Psalmus 151

Numérotation du verset Ps. 151,1 a

[a]¶ Οὗτος ὁ ψαλμὸς ἰδιόγραφος εἰς1 Δαυιδ καὶ ἔξωθεν τοῦ ἀριθμοῦ2· ὅτε ἐμονομάχησεν τῷ3 Γολιαδ 4
¶Codd. : (ΨΑΛΜΟΙ 151) : Rahlfs Basel (nondum contuli) Sedulius Scott (Paris, Arsenal, Ms-8407, ) BLBL47674 Nal2195 (om. titulos) V81, om. Ko8 Ko45 etc.
1 εἰς] τῶ BL47674, om. Scott |
2 ἀριθμοῦ] τῶν ρν’ ψαλμῶν BL47674 |
3 τῷ] πρὸς τὸν Scott BL47674 |
4 Γολιαδ] ἰδιόγραφος τῶ Δαυιδ V81 |
¶ Hic psalmus5 6 proprie7 scriptus8 David et9 extra numerum10 cum pugnavit cum Goliath11.
¶Nota: Sur ce Psaume et sa tradition manuscrite au Moyen Âge central, voir  », Sacra Pagina (Gloss-e). Cf. Repertorium biblicum , n° 105.3. ¶Codd. : (Ps. 151:1a) Ps-R = VL449 Ko8; om. Ps-δ Sabatier = Ps- γ (Sabatier, t. 2, p. 287-288 =Paris, BnF, lat. 11947) Ps-Moz = 13 17 29 30 31 32 34 35 37 207, def. 33 104 105 106, om. 257 258 259 260 Ps-Med = Clm343 Scott = Sedulius Scott (psalterium graecum, sparsim latine translat. : Paris, Arsenal, Ms-8407, ) ; Ps-G (67 68 129 174)  Ps-G ( R M Q Φ K ΨB) Bx2425 C4 Ko8 Ko45 P10 ; post cantica : U D ; appendix : Weber , p. 1975); om. Ps-G (I* plerique codd. et edd.) Δ (ω1 ) ΩM ΩS ΩP plerique codd. Glossae ordinariae et edd. ( Rusch etc.) ; Ps-H : Amiatinus 72 93 95 132, lac. : 28 89 ; om. cett. cum hebr. Sg23 , f. 155v-156r (c. 872-883) ; Paris, BnF, lat. 12000, f. 129va; Köln, Dombibl. 45, f. 168r (Ko) (s10 4/4) ; Paris, BnF, lat. 103 (s11 1/4), f. -130r; Paris, Mazarine 88, f. 1rb (Paris?, 1140-1160) ; Paris, BSG, 1186 (s10), f. 162v ; Schaffhausen, Stadtbibliothek, Ministerialbibliothek, Min. 66, ( Schaf6 ) ; BAV, Barb. lat. 587 (s11), f. 207vc ; Roma, Casanatense, 1069, f. II verso ; (f. 3v : psalterium glossatum); cf. Firenze, San Marco, 708 (s11) ; Hain4013 (Bruno Herbipolensis editio 1497) BL47674 (Psalterium grecum cum latina versione interl. et Ps. Pusillus eram : f. 140v additio Petri Damontagna s15 2/2) cum Septuaginta et . Pour en savoir plus :
¶Codd. : (Ps. 151, 1)  Ps-Moz : 13 17 29 31 32 34 35 37 93 129 132 174 207 ; Ps-G : Ko8 Od K45 St23  ; om. I² ΨB D14 Ω Urblat9 ; om. P103 ; non vidi Casa1069 t12 B ; Ps-Moz ( mutil. : 30 33 72, lac. : 67, om. 95
5 Hic psalmus] Expliciunt psalmi David numero .CL. praem. VL449 , psalmus S 174 , + sibi γ Incipit psalmus Clm343 Hic... David] Psalmus David X Hic... scriptus] om. Ps-H ( Sg19 Gz86 ) |
6Hic...Goliath] Psalmus David proprie extra numerum Ps-H ( Amiatinus ); Psalmus ispi David 93 ( Ps - M ); De puero David VL435 , Titulus in libro ipsius David Va84 |
7 proprie Bx2425 ] proprii P10, proprius S, propriae Sg75, (pro)priae Ps-G ( Od ) , + David Borg25, om. Gz86 |
8 scriptus Bx2425 ] om. 174, + est γ Barb587 BL47674 ,+ a Ps-H : Schaf6  ; + in Ps-Moz (35 132), + de An2 D170, + est in α 17 , + est a BSG1186 , descriptus est Ps-G ( Od ) , scripsit Ps-G ( Q ) Ps-H ( 31 ) , scribitur Ps-G ( U ² D ) Ko8 Val14 Ps-Moz (129 132) Hain4013, inscribitur Z12 Bruno Herb. ( PL 142, 530B ) , prescribitur Gz86 |
9 David et Ps-G ( Edmaior. Sg27 ) Rg11 St23 ] om. Sabatier Barb587 Borg25 Bx2425 S, David Sabatier Ps-H : Schaf6  ; Ps-G (Q K) BSG1186 D31 Gz86 Ko8 Mz88 Od P10 Val14 Z12 Hain4013 Sg15 Sg23 SgV332, Davidi Bruno Herb . (PL 142, 530B), Ps-R ( Weber Gz86) Ps-H ( Sg19 ) Ps-Moz (... 132) Ps-Med ( Clm343 ) |
10 extra numerum VHL etc. ] dextera numerum P10, monomachiam iniit Sabatier, extra numero SgV332 , + est 32 , 34, + CL Sabatier, + CL Psalmorum BL47674 cum graeco , + psalmorum Hain4013 , | scriptus… numerum] scriptum ipsi David Ps-Moz (37) |
11 cum pugnavit cum (contra Q, om. U ) Goliath Ps-H ( Sg19 Gz86 ) BSG1186 Borg25 Bx2425 C4 Hain4013 P10 Rg11 etc.] om. Ps-Moz (97 174), est ubi pugnavit cum Gol. α ; cum pugnaverit cum Gol. D170  ; cum (quum Ps-Moz ) pugnaret (pugnator esset 29 ) adversus Goliam solus Ps-Moz ( 13 17 29 ) ; cum pugnaret cum Gol. Schaf6 P11 pugnasset cum Goliat solus Ps-Moz ( 31; pugnavit David adversus Gol. Ps-Moz ( 32 ) ; quum pugnavi David adversus Goliat Philisteus Ps-Moz ( 34 ) ; quum pugnasset cum Goliam Ps-Moz ( 35) Ps-Med (Clm343 ) ; quando adversarios Gol. Ps-Moz ( 37 ); quando pugnavit cum Gol. Sabatier S Sg23 Mz88 Ps-R ( Val14 Gz86 ) ; Ps-G (+ Od Ko8 )  ; Ps-Moz ( 132 ) Goliath Sabatier Scott Ps-R ( K ) Ps-G ( M ΦRGP K D + St23Sg27 Sg75 Z12 An2 D170 SgV332 ) Ps-H ( Schaf6 ) Hain4013 ] Goliad Ps-G (+ Bx2425 Rg11) Ps-R ( Gz86 Val14 ) Ps-Med ( Clm343 ) P11 Sg1 , Golia BSG1186 Borg25 Sg23 Mz88 Sabatier , Goliadh Ps-GV), Goliat Ps-G ( U ) Ps- α Gz86 ( Ps-G Ps-H ), Goliam Ps-R ( S ) Ps-Moz ( 32 35 ) Ps-Med (Clm343 )  |
Numérotation du verset Ps. 151,1 b

¶ <et aut vel>Hic12 psalmus13 in hebreis14 codicibus non habetur15 sed16 ne17 a Septuaginta18 quidem19 interpretibus editus20 est et idcirco21 repudiandus.22
¶Codd. : (Ps. 151:1b) Ps-G ( M Q Φ U D + Am2 Barb587 Borg25 Bx2425 C4 D31 132 Fi Sg15 Sg75 St23 Z12 An2 D170 Ko45 SgV332 ; om. BL47674 D14 Ko8 (quater) Od P11 P103 Rg11 Schaf6 VL435 Ω ; Ps-Moz (Nal2195) Ps-H ( ) Ps-Med (Clm343) Sedulius Scott (Paris, Arsenal, Ms-8407, ) etc .
12 Hic] finiunt tituli psalmorum praem. Q |
13 psalmus] om. BSG1186 |
14 hebreis] hebraicis Ko45, ebreis BSG1186 D31 Sg75 , ebreorum Q |
15 habetur] habet M U , habentur Fi |
16 sed] set St23, et D170 |
17 ne] nec D BL47674 BSG1186 Bx2425 Fi , om. Ps-Moz (132) Borg25 C4 Sg15 D31  |
18 a .LXX.] septua St23 |
19 quidem] om. Ps-Moz (132), om. Ps-G (Q U + Borg25 BSG1186 Bx2425 D31 Fi Ko45 P10 Sg15 Ko SgV332) , inquid Ps-G (M ΦP + C4 ), inquit D Z12 Valic24, inqui St23 |
20 editus Bx2425 ] aeditus St23, additus ΦGV D An2 D170 P10 Sg75 Barb587 |
21 idcirco] icirco Borg25, iccirco Bx2425 C4, idco Sg75 , om. D170 Valic24 |
22 et idcirco repudiandus Bx2425 BSG1186 (in calce pagine sub oratione psalmica) C4 P10 ] et idcirco Valic24, et idcirco repudiatur D31 , et idcirco repudiendus Ps-Moz (132 ), + est Pusillus eram Barb587 |
Numérotation du verset Ps. 151,1 c

Μικρὸς ἤμην ἐν τοῖς ἀδελφοῖς μου καὶ νεώτερος ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ πατρός μου· ἐποίμαινον τὰ πρόβατα τοῦ πατρός μου.
[a]Pusillus23 eram24 inter fratres meos25 et26 adolescentior27 in domo28 patris mei29. ¦ [b] Pascebam oves30 patris mei.
23 Pusillus Scott ] Minimus VL |
24 eram] om. Casa1069 |
25 fratres meos] fratribus meis Ps-α, fratres meus! Rg11 |
26 et Ps-H (Schaf6) P103 etc.] om. P11 |
27 adolescentior BSG1186 Od P12000 Valic24 , aduliscentior St23 ] adolescens VL |
28 domo] domu Ps-G ( I ² Q ΦV) |
29 mei] om. 174 |
30 oves] pecora Urblat9 |
Numérotation du verset Ps. 151,2 

αἱ χεῖρές μου ἐποίησαν ὄργανον31, οἱ δάκτυλοί μου ἥρμοσαν ψαλτήριον.
31 ὄργανον ] + καὶ V81 BL47674
Manus mee fecerunt organum32 ¦ et33 digiti mei aptaverunt34 psalterium.
32 organum] organon VL |
33 et Ps-R (B K S T X G27 Ko8 Va84) Ps-G (I² M Q Φ VP  U Ψ B D An2 Od SgV332) BL47674 BSG1186 Bx2425 C4 Casa1069 Fi Ko45 Mz88 P103 P12000 St23 Valic24 Val14 Sg15 Sg75 St23 t12 Sg23 VL435) Ps-Moz ( 67 132 Nal2195) ] organum Amiatinus Ps-α Ps-γ Ps-G ( Bx2425 Gz86 Ko8 Od ) Ps-H ( Sg19 Gz86 ) etc. |
34 aptaverunt] paraverunt Ps-γ, optav- ΨB*, abtaverunt Ps-M (habitaverunt – 93), composuerunt VL |
Numérotation du verset Ps. 151,3 

καὶ τίς ἀναγγελεῖ τῷ κυρίῳ μου ; αὐτὸς κύριος, αὐτὸς35 εἰσακούει36.
35 αὐτὸς] + παντῶν Scott, pason Ps-Moz (Nal2195), panton VL408 |
36 εἰσακούει] isacusen me Ps-Moz (Nal2195), isacusi VL408 |
[a] Et37 quis annuntiavit38 Domino meo ?39 ¦ [b] Ipse40 Dominus41 ipse42 omnium43 exaudivit44.
37 Et] om. Ps-M (13), dixi X |
38 an(/d)nuntiavit Ps-γ Ps-G (M Q U K ΨB D ΦRGV + An2 Bx2425 St23 SgV332) Barb587   BSG1186 Gz86 Ko8 Mz88 Od P10 P103 P12000 Sg15 Sg23 Sg27 Sg75 Z12 Hain4013 Val14 Valic24 Va84 Fi, Ps-H (Amiatinus ) Ps-Moz (13 31 32C 34 37 67 68 72 93 95 129 132 174) Ps-Med (Clm343) BL47674* (eras. ut vid.) ] adnuntiabit Ps-G Ps-Mozx BL47674² ] |
39 Et quis... meo] om. Rg11 |
40 et quis… meo] om. Ps-R (R), + de me Ps-G ( Q² U D + St23 sec. m .) t12 68 Fi |
41 Dominus] + Dominus Ps-Moz (37) |
42 ipse²] om. Casa1069 P10 Sg23 |
43 omnium Scott Ps-R (S Va84) Ps-R (CC18) Ps-Moz (13 35 67) Ps-G (M² Q*Φ P  Ψ B ² R D) + An2 Barb587 BL47674 C4 Gz86 Mz88 Od P11 P103 P12000  Sg19 SgV332 Valic24 Z12 Hain4013 Ps-H (Amiatinus + Schaf6) Ps-Med (Clm343) Ps-Moz (17 29 30 C 31 31* 32 34 37 93 95 207 312*) ] om. Ps- α cum graec. ; cf. BL47674 (manu marg. Pietro da Montagnana) : “ OMNIUM non est in graeco ”; Ps-R (C4 ) Ps-G (P10) |
44 3 [a] Et… exaudivit Ps-G ( M * ΦRGV U K etc.) Ps-Moz (34 37 93 95 312)] Quis iste est qui docuit? Herus meus ipse Dominus et exauditor cuiusvis clamantis ad eum Sabatier | exaudivit Ps-G ( M * ΦRGV U K ) Ps-Moz (34 37 93 95 312)] om. P10 ; exauditor Ps-G ( M ²Q*ΦP ΨB² D + An2 C4 Od P103 Valic24 Z12 VL435) Ps-R ( S Va84 ) Ps-Moz (13 31* 32 34 35 67 95) Ps-Med ( Clm343 ) BL47674 , SgV332 Hain4013 exaudiet Ps-G ( R + Rg11 Sg19 C4 Gz86 ) Barb587 Mz88 P12000   Ps-H ( Amiatinus + Schaf6 ) exaudibit cett. + me Ps- α Ps-R (Gz86 Val14 ), Ps-G (I) Bx2425 Borg25 Casa1069 P11 Sg15 ( exp . ?) , Ps-Moz (68 129 132 Nal2195 ); + est Ps-Moz (31* 32 34 95) SgV332 Hain4013 |
Numérotation du verset Ps. 151,4 

αὐτὸς ἐξαπέστειλεν τὸν ἄγγελον αὐτοῦ καὶ ἦρέν με ἐκ τῶν προβάτων τοῦ πατρός μου καὶ ἔχρισέν με ἐν τῷ ἐλαίῳ45 τῆς χρίσεως46 αὐτοῦ.
45 τῷ ἐλαίῳ] ελεή Scott |
46 χρίσεως] χρίσεωσα Scott |
Ipse47 misit angelum48 suum49 et tulit50 me de51 ovibus patris mei ¦ et unxit52 me in misericordia unctionis53 sue.
47 Ipse Dominus... ipse] om. hom. P10 |
48 Ipse (Ipsemet Sabatier ) misit angelum suum] om. Ps- α |
49 suum Sabatier Ps-R (Ko8 Va84 etc. ) Ps-Moz (t12 Nal2195) Ps-G (Barb587 BSG1186 Bx2425 Ko8 Ko45 Od P10 P103 Rg11 St23 Sg15 Sg 19 Sg27 Sg75 Sg23 Mz88 P12000 Gz86 An2 Val14 Casa1069 Hain4013 SgV332 Valic24 Fi) BL47674 Ps-H (Ko8 Schaf6) Ps-Med (Clm343) ] om. cett. |
50 tulit] extraxit VL |
51 de] ex VL |
52 unxit] uncxit Va84 Fi, misit Ps-GB*) |
53 in misericordia unctionis (unxionis SgV332) Borg25 Bx2425 etc. ] misericordiam unctionis γ Ps- M (35), misericordia unctionis Ps-R (S B) Ps-GR) Ps-Moz (30 35), unguento unctionis VL, unctione misericordie Barb587 Va84 |
Numérotation du verset Ps. 151,5 

οἱ ἀδελφοί μου καλοὶ καὶ μεγάλοι, καὶ οὐκ εὐδόκησεν54 ἐν αὐτοῖς κύριος55.
54 εὐδόκησεν] ίδώκησεν Scott |
55 κύριος] ο κυριος Scott, o kurios Ps-Moz (Nal2195) |
Fratres56 mei boni57 et magni58 ¦ et non fuit59 beneplacitum60 in eis61 Domino.62
56 Fratres] + autem Ps-M , + enim 93*, patres 132 |
57 boni] vani ( sic ) Casa1069 , pulchri sunt VL |
58 magni] erant Sg27 |
59 fuit] sunt 72 |
60 beneplacitum- in eis Ps-α Ps-H ( Amiatinus ) Ps-G (Bar587 Basel BSG1186 Bx2425 C4 D14 Ko8 Ko45 P10 P11 P103 Rg11 St23) BL47674 (cum graec.) Ps-Moz (Nal2195) ] inv. cett. |
61 in-eis] inv. 13, eis Ps- M , in illis Ps-γ   |
62 non fuit... Domino] non… in eis Ps-γ , tamen non est oblectatus eis Dominus Sabatier |
Numérotation du verset Ps. 151,6 

ἐξῆλθον εἰς συνάντησιν τῷ ἀλλοφύλῳ, καὶ ἐπικατηράσατό με ἐν τοῖς εἰδώλοις63 αὐτοῦ·
63 εἰδώλοις] ίδόλοις Scott
Exivi obviam64 alienigene ¦ et maledixit65 me66 in simulacris67 suis.68
64 obviam] obia Ps-α , om. 34*  |
65 maledixit Ps-G Ps-R Ps- M ( 67 68 72   129   132   174 ) C4 etc. ] devotabit Ps-R ( S ) α γ , deputavit Ps- M (defutavit – 13, – denutrabit 29, – devotabit 35) |
66 me Ps-G ( I ² M Q Φ K Ψ B + An2 Borg25 Fi Gz86 Ko8 Od P10 P11 P12000 Sg23 Sg27 Sg75 SgV332 St23 Val14 Valic24 ) - Ps-M,  mihi Ps-R ( A K T B Gz86 C4 ) Ps-G ( R U D + Bx2425 C4 Rg11 P103 ) Hain4013 - Ps-H ( A + C4 Gz86 )] |
67 simulac(r)is P10 Hain4013 ] simulachris Bx2425 Sg23, symulacris Fi Valic24 SgV332 |
68 exivi… suis] om. Z12, Egressus sum in occursum extranei natione et maledixit mihi per simulacra sua. Et iaculatus sum in eum tres lapides in frontem ipsius in virtute Domini et prostravi eum Sabatier |
Numérotation du verset Ps. 151,7 

ἐγὼ δὲ σπασάμενος τὴν παρ αὐτοῦ μάχαιραν ἀπεκεφάλισα αὐτὸν καὶ ἦρα ὄνειδος ἐξ υἱῶν Ισραηλ.69
69 Ισραηλ] + εὐχὰς θεῷ ἐγὼ ἁμαρτωλός πράξο Σηδύλιος Σκόττος ἐγὼ ἔγραψα Scott
Ego autem evaginato70 ab eo71 ipsius72 gladio73 amputavi74 caput eius75 ¦ et abstuli opprobrium a76 fillis Israel. 77
70 evaginato] + vel evaginans Basel |
71 ab eo Borg25 etc. ] ab ipso Rg11, habens α γ 17 , + habens 29 , om. 34* 93 95 |
72 eo ipsius Ps-R Ps-G ( Bx2425 C4 ) etc.] ipso Ps-G ( R ) Ps-H ( Sg19 C4 Gz86 Schaf6 ) , eo Ps-G ( Q ²), cf. BL47674 ( marg. m. Pietro da Montagna “ IPSIUS non est in greco”) ; ipsius Ps-Moz ( 34207 c), ipsius eo Basel |
73 gladio] gladii S*, + et Sg75 | a (filiis) Ps-R (X)] ex α γ , de Ps-H ( Amiatinus + Sg19 Gz86 ) Ps-R ( Weber Va84 Amiatinus Gz86 ) Ps-G ( R ), P103 ( interl. ) Ps- Med ( Clm343 ) , a Ps-Moz |
74 amputavi] + vel decollavi Basel |
75 caput eius] eum Basel |
76 a] + de P103 (interl.), Rg11 |
77 Ego… Israel ( Ps-G : D R I M ΦV ΨB  Fi St23 ) Ps-Moz :Nal2195 ] om. Z12, Et ego evaginavi gladium eius, quem sua manu tenebat et amputavi caput eius et abstuli opprobrium a filiis Israel Sabatier, + usque in hunc diem S , + expliciunt psalteria Ps-R ( K ) Ps-G ( An2 ) Ko8, + explicit Psalterium α , + explicit liber psalmorum Bx2425 P10, + explicit liber Psalmorum feliciter amen Ps-Moz C, + explicit liber David Ps-Moz X, + conclusio psalmorum SgV332, + Explicit psalterium gallicum secundum hebraicum et Septuaginta a sancto Hieronymo presbytero Ps-Moz (Nal2195) |

Psalmus 151

Numérotation du verset Ps. 151,1 
a
A [a] Οὗτος ὁ ψαλμὸς ἰδιόγραφος εἰς1 Δαυιδ καὶ ἔξωθεν τοῦ ἀριθμοῦ2· ὅτε ἐμονομάχησεν τῷ3 Γολιαδ 4
1 εἰς] τῶ BL47674, om. Scott
2 ἀριθμοῦ Basel Sedulius ] τῶν ρν’ ψαλμῶν BL47674
3 τῷ] πρὸς τὸν Basel Sedulius BL47674
4 Γολιαδ] ἰδιόγραφος τῶ Δαυιδ V81
B Hic psalmus5 proprie6 scriptus7 David et8 extra numerum9 cum pugnavit cum Goliath10.
B ¶Codd. : (Ps. 151)
Ps- γ (Sabatier, t. 2, p. 287-288 versio antiqua =Paris, BnF, lat. 11947)
Ps-R ( A X T B K S ) + VL449 Ko8; om. Ps-R (H M N C D P Q R V edd.) Ps-δ, Ps-Med, Ps-G iuxta R. Weber, Le Psautier romain et les autres anciens Psautiers latins, Rome, 1953, p. 357;
Ps-Moz : Ps-Moz C (=Cava = VLH13) VLH17 -29 -31 -32 -34 -35 -37 -93 -132 -207 ; mutil. : -30 -33 -72, def. -104 -105 -106, om. -95 - 257 -258 -259 -260 ;
Ps-Med : Clm343
Sedulius : Sedulius Scott (psalterium graecum, sparsim latine translat. : Paris, Arsenal, Ms-8407 ( 55r ) ;
Ps-G (68 129 174, lac. : 67) Ps-G ( R M Q Φ K ΨB D) + BSG1186 Bx2524 Clv160.6 C4 Od Ko8 Ko45 P10 St23 VL357 VL439; post cantica : U D ; appendix : Weber , p. 1975; om. Ps-G (I* plerique codd. et edd.) Δ (ω1 ω² ) ΩM ΩS ΩP plerique codd. Glossae ordinariae, Bibliae librariorum Parisiensium saec. 13, edd. ( Rusch etc.) ; om. I* ; non vidi Casa1069 t12 B ;
Ps-H : Amiatinus 72 93 95 132 Tr1446 ² (f. 85v : additio posterior), lac. : 28 89 ; om. cett. cum hebr.
Sg23 , f. 155v-156r (c. 872-883) ; Paris, BnF, lat. 12000, f. 129va; Köln, Dombibl. 45, f. 168r (Ko) (s10 4/4) ; Paris, BnF, lat. 103 (s11 1/4), f. 129v -130r; Paris, Mazarine 88, f. 1rb (Paris?, 1140-1160) ; Paris, BSG, 1186 (s10), f. 162v ; Schaffhausen, Stadtbibliothek, Ministerialbibliothek, Min. 66, f. 364v ( Schaf6 ) ; BAV, Barb. lat. 587 (s11), f. 207vc ; Roma, Casanatense, 1069 (f. II verso) ; Clv160.6 (f. 3v : psalterium glossatum); cf. Firenze, San Marco, 708 (s11) ; Hain4013 (Bruno Herbipolensis editio 1497) BL47674 (Psalterium grecum cum latina versione interl. et Ps. Pusillus eram : f. 140v additio Petri Damontagna s15 2/2) cum Septuaginta.
Pour en savoir plus :
- P.-M. Bogaert, «Pour comprendre la disparition du Ps 151 de la Bible latine : la notice carolingienne de censure repudiandus », Festschrift Hanhart , à paraître, cité d’après la version pré-print 12.10.2023, aimablement communiquée par l’auteur.
- M. Morard, « Diffusion et réception latine du Psaume 151 'Pusillus eram' à la fin du Moyen Âge  », Sacra Pagina (Gloss-e) [d’après M. Morard La harpe des clercs. Réceptions médiévales du Psautier latin entre usages populaires et commentaires scolaires , thèse de doctorat en histoire, dir. J. Verger, Paris IV-Sorbonne, 2008, p. 196-210 ;
- P.-M. Bogaert, M. Morard, Ch. Ruzzier, «La Tradition textuelle latine du Psaume 151 Pusillus eram : recensement des témoins» in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2023 .
- Repertorium biblicum , n° 105.3.
5 Hic...Goliath Tr1446² (marg.)] om. I² ΨB D14 Od P103 Urb9 ; Alleluia praem. Tr1446, Explicit liber Psalmorum numero centum quinquaginta et praem. VL357, Expliciunt psalmi David numero .CL. praem. VL449 , De puero David VL435 , Incipit psalmus Ps-Med (Clm343), Psalmus S 174 , Psalmus ispi David Ps-Moz ( 93 ); Psalmus David proprie extra numerum vox Christi ad saeculum exoperantis Ps-H ( Amiatinus ); Titulus in libro ipsius David Va84,
Hic psalmus] + sibi Ps-γ VL439
Hic... David] Psalmus David Ps-R (X)
Hic... scriptus] om. Ps-H ( Sg19 Gz86 ) ]
6 proprie Ps-R ] propria! VL439, proprii P10, proprius S, propriae Ps-Moz C Sg75, (pro)priae Ps-G ( Od ) , + David Borg25, om. Gz86
7 scriptus] om. 174, scriptum Ps-Moz (37), + est Ps- γ Barb587 BL47674 VL357 ,+ a Clv160.6 Ps-H : Schaf6  ; + in Basel Ps-Moz (35 132), + de An2 D170, + est in Ps-α 17 , + est a BSG1186 , descriptus est Ps-G ( Od ) , scripsit Ps-G ( Q ) Ps-H ( 31 ) , scribitur Ps-G ( U ² D ) Ko8 Tr1446 Val14 Ps-Moz (129 132) Hain4013, inscribitur Z12 Bruno Herb. ( PL 142, 530B ) , prescribitur Gz86
8 David et Ps-G ( Edmaior. ΦV Sg27 VL357 ) Rg11 St23 ] om. Sabatier Barb587 Borg25 Bx2524 S, ipsi David Ps-Moz (37) , David Sabatier Ps-G (Q K) Basel BSG1186 Clv160.6 D31 Gz86 Hain4013 Ko8 Mz88 Od P10 P11 Sg15 Sg23 SgV332 Tr1446 Val14 Z12 VL439, Davidi Bruno Herb . (PL 142, 530B), Ps-R ( Weber Gz86) Ps-H ( Schaf6  Sg19 ) Ps-Moz (... 132) Ps-Med ( Clm343 )
9 extra numerum Basel Ps-Moz C Tr1446 VHL VL357 VL439 etc. ] dextera numerum P10, monomachiam iniit Sabatier, extra numero SgV332 , om. Ps-Moz (37)
+ est 32 , 34,
+ CL Sabatier,
+ CL Psalmorum BL47674 cum graeco ,
+ psalmorum Hain4013
10 cum pugnavit cum (contra Q, om. U ) Goliath Ps-H ( Sg19 Gz86 ) ΦV BSG1186 Borg25 Bx2524 C4 Hain4013 P10 Rg11 VL439 etc.] om. Ps-Moz (97 174),
est ubi pugnavit cum Gol. Ps-α ;
cum pugnaverit cum Gol. D170  ;
cum pugnaverit contra Gol. VL357;
cum (quum Ps-Moz ) pugnaret (pugnator esset 29 ) adversus Goliam solus Ps-Moz ( 13 17 29 ) ;
cum pugnaret cum Gol. Schaf6 P11
pugnasset cum Goliat solus Ps-Moz ( 31;
cum pugnaverat (-rit ?) solus ad Goliam Basel
pugnavit David adversus Gol. Ps-Moz ( 32 ) ;
quum pugnavi David adversus Goliat Philisteus Ps-Moz ( 34 ) ;
quum pugnasset cum Goliam Ps-Moz ( 35) Ps-Med (Clm343 ) ;
quando adversarios Gol. Ps-Moz ( 37 );
quando pugnavit cum Gol. Sabatier S Sg23 Mz88 Ps-R ( Val14 Gz86 ) ; Ps-G (+ Clv160.6 Ko8 Od Tr1446 )  ; Ps-Moz ( 132 )
Goliath Sabatier Scott Ps-R ( K ) Ps-G ( M ΦRGP K D + An2 D170 SgV332 St23Sg27 Sg75 Tr1446 VL439 Z12 ) Ps-H ( Schaf6 ) Hain4013 ] Goliad Ps-G (+ Bx2524 Rg11) Ps-R ( Gz86 Val14 ) Ps-Med ( Clm343 ) P11 Sg1 , Golia BSG1186 Borg25 Clv160.6 Mz88 Sabatier Sg23 VL357 Ps-R , Goliadh Ps-GV), Goliat Ps- α Ps-G ( U ) Gz86 ( Ps-G Ps-H ), Goliam Basel Ps-R ( S ) Ps-Moz ( 32 35 ) Ps-Med (Clm343
Numérotation du verset Ps. 151,1 
b
C Hic11 psalmus12 in hebreis13 codicibus non habetur14 sed15 ne16 a Septuaginta17 quidem18 interpretibus editus19 est et idcirco20 repudiandus.21
11 Hic psalmus... repudiandus] om. Od Tr1446², nec habetur in hebreo Tr1446 3 | Hic] finiunt tituli psalmorum praem. Q
12 psalmus] om. BSG1186
13 hebreis] hebraicis Ko45, ebreis BSG1186 D31 Sg75 , ebreorum Q
14 habetur] habet M U , habentur Fi
15 sed] set St23, et D170
16 ne ΦV etc. ] nec D BL47674 BSG1186 Bx2524 Fi , om. Ps-Moz (132) Borg25 C4 Sg15 D31 
17 a .LXX.] septua St23, inquit praem. VL357
18 quidem ΦV] om. Ps-Moz (132), Ps-G (Q U + Borg25 BSG1186 Bx2524 D31 Fi Ko45 P10 Sg15 Ko SgV332 VL357) , inquid Ps-G (M ΦP + C4 ), inquit D Z12 (cf. VL357), inqui St23. ¶Nota: Septuaginta inquid = Septuag_in quid = perperam pro Septuagin<ta> quid<em> ; cf. Bogaert 2023]
19 editus Bx2524 St23 (aeditus) VL357 etc. ] additus ΦGV D An2 D170 P10 Sg75 Barb587
20 idcirco repudiandus] om. VL357 |
idcirco D31 Ps-Moz (132 )] icirco Borg25, iccirco Bx2524 C4, idco Sg75 , om. D170
21 repudiandus Bx2524 BSG1186 (in calce pagine sub oratione psalmica) C4 P10 ] repudiatur D31 , repudiendus Ps-Moz (132 ), + est Pusillus eram Barb587
marg.| +Quinquagesimus psalmus est de penitentia, centesimus de misericordia et iudicio, centesimus quinquagesimus de Dei laude in sanctis eius. Sic enim ad eternam beatamque tendimus vitam, primitus nostra peccata damnando, deinde bene vivendo, ut post vitam condemnatam malam et gestam bona mereamur eterna22. Vocati enim, renuntiamus diabolo per penitentiam ne sub iugo eius remaneamus ; iustificati sanamur per misericordiam, ne iudicium timeamus; glorificati transimus in vitam eternam, ubi Dominum sine fine laudemus.D a
a Beda ( pseudo), « Argumentum Psalmi 150», In librorum psalmorum exegesis, PL 93, 1098C >   Augustinus Hipponensis, Enarrationes in Psalmos (Ps. 150, 3), CCSL 38, p. 2193.4-10, 2194.22-25 supra laud.
D ¶Codd. : Ps-G (Od) : Odbertus de Sancto Bertino, Psalterium glossatum, Ps. 151, Boulogne-sur-Mer, 20, f. 168r
22 eterna] eternam pr. m. Ps-G ( Od ) | laudemus] + Pusillus eram Od
marg.| +Iste psalmus quotidianus Christiano est qui castitatis cupit propositum custodire ut quotidie pugnet contra carnem suam quam armat diabolus contra Spiritum Sanctum. Unde Apostolus dicitb: «Macero carnem meam et servituti subicio ne, dum aliis predico, ipse reprobus inveniar». Quotidie ergo adversum carnem tuam pugna qui diabolum cupis suo gladio iugulare. Ipsius enim gladius est luxus carnis, quod evicto dicisc ‘ : « impulsus versatus sum ut caderem et Dominus suscepit me quia fortitudo mea et laudatio mea Dominus et factus est mihi in salutem’’.E
b 1Cor. 9, 27 : « Sed castigo corpus meum et in servitutem redigo ne forte cum aliis predicaverim, ipse reprobus efficiar ».
c Ps. 117, 13.
E ¶Codd. : V84 Ps-R (BAV, Vat. lat. 84, f. 232r, s10 2/2)
Numérotation du verset Ps. 151,1 
c
Μικρὸς ἤμην ἐν τοῖς ἀδελφοῖς μου ¦ καὶ νεώτερος ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ πατρός μου· ἐποίμαινον τὰ πρόβατα τοῦ πατρός μου.
Numérotation du verset Ps. 151,1 
d
[a]Pusillus23 eram24 inter fratres meos25 ¦ et26 adolescentior27 in domo28 patris mei29.
23 Pusillus Scott ] Minimus VL
24 eram] om. Casa1069
25 fratres meos] fratribus meis Ps-α, fratres meus! Rg11
26 et Ps-H (Schaf6) P103 etc.] om. P11
27 adolescentior BSG1186 Od P12000 VL357 , aduliscentior St23 ] adolescens VL
28 domo] domu Ps-G ( I ² Q ΦV)
29 mei] om. 174
Numérotation du verset Ps. 151,1 
e
[b] Pascebam oves30 patris mei ¦
30 oves] pecora Urblat9
Numérotation du verset Ps. 151,2 
αἱ χεῖρές μου ἐποίησαν ὄργανον31 ¦ οἱ δάκτυλοί μου ἥρμοσαν ψαλτήριον.
31 ὄργανον ] + καὶ V81 BL47674
Manus mee fecerunt organum32 ¦ et33 digiti mei aptaverunt34 psalterium.
32 organum] organon VL
33 organum Amiatinus Ps-α Ps-γ Ps-G (Bx2524 Gz86 Ko8 Od) Ps-Moz (132 ) Ps-H (Sg19 Gz86) etc .
et Ps-R (B K S T X G27 Ko8 Va84) Ps-G (I² M Q Φ VP  U Ψ B D An2 Od SgV332) BL47674 BSG1186 Bx2524 C4 Casa1069 Clv160.6 Fi Ko45 Mz88 P103 P12000 St23 Val14 Sg15 Sg75 St23 t12 Sg23 VL357 VL435) Ps-Moz ( 67 132 Nal2195 ) ; cf. LXX (codd. lucian.) ] om. Ps-α Ps-γ Basel Clm343 Sedulius Ps-R (A) Ps-H (Tr1446²)
34 aptaverunt Basel Tr1446 etc. ] paraverunt Ps-γ, optav- ΨB*, abtaverunt Ps-Moz (habitaverunt – 93), composuerunt VL
Numérotation du verset Ps. 151,3 
καὶ τίς ἀναγγελεῖ τῷ κυρίῳ μου ; αὐτὸς κύριος, αὐτὸς35 εἰσακούει36.
35 αὐτὸς] + παντῶν Scott, pason Ps-Moz (Nal2195), panton VL408
36 εἰσακούει] isacusen me Ps-Moz (Nal2195), isacusi VL408
[a] Et37 quis annuntiavit38 Domino meo ?39 ¦ [b] Ipse40 Dominus41 ipse42 omnium43 exauditor44.
37 Et] om. Ps-Moz (13), + dixi Ps (X)
38 an(/d)nuntiavit Ps-γ Ps-R Ps-G (M Q U K  ΦRGV Ψ B  D An2 Bx2524 St23 SgV332 ) Barb587   BSG1186 Fi Gz86 Hain4013 Ko8 Mz88 Od P10 P103 P12000 Sg15 Sg23 Sg27 Sg75 Z12 Val14 Va84 VL357, Ps-H (Amiatinus ) Ps-Moz (13 31 32C 34 37 67 68 72 93 95 129 132 174) Ps-Med (Clm343) BL47674* (eras. ut vid.) ] adnuntiabit Basel Ps-G (R I²) Ps-Moz x BL47674² cum graec. (Sedulius)
39 Et quis... meo] om. Rg11
40 et quis… meo] om. Ps-R (R), + de me Ps-G ( Q² U D + St23 sec. m .) t12 68 Fi
41 Dominus] + Dominus Ps-Moz (37)
42 ipse²] om. Casa1069 P10 Sg23
43 omnium cum graec. (Sedulius)
Ps-R (S Va84) Ps-R (CC18) Ps-Moz (13 35 67)

Ps-G (M² Q*Φ
P  Ψ B ² R D) + An2 Barb587 BL47674 C4 Gz86 Mz88 Od P11 P103 P12000  Sg19 SgV332 Tr1446² VL357 Z12 Hain4013
Ps-H (Amiatinus + Schaf6)

Ps-Med (Clm343)
Ps-Moz (17 29 30
C 31 31* 32 34 37 93 95 207 312*) ]
om. Ps- α cum graec. ; cf. BL47674 (manu marg. Pietro da Montagnana) : “ omnium non est in graeco ”; Ps-R (C4 ) Ps-G (P10)
44 exauditor Ps-G ( M ²Q*ΦP ΨB² D + An2 C4 Od P103 Z12 VL357 VL435 VL439) Ps-R ( S T X + Va84 ) Ps-Moz (13 31* 32 34 35 67 95) Ps-Med (Clm343) BL47674, SgV332 Hain4013
exaudibit Ps-Moz X ,
exaudiet Basel Ps-G ( R + Rg11 Sg19 C4 Gz86 ) Barb587 Mz88 P12000   Ps-H ( Amiatinus + Schaf6 )
exaudit Ps-γ
exaudivit Ps-R (A) Ps-G ( M * Q² Φ RGV U K + Tr1446²) Ps-Moz (34 37 93 95 312), om. P10 ;
+ me Ps- α Ps-R (T* etc. +Gz86 Val14) , Ps-G (I) Bx2524 Borg25 Casa1069 P11 Sg15 ( exp . ?) Tr1446, Ps-Moz (68 129 132 Nal2195 );
+ est Ps-Moz (31* 32 34 95) SgV332 Hain4013, + ÷ VL439
3 [a]
Et… exauditor] Quis iste est qui docuit? Herus meus ipse Dominus et exauditor cuiusvis clamantis ad eum Sabatier
Numérotation du verset Ps. 151,4 
αὐτὸς ἐξαπέστειλεν τὸν ἄγγελον αὐτοῦ καὶ ἦρέν με ἐκ τῶν προβάτων τοῦ πατρός μου καὶ ἔχρισέν με ἐν τῷ ἐλαίῳ45 τῆς χρίσεως46 αὐτοῦ.
45 τῷ ἐλαίῳ] ελεή (ἐλεῇ) Sedulius cum latino : misericordia(m); cf. LXX : ελεω Lucciani (pau), ελεει Lucciani (pau) Ps-α S R Alexandrinus) Ga Zpa^A, cf. Ps. 88:21)
46 χρίσεως] χρίσεωσα Sedulius
Ipse47 misit angelum48 suum49 et tulit50 me de51 ovibus patris mei ¦ et unxit52 me in misericordia unctionis53 sue.
47 Ipse Dominus... ipse] om. hom. P10
48 Ipse (Ipsemet Sabatier ) misit angelum suum] om. Ps- α
49 suum Sabatier Ps-R (Ko8 Va84 etc. ) Ps-Moz (t12 Nal2195) Ps-G (Barb587 BSG1186 Bx2524 Ko8 Ko45 Od P10 P103 Rg11 St23 Sg15 Sg 19 Sg27 Sg75 Sg23 An2 Casa1069 Clv160.6 Fi Gz86 Hain4013 Mz88 P12000 SgV332 Val14 VL357) BL47674 Ps-H (Ko8 Schaf6) Ps-Med (Clm343) ] om. cett.
50 tulit] extraxit VL
51 de VL357 etc. ] ex VL
52 unxit] uncxit Va84 Fi, misit Ps-GB*)
53 in misericordia unctionis (unxionis SgV332) ΦV Borg25 Bx2524 Ps-Med (Clm343) etc. ] misericordiam unctionis Ps- γ Ps- Moz (35), misericordia unctionis Ps-R (S B) Ps-GR) Ps-Moz (30 35), unguento unctionis VL, unctione misericordie Barb587 Va84, oleo unctionis Basel
Numérotation du verset Ps. 151,5 
οἱ ἀδελφοί μου καλοὶ καὶ μεγάλοι, καὶ οὐκ εὐδόκησεν54 ἐν αὐτοῖς κύριος55.
54 εὐδόκησεν] ή ίδώκησεν Sedulius
55 κύριος] ο κυριος Sedulius, o kurios Ps-Moz (Nal2195)
Fratres56 mei boni57 et magni58 ¦ et non fuit59 beneplacitum60 in eis61 Domino.62
56 Fratres] + autem Ps-Moz , + enim 93*, patres 132
57 boni] vani ( sic ) Casa1069 , pulchri sunt VL
58 magni] erant Sg27
59 fuit] sunt 72
60 beneplacitum- in eis Ps-α Ps-H ( Amiatinus ) Ps-G (Bar587 Basel BSG1186 Bx2524 C4 D14 Ko8 Ko45 P10 P11 P103 Rg11 St23 Tr1446 3 ) BL47674 (cum graec.) Ps-Moz (Nal2195) ] inv. Tr1446² cett.
61 in-eis] inv. 13, eis Ps- M , in illis Ps-γ  
62 non fuit... Domino] non… in eis Ps-γ , tamen non est oblectatus eis Dominus Sabatier
Numérotation du verset Ps. 151,6 
ἐξῆλθον εἰς συνάντησιν τῷ ἀλλοφύλῳ ¦ καὶ ἐπικατηράσατό με ἐν τοῖς εἰδώλοις63 αὐτοῦ·
63 εἰδώλοις] ίδόλοις Sedulius
Exivi obviam64 alienigene65 ¦ et maledixit66 me67 in simulacris68 suis.69
64 obviam] obia Ps-α , om. 34* , in praem. Basel
65 alienigene] allophulo  ? Basel
66 maledixit Ps-G Ps-R Ps - Moz ( 67 68 72   129   132   174 ) C4 Ps-Med (Clm343) etc. ] devotabit Ps-R ( S ) Ps-α Ps-γ Ps-Moz (35) , deputavit, Ps-Moz (defutavit – 13, – denutrabit 29, – devotabit 35), devotavit Basel
67 me Ps-G ( I ² M Q Φ K Ψ B + An2 Borg25 Fi Gz86 Ko8 Od P10 P11 P12000 Sg23 Sg27 Sg75 SgV332 St23 Val14 VL357 ) Clv160.6 - Ps-M,  mihi Ps-R ( A K T B Gz86 C4 ) Ps-G ( R U D + Bx2524 C4 Rg11 P103 ) Hain4013 - Ps-H ( A + C4 Gz86 )]
68 simulac(r)is P10 Hain4013 ] simulachris Bx2524 Sg23, symulacris Fi SgV332 VL357
69 exivi… suis] om. Z12, Egressus sum in occursum extranei natione et maledixit mihi per simulacra sua. Et iaculatus sum in eum tres lapides in frontem ipsius in virtute Domini et prostravi eum Sabatier
Numérotation du verset Ps. 151,7 
ἐγὼ δὲ σπασάμενος τὴν παρ αὐτοῦ μάχαιραν ἀπεκεφάλισα αὐτὸν ¦ καὶ ἦρα ὄνειδος ἐξ υἱῶν Ισραηλ.70
70 Ισραηλ] + εὐχὰς θεῷ ἐγὼ ἁμαρτωλός πράξο Σηδύλιος Σκόττος ἐγὼ ἔγραψα Scott
Ego autem evaginato71 ab eo72 ipsius73 gladio74 amputavi75 caput eius76 ¦ et abstuli opprobrium a77 fillis Israel. 78
71 evaginato] + vel evaginans Basel
72 ab eo Borg25 etc. ] ab ipso Basel Rg11, habens Ps-α Ps-γ 17 , + habens 29 , om. Ps-Moz (34* 93 95)
73 eo ipsius Ps-R Ps-G ( Bx2524 C4 Tr1446 ) etc.] ipso Ps-G ( R ) Ps-H ( Sg19 C4 Gz86 Schaf6 ) , eo Ps-G ( Q ²), cf. BL47674 ( marg. m. Pietro da Montagna “ ipsius non est in greco”) ; ipsius Ps-Moz ( 34 c  207 c), ipsius eo Basel
74 gladio] gladii S*, + et Sg75 VL439
75 amputavi] + vel decollavi Basel
76 caput eius] eum Basel
77 a Basel Ps-R (X) Ps-Moz VL439 ]
ex Ps-α Ps-γ,
de P103 (interl.) Rg11 Ps-R ( Weber Va84 Amiatinus Gz86 ) Ps-G ( R ) Ps-H ( Amiatinus + Sg19 Gz86 ) Ps-Med (Clm343)
78 Ego… Israel Ps-G (D R I M ΦV ΨB  Fi St23 VL439 ) Ps-Moz :Nal2195 ] om. Z12, Et ego evaginavi gladium eius, quem sua manu tenebat et amputavi caput eius et abstuli opprobrium a filiis Israel Sabatier, + usque in hunc diem S , + expliciunt psalteria Ps-R ( K ) Ps-G ( An2 ) Ko8, + explicit Psalterium α , + explicit liber psalmorum Bx2524 P10, + explicit liber Psalmorum feliciter amen Ps-Moz C, + explicit liber David Ps-Moz X, + conclusio psalmorum SgV332, + Explicit psalterium gallicum secundum hebraicum et Septuaginta a sancto Hieronymo presbytero Ps-Moz (Nal2195)



Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 151), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2023. Consultation du 11/12/2023. (Permalink : http://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_151)

Notes :