Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 83

Numérotation du verset Ps. 83,1

¶In finem

¶Codd. : (Ps. 83) D30 Ω^X Bari1 Rusch Ps-G

pro torcularibus

filiis

Chore

psalmus¹.

¹ In finem... psalmus] Canticum psalmus Asaph. Vox Ecclesie ad Dominum de Iudeis D30

Numérotation du verset Ps. 83,2 I

Quam dilecta

tabernacula tua Domine virtutum ¦

Numérotation du verset Ps. 83,3

concupiscit et deficit² anima mea in atria Domini.

² deficit D30 Rusch Ps-G* ] defecit Ps-G (R F C I M* Q* Φ G* K V) Bari1 cum Ps-R

Numérotation du verset Ps. 83,II

Cor meum

et caro mea ¦

exultaverunt³

³ exultaverunt D30 Rusch Ps-G cum Ps-R] exultavit Ps-G

in Deum vivum.

Numérotation du verset Ps. 83,4 III

Etenim passer invenit sibi

domum ¦

et turtur

nidum

ubi⁴

⁴ ubi Ψ^B D30² (eras.) Rusch cum Ps-R ] sibi praem. plerique codd. et edd. D30* (ut vid.) Bari1 Cor2 (sic et grecus) Ed1455 (!), ubi sibi Ed1530

reponat⁵ pullos suos.

⁵ reponat F U D D30* (ut vid.) Ω Rusch cum Ps-R] ponat D30² (in ras.) Ed1455 Ps-G

Numérotation du verset Ps. 83,IV

Altaria tua

Domine virtutum ¦ rex meus

et Deus meus.

Numérotation du verset Ps. 83,5 V

Beati

qui habitant in domo tua Domine⁶ ¦

⁶ Domine Ω^S Rusch Clementina cum Ps-R ] om. D30 Ps-G

in secula seculorum laudabunt te.⁷

⁷ te] + diapsalma Ps-G

Numérotation du verset Ps. 83,6 VI

Beatus vir

cuius⁸* est auxilium abs te

⁸ cuius Ps-G (F² plerique codd. et edd.) D30 Bari1 cum Ps-R Ps-H ] cui Ps-G* (F* C) cum Ps-γ Ps-δ Hieron. ep. 106

ascensiones

in corde suo ⁹

⁹ suo] om. Φ^G

disposuit

Numérotation du verset Ps. 83,7

in valle lacrimarum ¦

in loco quem posuit.

Numérotation du verset Ps. 83,8 VII

Etenim

benedictionem¹⁰* dabit legis lator ^† ¹¹

¹⁰ benedictionem M² Ψ^B D* D30 Ω^S Ω^X Ed1455 Ed1530 Ed1532 Clementina cum Ps-R, cf. LXX (R) ] benedictiones Cor2 (hebr. et anti. in plurali habent BENEDICTIONES cum greco) Bari1 Rusch Ps-G, benedictionis F M* Q, benedictione D² cum Ps-H |

¹¹ legislator plerique codd. et edd. Q D30] legisdator R F I |

ibunt¹²

¹² ibunt] + sancti V

de virtute

in virtutem¹³ ¦

¹³ in virtutem] in virtute F

videbitur

Deus deorum in Sion.

Numérotation du verset Ps. 83,9 VIII

Domine

Deus virtutum exaudi orationem meam ¦

auribus

percipe Deus Iacob.¹⁴

¹⁴ Iacob] + diapsalma Ps-G

Numérotation du verset Ps. 83,10 IX

Protector noster

aspice Deus ¦

et respice

in faciem christi tui.

Numérotation du verset Ps. 83,11 X

Quia melior est dies una

in atriis tuis ¦

super millia.

Numérotation du verset Ps. 83,XI

Elegi abiectus esse

in domo Dei mei ¦

magis quam habitare

in tabernaculis peccatorum.

Numérotation du verset Ps. 83,12 XI

Quia¹⁵

¹⁵ Quia D30 Bari1 Rusch Ps-G ] Quoniam Ω^X cum Ps-R

misericordiam et veritatem

diligit ¹⁶

¹⁶ diligit] ÷ diligit÷ R² Q Φ^P²G² K Ψ^B ( et in R³ Φ^P²G² : post diligit in R² K Ψ^B : post deus); om. R* (spatio relicto) Φ^P*G* rell. codd. et edd.

Deus ¦

gratiam

et gloriam

dabit¹⁷ Dominus.

¹⁷ dabit] om. Φ^G

Numérotation du verset Ps. 83,13 XII

Non privabit bonis

eos qui ambulant in innocentia¹⁸ ¦

¹⁸ innocentia Ps-G* (M* etc.) D30 Rusch ] innocentiam F* C M²

Domine¹⁹ virtutum beatus homo²⁰* qui sperat in te.

¹⁹ Domine] + Deus R M* cum Ps-R LXX (R et Lucian.) |

²⁰ homo Ps-G (plerique codd. et edd.) D30 Bari1 Rusch hebr. LXX Ps-R Ps-H Ps-Med (Clm343) ] vir Ps-G* (R F C I) cum Ps-δ et Hier. tract. p. 91 |

Psalmus 83

^prol.| {t. 2 : Erfurt, f. 282ra ; facsim., p. 563a}

Numérotation du verset Ps. 83,1

¶^AIn finem

^A ¶Codd. : (Ps. 83) D30 Ω^X Bari1 Rusch Ps-G

^interl.| Christum

pro torcularibus

^interl.| habitus

^interl.| id est agens de Ecclesiis in quibus pressure tribulationum

^marg.| IN FINEM PRO TORCULARIBUS. AUGUSTINUS. Nihil hic dicitur de torcularibus visibilibus unde constat spiritualia esse una in vite oliva in arbore libero fruuntur acre nec illa est vinum nec ista oleum ante pressuram sic quos prescivit Deus ante secula fieri conformes imaginis Filii antequam accedant ad servitutem Dei fruuntur in seculo deliciosa libertate sed cum accedunt ad servitutem Dei dicitur eis fili accedens ad servitutem Dei sta in iustitia et timore et prepara animam tuam ad temptationem ecce torcular conteruntur exuuntur integumentis carnalium desideriorum quasi vinaciis exuuntur veteri homine et in apothecam Dei defluunt ideo torcularia dicuntur Ecclesie presentis temporis sed qui in his filii Chore id est calvi scilicet Christi. Calvus namque Eliseus irrisus a pueris figura fuit Christi qui in Calvaria crucifixus. Ideo hic premitur christianus ut querat quietem que non est hic et fit ei Deus refugium. Qui enim incumbit terrenis incumbit in baculum arundinis.

^marg.| PRO TORCULARIBUS. AUGUSTINUS. In torculari fructus uve vel olive emanat sic in pressuris merita sanctorum patent que in pace latebant.

filiis

^interl.| proponitur

Chore

^interl.| id est Christi in Calvaria crucifixi

psalmus¹.

¹ In finem... psalmus] Canticum psalmus Asaph. Vox Ecclesie ad Dominum de Iudeis D30

^interl.| dirigens

^marg.| CASSIODORUS. Psalmus secundus de caritate.

^marg.| CASSIODORUS. Primo de inestimabili desiderio eterne domus.

Numérotation du verset Ps. 83,2
I

Quam dilecta

^interl.| AUGUSTINUS. de eternis dicit in quibus nulla est pressura vel de militia que in terra

^interl.| CASSIODORUS. quasi non potest dici quantum

^marg.| QUAM DILECTA. Ecce quanta militia. Etenim passer quam secura. Beati qui habitant ad quam beatitudinem ducit. Beatus vir cuius #opera.

tabernacula tua Domine virtutum ¦

^interl.| CASSIODORUS. in futuro miram potentiam Dei sentit vel hic virtutes Deus mittit in auxilium

Numérotation du verset Ps. 83,3

concupiscit et deficit² anima mea in atria Domini.

² deficit D30 Rusch Ps-G* ] defecit Ps-G (R F C I M* Q* Φ G* K V) Bari1 cum Ps-R

^interl.| a statu suo inde tendens in atria Domini

^interl.| ex tristitia quia non habet quod desiderat

Numérotation du verset Ps. 83,II

Cor meum

^interl.| sed numquid sine gaudio ; immo est et gaudium in spe et ideo tolerat torcular

et caro mea ¦

^interl.| domita

exultaverunt³

³ exultaverunt D30 Rusch Ps-G cum Ps-R] exultavit Ps-G

^interl.| et si graventur

in Deum vivum.

^interl.| hinc in illud eternum

^interl.| qui dat vivere

^interl.| quia

Numérotation du verset Ps. 83,4
III

Etenim passer invenit sibi

^interl.| unde exultaverunt duobus predictis duo reddit cor est ut passer modo exercet pennas in virtutibus huius temporis spe fide et caritate ut volet in domum in qua pernaneat

domum ¦

^interl.| scilicet non manufactam

^marg.| ETENIM PASSER. AUGUSTINUS. Duobus duo reddit. Cor ut passer. Caro ut turtur cui dat et pullos corde cogitamus Deum quasi volet passer ad domum. Carne agimus opera.

^marg.| CASSIODORUS. Sicut passer deserit silvas et inventa domo letatur ubi non timet insidias sic anima letatur dum scit sibi domum paratam in celo.

^marg.| Spiritus qui est quasi passer volans in altum tendens ad ipsum Deum.

et turtur

^interl.| casta caro

nidum

^interl.| ad tempus

^marg.| NIDUM. AUGUSTINUS. Nidus ad tempus domus vero in eternum. Nidum ergo dicit fidem et conformitatem sacramentorum Ecclesie quem nidum querit turtur ut reponat pullos suos. Non enim abiicit ubicumque sed in nido Ecclesie facit opera bona salubriter pro quibus salvatur per quod differt ab aliis qui opera faciunt sed non in nido fidei. Nam et pagani faciunt opera vestiunt nudos etc. Et heretici multa faciunt sed non in nido Ecclesie et ideo conculcantur non servantur hec caro est mulier per quam seducitur passer sed salvabitur per generationem operum si in nido id est si perseveraverit in fide prebet autem Deus ? unde fiat nidus induit enim se feno carnis ut ad te veniret.

ubi⁴

⁴ ubi Ψ^B D30² (eras.) Rusch cum Ps-R ] sibi praem. plerique codd. et edd. D30* (ut vid.) Bari1 Cor2 (sic et grecus) Ed1455 (!), ubi sibi Ed1530

^interl.| non abiicit eos ubicumque

reponat⁵ pullos suos.

⁵ reponat F U D D30* (ut vid.) Ω Rusch cum Ps-R] ponat D30² (in ras.) Ed1455 Ps-G

Numérotation du verset Ps. 83,IV

Altaria tua

^interl.| Ecclesiastica sacramenta

^interl.| quem nidum

^interl.| celestem patriam

Domine virtutum ¦ rex meus

^interl.| qui regis

et Deus meus.

^interl.| qui creasti

Numérotation du verset Ps. 83,5
V

Beati

^interl.| sed nidus est in peregrinatione in pressura ubi positus suspirat in superna promissa dicens

qui habitant in domo tua Domine⁶ ¦

⁶ Domine Ω^S Ed1455 Rusch Clementina cum Ps-R ] om. D30 Ps-G

^interl.| celesti ubi non est timor

^marg.| BEATI QUI HABITANT. AUGUSTINUS. Hoc boni iam habent scilicet quod habitant in domo tua. Sequitur in secula seculorum laudabunt te hoc totum negotium est ibi sanctorum. Non est ibi necessitas que mater est omnium humanarum actionum quia cui faciunt ibi quippiam ubi nulli indigent habent ergo et agunt unde beati sunt. Omnis autem beatus habendo vel agendo dicitur beatus.

^marg.| ALTARIA. CASSIODORUS. ubi anime celesti convivio epulantur ubi anima quasi in domo gaudeat.

^marg.| AUGUSTINUS. et caro reponit opera sua unde beati qui etc. ubi ostendit ad quam beatitudinem militia ducit.

in secula seculorum laudabunt te.⁷

⁷ te] + diapsalma Ps-G

^interl.| hoc agunt

Numérotation du verset Ps. 83,6
VI

Beatus vir

^interl.| beati in futuro qui habitant <in domo tua Domine> etc.

^interl.| etiam modo est

^interl.| AUGUSTINUS. sed quomodo veniemus cum corpus gravet volantem

^marg.| BEATUS VIR. CASSIODORUS. Quo auxilio ad domum veniatur.

cuius⁸* est auxilium abs te

⁸ cuius Ps-G (F² plerique codd. et edd.) D30 Bari1 cum Ps-R Ps-H ] cui Ps-G* (F* C) cum Ps-γ Ps-δ Hieron. ep. 106

^interl.| contra labores huius seculi

ascensiones

^interl.| quid enim ei prodest multum quia

^interl.| gradus quibus ascendit quia semper proficit

in corde {t. 2 : Erfurt, f. 282rb ; facsim., p. 563b} suo ⁹

⁹ suo] om. Φ^G

^interl.| AUGUSTINUS. quanto plus amaveris tanto plus ascendes

disposuit

Numérotation du verset Ps. 83,7

in valle lacrimarum ¦

^interl.| ubi disposuit

^interl.| hic enim ploratur ubi seminatur

^interl.| ecce torcular

^interl.| ut quo ascendatur

^marg.| IN VALLE LACRIMARUM. CASSIODORUS. Vallis lacrimarum est penitentis humilitas. Vel Hieronymus deiectio huius seculi quem posuit vel disposuit. AUGUSTINUS. unde autem ploratio quia lege nos afflixit per quam cognovimus peccatum repugnare Spiritui et gemimus quomodo scilicet veniamus ad locum quem posuit. Ope eius et auxilio utique.

^marg.| HIERONYMUS. Vel valle lacrimarum id est in hac deiectione seculi in loco quem posuit Deus homini ut ibi peccata fleret vel homo sibi cum peccavit.

in loco quem posuit.

^interl.| Deus vel homo

^marg.| IN LOCO. AUGUSTINUS. Qui non potest exponi quem «oculus non vidit nec auris audivit»^a id est futurum regnum quod disposuit et ordinavit Deus ut ad id per gradus veniatur.

^a 1Cor. 2, 9.

Numérotation du verset Ps. 83,8
VII

Etenim

^interl.| post legem veniet gratia

^interl.| vel cum

benedictionem¹⁰* dabit legis lator ^† ¹¹

¹⁰ benedictionem M² Ψ^B D* D30 Ω^S Ω^X Ed1455 Ed1530 Ed1532 Clementina cum Ps-R, cf. LXX (R) ] benedictiones Cor2 (hebr. et anti. in plurali habent benedictiones cum greco) Bari1 Rusch Ps-G, benedictionis F M* Q, benedictione D² cum Ps-H

¹¹ legislator plerique codd. et edd. Q D30] legisdator R F I

^interl.| ecce Christus dator utriusque testator et auctor

ibunt¹²

¹² ibunt] + sancti V

^interl.| quid prestat benedictio gratie. Ecce per eam

de virtute

^interl.| vel <virtu>tibus

in virtutem¹³ ¦

¹³ in virtutem] in virtute F

^interl.| quia per gratiam mult virtutes dantur quibus venitur in Christum Dei virtutem ut videatur illis finitis in Sion id est in plenitudine contemplationis

videbitur

^interl.| cognitione horum gaudiorum redit ad suspiria videns ubi adhuc sit et dicit

Deus deorum in Sion.

^interl.| sicut est Deus apud Deum Verbum apud Patrem qui est Deus deorum id est christianorum

Numérotation du verset Ps. 83,9
VIII

Domine

^interl.| VIDEBITUR DEUS IN SION. Et ut videam. O Domine Deus dator illarum virtutum quibus ascenditur ad te, vel Deus celestium virtutum id est angelorum quibus me sociari cupio

Deus virtutum exaudi orationem meam ¦

^interl.| ut illis me socies

^marg.| DOMINE DEUS VIRTUTUM. CASSIODORUS. Orat et humiliat se pro impetratio ne huius auxilii.

auribus

^interl.| ut in lucra me iuves sicut iuvisti Iacob

percipe Deus Iacob.¹⁴

¹⁴ Iacob] + diapsalma Ps-G

^marg.| DEUS IACOB etc. AUGUSTINUS. quem fecisti Israel apparens ei sic fac et me Israel.

Numérotation du verset Ps. 83,10
IX

Protector noster

^interl.| umbra alarum tuarum

aspice Deus ¦

^interl.| genus humanum protege et hoc per Christum

et respice

^interl.| si non propter nos saltem quia sumus conformes imaginis filii tui

in faciem christi tui.

^marg.| RESPICE IN NOS. AUGUSTINUS. Ipse enim loquitur in nobis unde apostolus. An experimentum eius queritis qui in me loquitur Christus. Et in nobis recipitur sicut ipse ait : qui vos recipit me recipit.

^marg.| AUGUSTINUS. Respice Chrisum Pater semper respicit. CASSIODORUS. Sed fac presentia incarnationis eum gentibus respici. Vel ita per faciem innotescimus aliis. Respice ergo in faciem id est innotescere fac omnibus Christum ut possimus ire de virtute in virtutem.

^interl.| ideo oro

Numérotation du verset Ps. 83,11
X

Quia melior est dies una

^interl.| sine ortu vel occasu

in atriis tuis ¦

^interl.| hec sunt ad que suspirat

super millia.

^interl.| dierum que desiderant homines

^marg.| DIES UNA. Immutabilis scilicet sine ortu et occasu cui non cedit dies hesternus quem non urget crastinus. super millia super infinitos dies presentes qui habent finem. Propter quod elegi et si possem regnare abiectus opinione hominum in domo in Ecclesia. Ecce quam dulce fasce torcularis premi.

Numérotation du verset Ps. 83,XI

Elegi abiectus esse

^interl.| humilis

^interl.| in valle lacrimarum invenit humilitatem qua ascendit

in domo Dei mei ¦

^interl.| non extra vel mea vel in infimo loco unde vocetur superius

magis quam habitare

^interl.| quod esse potens inter peccatores

in tabernaculis peccatorum.

^interl.| gloria seculi

Numérotation du verset Ps. 83,12
XI

Quia¹⁵

¹⁵ Quia D30 Bari1 Rusch Ps-G ] Quoniam Ω^X cum Ps-R

^interl.| qua prius subvenit et indulget

misericordiam et veritatem

^interl.| qua postea coronat

^marg.| QUIA MISERICORDIAM ET VERITATEM. CASSIODORUS. Ideo in domo Dei malo esse quam alibi quia in ea dat misericordiam qua iustificat post veritatem promissi premii sed quibus his qui ambulant in innocentia.

diligit ¹⁶

¹⁶ diligit] ÷ diligit÷ R² Q Φ^P²G² K Ψ^B ( et in R³ Φ^P²G² : post diligit in R² K Ψ^B : post deus); om. R* (spatio relicto) Φ^P*G* rell. codd. et edd.

^interl.| ut credenti det que promisit

Deus ¦

^interl.| et

gratiam

^interl.| hic

^interl.| unde gratia Dei sum id quod sum

et gloriam

^interl.| ibi

^interl.| unde super est corona iustitie

dabit¹⁷ Dominus.

¹⁷ dabit] om. Φ^G

^interl.| ideo

^interl.| sed quibus dabit his qui ambulant in innocentia. Et hoc est

Numérotation du verset Ps. 83,13
XII

Non privabit bonis

^interl.| cur ergo pro bonis terrenis deseritur innocentia. Quid lucratur qui damnificatur #habet lucrum auri perdit innocentiam

{t. 2 : Erfurt, f. 282va ; facsim., p. 564ª} eos qui ambulant in innocentia¹⁸ ¦

¹⁸ innocentia Ps-G* (M* etc.) D30 Rusch ] innocentiam F* C M²

^interl.| ergo

^interl.| quid ergo restat nobis in tempore pressure ut illic perveniamus. Sperare in Domino. Et hoc est

Domine¹⁹ virtutum beatus homo²⁰* qui sperat in te.

¹⁹ Domine] + Deus R M* cum Ps-R LXX (R et Lucian.)

²⁰ homo Ps-G (plerique codd. et edd.) D30 Bari1 Rusch hebr. LXX Ps-R Ps-H Ps-Med (Clm343) ] vir Ps-G* (R F C I) cum Ps-δ et Hier. tract. p. 91

^interl.| qui spem ponit in eternis non occiduis paucis verba omnia concludit

^marg.| DOMINE VIRTUTUM. Qui tanta facis que dici non possunt.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 83 ), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_83)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 83

<26. Psalterium>

Psalmus 83