Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 23

Numérotation du verset Ps. 23,1

¶Psalmus David¹ in² prima sabbati³.

¶Codd. : (Ps.23) D14 D30 Ω^M (158vb-159rb) Ω^S (261vb) Ω^X (224rb) P15205 (38[bis]ra-39ra) P1076 Δ ( ω 1 ) Rusch Ps-G , def. C

¹ Psalmus David Ω ^X] inv. Φ M U K D, Psalmus Amiatinus |

² in V Ω^S Ω^X Rusch Ed1530 ] om. D14 D30 Ps-G |

³ Psalmus... sabbati Ω^SX P15205 P15205 ² D14 D30 Ps-G ] om . Ω^M P10489 Δ, prima sabbati psalmus David inv. Clementina, prima sabbati] prima die Φ^V, om. W, + prophetia vocationum gentium et perfectio eorum D30 |

Numérotation du verset Ps. 23,I

Domini est terra et plenitudo eius ¦

orbis terrarum et⁴ universi qui habitant in eo⁵. ⁶

⁴ et] ÷ et universi : D14 R I² Φ^GV K |

⁵ in eo Cor2 (moderni) D14² (in ras. ut vid.) Δ Ω Rusch Ps-G ] in ea Cor2 (anti. habent ubique EA, EAM EAM et hebr. similiter [...] sed grecus ubique habet feminimum sicut latinum, et tunc fit relatio ad hoc nomen TERRA ) L Φ^RGVP² cum Ps-R |

⁶ <divisio> terra… eius ¦ … terrarum D14 D30 Ω^X P15205 Δ] terra… eius ’… terrarum ’ Ω^M ; terra ¦… eius… terrarum ¦ Ω^S |

Numérotation du verset Ps. 23,2 II

Quia⁷ ipse

⁷ Quia] om. L* cum LXX Ps-R

super maria

fundavit

eum⁸ ¦

⁸ eum Cor2 (moderni) Φ^P*Ψ^B² plerique codd. et edd. Hi D30 Ω P15205 P10489 Ps-G ] eam Cor2 (anti. hebr. grecus ubique habet feminimum sicut latinum, et tunc fit relatio ad hoc nomen TERRA ) L Φ^RGVP² U D14 Δ cum Ps-R

et super flumina preparavit eum⁹.

⁹ eum Cor2 (moderni) Φ^R*P*Ψ^B² plerique codd. et edd. D30 Δ Ω P15205 P10489 Ps-G ] eam Cor2 (anti. hebr. grecus ubique habet feminimum sicut latinum, et tunc fit relatio ad hoc nomen TERRA ) L 1 Φ^R²GVP ² U D14 Ps-α Ps-γ Ps-η, illam Ps-R

Numérotation du verset Ps. 23,3 III

Quis

ascendet¹⁰ in montem Domini ¦

¹⁰ ascendet Φ^P Ψ^B² V² D U D14 D30 Δ Ω P15205 P10489 Rusch Ed1530 Clementina ] ascendit Ps-G

aut quis stabit

in loco sancto eius ?

Numérotation du verset Ps. 23,4 IV

Innocens manibus

et mundo corde^†

qui non accepit

in vano

animam suam ¦

nec iuravit in dolo proximo suo. ¹¹

¹¹ <divisio> corde†... suam¦ D30 Δ etc. ] corde¦ ... suam’ D14, corde ¦… suam Ω^X, corde¦ ... suam¦ Hi, corde ’… suam ’ Ω^M

Numérotation du verset Ps. 23,5 V

Hic accipiet

benedictionem

a Domino ¦

et misericordiam

a Deo salutari¹² suo. ¹³

¹² salutari plerique codd. et edd. Hi D30 P10489 P15205 Δ Ω Rusch cum Ps-R ] salvatore Ps-G (R) |

¹³ <divisio> Domino ¦ D30 ω 1 (sec. m.) |

Numérotation du verset Ps. 23,6 VI

Hec est

generatio

querentium¹⁴ eum¹⁵ ¦

¹⁴ querentium] requirentium F* L cum Ps-γ Ps-δ |

¹⁵ eum D30 etc. ] Dominum Hi (tantum), Deum P10489 |

querentium faciem Dei

Iacob¹⁶.

¹⁶ Iabob] + diapsalma Ps-G

Numérotation du verset Ps. 23,7 VII

Attollite¹⁷ portas

¹⁷ Attollite] Tollite L cum Ps-R, Diapsalma praem. D14

principes vestras ^†

et elevamini

porte eternales ¦ et introibit rex glorie.¹⁸

¹⁸ <divisio> vestras†... eternales ¦ D14 D30 Ω^M Δ etc. ] vestras¦... eternales, Hi P15205; vestras… eternales¦ Ω^S Ω^X

Numérotation du verset Ps. 23,8 VIII

Quis est iste

rex glorie ? ¦ Dominus fortis

et potens,

Dominus potens in prelio. ¹⁹

¹⁹ <divisio.> glorie ¦… potens ’ D30 ω 1 ] glorie¦… potens¦ Ω^MS ; glorie¦… potens ω² Ω^X ; glorie… potens¦ P15205

Numérotation du verset Ps. 23,9 IX

Attollite²⁰

²⁰ Attollite] Tollite I L cum Ps-R

portas principes vestras²¹ ^† et elevamini porte eternales ¦

²¹ vestras] vestri L cum Ps-R

et introibit rex glorie. ²²

²² <divisio> vestras†... eternales ¦ D14 D30 Ω^M ω¹ etc. ] vestras¦... eternales, Hi P15205; vestras… eternales ¦ ω^²Ω^S Ω^X

Numérotation du verset Ps. 23,10 X

Quis est iste

rex glorie ? ¦

Dominus virtutum ipse est rex glorie²³.

²³ glorie] + diapsalma Ps-G

Psalmus 23

Numérotation du verset Ps. 23,1

¶^APsalmus David¹ in² prima sabbati³.

^A ¶Codd. : (Ps.23) Hi D14 D30 Ω^M (158vb-159rb) Ω^S (261vb) Ω^X (224rb) P15205 (38[bis]ra-39ra) P1076 Δ ( ω ¹ ω² P10489 ) Rusch Ps-G , def. C

¹ Psalmus David Ω ^X] inv. Φ M U K D, Psalmus Amiatinus

² in V Ω^S Ω^X Rusch Ed1530 ] om. D14 D30 Ps-G

^interl.| De clarificatione Domini que prima sabbati facta est.

^marg.| PSALMUS DAVID. AUGUSTINUS. In prima sabbati mundus conditus. In eadem homo restauratus per resurrectionem Christi.

^marg.| CASSIODORUS. Unde monet victorem cum triumpho suscipere.

Numérotation du verset Ps. 23,I

Domini est terra et plenitudo eius ¦

^interl.| CASSIODORUS. Ecclesia fructifera non parva et omnia quibus plena sed de toto orbe et de omnibus que in eo subdit

^marg.| DOMINI EST TERRA. Primo dicit totum orbem esse Dei ut sicut nullus ab eius imperio ita nec a fide eius sit alienus. Vel ad litteram mundus et eius omnes incole sunt Domini quia statuit ne obruatur mari vel fluminibus sed quis in monte eius nisi innocens.

orbis terrarum et⁴ universi qui habitant in eo⁵. ⁶

⁴ et] ÷ et universi : D14 R I² Φ^GV K

⁵ in eo Cor2 (moderni) D14² (in ras. ut vid.) Δ Ω Rusch Ps-G ] in ea Cor2 (anti. habent ubique ea, eam eam et hebr. similiter [...] sed grecus ubique habet feminimum sicut latinum, et tunc fit relatio ad hoc nomen terra ) L Φ^RGVP² cum Ps-R

⁶ <divisio> terra… eius ¦ … terrarum D14 D30 Ω^X P15205 Δ] terra… eius ’… terrarum ’ Ω^M ; terra ¦… eius… terrarum ¦ Ω^S

^interl.| AUGUSTINUS. dum clarificatus Dominus in fidem annuntiatur omnium gentium et totus orbis fit Ecclesia eius.

Numérotation du verset Ps. 23,2
II

Quia⁷ ipse

⁷ Quia] om. L* cum LXX Ps-R

^interl.| merito Domini

super maria

^interl.| AUGUSTINUS. super omnes fluctus seculi ut eos superet

fundavit

^interl.| firmissime

eum⁸ ¦

^interl.| vel eam

et super flumina preparavit eum⁹.

⁹ eum Cor2 (moderni) Φ^R*P*Ψ^B² plerique codd. et edd. D30 Δ Ω P15205 P10489 Ps-G ] eam Cor2 (anti. hebr. grecus ubique habet feminimum sicut latinum, et tunc fit relatio ad hoc nomen terra ) L ¹Φ^R²GVP ^² U D14 Ps-α Ps-γ Ps-η, illam Ps-R

^marg.| ET SUPER FLUMINA. AUGUSTINUS. Ut flumina in mare ita cupidi labuntur in seculum et hos etiam superat Ecclesia que victis cupiditatibus ad immortalitatem paratur.

Numérotation du verset Ps. 23,3
III

Quis

^interl.| CASSIODORUS. quasi magno nisu opus est

^interl.| CASSIODORUS. orbis est Domini non tamen nisi innocens ibi est

ascendet¹⁰ in montem Domini ¦

¹⁰ ascendet Φ^P Ψ^B² V² D U D14 D30 Δ Ω P15205 P10489 Rusch Ed1530 Clementina ] ascendit Ps-G

^interl.| AUGUSTINUS. in altam iustitiam Domini

^marg.| QUIS ASCENDIT. Determinat quibus virtutibus prediti sunt in Ecclesia.

aut quis stabit

^interl.| AUGUSTINUS. permanebit in eo quo ascendit

^interl.| post ascensum

^marg.| QUIS STABIT. HIERONYMUS. Multi enim ascendunt qui non permanent.

in loco sancto eius ?

^interl.| preparato super maria et flumina

Numérotation du verset Ps. 23,4
IV

Innocens manibus

^interl.| AUGUSTINUS. operibus

^marg.| INNOCENS. Ad proximum manu et corde. Et qui sibi innocens. HIERONYMUS. Hic est qui non accepit in vanum animam. Et qui innocens in verbis et hoc est nec iuravit in Deo hic talis ascendit quod quidem est ei a Domino hic accipiet bene et hi non pauci sed generatio et non nisi querant Deum non pro favore Deum sed ita quod faciem id est presentiam et cognitionem desiderent.

et mundo corde^†

^interl.| AUGUSTINUS. mundus in cogitationibus

qui non accepit

^interl.| caducis

^interl.| non acceptabilem habuit

in vano

^interl.| peccato

animam suam ¦

^interl.| sensualem

^marg.| QUI NON ACCEPIT etc. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Id est qui non deputavit animam rebus non permanentibus sed eam lentiens immortalem eterna desiderabit et ideo non iuravit in dolo.

^marg.| AUGUSTINUS. sicut simplicia et non fallentia sunt eterna ita se prebuit proximo nihil promittit unde decipiat. Nedum peius faceret permittit iuramenta simplicia et dolosa prohibet.

^marg.| IN VANO. HIERONYMUS. I<d est> qui nullis eam fecibus peccaminum post baptismum maculavit

nec iuravit in dolo proximo suo. ¹¹

¹¹ <divisio> corde†... suam¦ D30 Δ etc. ] corde¦ ... suam’ D14, corde ¦… suam Ω^X, corde¦ ... suam¦ Hi, corde ’… suam ’ Ω^M

^interl.| CASSIODORUS. in dolo iurat qui aliter facturus est quam promittit cum pariurium sit nequiter decipere credentem

Numérotation du verset Ps. 23,5
V

Hic accipiet

^interl.| CASSIODORUS. inde hec premia vel illa

^interl.| id est per benedictionem Domini acceptam ascendet etc.

benedictionem

^interl.| predicta bona

a Domino ¦

^interl.| non a se

et misericordiam

^interl.| CASSIODORUS. et benedictio per misericordiam non per merita quia prius peccata dimittit

a Deo salutari¹² suo. ¹³

¹² salutari plerique codd. et edd. Hi D30 P10489 P15205 Δ Ω Rusch cum Ps-R ] salvatore Ps-G (R)

¹³ <divisio> Domino ¦ D30 ω ¹ (sec. m.)

Numérotation du verset Ps. 23,6
VI

Hec est

^interl.| ne putes predicta de solo Christo quia talis est generatio

generatio

^interl.| baptismo renata

^interl.| sic enim per misericordiam in baptismo nascuntur qui querunt eum

querentium¹⁴ eum¹⁵ ¦

¹⁴ querentium] requirentium F* L cum Ps-γ Ps-δ

¹⁵ eum D30 etc. ] Dominum Hi (tantum), Deum P10489

^interl.| communiter

querentium faciem Dei

^interl.| qui ferventiores aliis volunt preponi ut eis primatum det

Iacob¹⁶.

¹⁶ Iabob] + diapsalma Ps-G

^interl.| cui posterius nato dedit primatum sicut Iacob fecit

^interl.| ergo

Numérotation du verset Ps. 23,7
VII

Attollite¹⁷ portas

¹⁷ Attollite] Tollite L cum Ps-R, Diapsalma praem. D14

^interl.| id est opera per que Deus intrat

^marg.| ATTOLLITE. Diapsalmus christiana religione declarata superstitiosos a pravitate avocat ut patefactis cordibus Christum admittant.

^marg.| ATTOLLITE etc. AUGUSTINUS. O principes tenebrarum quicumque primatum in hominibus queritis auferte ne vel impediant aditus quos statuistis cupiditatis et timoris.

^marg.| AUGUSTINUS. Angeli preeuntes ad infernum dicunt. Auferte potestatem vestram. Et in ascensione porte eternales que hactenus eratis clause hec David persona angelorum sibi assumpta.

^marg.| CASSIODORUS. Attollite auferte. PORTAS mortis que a principe diabolo posite sunt.

principes vestras ^†

^interl.| genus electum regale sacerdotium

et elevamini

^interl.| exaltamini in cordibus hominum. AUGUSTINUS. aditus eterne vite renuntiationis a seculo et conversionis ad Deum

porte eternales ¦ et introibit rex glorie.¹⁸

¹⁸ <divisio> vestras†... eternales ¦ D14 D30 Ω^M Δ etc. ] vestras¦... eternales, Hi P15205; vestras… eternales¦ Ω^S Ω^X

^interl.| id est Christus

^interl.| in quo sine superbia gloriemur

^marg.| ET ELEVAMINI contra portas mortis. PORTE ETERNALES omnis gratia que veniente Christo data est.

Numérotation du verset Ps. 23,8
VIII

Quis est iste

^interl.| AUGUSTINUS. pavet admirans mortalis natura et querit quis est

^marg.| QUIS EST. Interrogat propheta ad convincendam Iudeorum perfidiam et ut amplius cum commendando alios invitet.

rex glorie ? ¦ Dominus fortis

^interl.| in rebus. AUGUSTINUS. quem infirmum et oppressum putastis

^marg.| DOMINUS FORTIS per virtutes describitur quasi proprio nomine.

^marg.| FORTIS. AUGUSTINUS. et si cum gladiis cepistis.

et potens,

POTENS et si Pilato tradidistis

Dominus potens in prelio. ¹⁹

¹⁹ <divisio.> glorie ¦… potens ’ D30 ω ¹ ] glorie¦… potens¦ Ω^MS ; glorie¦… potens ω² Ω^X ; glorie… potens¦ P15205

^interl.| AUGUSTINUS. ubi contra mortem pugnavit

^interl.| contra diabolum

^marg.| POTENS IN PRELIO ne in pugna vos superasse putetis.

Numérotation du verset Ps. 23,9
IX

Attollite²⁰

²⁰ Attollite] Tollite I L cum Ps-R

^interl.| AUGUSTINUS. hinc iam itur in celum exclamat iterum propheta tollite etiam celestes principes portas quas habetis in animis hominum qui adorant militiam celi

portas principes vestras²¹ ^† et elevamini porte eternales ¦

²¹ vestras] vestri L cum Ps-R

^marg.| VIRTUTES. HIERONYMUS. AUGUSTINUS. Ministre precedentes Christum in ascensione ad alias celestes clamant ut viam Domino venienti aperient que novo mysterio carne induti stupefacte querunt quis est ?

^marg.| ATTOLLITE PORTAS PRINCIPES VESTRAS. CASSIODORUS. Congeminatio ut amplius determinet quis sit rex glorie et non per singula ut prius dicendo fortis et potens sed breviter totum respondet Dominus virtutum id est angelorum.

^interl.| AUGUSTINUS. porte eterne iustitie et caritatis et castitatis per quas unum verum Deum diligat

et introibit rex glorie. ²²

²² <divisio> vestras†... eternales ¦ D14 D30 Ω^M ω¹ etc. ] vestras¦... eternales, Hi P15205; vestras… eternales ¦ ω^²Ω^S Ω^X

^interl.| AUGUSTINUS. ut ad dexteram Patris interpellet pro nobis

^interl.| ad mentem

Numérotation du verset Ps. 23,10
X

Quis est iste

^interl.| AUGUSTINUS. Et princeps huius aeris, miratur et querit quis est ?|^a

^a Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 23, 10), CCSL 38, p. 137.1-2 : « Quid et tu princeps potestatis aeris huius miraris et quaeris : Quis est iste rex gloriae ? ».

rex glorie ? ¦

^interl.| AUGUSTINUS. Etiam supra te glorificato corpore, pergit ille temptatus super omnes angelos, tendit ille ab angelo prevaricatore temptatus.

Dominus virtutum ipse est rex glorie²³.

²³ glorie] + diapsalma Ps-G

^interl.| AUGUSTINUS. Celestium vel terrenorum

^marg.| VIRTUTUM. HIERONYMUS. In hebreo sabaoth quod interpretatur exercituum vel militiarum vel virtutum.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 23), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_23)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 23

<26. Psalterium>

Psalmus 23