter mysteria vel salvabis mane et vespere et meridie unde non ingratus narra et annuntia et ipse exaudiet etc.

Deus et humiliabit illos ¦

^interl.| qui confidunt in duce qui heri cepit

^marg.| HUMILIABIT. CASSIODORUS. De superbia ut credant. Vel humiliabit ut tollat locum et gentem.

qui est ante secula.¹⁶

¹⁶ secula] + diapsalma Ps-G

^interl.| quia in principio erat Verbum quod eis non videtur

^interl.| merito humiliabit

Numérotation du verset Ps. 54,XXII

Non enim est illis commutatio^†

^interl.| AUGUSTINUS. perversi sensus

^interl.| sed permanent in perversitate

^marg.| NON EST ILLIS COMMUTATIO. AUGUSTINUS. Quia sensus perfidorum incommutabilis.

et non timuerunt Deum ¦

^interl.| AUGUSTINUS. hoc remedio convertitur homo

Numérotation du verset Ps. 54,21

extendit manum suam

^interl.| pro his pena consequitur non aliud inde

^interl.| a simili ferire volentis qui manus elevat ut gravius impingat

in retribuendo.

^interl.| id est ut retribuat eis

Numérotation du verset Ps. 54,XXIII

Contaminaverunt

^interl.| CASSIODORUS. quantum ad se dum contraria agunt

^interl.| CASSIODORUS. pervertunt Scripturas

^marg.| CONTAMINAVERUNT. CASSIODORUS. Quia illi contaminaverunt et divisi sunt armantur amplius iusti liberantur infirmi qui curam habent in Deum.

^interl.| non satis fuit si timere nec mutari sed et

testamentum {t. 2 : Erfurt, f. 261ra ; facsim., p. 521a} eius^†

^interl.| quod dicit in semine tuo benedicentur omnes gentes quod polluit qui contradicit

Numérotation du verset Ps. 54,22

divisi sunt

^interl.| per heresim

^interl.| vel pre

ira

^interl.| ipso irato qui tradidit eos in desideria cordis eorum

^marg.| IRA. CASSIODORUS. Vindicta iudicii qua dividentur boni a malis ut grana a paleis tunc cor id est voluntas Dei per prophetas et apostolos nuntiata apropinqua omnibus nota erit. Vel cor id est iusti qui secreta Domini sui noverunt appropiabunt cum illi dividentur. Vel illi contaminaverunt suis appropiat.

vultus eius ¦ et appropinquavit

^interl.| AUGUSTINUS. suis fidelibus

cor illius.

^interl.| AUGUSTINUS. ut intelligamus voluntatem eius quia illis excitantur qui probati sunt et intelligitur in Scripturis que latebat Dei voluntas unde alibi^e : «Congregatio taurorum in vaccis populorum» ut excludantur id est emineant et appareant qui probati sunt argento divini eloquii

^e Ps.

^marg.| COR. AUGUSTINUS. voluntas secreta Dei que in Scripturis continetur.

^interl.| quia

Numérotation du verset Ps. 54,XXIV

Molliti sunt

^interl.| que obcura in Scripturis dura sunt exposita molliuntur et usque ad ossa penetrant

^marg.| MOLLITI SUNT SERMONES. CASSIODORUS. Vel ideo hoc illis quia mollierunt sermones adulando qui sunt iacula dum dicunt reus est mortis.

^marg.| AUGUSTINUS. Sed si tibi puero qui lacte minoris doctrine nutriris adhuc duri sunt ne irascaris uberibus Ecclesie sed iacta in Dominum non in alium qui portus est vel saxum navi non portus fluctuanti in seculo.

sermones eius super oleum ¦ et ipsi sunt iacula.

^marg.| IPSI SERMONES SUNT IACULA. CASSIODORUS. Quia molliti non perdunt virtutem sed eis armantur evangeliste et feriunt corda hominum ad amorem pacis et a perplexis hereticorum questionibus liberant infirmos.

Numérotation du verset Ps. 54,23
XXV

Iacta

^interl.| ergo

super

^interl.| vel in

Dominum curam tuam

^interl.| tamquam in portum

^marg.| CURAM TUAM. CASSIODORUS. Cura seculi ut vermis noster nos consumit sed si cura in Domino iactatur nutrit. Salomon^f : »Sicut vermis ligno et tinea vestimento ita viri tristitia nocet cordi ».

^f Prv. 25, 20 (Cava Θ Ω Ed1455 Clementina cum graeco, om. Weber) : « Sicut tinea vestimento et vermis ligno, ita tristitia viri nocet cordi ».

et ipse te enutriet ¦ et¹⁷ non dabit in eternum

¹⁷ et] om. D30² Ps-G

^interl.| et si hic

fluctuationem iusto.

^marg.| FLUCTUATIONEM. CASSIODORUS. Et si hic verba fluctuationis fuerunt contristatus sum in exercitaione mea et conturbatus sum a voce inimici et a tribulatione peccatoris.

^interl.| illis quid

Numérotation du verset Ps. 54,24
XXVI

Tu vero Deus ¦ deduces eos

^interl.| hic est finis contaminationis

^marg.| TU VERO DEUS. AUGUSTINUS. Hi tunc non fluctuabunt sed impii in puteum gehenne deducentur quia non dimidiabunt ut si quos egerunt in malo reliquos agant in bono redimentes tempus sed omnes continuant in malo. Alii enim incipiunt dies bonos sed in malis continue perseverant alii dimidiant alii implent dies bonos quia alii moriuntur in Egypto alii in deserto alii in terra sancta. In Egypto qui in tenebris vitiorum usque in finem vite conversantur. In deserto qui de confusione peccati exeuntes errata per penitentiam emendant. Implent dies qui sine crimine in opere iustitie usque in finem vite perseverant. Hec tria genera hominum figurata sunt per ea que scripta erant in volumine Ezechieli ostenso ubi scripta erant hec tria carmen lamentum et ve. Et dictum est prophete ut devoraret volumen id est in mentis intelligentiam traiiceret horum trium mysteria. Carmen cantant qui peccatorum lapsum non senserunt. Lamentum qui a peccatis per lamentum penitentie resurgunt. Ve qui peccant et non penitent.

in puteum interitus.

^interl.| in tenebras submersionis

^interl.| nec differtur quia»

Numérotation du verset Ps. 54,XXVII

Viri sanguinum

^interl.| CASSIODORUS. qui occidunt animas et corpora aliquando

et doli

^interl.| in seductione

non dimidiabunt

^interl.| AUGUSTINUS. non proficient quantum putant sed intra tempus peribunt quod sperant

dies suos ¦

ego autem sperabo in te Domine.

^interl.| AUGUSTINUS. quod non illi et ideo perveniam ad eternum diem

^marg.| DIES SUOS. AUGUSTINUS. Voluntarios non a Deo constitutos.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 54), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_54)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 54

<26. Psalterium>

Psalmus 54