Psalmus 13

Numérotation du verset Ps. 13,1 

1 Psalmus David
¶Codd. : (Ps. 13) D30 ΩP Rusch Ps-G , def. Cava
1Psalmus David – in finem] inv. Ps-G D30 , + vox Christi ad divitem de populo iudeo D30
in finem.
Numérotation du verset Ps. 13,I 

Dixit insipiens
in corde suo ¦
non est Deus.
Numérotation du verset Ps. 13,II 

Corrupti sunt
et abominabiles
facti sunt in studiis suis ¦
non est
qui faciat bonum non est usque ad unum.
Numérotation du verset Ps. 13,2 III

Dominus de celo
prospexit super filios hominum ¦
ut videat
si est intelligens
aut requirens Deum.
Numérotation du verset Ps. 13,3 IV

Omnes
declinaverunt simul inutiles facti sunt ¦
non est qui faciat bonum non est
usque ad unum.
Numérotation du verset Ps. 13,V 

Sepulcrum patens
est guttur eorum† linguis suis dolose agebant ¦
venenum aspidum sub labiis eorum.
Numérotation du verset Ps. 13,VI 

Quorum os maledictione et amaritudine
plenum est ¦ veloces
pedes eorum
ad effundendum sanguinem.
Numérotation du verset Ps. 13,VII 

Contritio
et infelicitas
in viis
eorum†
et viam pacis
non cognoverunt ¦ non est timor Dei ante oculos eorum.
Numérotation du verset Ps. 13,4 VIII

Nonne
cognoscent2
2 cognoscent ΩP ΩX etc scient ΩX* (exp.)
omnes qui operantur iniquitatem* qui devorant plebem meam
ut cibum3 panis
3 ut cibum Rusch cum Ps-α] sicut cibum Ps-βη1 Ps-Moz X Ps-Med, sicut escam Ps-G D30 ΩP Ps-R
Numérotation du verset Ps. 13,5 IX

Deum4 non invocaverunt ¦ illic
4 Deum Ps-G (W) Valic24 Rusch cum Ps-R ] Dominum Ps-G D30 ΩP
trepidaverunt timore ubi non erat timor.
Numérotation du verset Ps. 13,6 X

Quoniam Deus5 in generatione iusta est6 :
5 Deus Ps-G Valic24 Rusch cum Ps-R ] Dominus Ps-G (Q² ΦP V D) D30 Ω ΩP Ed1530 Clementina cum Ps-γ Ps-Moz |
6 iusta Ps-G Valic24 D30 ΩP] ista Ps-R (H*) BRUNO (pseudo), In loc. cit., PL 152, 686A | est Ps-G ( plerique codd. et edd. ) ΩP etc. Rusch ] om. Ps-G (R tantum cum LXX ) |
consilium
inopis
confudistis 7
7 <divisio.> confudistis  ¦ ΩP
quoniam Dominus spes eius est.
Numérotation du verset Ps. 13,7 XI

Quis
dabit ex Sion salutare Israel ¦
cum averterit
Dominus
captivitatem plebis sue ¦ exultabit Iacob et letabitur
Israel.8
8 <divisio.> Israel  ¦... plebis sue  ¦ D30 ] Israel... plebis sue  ¦ ΩP

Psalmus 13

Numérotation du verset Ps. 13,1 
A 1 Psalmus David
A ¶Codd. : (Ps. 13) D30 ΩP Rusch Ps-G , def. C
1Psalmus David – in finem] inv. Ps-G D30 , + vox Christi ad divitem de populo iudeo D30
interl.| Christi vel prophete
in finem. 2
2 Psalmus David – in finem] inv. Ω X
interl.| dirigens
Numérotation du verset Ps. 13,I 
Dixit insipiens
interl.| gentilis vel Iudeus
in corde suo ¦
interl.| quia nemo audet dicere et si cogitare
non est Deus.
marg.| DIXIT  INSIPIENS. CASSIODORUS. Increpatio Iudeorum, descripta eorum malitia.
marg.| CASSIODORUS. Primus psalmus de increpatione Iudeorum et conversione. Increpat insipientiam et duritiam Iudeorum qui Christo presente quem optaverunt non credunt. Quasi priores exspectaverunt Christum venturum sed cum appareret dixit insipiens : hic homo   non est Deus .
Numérotation du verset Ps. 13,II 
interl.| quia
Corrupti sunt
interl.| ceci ut dicant : non est Deus
et abominabiles
interl.| reprobi
interl.| AUGUSTINUS. Sicut non probaverunt Deum habere in notitia, ita tradidit illos Dominus in reprobum sensum
facti sunt in studiis suis ¦
interl.| affectionibus
interl.| quia seculum amant, non Deum
interl.| et quia a Christo recedunt
non est
interl.| de illis
qui faciat bonum non est usque ad unum.
interl.| id est nec unus, vel preter unum Christum sine quo nemo facit bonum
Numérotation du verset Ps. 13,2 
III
Dominus de celo
interl.| mittendo Filium misertus est
marg.| DOMINUS  DE  CELO. CASSIODORUS. Sed inde «inexcusabiles»a quia Dominus prospex, id est de humana natura eminuit.
a Rm. 1, 20-22 : « Invisibilia enim ipsius a creatura mundi per ea que facta sunt intellecta conspiciuntur sempiterna quoque eius virtus et divinitas ut sint inexcusabiles quia cum cognovissent Deum non sicut Deum glorificaverunt aut gratias egerunt sed evanuerunt in cogitationibus suis et obscuratum est insipiens cor eorum dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt ».
marg.| AUGUSTINUS. De celo . Id est per sanctas animas prospicit, nam per se nihil eum latet.
marg.| Vel de celo per animas sanctas que sunt celum et sedes Dei.
marg.| Vel Dominus Pater de celo, id est secreto divine mentis.
marg.| CASSIODORUS. vel de equalitate Dei Patris.
prospexit super filios hominum ¦
interl.| non homines
interl.| AUGUSTINUS. honoratius nominat Iudeos propter unius Dei cultum
ut videat
interl.| videri faciat
si est intelligens
interl.| corde Deum in homine
marg.| SI  EST  INTELLIGENS. CASSIODORUS. Vel vidit   si est intelligens et invenit quod aliquis non intelligit quia non requirit sed declinat. Nam   omnes declinaverunt etc.
aut requirens Deum.
interl.| sequendo mandata
Numérotation du verset Ps. 13,3 
IV
interl.| Sed
Omnes
interl.| Iudei tames facti quales et gentes de quibus supra : Dixit insipiens etc.
declinaverunt simul inutiles facti sunt ¦
interl.| cum declinatione perniciosi sibi et aliis
non est qui faciat bonum non est
interl.| nullus facit bonum sine uno scilicet Christo
{t. 2 : Erfurt, f. 235vb ; facsim., p. 470b} usque ad unum.
Numérotation du verset Ps. 13,V 
Sepulcrum patens
interl.| in fetidis
interl.| AUGUSTINUS. ut voracitatem gule significat vel quia devorant eos quibus suos mores persuadent
marg.| SEPULCRUM. CASSIODORUS. Ita inutiles aliis facti quia   guttur eorum est sepulcrum etc.
marg.| {t. 2 : Erfurt, f. 235vb ; facsim., p. 470b} SEPULCRUM. CASSIODORUS. Dicuntur hi tres versus qui sunt usque ad secundam divisionem, ibi :   Nonne cognoscent etc., non esse de Hebreob quos tamen Apostolus ad Romanosc contra Iudeos adducit. Sed dicuntur ab Apostolo propter Iudeorum vituperationem de multis psalmis compacti et a Septuaginta interpretibus additi. Unde inferius repetitus iste idem psalmusd eos non habet.
b Cf. Cassiodorus , Expositio Psalmorum (Ps. 13), CCSL 97, lin. 87 : « Sepulcrum patens est guttur eorum, linguis suis dolose agebant. Hi quinque uersus usque ad diuisionem secundam in hebreis exemplaribus non habentur. Sed quoniam in usum Ecclesie consuetudine longa recepti sunt, prout concessum fuerit, singulos exponemus ».
c Rm. 3, 10-18.
d Ps. 52.
est guttur eorum† linguis suis dolose agebant ¦
interl.| mala sub specie boni suadentes
interl.| CASSIODORUS. comes est voracibus adulatio et omnibus malis
interl.| adulantes aliis
venenum aspidum sub labiis eorum.
interl.| in corde quod peius est quam in ore
interl.| dolus aspis quia nolunt audire precepta legis sed mala reddunt predicantibus ea
Numérotation du verset Ps. 13,VI 
Quorum os maledictione et amaritudine
interl.| hoc est venenum aspidis
interl.| opprobriis, blasphemiis
interl.| minis3
3 Minis] coniec. , M nis Rusch .
plenum est ¦ veloces
interl.| inconsulte omnia facientes
interl.| expediti consuetudine male faciendi
pedes eorum
interl.| voluntas et affectus
ad effundendum sanguinem.
interl.| Christi et suorum
Numérotation du verset Ps. 13,VII 
Contritio
interl.| AUGUSTINUS. omnes vie malorum plene sunt laboribus et
interl.| quia tales ideo
et infelicitas
interl.| miseria
marg.| INFELICITAS. Quia ad infernum ducit, unde et nec revertuntur quia viam pacis non cognoverunt. Hec omnia   ideo quia non est timor Dei ante etc.
marg.| CONTRITIO. AUGUSTINUS. Ita   inutiles sibi   facti sunt quia contriti per Titum et Vespasianum ubi et infelices ubique divisi.
in viis
interl.| operibus
eorum†
marg.| Vel lapis angularis Christus, super eos cadens, conteret eos per excecationem. Et sic contritio est modo   in viis eorum et   infelicitas in futuro.
marg.| CASSIODORUS. Via impiorum contritio quia terit et teritur dum aliis et sibi nocent.
et viam pacis
interl.| Christum vel evangelium
interl.| AUGUSTINUS. de qua Dominus : «Iiugum meum suavis»e
e Mt. 11, 30 : « Iugum enim meum suave est et onus meum leve est ».
non cognoverunt ¦ non est timor Dei ante oculos eorum.
interl.| isti non dicunt non est Deus f sed tamen non timent
f Ps. 13, 1.
Numérotation du verset Ps. 13,4 
VIII
Nonne
interl.| quasi predicta mala faciunt nec de his timent in futuro iudicio sed : Nonne cognoscent
cognoscent4
4 cognoscent ΩP ΩX etc scient ΩX* (exp.)
interl.| quasi hoc cognoscent, tunc quod modo scire nolunt scilicet quod   Dominus est   in generatione iusta g
g Ps. 13, 6.
marg.| NONNE  COGNOSCENT. Minatur iudicium impiis.
interl.| tunc
omnes qui operantur iniquitatem* qui devorant plebem meam
interl.| AUGUSTINUS. ut qui ministerio suo utuntur ad capienda commoda ab hominibus, non ad salutem hominum vel gloriam Dei
interl.| seducendo vel occidendo
ut cibum5 panis
5 ut cibum Rusch cum Ps-α] sicut cibum Ps-βη1 Ps-Moz X Ps-Med, sicut escam Ps-G D30 ΩP Ps-R
interl.| CASSIODORUS. ut sit eis satietas de deceptione christianorum
interl.| AUGUSTINUS. quotidie sicut panis quotidianus est cibus
Numérotation du verset Ps. 13,5 
IX
Deum6 non invocaverunt ¦ illic
6 Deum Ps-G (W) Valic24 Rusch cum Ps-R ] Dominum Ps-G D30 ΩP
interl.| in damno temporalium timuerunt perdere, scilicet regnum terrenum, ubi non erat timendum et non celum ubi esset timendum
marg.| DEUM  NON  INVOCAVERUNT. AUGUSTINUS. Non enim vere Deum invocant qui Deo displicentia amant.
trepidaverunt timore ubi non erat timor.
marg.| CASSIODORUS. Inde augetur interitus quia necesse est mala agere cum superbi nolunt Deum invocare. Sicut cautela est opportune timere, ita ignavia inepte trepidare ut pro gente et loco timore Dei abiecto.
Numérotation du verset Ps. 13,6 
X
Quoniam Deus7 in generatione iusta est8 :
7 Deus Ps-G Valic24 Rusch cum Ps-R ] Dominus Ps-G (Q² ΦP V D) D30 Ω ΩP Ed1455 Ed1530 Clementina cum Ps-γ Ps-Moz
8 iusta Ps-G Valic24 D30 ΩP] ista Ps-R (H*) Bruno (pseudo), In loc. cit., PL 152, 686A | est Ps-G ( plerique codd. et edd. ) ΩP etc. Rusch ] om. Ps-G (R tantum cum LXX )
interl.| AUGUSTINUS. non in ea qua seculum diligit
consilium
interl.| AUGUSTINUS. Humilem adventum Christi contempsistis factum ideo ut quos vocabat in Deo solo spem ponerent non in seculo ; ideo adventus consilium dicitur
inopis
interl.| vel cuiuslibet
confudistis 9
9 <divisio.> confudistis  ¦ ΩP
interl.| vos Iudei
quoniam Dominus spes eius est.
marg.| CONSILIUM  INOPIS  CONFUDISTIS. CASSIODORUS. Invectio in Iudeos quibus obscure dicitur   consilium Christi   confudistis, id est recipere noluistis, qui ad vos liberandos veneratur. Admirative legendum   quoniam Dominus : unde magis esset reverendus inde magis contemnitur. Postremo conversio eorum predicitur cum «plenitudo gentium intraret»h.   Quis ex Sion , id est de Iudeis procedens etc.i
h Rm. 11, 25 : « Nolo enim vos ignorare fratres mysterium hoc ut non sitis vobis ipsis sapientes quia cecitas ex parte contigit in Israel donec plenitudo gentium intraret ».
i Ps. 13, 7 ; 52, 7.
Numérotation du verset Ps. 13,7 
XI
interl.| Sed
Quis
interl.| alius
interl.| scilicet nisi ille quem humilem sprevistis
dabit ex Sion salutare Israel ¦
marg.| QUIS  DABIT. CASSIODORUS. Postremo Iudeorum conversio predicitur que fiet cum «plenitudo gentium intraverit»j.
j Rm. 11, 25 : « Nolo enim vos ignorare fratres mysterium hoc ut non sitis vobis ipsis sapientes quia cecitas ex parte contigit in Israel donec plenitudo gentium intraret ».
cum averterit
interl.| CASSIODORUS. Cum damnaverit diabolum qui populum eius captivat
marg.| CUM  AVERTERIT. CASSIODORUS. Pro Iudeis etiam hoc testimonium Isaie ponit apostolus. Veniet ex Sion qui avertet captivitatem vel impietatem a Iacob.
Dominus
interl.| Christus
captivitatem plebis sue ¦ exultabit Iacob et letabitur
interl.| repetit
interl.| quod est
Israel.10
10 <divisio.> Israel  ¦... plebis sue  ¦ D30 ] Israel... plebis sue  ¦ ΩP


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 13), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2023. Consultation du 11/12/2023. (Permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_13)
Signaler un complément d'information

Notes :