Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 36

Numérotation du verset Ps. 36,1

¶ Psalmus David¹.

¶Codd. : (Ps. 36) Ω ^M (161vb-162rb) Ω^S (264rb-va) Ω^X (226rb-va) P15205 (64va-67va) P10489 ω 1 (74ra) Ps-G Rusch

¹ Psalmus David Ω^S Ω^X P15205 P15205 ²] Ipsi David Ps-G D14 D30 | David] + hic hortatur Moysen et ad fidem demonstrans et salutem Ecclesie monet credentes D30

Numérotation du verset Ps. 36,I

Noli emulari

in malignantibus ¦

neque zelaveris

facientes iniquitatem.

Numérotation du verset Ps. 36,2 II

Quoniam tamquam fenum

velociter arescent ¦ et

quemadmodum olera²

² quemadmodum Ps-G D30 Rusch ] sicut Ps-R

herbarum

cito decident.

Numérotation du verset Ps. 36,3 III

Spera in Domino

et fac bonitatem ¦

et³ inhabita

³ et Hi ] om. D30*

terram

et pasceris

in divitiis

eius. ⁴

⁴ <divisio.> Domino… Hi D30 Ω ^M] Domino’... bonitatem ¦... terram’ ω 1, Domino… terram Ω^X P15205 , Domino… bonitatem’… terram ¦ Ω^S

Numérotation du verset Ps. 36,4 IV

Delectare

in Domino ¦ et dabit tibi petitiones cordis tui.

Numérotation du verset Ps. 36,5 V

Revela

Domino viam tuam et spera in eo⁵ ¦ et ipse

⁵ eo Ps-G ( C I M Q W Φ^P* G ² Ψ^B V D ) D30 P10489 ω 1 Ω Rusch Ed1530 Clementina ] eum Cor2 (antiq.) Ps-G

faciet.⁶

⁶ <divisio.> tuam’… eo ¦ ω 1] tuam ¦… eo ’ Ω^S, tuam ¦… eo Hi Ω^X P15205

Numérotation du verset Ps. 36,6 VI

educet quasi lumen iustitiam tuam^†

et iudicium tuum

tamquam meridiem ¦

Numérotation du verset Ps. 36,7

subditus esto Domino

et ora eum. ⁷

⁷ <divisio.> tuam+… meridiem ¦… Domino D30 Ω ^M] … Domino’ ω 1, tuam ¦… meridiem’… Domino’ Ω^S,tuam ¦… meridiem’… Domino Ω^X ; tuam ¦… meridiem… Domino’ P15205

Numérotation du verset Ps. 36,VII

Noli emulari

in eo qui prosperatur

in via sua ¦

in⁸* homine faciente iniustitias.⁹

⁸ in Hi Cor2 (hebr. et ant. et grecus non interponunt ET ) Ps-G ] et praem. Ψ B² D30* ( eras. ) Ω^X P10489 Ps-εPs.-Moz. Rusch |

⁹ <divisio.> eoD30 Ω^SXω¹] eo’ Ω ^M |

Numérotation du verset Ps. 36,8 VIII

Desine ab ira

et derelinque furorem ¦ noli emulari ut maligneris.

Numérotation du verset Ps. 36,9 IX

Quoniam qui malignantur

exterminabuntur ¦

sustinentes autem

Dominum ipsi

hereditabunt terram.

Numérotation du verset Ps. 36,10 X

adhuc pusillum et non erit peccator ¦

et queres

locum eius et non invenies.¹⁰

¹⁰ <divisio.> pusillum’ ω 1

Numérotation du verset Ps. 36,11 XI

Mansueti autem

hereditabunt terram ¦

et delectabuntur

in multitudine pacis.

Numérotation du verset Ps. 36,12 XII

Observabit peccator

iustum ¦

et stridebit

super eum dentibus suis.

Numérotation du verset Ps. 36,13 XIII

Dominus autem irridebit eum ¦

quoniam prospicit

quod¹¹ veniet¹²

¹¹ quoniam... quod Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Cor2 (antiq. cum greco) Ω P10489 ω 1 Rusch cum Ps-R ] quia... quoniam Ps-G ( R F C I) |

¹² veniet Ps-G D30 Ω ^MX P15205 Rusch ] veniat Hi Ω^S P10489 ω¹ Ps-γ Ps-κ, venit Ps- δ, venient Ps-ε Ps-Moz |

dies eius.

Numérotation du verset Ps. 36,14 XIV

Gladium

evaginaverunt peccatores ¦ intenderunt

arcum suum.

Numérotation du verset Ps. 36,XV

decipiant¹³ pauperem

¹³ decipiant Hi D30 Ω 10489 ω¹ Rusch ] deiciant Ps-R Clementina

et inopem ¦

ut trucident¹⁴

¹⁴ trucident Hi D30² Ω ^M Ω^X² ω 1 Ps-G Rusch ] trucidant D30* ( ? ) Ω^S Ω^X* P10489 Corsiniana40E15

rectos corde.

Numérotation du verset Ps. 36,15 XVI

Gladius eorum intret

in corda ipsorum ¦

et arcus eorum¹⁵ confringatur.

¹⁵ eorum Hi Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ω¹ P10489 Rusch cum Ps-R ] ipsorum Ps-G

Numérotation du verset Ps. 36,16 XVII

Melius est modicum

iusto ¦ super

divitias peccatorum multas.

Numérotation du verset Ps. 36,17 XVIII

Quoniam brachia

peccatorum conterentur ¦ confirmat autem

iustos Dominus.

Numérotation du verset Ps. 36,18 XIX

Novit

Dominus

dies immaculatorum ¦

et hereditas eorum

in eternum erit.

Numérotation du verset Ps. 36,19 XX

Non confundentur¹⁶

¹⁶ confundentur Hi Ω^X Rusch ] confundantur P10489

in tempore malo^†

et in diebus famis

saturabuntur ¦

Numérotation du verset Ps. 36,20

quia peccatores

peribunt. ¹⁷

¹⁷ <divisio.> malo+… saturabuntur ¦ D30 ω 1] malo… saturabuntur Ω ^M ; malo ¦… saturabuntur ¦ Hi Ω^S, malo ¦… saturabuntur Ω^X P15205

Numérotation du verset Ps. 36,XXI

Inimici

vero¹⁸

¹⁸ vero Hi P10489 Ω ω¹ Ps-G ] om. P15205

Domini mox¹⁹

¹⁹ mox Ps-G D30 ² Cor2 ( UT non est interponendum) Ω ^MX P10489 P15205 Rusch ] + ut Ps-G ( I² M* ) D30 * ( eras. ) Ω^S ω 1 Clementina

honorificati fuerint²⁰

²⁰ fuerint Hi Ω P10489 ω 1² Ps-G ] fuerunt ω 1*

et exaltati ¦

deficientes

quemadmodum

fumus deficient²¹.

²¹ deficient Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] defecerunt Ps-G , deficiant Φ^R*

Numérotation du verset Ps. 36,21 XXII

Mutuabitur peccator

et non solvet ¦

iustus autem miseretur

et retribuet²².

²² retribuet Hi Ω^S Ω^X ω 1 Rusch Ed1530 ] tribuit Ps-G (R² F* M²) D30 , tribuet Ω ^M P10489 Ps-G | <divisio.> peccator… soluet ¦ D30 Ω]peccator ’… soluet ¦ ω 1

Numérotation du verset Ps. 36,22 XXIII

Quia benedicentes

ei hereditabunt terram ¦

maledicentes autem

ei disperibunt.

Numérotation du verset Ps. 36,23 XXIV

Apud

Dominum gressus hominis dirigentur²³ ¦

²³ dirigentur Hi D30 Ω ^M Rusch Ps-G ] dirigetur Ps-G (Q W K Ψ^B²) Ω^S Ω^X ω 1 cum Ps-αγ Ps-Moz C Ps-Med

et viam eius

volet²⁴.

²⁴ volet Ps-G cum LXX Hexapl. Hieron., Ep. 106 Ps-α Ps-γ Ps-δ Ps-λ

Numérotation du verset Ps. 36,24 XXV

Cum ceciderit ²⁵*

²⁵ ceciderit Hi D30 Ω^S ω¹ Ps-G ] + iustus Ω ^M Rusch cum Ps-R , + peccator P10489* (cancell.)

non collidetur ¦

quia Dominus supponit²⁶

²⁶ supponit Hi D30 Ω P15205 P10489 ω 1 Cor2 (satis antiq. et hebr. in presenti, grecus presentis temporis) Rusch ] supponet Ps-G (Q*), supponitur Ψ^B

manum suam.

Numérotation du verset Ps. 36,25 XXVI

Iunior

fui etenim²⁷ senui^† et non vidi iustum derelictum ¦

²⁷ etenim Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω ω¹ Rusch ] nec enim P10489, et Ps-G cum Ps-R

nec²⁸ semen eius

²⁸ nec Cor2 (anti.) Hi Ω^X] neque Ps-G ( F ) Ps-βγ, et P10489

querens panem²⁹.

²⁹ panem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi D30 Ω P10489 ω 1 Rusch ] panes Ps-G

Numérotation du verset Ps. 36,26 XXVII

Tota die

miseretur

et commodat ¦

et semen illius

in benedictione erit.

Numérotation du verset Ps. 36,27 XXVIII

Declina³⁰ a malo

³⁰ Declina] Hic est divisio in psalteriis ad usum monachorum iuxta Regulam sancti Benedicti ut Hi

et fac

bonum ¦

et inhabita

in seculum seculi.

Numérotation du verset Ps. 36,28 XXIX

Quia Dominus amat

iudicium^†

et non derelinquet

sanctos suos ¦

in eternum conservabuntur. ³¹

³¹ <divisio.> iudicium +… suos ¦ ω 1 D30 ] iudicium ¦… suos Ω ^MX; iudicium ¦ … suos ’ Ω^S

Numérotation du verset Ps. 36,XXX

Iniusti punientur ¦

et semen impiorum

peribit.

Numérotation du verset Ps. 36,29 XXXI

Iusti autem hereditabunt terram ¦

et inhabitabunt in seculum seculi super eam.

Numérotation du verset Ps. 36,30 XXXII

Os iusti meditabitur

sapientiam ¦

et lingua eius loquetur iudicium ¦

Numérotation du verset Ps. 36,31 XXXIII

Lex Dei eius

in corde ipsius ¦

non supplantabuntur

gressus eius.

Numérotation du verset Ps. 36,32 XXXIV

Considerat peccator iustum ¦ et

querit mortificare eum.

Numérotation du verset Ps. 36,33 XXXV

Dominus autem non derelinquet eum

in manibus³² eius

³² manibus Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi D30 Rusch cum Ps-R ] manus Ps-G

nec damnabit

eum

cum iudicabitur

illi.

Numérotation du verset Ps. 36,34 XXXVI

Exspecta

Dominum et custodi

viam eius^†

et exaltabit te

hereditate capias

terram ¦

cum perierint peccatores videbis. ³³

³³ <divisio.> eius+… te… terram ¦ D30 Ω ^M ω 1] eius ¦ … te ¦… terram ¦ Ω^S, eius ¦… te… terram ¦ Ω^X

Numérotation du verset Ps. 36,35 XXXVII

Vidi impium

superexaltatum ¦

et elevatum

sicut

cedros Libani. ³⁴

³⁴ <divisio.> superexaltatum ¦ et eleuatum Hi D30 ω 1 Ω^X] superexaltatum et eleuatum ¦ Ω^S P15205

Numérotation du verset Ps. 36,36 XXXVIII

Et transivi

et ecce non erat ¦

quesivi³⁵ eum

³⁵ quesivi Ps-G (Q*) Hi D30 Cor2 (grecus et hebr. et antiq. et Hier. pretermittunt ET ) Ω ω 1 Rusch cum Ps-R ] et praem. P10489* ( exp. ) Ps-G

et non est inventus locus eius.³⁶

³⁶ <divisio.> transivi... eum Hi D30 Ω ^MX ω 1] transivi’ eum’ Ω^S

Numérotation du verset Ps. 36,37 XXXIX

Custodi

innocentiam

et vide

equitatem ¦

quoniam sunt reliquie homini pacifico.³⁷

³⁷ <divisio.> innocentiam… equitatem ¦ D30 Ω^X P15205 ] innocentiam’… equitatem ¦ Ω^S ω 1

Numérotation du verset Ps. 36,38 XL

Iniusti autem³⁸

³⁸ autem Hi Ω ^MX P10489 ω 1] om. Ω^S*

disperibunt ¦ simul

reliquie

impiorum interibunt³⁹.

³⁹ interibunt Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Ω ^M Ω^S Ω^X ω 1 P10489DD30 Rusch ] peribunt Ps-G | <divisio.> disperibunt ¦ simul D30 Ω^SX ω 1] disperibunt simul ¦ Hi Ω ^M

Numérotation du verset Ps. 36,39 XLI

Salus autem iustorum a Domino ¦

protector eorum in tempore tribulationis.

Numérotation du verset Ps. 36,40 XLII

Et adiuvabit eos Dominus

et liberabit eos^†

et eruet eos

a peccatoribus ¦ et salvabit eos

quia speraverunt in eo⁴⁰. ⁴¹

⁴⁰ eo Hi D30 Ω ω¹ P10489 Ps-G ] eum Ps-G (R Q* Φ^RGV) P15205 Ps-R |

⁴¹ <divisio.> eos²+… peccatoribus ¦ D30 Ω ^MS ω 1] eos² ¦… peccatoribus Ω^X P15205 | eos⁴ D30 Ω ^MX P15205 ] eos⁴’ ω 1, eos ¦ Ω^S |

Psalmus 36

Numérotation du verset Ps. 36,1

¶^A {t. 2 : Erfurt, f. 249rb ; facsim., p. 497b} Psalmus David¹.

^A ¶Codd. : (Ps. 36) Hi Ω ^M (161vb-162rb) Ω^S (264rb-va) Ω^X (226rb-va) P15205 (64va-67va) P10489 ω ¹ (74ra) Ps-G Rusch

¹ Psalmus David Ω^S Ω^X P15205 P15205 ²] Ipsi David Ps-G D14 D30 | David] + hic hortatur Moysen et ad fidem demonstrans et salutem Ecclesie monet credentes D30

^marg.| PSALMUS DAVID Psalmus hic est quasi vestis Christi que totum corpus eius operiat preceptis et protegat ab adversis et quasi sinu consilii foveat. Potio contra illos qui murmurant de flore malorum labore bonorum quasi omnia casu agantur ut mundo spreto Deo adhereant. Monet igitur Ecclesia ne quis malignantes imitetur sed quicquid boni speratur a Domino postuletur qui profutura et eterna dat.

^marg.| CASSIODORUS. Psalmus tertius alphabe imperfecto totus de correctione morum.

Numérotation du verset Ps. 36,I

Noli emulari

^interl.| qui hoc soles

^interl.| indignari

in malignantibus ¦

^interl.| in consideratione malignantium quia florent

neque zelaveris

^interl.| ames imiteris

facientes iniquitatem.

^interl.| qui bonos premunt

^interl.| cur

Numérotation du verset Ps. 36,2
II

Quoniam tamquam fenum

^interl.| AUGUSTINUS. quod hodie floret et cras in clibanum mittitur

velociter arescent ¦ et

^interl.| pro id est

quemadmodum olera²

² quemadmodum Ps-G D30 Rusch ] sicut Ps-R

^interl.| AUGUSTINUS. Vilia non habentia altam radicem et ideo hieme virent estate arent

herbarum

^interl.| vel prati

^marg.| OLERA HERBARUM. AUGUSTINUS. Modo est hiems. Estas vero iudicii dies de die autem illa nemo novit neque Filius neque angelus neque homo. Sed quomodo dicitur Filius nescire qui omnia novit que Pater Sed ut dicitur letus dies quia letos facit sic Filius scire et nescire nobis quibus magister missus est que scire vel nescire facit. Arbor altera dicis per caritatem modo arida tunc gloriosa quia nondum apparuit quod erimus.

^marg.| marg.|marg.| AUGUSTINUS. CASSIODORUS. Olera non hortorum sed herbarum id est vilissima que per agros sponte nascuntur. Fenum nobiles qui facile proficiunt olera mediocres sed et illi cito arescunt et hi decidunt.

cito decident.

^interl.| tu vero

^interl.| CASSIODORUS. spes est introitus fidei

Numérotation du verset Ps. 36,3
III

Spera in Domino

^interl.| illi in vanis

^marg.| SPERA. AUGUSTINUS. Bona que in Domino et , ut speres, fac bona que, ut facias, excole terram. Alia littera id est Evam scilicet corpus et sic delectaberis in virtutibus eius unde non in te sed in Domino delecteris quod si dabit eterna que petit ratio hoc quidem iustis. Quod, si peccator es, confitere peccata, et sic item spera bona que in Domino et ipse dabit .

et fac bonitatem ¦

^interl.| illi malitiam

^interl.| assidue quasi ex consuetudine

^interl.| quia fides sine operibus mortua est

et³ inhabita

³ et Hi ] om. D30*

^interl.| CASSIODORUS. ne bona facias extra Ecclesiam

terram

^interl.| viventium

et pasceris

^interl.| ad saturitatem et suavitatem

in divitiis

^interl.| AUGUSTINUS. que sunt ipse Deus vel in Scripturis

eius. ⁴

⁴ <divisio.> Domino… Hi D30 Ω ^M] Domino’... bonitatem ¦... terram’ ω ¹, Domino… terram Ω^X P15205 , Domino… bonitatem’… terram ¦ Ω^S

^interl.| terre id est Ecclesie

Numérotation du verset Ps. 36,4
IV

Delectare

^interl.| ecce divitie terre

^interl.| CASSIODORUS. ut suavis sit eius recordatio. Et ut ames quem times spreta mundi iocunditate

in Domino ¦ et dabit tibi petitiones cordis tui.

^interl.| non carnis

Numérotation du verset Ps. 36,5
V

Revela

^interl.| indica ei quid pateris id est carnis corruptionem. Et quid velis id est inde liberari

Domino viam tuam et spera in eo⁵ ¦ et ipse

⁵ eo Ps-G ( C I M Q W Φ^P* G ² Ψ^B V D ) D30 P10489 ω ¹ Ω Ed1455 Rusch Ed1530 Clementina ] eum Cor2 (antiq.) Ps-G

^interl.| qui potest

^interl.| et gratia te liberabit de corpore mortis huius

faciet.⁶

⁶ <divisio.> tuam’… eo ¦ ω ¹] tuam ¦… eo ’ Ω^S, tuam ¦… eo Hi Ω^X P15205

Numérotation du verset Ps. 36,6
VI

^interl.| quid

^interl.| AUGUSTINUS. modo abscondita est iustitia id est fides qua operaris quia nondum vides quod credis

^interl.| CASSIODORUS. de tenebris seculi ad lucem iudicii ubi omnia palam

educet quasi lumen iustitiam tuam^†

^interl.| fidem

^interl.| que hic est quasi sub modio

et iudicium tuum

^interl.| AUGUSTINUS. quo iudicas et eligis sequi quod non vides quod modo irridetur

tamquam meridiem ¦

^interl.| AUGUSTINUS. non solum ut lumen sed ut clarum lumen

Numérotation du verset Ps. 36,7

subditus esto Domino

^interl.| obedi preceptis

^interl.| CASSIODORUS. bona regula ut bona agamus et semper rogemus

et ora eum. ⁷

⁷ <divisio.> tuam+… meridiem ¦… Domino D30 Ω ^M] … Domino’ ω ¹, tuam ¦… meridiem’… Domino’ Ω^S,tuam ¦… meridiem’… Domino Ω^X ; tuam ¦… meridiem… Domino’ P15205

^interl.| donec det promissa

Numérotation du verset Ps. 36,VII

Noli emulari

^interl.| hic exponit unde solet nasci indignatio

^marg.| NOLI EMULARI. AUGUSTINUS. Ne autem moveat te a perseverantia prosperitas malorum. Vel si faciunt iustis iniqua. Quod et si tibi aliqua ne iratus sis. Quod et si grandia ne furiosus sis presertim noli emula ut maligneris id est ut eodem modo {t. 2 : Erfurt, f. 249va ; facsim., p. 497a} malignus sis quia mali extra terminos terre viventium damnabuntur.

in eo qui prosperatur

^interl.| sed in perventione infelix e contra tibi iusto

in via sua ¦

^interl.| non Dei in qua tu

in⁸* homine faciente iniustitias.⁹

⁸ in Hi Cor2 (hebr. et ant. et grecus non interponunt et ) Ps-G ] et praem. Ψ ^B² D30* ( eras. ) Ω^X P10489 Ps-εPs.-Moz. Rusch

⁹ <divisio.> eoD30 Ω^SXω¹] eo’ Ω ^M

^interl.| scilicet

^interl.| sed

Numérotation du verset Ps. 36,8
VIII

{t. 2 : Erfurt, f. 249va ; facsim., p. 498ª} Desine ab ira

^interl.| AUGUSTINUS. Inde irasci et dedignari est contra Deum murmurare et proprie blasphemare

^interl.| AUGUSTINUS. ne turbetur oculus tuus ira vide veritatem

^marg.| DESINE AB IRA. AUGUSTINUS. Ira subita furor diutinus sed utraque deserenda per que peccatur.

^marg.| CASSIODORUS. Hoc dicitur ei qui adhuc infirmus timet cur non sibi bona. Noli emula ut maligneris id est voluntarie malus sis imitando eum qui maligne faciendo ad tempus floret.

et derelinque furorem ¦ noli emulari ut maligneris.

^interl.| imitando eum

Numérotation du verset Ps. 36,9
IX

Quoniam qui malignantur

^interl.| id est mali sunt

exterminabuntur ¦

^interl.| et si modo florent

^interl.| in futuro damnabuntur

sustinentes autem

^interl.| AUGUSTINUS. qui adversa ferunt presentia despiciunt

Dominum ipsi

^interl.| AUGUSTINUS. qui non fallit et omna potest

hereditabunt terram.

^interl.| viventium

Numérotation du verset Ps. 36,10
X

^interl.| sed quamdiu ferendum cito erit quod infirmo diu videtur

^interl.| CASSIODORUS. iam sustinuisti et adhuc restat parum ne ergo te tedeat

adhuc pusillum et non erit peccator ¦

^interl.| pro quo gemis

^interl.| id est non erit dominium peccatoris qui nunc vivit pio id est ad utilitatem pii

^marg.| ADHUC PUSILLUM. AUGUSTINUS. Post istam vitam parvam nondum eris ubi erunt sancti quibus dicetur : «Venite benedicti Patris mei» sed poteris esse in illa requie in qua dives Lazarum vidit, in qua securus exspectes diem iudicii quando, recepto corpore, angelis equaberis. Sed quomodo Lazarus erat in requie cum nondum esset missa hostia ? In spe ex toto in repartim quia nec ignem materialem nec vermem conscientie corrodentis sentiebat.

et queres

^interl.| AUGUSTINUS. sic non erit quia non habebit usum quem modo cum eo utitur Deus ad probandum iustum flagellum de malis sibi facit Deus quo castigat filios

locum eius et non invenies.¹⁰

¹⁰ <divisio.> pusillum’ ω ¹

Numérotation du verset Ps. 36,11
XI

Mansueti autem

^interl.| non quicumque sustinentes sed qui patienter tolerant

hereditabunt terram ¦

^interl.| viventium

et delectabuntur

^interl.| quid ibi eis

^interl.| AUGUSTINUS. mali in exteris tibi omnia pax

in multitudine pacis.

Numérotation du verset Ps. 36,12
XII

Observabit peccator

^interl.| tunc pax sed modo bellum

^interl.| CASSIODORUS. quasi occultis insidiis

^marg.| OBSERVABIT PECCATOR. CASSIODORUS. Dicto quod boni non debent malos emulari subdit malos super bonos invidia torqueri quia non similes illis et ideo pudor est eos emulari.

iustum ¦

^interl.| ut alliciat si non potest

et stridebit

^interl.| ut furens belua

^marg.| STRIDEBIT etc. CASSIODORUS. Dum videt iustum se credit accusari stridet quoniam non potest subvertere conatur occidere.

super eum dentibus suis.

Numérotation du verset Ps. 36,13
XIII

Dominus autem irridebit eum ¦

^interl.| irrisibilem videt et videre suos facit

^marg.| DOMINUS AUTEM IRRIDEBIT. CASSIODORUS. Sic et nos videntes perituros irrideamus et presentes grandis consolatio.

quoniam prospicit

^interl.| de hoc

^interl.| prospicere suos facit

^interl.| quod ipse non videt

^interl.| vide et ut cum Deo

quod¹¹ veniet¹²

¹¹ quoniam... quod Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Cor2 (antiq. cum greco) Ω P10489 ω ¹ Rusch cum Ps-R ] quia... quoniam Ps-G ( R F C I)

¹² veniet Ps-G D30 Ω ^MX P15205 Rusch ] veniat Hi Ω^S P10489 ω¹ Ps-γ Ps-κ, venit Ps- δ, venient Ps-ε Ps-Moz

^interl.| semper enim vindicatur in impium si se convertit hic ut in Paulo si non in futuro

dies eius.

^interl.| quo retribuatur

Numérotation du verset Ps. 36,14
XIV

Gladium

^interl.| etiam

^interl.| AUGUSTINUS. ecce aperta impugnatio

evaginaverunt peccatores ¦ intenderunt

^interl.| ecce occulta per insidias

^marg.| GLADIUM EVAGINAVERUNT etc. CASSIODORUS. Si neque blandis neque minis aget pena aggreditur si nec sic proficit insidiatur dolis quando bene loquendo mala intendit.

arcum suum.

^interl.| dolos

Numérotation du verset Ps. 36,XV

^interl.| arcum

decipiant¹³ pauperem

¹³ decipiant Hi D30 Ω 10489 ω¹ Rusch ] deiciant Ps-R Clementina

^interl.| qui sibi non sufficit

et inopem ¦

^interl.| qui nec habet opem ab alio

ut trucident¹⁴

¹⁴ trucident Hi D30² Ω ^M Ω^X² ω ¹ Ps-G Rusch ] trucidant D30* ( ? ) Ω^S Ω^X* P10489 Corsiniana40E15

^interl.| gladium evaginaverunt

rectos corde.

^interl.| ut martyres

^interl.| sed

Numérotation du verset Ps. 36,15
XVI

Gladius eorum intret

^interl.| quasi occidendo alios in corpore se occidant in mente quod non nocet sanctis sed potius est dolus inanis

in corda ipsorum ¦

^interl.| AUGUSTINUS. tibi extra sibi intus nocent quasi per corpus suum quis mittat gladium ut cedat tunicam

^interl.| unde venerat

et arcus eorum¹⁵ confringatur.

¹⁵ eorum Hi Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ω¹ P10489 Rusch cum Ps-R ] ipsorum Ps-G

Numérotation du verset Ps. 36,16
XVII

Melius est modicum

^interl.| AUGUSTINUS. insidie frustrentur ne noceant iusto qui et si spolietur dicat melius est modicum iusto etc.

^interl.| ita impius iusto

^interl.| tamen

^marg.| MELIUS EST etc. CASSIODORUS. Paulo ante de malitia et sustinentia hic de divitiis et paupertate.

iusto ¦ super

^interl.| AUGUSTINUS. quia et si modo prospere non sic semper erit

divitias peccatorum multas.

Numérotation du verset Ps. 36,17
XVIII

Quoniam brachia

^interl.| potentia

peccatorum conterentur ¦ confirmat autem

^interl.| AUGUSTINUS. in adversis per spem per exempla

iustos Dominus.

^marg.| CONFIRMAT AUTEM IUSTOS etc. AUGUSTINUS. Maxime per exemplum crucis sue. Crux enim Christi finita est in pena et manet in gloria a locis enim supplicorum transit ad frontes imperatorum.

Numérotation du verset Ps. 36,18
XIX

Novit

^interl.| approbat

^interl.| quomodo confirmat quia

Dominus

^interl.| hoc non potest homo

dies immaculatorum ¦

^interl.| et si miseri videntur ignaris scit Deus quid eis servet

et hereditas eorum

^interl.| pro diebus immaculatis

in eternum {t. 2 : Erfurt, f. 249vb ; facsim., p. 498b} erit.

Numérotation du verset Ps. 36,19
XX

Non confundentur¹⁶

¹⁶ confundentur Hi Ω^X Rusch ] confundantur P10489

^interl.| confunditur qui sperat in homine se vel alio

^interl.| maledictus qui ponit carnem brachium suum

in tempore malo^†

^interl.| tribulationis presentis in qua potius gloriantur vel iudicii

et in diebus famis

^interl.| qui modo sunt vel quando mali esurient in futuro

^marg.| IN DIEBUS FAMIS. CASSIODORUS. Id est in hac vita quando boni esuriunt et si iusti hi saturabuntur per Scripturas et exempla Domini per promissiones. His duo opponit quia peccatores peribunt in iudicio contra non confundentur et inimici vero contra saturabuntur qui mox id est quam statim in altum ascendunt tam statim a veritate cadunt deficientes ut nec iudicium remaneat quanto plus elevantur tanto citius ut fumus deficient.

saturabuntur ¦

Numérotation du verset Ps. 36,20

quia peccatores

^interl.| tantum

^interl.| AUGUSTINUS. quia ablatis exterioribus nihil habent intus extra tribulantur et intra

peribunt. ¹⁷

¹⁷ <divisio.> malo+… saturabuntur ¦ D30 ω ¹] malo… saturabuntur Ω ^M ; malo ¦… saturabuntur ¦ Hi Ω^S, malo ¦… saturabuntur Ω^X P15205

Numérotation du verset Ps. 36,XXI

Inimici

^interl.| etiam interim

vero¹⁸

¹⁸ vero Hi P10489 Ω ω¹ Ps-G ] om. P15205

^interl.| in veritate

Domini mox¹⁹

¹⁹ mox Ps-G D30 ² Cor2 ( ut non est interponendum) Ω ^MX P10489 P15205 Rusch ] + ut Ps-G ( I² M* ) D30 * ( eras. ) Ω^S ω ¹ Ed1455 Clementina

^interl.| vel ut

honorificati fuerint²⁰

²⁰ fuerint Hi Ω P10489 ω ¹² Ps-G ] fuerunt ω ¹*

^interl.| honoribus et potentia

et exaltati ¦

^interl.| gloria

deficientes

^interl.| assidue

quemadmodum

^interl.| AUGUSTINUS. fumus quanto plus extenditur tanto plus evanescit

fumus deficient²¹.

²¹ deficient Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] defecerunt Ps-G , deficiant Φ^R*

^interl.| in interiori

^interl.| penitus ab omni virtute

Numérotation du verset Ps. 36,21
XXII

Mutuabitur peccator

^interl.| ideo hec malis quia accepit corpus et mentem et alia a Deo et non agit gratias

^marg.| MUTUABITUR. CASSIODORUS. Audit verbum Dei non reddit operibus.

et non solvet ¦

^interl.| non lucrum referet

^marg.| ET NON SOLVET Id est non reddit operibus quod auditu percepit.

iustus autem miseretur

^marg.| MISERETUR etc. CASSIODORUS. De his que #accipere. Misericordia enim movetur erga non habentes et dat quia scit quod benedicentes Domino hereditabunt terram et quod maledicentes peribunt.

^marg.| Miseretur precedit misericordia sequitur largitas.

et retribuet²².

²² retribuet Hi Ω^S Ω^X ω ¹ Rusch Ed1530 ] tribuit Ps-G (R² F* M²) D30 , tribuet Ω ^M P10489 Ps-G | <divisio.> peccator… soluet ¦ D30 Ω]peccator ’… soluet ¦ ω ¹

^interl.| semper est aliquid quod det vel orationem

Numérotation du verset Ps. 36,22
XXIII

Quia benedicentes

^interl.| CASSIODORUS. in omnibus gratias agentes et iussa sequentes

ei hereditabunt terram ¦

^interl.| viventium

maledicentes autem

^interl.| turpi vita

^interl.| nomen Dei per vos blasphamatur in gentibus

ei disperibunt.

^interl.| et cum benedicentes fiunt unde converte impium et non erit

Numérotation du verset Ps. 36,23
XXIV

Apud

^interl.| ideo est benedicendum²³ quia

²³ benedicendum] coniec. , bedicendum cacogr. Rusch

^interl.| a Domino

^interl.| a similitudine regis sue rei publice disponentis

Dominum gressus hominis dirigentur²⁴ ¦

²⁴ dirigentur Hi D30 Ω ^M Rusch Ps-G ] dirigetur Ps-G (Q W K Ψ^B²) Ω^S Ω^X ω ¹ Ed1455 cum Ps-αγ Ps-Moz ^C Ps-Med

^interl.| et per hoc

^marg.| GRESSUS HOMINIS. CASSIODORUS. Qui per se tortuosi quia in peccatis nati.

et viam eius

^interl.| etsi dura

volet²⁵.

²⁵ volet Ps-G cum LXX Hexapl. Hieron., Ep. 106 Ps-α Ps-γ Ps-δ Ps-λ

^interl.| homo

^marg.| VIA EIUS VOLET. AUGUSTINUS. Via terre non dura sed latronibus plena est. Vel viam hominis volet Deus.

Numérotation du verset Ps. 36,24
XXV

^interl.| In qua

Cum ceciderit ²⁶*

²⁶ ceciderit Hi D30 Ω^S ω¹ Ps-G ] + iustus Ω ^M Rusch cum Ps-R , + peccator P10489* (cancell.)

^interl.| AUGUSTINUS. adversa passus erit in corpore

non collidetur ¦

^interl.| AUGUSTINUS. mente

^interl.| vel si cadit peccando non frangitur per crimina

quia Dominus supponit²⁷

²⁷ supponit Hi D30 Ω P15205 P10489 ω ¹ Cor2 (satis antiq. et hebr. in presenti, grecus presentis temporis) Rusch ] supponet Ps-G (Q*), supponitur Ψ^B

^interl.| a similitudine

manum suam.

^interl.| auxilium

Numérotation du verset Ps. 36,25
XXVI

Iunior

^interl.| supponit nam

fui etenim²⁸ senui^† et non vidi iustum derelictum ¦

²⁸ etenim Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω ω¹ Rusch ] nec enim P10489, et Ps-G cum Ps-R

^interl.| a Deo

^marg.| IUNIOR FUI etc. CASSIODORUS. Tractat hic iustum numquam deseri premia bonorum et penas malorum commiscens cum interiectis adhortationibus.

^marg.| AUGUSTINUS. Ecclesia quasi unus homo loquitur que in primis temporibus iunior fuit iam in fine seculi senuit in senecta ubi quia per omnes gentes dilatata.

^marg.| AUGUSTINUS. Iunior fui. Puer in Abel in prophetis et patriarchis iuvenis tempore martyrum quasi senex in fine mundi quasi in decrepita etate.

^marg.| CASSIODORUS. Iunior quando initia legis in Adam suscepi ; senui cum in honorabili etate ad ultimum suscepi Christum.

nec²⁹ semen eius

²⁹ nec Cor2 (anti.) Hi Ω^X] neque Ps-G ( F ) Ps-βγ, et P10489

^interl.| CASSIODORUS. opera vel imitatores

querens panem³⁰.

³⁰ panem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi D30 Ω P10489 ω ¹ Rusch ] panes Ps-G

^interl.| quia Verbum Dei semper cum eo

^interl.| indigere paneVerbi

Numérotation du verset Ps. 36,26
XXVII

Tota die

^interl.| quia vel ideo

miseretur

^interl.| admonendo affectu misericordie

^marg.| TOTA DIE MISERETUR. Vel de eleemosyna dicit que a misericordia incipit et post manum aperit vel de spiritualibus.

et commodat ¦

^interl.| docendo

^interl.| AUGUSTINUS. terrena ut eterna accipiat

et semen illius

^interl.| AUGUSTINUS. quod seminavit ut metat

^interl.| opera vel imitatores

in benedictione erit.

^interl.| multiplicatione

^interl.| quia cum exultatione venient portantes manipulos suos

^interl.| et ideo tu quicumque

Numérotation du verset Ps. 36,27
XXVIII

Declina³¹ a malo

³¹ Declina] Hic est divisio in psalteriis ad usum monachorum iuxta Regulam sancti Benedicti ut Hi

^interl.| AUGUSTINUS. ne cui noceas sed ei benefac

et fac

^interl.| AUGUSTINUS. quia malus repente non potest bona appetere

bonum ¦

^interl.| ne putes te perdidisse

et inhabita

^interl.| ecce merces

^interl.| terram viventium

in seculum seculi.

^interl.| declina fac bonum

Numérotation du verset Ps. 36,28
XXIX

Quia Dominus amat

^interl.| CASSIODORUS. Et si sinit pati sanctos, tamen iuste iudicat et non deserit eos

iudicium^†

^interl.| CASSIODORUS. discretos qui discernunt inter bonum et malum

^marg.| AMAT IUDICIUM. CASSIODORUS. Ideo et tu ama ut bonis tuis gaudeas.

et non derelinquet

^interl.| et si sinit affligi

sanctos suos ¦

^interl.| quia

in eternum conservabuntur. ³²

³² <divisio.> iudicium +… suos ¦ ω ¹ D30 ] iudicium ¦… suos Ω ^MX; iudicium ¦ … suos ’ Ω^S

^interl.| CASSIODORUS. et si hic moriuntur

^interl.| e contra

Numérotation du verset Ps. 36,XXX

Iniusti punientur ¦

^interl.| propter prava opera

et semen impiorum

^interl.| ut semen iusti in benedictione

^interl.| quia sine fructu beatitudinis erunt

^interl.| opera non ferent fructum

^interl.| CASSIODORUS. id est imitatores eorum cum eis

peribit.

Numérotation du verset Ps. 36,29
XXXI

Iusti {t. 2 : Erfurt, f. 250ra ; facsim., p. 499ª} autem hereditabunt terram ¦

^interl.| viventium

^interl.| que est eterna

et inhabitabunt in seculum seculi super eam.

^interl.| merito hec iusto quia

Numérotation du verset Ps. 36,30
XXXII

Os iusti meditabitur

^interl.| cordis

sapientiam ¦

^interl.| de ipso Deo et eternis

et lingua eius loquetur iudicium ¦

^interl.| instructioni aliorum quid Deus precepit tenere vel fugere

Numérotation du verset Ps. 36,31
XXXIII

Lex Dei eius

^interl.| precepta Dei

^interl.| sed ne putes eum de illis esse de quibus^a : “Populus hic labiis me honorat” etc. subdit:

^a Mt. 15, 8 ; Mc 7, 6.

in corde ipsius ¦

^interl.| quasi cor consonet lingue

^interl.| quid illi prodest

non supplantabuntur

^interl.| CASSIODORUS. verbum in #corde liberat a laqueis peccatorum

^marg.| SUPPLANTABUNTUR. CASSIODORUS. Supplantare est plantis foveas insidiarum pretendere.

gressus eius.

^interl.| tamen

^interl.| iustus gravis est ei ad videndum

^interl.| insidiatur

Numérotation du verset Ps. 36,32
XXXIV

Considerat peccator iustum ¦ et

^interl.| quia dissimilis est vita eius

querit mortificare eum.

Numérotation du verset Ps. 36,33
XXXV

Dominus autem non derelinquet eum

^marg.| DOMINUS AUTEM etc. CASSIODORUS. Consolatio iusti.

in manibus³³ eius

³³ manibus Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi D30 Rusch cum Ps-R ] manus Ps-G

^interl.| potestate secundum animam ut ei consentiat

^marg.| IN MANIBUS AUGUSTINUS. Iob terra tradita est in manus impii id est caro sed animam invictam educit Deus ne cedat.

nec damnabit

^interl.| et si ab homine hic damnetur

eum

^interl.| iustum

^interl.| CASSIODORUS. cum iudicium fiet de illo ad commodum iusti

cum iudicabitur

^interl.| in futuro

illi.

^interl.| iusto vel impio

^marg.| CUM IUDICABITUR ILLI. CASSIODORUS. Vel non permittit damnari iustum cum iudicabitur ab impio vel illi impio scilicet ad malum eius.

^interl.| ergo nunc

Numérotation du verset Ps. 36,34
XXXVI

Exspecta

^interl.| et si diu pateris

Dominum et custodi

^interl.| in exspectando

viam eius^†

^interl.| precepta

^interl.| quid inde mihi

et exaltabit te

^interl.| meritis

^marg.| ET EXALTABIT. CASSIODORUS. Quia non nisi exaltatus celestem potest habitare.

^interl.| ita

hereditate capias

^interl.| firmiter

terram ¦

^interl.| viventium

cum perierint peccatores videbis. ³⁴

³⁴ <divisio.> eius+… te… terram ¦ D30 Ω ^M ω ¹] eius ¦ … te ¦… terram ¦ Ω^S, eius ¦… te… terram ¦ Ω^X

^interl.| et si modo nescis que promitto in experientia disces postea

^interl.| peribunt ne utique

^marg.| VIDEBIS. CASSIODORUS. Quod modo credis dupliciter notat gaudia bonorum primo quia tunc sentient in quantis sint iocunditatibus. Inde quia videbunt penas iniquorum unde gratior est beatitudo liberatis ab huiusmodi malo.

Numérotation du verset Ps. 36,35
XXXVII

Vidi impium

^interl.| oculo fidei quo qui caret delectatur felicitate impiorum

^marg.| VIDI IMPIUM. AUGUSTINUS. Contra hoc quod putabatur Deo non displicere qui hic utitur prosperitate super humiles exaltatum et super cedros elevatum ut altis celsior sit. Hoc et de diabolo potest accipi cui religato locus nocendi est ablatus.

superexaltatum ¦

^interl.| in honoribus

^interl.| ultra modum

et elevatum

^interl.| in candore seculi

sicut

^interl.| a similitudine

cedros Libani. ³⁵

³⁵ <divisio.> superexaltatum ¦ et eleuatum Hi D30 ω ¹ Ω^X] superexaltatum et eleuatum ¦ Ω^S P15205

^interl.| que alte a vento devinciuntur³⁶

³⁶ devinciuntur] deuciuntur cacogr. Rusch

Numérotation du verset Ps. 36,36
XXXVIII

Et transivi

^interl.| AUGUSTINUS. Ad novissima eius

^marg.| TRANSIVI. Mundum meliori conversatione ad Deum tendens et vidi nihil posse cum nihil omnia sint in quibus homo gloriatur

et ecce non erat ¦

^interl.| potens

^interl.| quia non erat locus eius

quesivi³⁷ eum

³⁷ quesivi Ps-G (Q*) Hi D30 Cor2 (grecus et hebr. et antiq. et Hier. pretermittunt et ) Ω ω ¹ Ed1455 Rusch cum Ps-R ] et praem. P10489* ( exp. ) Ps-G

^interl.| si ibi impius pio vivat id est ad utilitatem pii

^marg.| QUESIVI in #memor<i>am reduxi quia boni tunc magis dolent de impiis quod ab eis sunt separati cum in melius immutantur.

^marg.| TRANSIVI. AUGUSTINUS. Transit qui presentia non attendit sed novissima.

et non est inventus locus eius.³⁸

³⁸ <divisio.> transivi... eum Hi D30 Ω ^MX ω ¹] transivi’ eum’ Ω^S

^interl.| regnandi

Numérotation du verset Ps. 36,37
XXXIX

Custodi

^interl.| ergo sitis eis disimiles

^interl.| non extorqueatur a te

innocentiam

^interl.| non terrena propterea custodi

^interl.| ad Deum

^interl.| vel veritatem

^marg.| CUSTODI INNOCENTIAM. AUGUSTINUS. propterea custodi et si graveris intelligens hoc esse equum. Vel veritatem ne in mundanis curam habeas. Equitatem vel directionem ut non iniquus putetur Deus qui favet impiis et iustos affligit attende novissima et videabis quomodo sunt reliquie homini pacifico post hanc vitam remanet ei bonum non perit omnino sed vivit.

et vide

^interl.| considera intellige

^interl.| si graveris

^interl.| quicumque vult vel tu quia aliter es curvus et ne putes quod sit finitus homo

equitatem ¦

^interl.| ad proximum

quoniam sunt reliquie homini pacifico.³⁹

³⁹ <divisio.> innocentiam… equitatem ¦ D30 Ω^X P15205 ] innocentiam’… equitatem ¦ Ω^S ω ¹

^marg.| PACIFICUS. AUGUSTINUS. Est qui inter discordantes pacem servat et facit et nota cui hec virtus est loco beati ponitur.

^marg.| RELIQUIE bona que post hanc vitam relinquentur vel memoria bona posst obitum.

Numérotation du verset Ps. 36,38
XL

Iniusti autem⁴⁰

⁴⁰ autem Hi Ω ^MX P10489 ω ¹] om. Ω^S*

^interl.| e contra

disperibunt ¦ simul

^interl.| cum eis

^interl.| vel inidipsum id est in eternum vel omnes simul iu unum

reliquie

^interl.| terrena

impiorum interibunt⁴¹.

⁴¹ interibunt Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Ω ^M Ω^S Ω^X ω ¹ P10489DD30 Rusch ] peribunt Ps-G | <divisio.> disperibunt ¦ simul D30 Ω^SX ω ¹] disperibunt simul ¦ Hi Ω ^M

Numérotation du verset Ps. 36,39
XLI

{t. 2 : Erfurt, f. 250rb ; facsim., p. 499b} Salus autem iustorum a Domino ¦

^interl.| non aliunde

^interl.| Custodi quod tamen non est nisi per Deum

^marg.| SALUS AUTEM. Hec omnia iustis totum tamen a Deo et colligit summatim.

^interl.| si quid impugnat

protector eorum in tempore tribulationis.

Numérotation du verset Ps. 36,40
XLII

Et adiuvabit eos Dominus

^interl.| cooperabitur eis

et liberabit eos^†

^interl.| a labore vinee in futuro

^interl.| faciet liberos et securos ac si nullus contra

et eruet eos

^interl.| servat illesos a contrarietate seculi

a peccatoribus ¦ et salvabit eos

^interl.| in futuro

^interl.| non quia non peccaverunt sed quia

quia speraverunt in eo⁴². ⁴³

⁴² eo Hi D30 Ω ω¹ P10489 Ps-G ] eum Ps-G (R Q* Φ^RGV) P15205 Ps-R

⁴³ <divisio.> eos²+… peccatoribus ¦ D30 Ω ^MS ω ¹] eos² ¦… peccatoribus Ω^X P15205 | eos⁴ D30 Ω ^MX P15205 ] eos⁴’ ω ¹, eos ¦ Ω^S

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 36), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_36)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 36

<26. Psalterium>

Psalmus 36