Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 64

Numérotation du verset Ps. 64,1

¶ In finem

¶Codd. : (Ps. 64) D30 Rusch Ps-G

psalmus David¹

¹ psalmus] + cantici Ed1530

canticum

Ieremie

et Aggei et Ezechielis²

² Ieremie et Aggei et Ezechielis Rusch ] Ieremie et Ezechiel Ps-R LXX , Ieremie et Ezechielis Ed1530 Clementina , Ieremie et Aggei Ps-ζ Ps-R ( M K B² D R ) Ps-G D30 , Aggei Ieremie vel Ezech. Ω^S

de verbo peregrinationis³ vel de populo transmigrationis⁴

³ de ( om. Clementina ) verbo peregrinationis Ps-G D30 Ω^S Rusch Clementina ] de populo transmigrationis Ps-G (I), Ps-R, verbo transmigrationis Ps-G (V) |

⁴ vel de populo transmigrationis Ω^S Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G D30 |

cum inciperet proficisci.⁵

⁵ cum inciperet Ω^S Rusch ] cum inciperent Ps-G (I V) Ed1530 Clementina , quando incipiebant Ps-G (incipiebat R) D30 cum Ps-R

Numérotation du verset Ps. 64,2 I

Te decet hymnus Deus

in Sion ¦

et tibi reddetur

votum in Hierusalem

Numérotation du verset Ps. 64,3 II

Exaudi

orationem meam⁶ :

⁶ meam ω ² Rusch cum Ps-R LXX ] om. Ps-G (R F C I)

ad te omnis caro veniet.

Numérotation du verset Ps. 64,4 III

Verba

iniquorum

prevaluerunt super nos ¦

et impietatibus nostris

propitiaberis.

Numérotation du verset Ps. 64,5 IV

Beatus

quem elegisti et assumpsisti ¦

inhabitabit⁷

⁷ inhabitabit Rusch Weber ] habitabit D30 (hapax)

in atriis tuis.

Numérotation du verset Ps. 64,V

Replebimur

in bonis domus tue ¦ sanctum est templum tuum

Numérotation du verset Ps. 64,6

mirabile in equitate.

Numérotation du verset Ps. 64,VI

Exaudi nos

Deus salutaris noster ¦

spes

omnium finium terre

et in mari

longe.

Numérotation du verset Ps. 64,7 VII

Preparans

montes

in virtute

tua’

accinctus

potentia ¦

Numérotation du verset Ps. 64,8

qui conturbas

profundum maris

sonum fluctuum eius.

Numérotation du verset Ps. 64,VIII

Turbabuntur gentes

Numérotation du verset Ps. 64,9

et timebunt

qui habitant terminos⁸

⁸ habitant D30 ω ² Rusch cum Ps-R Ps-H ] inhabitant Ps-G (R F C I M² Q² W Φ^P* U G² Ps-δ Ps-ε Ps-ζ Ps-Moz^X)

a signis tuis ¦

exitus matutini et vespere delectabis.

Numérotation du verset Ps. 64,10 IX

Visitasti terram

et inebriasti eam ¦

multiplicasti

locupletare eam.

Numérotation du verset Ps. 64,X

Flumen Dei

repletum est aquis ¦

parasti cibum illorum’

quoniam

ita est preparatio eius.

Numérotation du verset Ps. 64,11 XI

Rivos eius

inebria^† ⁹

⁹ <divisio.> inebria ^† D30 ] inebria ω ²

multiplica

genimina eius ¦

in stillicidiis eius

letabitur

germinans.

Numérotation du verset Ps. 64,12 XII

Benedices

corone

anni benignitatis tue ¦

et campi tui

replebuntur ubertate.

Numérotation du verset Ps. 64,13 XIII

Pinguescent

speciosa deserti ¦

et exultatione

colles

accingentur.

Numérotation du verset Ps. 64,14 XIV

Induti sunt arietes ovium^†

et¹⁰* valles abundabunt frumento¹¹ ¦

¹⁰ et ω ² D30 Ps-G ] om. Rusch (hapax) |

¹¹ valles] et praem. Ps-G |

clamabunt etenim hymnum dicent.

Psalmus 64

Numérotation du verset Ps. 64,1

¶^A In finem

^A ¶Codd. : (Ps. 64) D30 ω ² Rusch Ps-G

^interl.| consummationem seculi

^marg.| IN FINEM. AUGUSTINUS. Prophetavit Ieremias post septuaginta annos rediturum populum. Inter captivos erat Ezechiel et alii prophete. Completis septuaginta annis restitutum est templum. Figura est nostri qui de Babylonia ad Hierusalem suspiramus de seculo et corpore peccati ad celum.

^marg.| AUGUSTINUS. Tres in Ecclesia Septuagesime memorantur : una significata, due significantes ; una in figura precessit septuagesima, scilicet captivitatis iudaice, altera in representatione adhuc observatur ab Ecclesia que incipit a «Circumdederunt me»^a et terminatur in sabbato in albis quam observat Ecclesia in representationem spiritulis nostre captivitatis qua captivi sumus dum adhuc in corpore a Domino peregrinamur quam eandem figuravit septuagesima Iudeorum. Sed, completo septenario huius vite, plene liberi erimus utroque homine gloriosi. Hinc est quod in Septuagesima quam Ecclesia observat exponens miserias nostri incolatus et labores, subticet canticum letitie Alleluia, «Gloria in excelsis» et huiusmodi. In sabbato paschali vero, adepta iam facultate redeundi et ita in spe gaudens, cantat Alleluia.

^a Dominica in Septuagesima ante Pascha, introit, Antiphonale missarum sextuplex, n° 34, p. 44.

psalmus David¹

¹ psalmus] + cantici Ed1530

^interl.| dirigens

canticum

^interl.| id est exultatio que est vox redeuntis populi

Ieremie

^marg.| IEREMIAS. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Excelsus et significat eos qui dicunt nostra conversa in celis est. Aggeus festus. Illos significat qui sunt spe gaudentes qui in reliquiis cogitationum diem festum agunt Domino. Ezechiel roboravit me Dominus et signat illos qui sunt roborati inDomino. Hi prophetaverunt reditum in #Hierusalem.

et Aggei et Ezechielis²

^interl.| secundum Augustinum

de verbo peregrinationis³ vel de populo transmigrationis⁴

³ de ( om. Clementina ) verbo peregrinationis Ps-G D30 Ω^S Rusch Clementina ] de populo transmigrationis Ps-G (I), Ps-R, verbo transmigrationis Ps-G (V)

⁴ vel de populo transmigrationis Ω^S Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G D30

^interl.| secundum Augustinum

^interl.| quod erat eritis secut dii

^marg.| DE POPULO TRANSMIGRATIONIS. AUGUSTINUS. Id est qui transmigravit de celo ad terram de perfectione ad miseriam et confusionem.

cum inciperet proficisci.⁵

⁵ cum inciperet Ω^S Rusch ] cum inciperent Ps-G (I V) Ed1530 Clementina , quando incipiebant Ps-G (incipiebat R) D30 cum Ps-R

^interl.| mente

^interl.| de Babylonia huius mundi

^marg.| CUM INCIPERET. AUGUSTINUS. Incipit exire qui incipit amare caritas civem facit Hierusalem cupiditas Babylonis et sic ergo corpore permixti desiderio sunt separati.

^marg.| CASSIODORUS. Consolatio in exilio ne quis desperet quia certificat reditum et per quem et que divitie reversis. Affirmat reditum et precatur.

Numérotation du verset Ps. 64,2
I

Te decet hymnus Deus

^interl.| illos decet laudare qui vel mente vel re sunt in Sion quia non est speciosa laus in ore peccatoris

in Sion ¦

^interl.| non in Babylone

^interl.| ubi modo sumus spe

^marg.| SION. Patria celestis est Sion eadem est Hierusalem.

et tibi reddetur

^interl.| AUGUSTINUS. hic in presenti vovemus bene operando et cogitando ibi reddemus votum pro utroque Deum laudando

^marg.| TE. Non deos gentium et non alibi nisi in contemplatione id est fide et tibi de bonis operibus reddetur votum in celesti Hierusalem quod illi solvebant Marti post prelia et et ceteris diis in hunc modum.

{t. 2 : Erfurt, f. 265ra ; facsim., p. 531a} votum in Hierusalem

^interl.| anima et corpus immortale

Numérotation du verset Ps. 64,3
II

Exaudi

^interl.| iam nunc

^interl.| AUGUSTINUS. quia reduces reduc et me cum aliis et hoc est

^interl.| CASSIODORUS. hic ut ibi parcas quo omnes inde ituros scio ut referat unus quisque propria corporis

^marg.| EXAUDI. CASSIODORUS. Prius facit quod a ceteris faciendum #Dei scilicet exaudi.

orationem meam⁶ :

⁶ meam ω ^² Rusch cum Ps-R LXX ] om. Ps-G (R F C I)

^interl.| quia

ad te omnis caro veniet.

^interl.| qui primicias de carne tulisti ceteri congregabuntur ut compleantur holocausta

^marg.| OMNIS CARO. AUGUSTINUS. Id est homo id est ex omni genere pauperes divites viri femine docti indocti pueri senes.

Numérotation du verset Ps. 64,4
III

Verba

^interl.| quidem

iniquorum

^interl.| primitivorum

^marg.| VERBA INIQUORUM. CASSIODORUS. Qua spe hoc oras ? quia ad te omnis caro veniet non solum anima etiam malus homo necesse est ut audias verba enim iniquorum diaboli et primitivorum parentum Ade et Eve.

prevaluerunt super nos ¦

^interl.| ut mare mergens super nos

^marg.| PREVALUERUNT. Id est in exilium proiecerunt vel pagani ritus suos filiis suis suaserunt sed propitiaberis in hostia Christi.

^marg.| AUGUSTINUS. Verba iniquorum. Id est mali ritus et mores parentum nostrorum (qui ut etate ita auctoritate prestant pueris) secuti sumus.

et impietatibus nostris

^interl.| e contra

^interl.| o Fili Verbum Dei

^interl.| et ideo non opprimunt verba iniquorum

propitiaberis.

^marg.| PROPITIABERIS. AUGUSTINUS. Propitiatio fit per sacrificium quod sacerdos Christi obtulit. Idem est ergo sacerdos et hostia.

Numérotation du verset Ps. 64,5
IV

Beatus

^interl.| AUGUSTINUS. homo quo indutus es vel potius Christus quemque beatum assumpsit in filium adoptionis.

quem elegisti et assumpsisti ¦

^marg.| BEATUS QUEM. CASSIODORUS. Et beatus omnis ille quem elegisti a massa perditorum. Non vos me elegisti sed ego vos et assumpsisti in sortem tuam in eternam requiem.

^marg.| AUGUSTINUS. Vel sic propitiaberis per beatum virum. Beatus enim homo quem tu elegisti id est quo indutus es in tempore qui eras in principio verbum et assumpsisti in unitatem persone et ipsius hominis tibi naturam uniendo non personam. Qui talis habitat in tuo consensu et per eum replebimur in bonis gratiarum vel future Hierusalem que non possunt dici.

^interl.| quia

inhabitabit⁷

⁷ inhabitabit Rusch Weber ] habitabit D30 (hapax)

^interl.| non movendus

in atriis tuis.

^interl.| Hierusalem

Numérotation du verset Ps. 64,V

Replebimur

^interl.| et nos reversi

in bonis domus tue ¦ sanctum est templum tuum

^interl.| que sunt illa bona

^interl.| ipsa domus est templum Dei

^interl.| omnes iusti

^marg.| IN BONIS. CASSIODORUS. Que bona sunt sanctitas in se equitas ad proximum.

^marg.| TEMPLUM. Ecclesia vel caro Christi.

Numérotation du verset Ps. 64,6

mirabile in equitate.

Numérotation du verset Ps. 64,VI

Exaudi nos

^interl.| quibus ut repleamur

^interl.| tanto ante incarnationem petit exaudiri

^marg.| MIRABILE IN. AUGUSTINUS. Non in exterioribus ut domus terre sed in iustitia que pulchrior interiori oculo et amabilior quam modo debemus esurire ut tunc ea satiemur.

^marg.| IN AQUITATE. CASSIODORUS. Cum unicuique digna retribuet cui et dicet exaudi nos qui es salvator.

Deus salutaris noster ¦

^interl.| Iesus

^interl.| ecce de quo supra ad te omnis caro

spes

^interl.| tu dico

omnium finium terre

^interl.| non modo Iudee vel Africe

^interl.| unde supra ad te omnis caro

^marg.| SPES OMNIUM. Laudes Dei et virtutes describit.

et in mari

^interl.| in seculo

^interl.| in insulis longe positis

longe.

^interl.| a patria

^marg.| ET IN MARI LONGE. AUGUSTINUS. Ideo longe quia in mari mare dicitur in figura seculi amari salsitate iniquitatum et tempestuosi procellis temptationum ubi pisces invicem se devorant.

Numérotation du verset Ps. 64,7
VII

Preparans

^interl.| per hoc spes omnium

^interl.| ad agendum

^marg.| PREPARANS. AUGUSTINUS. Ad usus competentes.

montes

^interl.| predicatores quos misit predicare

in virtute

^interl.| et hoc

tua’

^interl.| non ipsorum

^marg.| IN VIRTUTE quia per eos fecit miracula. Quomodo preparavit. Accinctus potentia id est deitate quia humanitas Verbi maiestate precincta est ut quod homo non habuit deitas daret.

accinctus

^interl.| vel circumcinctus

^marg.| ACCINCTUS. AUGUSTINUS. Christus in medio undique cinctus quia omnes illum communiter habemus qui in eum credimus sed quia fides non a nobis sed ab eo potentatu suo cinctus dicitur.

potentia ¦

^interl.| AUGUSTINUS. omnibus credentibus mare seculi commotum est et cepit sanctos persequi

Numérotation du verset Ps. 64,8

qui conturbas

^interl.| ad persecutionem sanctorum

^marg.| QUI CONTURBAS. Ecce quid per illos paratos fecit conturbas ad penitentiam.

profundum maris

^interl.| cor impiorum unde omnis commotio

^marg.| PROFUNDUM MARIS non superficiem sed corda profundius mersa vel corda principum hec conturbata sunt cum viderent et deos suos et spes suas ad nihilum venire.

sonum fluctuum eius.

^interl.| quis sufferet in plerisque additum est in fine versus

^marg.| SONUM FLUCTUUM. AUGUSTINUS. Sonantes contradictione fluctuantes persecutione.

^marg.| AUGUSTINUS. Sonum fluctuum eius. Vel sonum fluctuum eius quis sufferet nullus ex se sed ex eo qui preparat montes in virtute sua unde magis turbantur dum istos plus diis suis valere cernunt.

^interl.| et

Numérotation du verset Ps. 64,VIII

{t. 2 : Erfurt, f. 265rb ; facsim., p. 531b} Turbabuntur gentes

^interl.| primo non turbatis montibus

^interl.| repetit apertius

Numérotation du verset Ps. 64,9

et timebunt

^interl.| iam christiani timentur ubique

qui habitant terminos⁸

⁸ habitant D30 ω ^² Rusch cum Ps-R Ps-H ] inhabitant Ps-G (R F C I M² Q² W Φ^P* U G² Ps-δ Ps-ε Ps-ζ Ps-Moz^X)

^interl.| etiam terre

a signis tuis ¦

^interl.| miraculis que per apostolos non sola predicatione

exitus matutini et vespere delectabis.

^interl.| AUGUSTINUS. et post facies fortes in prosperis et adversis

^marg.| MATUTINI ET VESPERE. AUGUSTINUS. Mane est prosperitas quia letum est mane post tristitiam noctis. Vespere adversitas in his temptatur homo sed datur ei exire inde ne lucris capiatur cui divitie sunt Deus ne adversis terreatur pro quo passus est Dominus.

^marg.| DELECTABIS. AUGUSTINUS. Delectabiles facies iam in vita hac si enim non delectet hominem ipse exitus non laborat inde exire sed capitur lucris cui non placet promissio Christi. Et terretur adversis quem non delectat ille qui pro eo voluit pati ut faceret exitum ei.

^interl.| quomodo

Numérotation du verset Ps. 64,10
IX

Visitasti terram

^interl.| AUGUSTINUS. misisti nubes earum predicatione inebriata est terra

^interl.| CASSIODORUS. tuo adventu

et inebriasti eam ¦

^interl.| doctrina vel Spiritu Sancto inebriasti

^marg.| VISITASTI TERRAM ET INEBRIASTI. Per predicatores hoc facies nam intus doces quibus predicant.

multiplicasti

^interl.| in multimodis donis honorasti

locupletare eam.

^interl.| vel ditare

Numérotation du verset Ps. 64,X

Flumen Dei

^interl.| populus Dei prior unde ceteri rigari possunt

^interl.| unde ditare aquis fluminibus et hoc est

^marg.| FLUMEN. Profundi ad recipiendum.

repletum est aquis ¦

^interl.| Spiritu Sancto unde alii #potentes

^marg.| REPLETUM AQUIS donis Spiritus scilicet tu enim parasti cibum.

^marg.| FLUMEN DEI. CASSIODORUS. Misericordia Dei pleno fluvio comparatur que repleta est aquis id est refectione singulorum post potum Dei de cibo spirituali subdit hoc totum de sacra communione quando corpore eius pascimur sanguine potamur et ne quid casu fieri putetur subdit quia ita est preparatio eius sicut ab eo disponitur sine quo nihil ibi fit.

^interl.| et ideo

parasti cibum illorum’

^interl.| AUGUSTINUS. panem vite et intellectus scilicet Scripturas

quoniam

^interl.| ut per misericordiam des non quia meruerunt

ita est preparatio eius.

^interl.| vel tua

Numérotation du verset Ps. 64,11
XI

Rivos eius

^interl.| primi rivi inebrientur

^interl.| summos

^interl.| vel sulcos

^marg.| rivos : apostolos et alios qui de flumine biberunt

inebria^† ⁹

⁹ <divisio.> inebria ^† D30 ] inebria ω ^²

^interl.| donis Spiritus

^marg.| INEBRIA. Ut sibi et aliis sufficiant.

multiplica

^interl.| ut ex credentibus alii credant|¹⁰

¹⁰ credentibus] crendentibus cacogr. Rusch

^marg.| Multiplica ut per successiones predicatio non deficiat ; corona anni : totus mundus ubi Ecclesia.

^marg.| RIVOS EIUS. CASSIODORUS. Parasti etc. et o Domine rivos eius fluminis doctores multiplica : da imitatores generatos in stillicidiis guttis quid per singula benedices corone id est circulo temporis qui est ab adventu ad finem seculi quo crescit verbum Dei.

genimina eius ¦

^interl.| provectos

in stillicidiis eius

^interl.| parvulis stillantur quedam licet minora

letabitur

^interl.| quia inde proficit

germinans.

^interl.| qui incipit rudis

Numérotation du verset Ps. 64,12
XII

Benedices

^interl.| et vere facies

corone

^interl.| multitudini fidelium anno benignitatis tue id est gratie acquisite

anni benignitatis tue ¦

^interl.| quo seminatur et crescit quod seminatur

^marg.| CORONE. CASSIODORUS. Quia gloria victorie est vincenti diabolum.

^marg.| BENIGNITATIS TUE. AUGUSTINUS. Ne quis glorietur de meritis suis.

et campi tui

^interl.| id est homines ex equitate pectoris

^marg.| CAMPI. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. Homines propter equalitatem id est iusti.

replebuntur ubertate.

^interl.| bonorum vel imitatorum

Numérotation du verset Ps. 64,13
XIII

Pinguescent

^interl.| etiam

speciosa deserti ¦

^interl.| gentilitatis

et exultatione

^interl.| quia veniunt ad regnum

^interl.| ubi prophete non sonuerunt acceptus est Deus prophetarum

colles

^interl.| quos Deus erigit

^marg.| COLLES. Quia Deus erigit humiles.

^marg.| DESERTUM omnes gentes quibus nullus propheta missus.

^marg.| PINGUESCENT quando apostoli ad eas venerunt per quos decore facte sunt.

accingentur.

^interl.| confortabuntur ad predicandum aliis

^interl.| scilicet exultatione vel veste nuptiali quia

Numérotation du verset Ps. 64,14
XIV

Induti sunt arietes ovium^†

^interl.| duces gregis apostoli gaudent de fructibus suis

et¹¹* valles {t. 2 : Erfurt, f. 266va ; facsim., p. 532ª} abundabunt frumento¹² ¦

¹¹ et ω ^² D30 Ps-G ] om. Rusch (hapax)

¹² valles] et praem. Ps-G

^interl.| fruge boni operis

^marg.| VALLES. AUGUSTINUS. Humiles populi multum fructum afferent.

clamabunt etenim hymnum dicent.

^marg.| CLAMABUNT. AUGUSTINUS. Non in blasphemia sed in hymno inde abundant frumento.

^marg.| Psalmus iste in exequiis fidelium decantatur^b quia agit de reditu {t. 2 : Erfurt, f. 266va ; facsim., p. 532a} a Babylonia huius mundi ad patriam celestem ad quam sancti, in obitu de carne educti, feliciter migrant, stolam simplam recipientes donec in resurrectione gemine beatitudinis stola glorificentur.^B ^c

^b Cf. Missa « Requiem eternam » in obsequiis defunctorum, versus ad introitum, Ps. 64, 2-3 : “Te decet hymnus Deus in Sion...” (om. H esbert, Antiphonale missarum sextuplex).

^c ¶Fons : Magna Glossatura, in loc. cit., PL 191, 588A ; Ox150, f. 157v ; Do16, f. 114r : « Psalmus iste cantatur in exsequiis fidelium defunctorum quia agit de reditu Babylonie huius mundi ad patriam celestem ad quam sancti in obitu de carne educti feliciter migrant, simplam stolam statim recipientes, donec in resurrectione stola gemine beatitudinis glorificentur ».

^B ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 85r-86v ; Tr511 , f. 80v-81v.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 64), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_64)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 64

<26. Psalterium>

Psalmus 64