Glossa ordinaria

Psalmus 57

Numérotation du verset Ps. 57,1 

¶In finem
¶Codd. : (Ps. 57) D30 Rusch Ps-G, def. ΩF
ne
disperdas
David in tituli inscriptione1.
1 inscriptione] + propheta de senioribus Iudeorum dicit D30
Numérotation du verset Ps. 57,2 I

Si vere
utique iustitiam loquimini ¦
recte2
2 recte D30 Ω Rusch etc recta P106 Ps-G
iudicate
filii hominum.
Numérotation du verset Ps. 57,3 II

Etenim
in corde iniquitates
operamini in terra ¦
manus vestre iniustitias3
3 manus vestre - iniustitias] inv. D30 P106, iniustitiam m. v. Ps-G
concinnant.
Numérotation du verset Ps. 57,4 III

Alienati sunt
peccatores a vulva 
erraverunt
ab utero ¦ locuti sunt falsa.
Numérotation du verset Ps. 57,5 IV

Furor illis
secundum similitudinem serpentis ¦
sicut aspidis surde
et obturantis
aures suas.
Numérotation du verset Ps. 57,6 V

Que
non exaudiet
vocem incantantium ¦ et venefici incantantis sapienter.
Numérotation du verset Ps. 57,7 VI

Deus
conteret
dentes eorum
in ore ipsorum ¦
molas leonum confringet Dominus.
Numérotation du verset Ps. 57,8 VII

Ad nihilum
devenient tamquam aqua decurrens ¦ intendit
arcum suum donec infirmentur.
Numérotation du verset Ps. 57,9 VIII

Sicut cera
que fluit auferentur ¦ supercecidit ignis
et
non viderunt solem.
Numérotation du verset Ps. 57,10 IX

Priusquam
intelligerent spine vestre
ramnum ¦
sicut viventes sic4
4 sic Ps-G (M²D) D30 Ω Rusch Clementina ] sicut Ps-G
in ira absorbet eos5.
5 eos D30 Rusch ] vos Ps-G
Numérotation du verset Ps. 57,11 X

Letabitur
iustus
cum viderit vindictam ¦
manus suas lavabit in sanguine peccatoris.
Numérotation du verset Ps. 57,12 XI

Et dicet
homo
si utique est fructus
iusto ¦
utique est Deus iudicans eos in terra.

Psalmus 57

Numérotation du verset Ps. 57,1 
AIn finem
A ¶Codd. : (Ps. 57) D30 Rusch Ps-G, def. ΩF
interl.| Psalmus dirigensB
B ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 77v.
marg.| IN  FINEM. CASSIODORUS. Monet ne quis Christi regno contradicat.C
C ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r
marg.| Prima est exprobratio Iudeorum ne similia faciamus.D
D ¶Codd. : P106, f. 77v ; Rusch .
ne
interl.| hoc agit|E
E ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r
disperdas
interl.| tu Pilate vel Iudee|F
F ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r
interl.| vel corrumpas|G
G ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r
David in tituli inscriptione1.
1 inscriptione] + propheta de senioribus Iudeorum dicit D30
interl.| id est ne neges Christum regem quem titulus dicit|H
H ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r
Numérotation du verset Ps. 57,2 
I
Si vere
interl.| non false ut aliud sit in corde aliud in ore| I
I ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r
interl.| verbis suis accusantur|J
J ¶Codd. : P106, f. 77v ; Rusch .
utique iustitiam loquimini ¦
interl.| constat|K
K ¶Codd. : P106, f. 77v ; Rusch | constat] praem. loqui P106
marg.| SI  VERE  UTIQUE. AUGUSTINUS. Omnibus facile est loqui iustitiam quibus veritas scripsit in corde. Quod tibi non vis, alii non fac et iteravit in tabulis quia non legebant in corde. Sed si vere loquimini iustitiam2 ut sit iustitia non labiorum sed et factorum id est3 si idem in corde quod in ore recte4 iudicate auro fidem preponite et alia huiusmodi. Aliter enim estis hypocrite. Si dicitis : ‘magister verax es ne iudicetis mortem meam quia rex vester sum5 ut titulus ait.L
L ¶Codd. : P106, f. 77v ( om. lem.) ; Rusch .
2 l. iustitiam] om. P106
3 id est] om. P106
4 recte] recta P106
5 sum] om. P106
recte6
6 recte D30 Ω Rusch etc recta P106 Ps-G
interl.| vel recta |M
M ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch . | vel recta Rusch ] vel recte P106
iudicate
interl.| AUGUSTINUS. in factis cognoscantur labia|N
N ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. auctor.); Rusch .
marg.| RECTE. AUGUSTINUS. Iudei7 sic de Christo iudicaverunt ut ficte de eo locuti probentur.O
O ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. auctor.) ; Rusch .
7 Iudei] om. P106
filii hominum.
interl.| prophetarum|P
P ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch .
Numérotation du verset Ps. 57,3 
II
Etenim
interl.| ideo sic moneo ut recte iudicetis8 quia|Q
Q ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch .
8 ut recte iudicetis] om. P106
in corde iniquitates
interl.| non possunt recte iudicare quibus in corde et in9 manu est iniquitas|R
R ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch .
9 in] om. P106
operamini in terra ¦
interl.| quia me terram, id est hominem, conspicitis vel terram id est terrena amatisS
S ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch | quia… amatis Rusch ] quia hominem conspicitis vel terrena amatis P106
manus vestre iniustitias10
10 manus vestre - iniustitias] inv. D30 P106, iniustitiam m. v. Ps-G
interl.| opera prave cogitationi concordantT
T ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
marg.| MANUS  VESTRE  INIUSTITIAM. AUGUSTINUS. Cor sequitur manus, quicquid vis et non potes Deus factum putat.U
U ¶Codd. : P106, f. 78r interl. ( om. lem. et auctor.) ; Rusch
concinnant.
interl.| vel conectant, secundum aliam litteram|V
V ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r.
interl.| ex multis partibus adunantes iniustitias|W
W ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch | adunantes iustitias] om. P106
marg.| CONCINNANT. AUGUSTINUS. Vel coniectant11, scilicet aliud alii adiungentes. Isaiasa : «Ve illis12 qui trahunt peccata sicut restem13 longam». «Peccatis quisque constringitur»b. Unde in finec : «Ligate illi pedes et manus» sed et interim eis ceditur. Unde flagello de resticulis cecidit14 Dominus emen<tes> et ven<dentes> in tem<plo>15 d.X e
a Is. 5, 18 ut ref. Augustinus infra laud.
b Cf. Prv. 5, 22 : « Funiculis peccatorum suorum quisque constringitur »
c Mt. 22, 13.
d Cf. Mt. 21, 12 ; Mc. 11, 15 ; Lc. 19, 45 ; Io. 2, 15.
e ¶Fons : Cf. Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 57, 4), CCSL 39, p. 712.20-40.
X ¶Codd. : P106, f. 78r interl. ( om. lem. et auctor.); Rusch
11 coniectant] connectunt P106 cum Augustino
12 illis] his P106
13 restem] restam P106
14 cecidit] cedit P106
15 ementes… templo] om. P106
Numérotation du verset Ps. 57,4 
III
Alienati sunt
interl.| unde hoc eis quia|Y
Y ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r
interl.| AUGUSTINUS. a veritate|Z
Z ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. auctor.); Rusch
marg.| ALIENATI 16. Vel   alienati sunt a vulva Ecclesie17 que conversos concipit et natos iam in se et si nondum18 natos ex19 se nutrit donec formetur in eis veritas et tunc perfectos pariat. Hi autem vel nolunt concipi vel concepti quia per impatientiam antequam formentur quatiunt viscera abortivi excutiuntur.AA
AA ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
16 Alienati] Augustinus P106
17 Ecclesie] om. P106
18 si nondum] inv. P106
19 ex] a P106
peccatores a vulva 
interl.| AUGUSTINUS. quia precognovit Deus peccatores ab utero ut Rebecce aitf : «Maior serviet minori»AB
f Gn. 25, 23.
AB ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. auctor.) ; Rusch | Maior… minori] om. P106
erraverunt
interl.| exponit|AC
AC ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r
interl.| errare presciti sunt|AD
AD ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
ab utero ¦ locuti sunt falsa.
interl.| quia errant a ventre in quo est veritas loquuntur falsa |AE
AE ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
interl.| CASSIODORUS. quia contraria matri secuta sunt|AF
AF ¶Codd. : Rusch ; om. P106, f. 78r
Numérotation du verset Ps. 57,5 
IV
Furor illis
interl.| de hoc vero20 inexcusabilesg quia nolunt veritati credere et hoc est21 AG
g Cf. Rm. 1, 20.
AG ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
20 de hoc vero] Unde P106
21 et hoc est] om. P106
marg.| FUROR  ILLIS. AUGUSTINUS. Non laudatur a Scriptura undecumque datur similitudo, ut de iniquo iudice qui rogantem viduam vix22 audivit.AH
AH ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. lem.); Rusch
22 vix] om. P106
secundum similitudinem serpentis ¦
interl.| CASSIODORUS. ira obstinatorum irrevocabilis|AI
AI ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. auctor.) ; Rusch
interl.| cuius ?| AJ
AJ ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
sicut aspidis surde
interl.| Unde surda ?| AK
AK ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
et obturantis
interl.| terra et cauda|AL
AL ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
aures suas.
interl.| sic isti ne audiant vera|AM
AM ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
marg.| SURDE  ET  OBTURANTIS. CASSIODORUS. Non solum non23 faciunt sed nec audire volunt.AN
AN ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. lem. et auctor.); Rusch
23 non] om. P106
marg.| AUGUSTINUS. Terra presentia quibus delectatur homo cauda preterita.AO
AO ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. auctor.); Rusch
Numérotation du verset Ps. 57,6 
V
Que
interl.| quia obturat|AP
AP ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
non exaudiet
interl.| AUGUSTINUS. ut ad lucem24 educatur|AQ h
h Cf. Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 57, 7), CCSL 39, p. 715.35 : “Ita ergo et hic data est quaedam similitudo de Marso, qui incantat ut educat aspidem de tenebrosa cauerna; utique in lucem uult educere; utique in lucem vult educere" ; cf. ibid. § 8, p. 715.3 ; § 10, p. 717.21-25.
AQ ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
24 lucem] laudem P106
vocem incantantium ¦ et venefici incantantis sapienter.
interl.| quantum ad artem suam|AR
AR ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
marg.| VENEFICI  INCANTANTIS  SAPIENTER. AUGUSTINUS. Vel secundum aliam litteram   medicamenti medicati a sapiente. Medicamentum medicatum : medicamentum confectum est. Et illud est omnia precepta legis et prophetarum. Omnia quidem medicamentum erant ante adventum Christi sed non medicatum quia nemo eo curabatur sed adventu Christi medicatum est qui implevit legem et prophetas. Ligno enim posito in Marath dulcorata est aqua ut possent bibere filii Israel ante non valentes gustare pre nimia amaritudinei. Hec est legis amaritudo que gratia evangelii dulcorata est et quod in sacramentis legalibus {t. 2 : Erfurt, f. 262va ; facsim., p. 524a} latebat in luce positum est et demonstrata est nobis civitas constituta super montem que abscondi non potest et «lucerna posita super candelabrum»j id est veritatis doctrina in manifesto ubi enim latet Ecclesia Christi et veritas. «Nonne ipse mons qui crevit ex minimo lapide et implevit faciem terre ?» Nonne ipse serpens in ligno suspensus quem intuendo percussi a serpentibus sanantur ? Hic est ergo sapiens a quo medicatur medicamentum.k
i Cf. Ex. 15, 23-27.
j Cf. Mt. 5, 14-15.
k Cf. Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 57, 8-9), CCSL 39, p. 715.13-716.25.
interl.| + Vel medicamenti medicati a sapiente. Medicamentum confectum est omnia precepta legis et prophetarum sed quia nemo eo curabatur adventu Christi medicatum est qui implevit legem et prophetamAS l
l Cf. Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 57, 8-9), CCSL 39, p. 715-716.
AS ¶Codd. : P106, f. 78r ; om. Rusch
interl.| sed|AT
AT ¶Codd. : P106, f. 78r ; Rusch
Numérotation du verset Ps. 57,7 
VI
interl.| + enim|AU
AU ¶Codd. : P106, f. 78r ; om. Rusch
conteret
marg.| DEUS  CONTERET. CASSIODORUS. Que eis retributio ?| AV
AV ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. lem. et auctor.); Rusch
marg.| AUGUSTINUS. Aspides Iudei25 dum insidiose temptabant, leones dum mortem inclamaverunt, horum mole fracte quando26 surrexit Christus27.AW
AW ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. autor.) ; Rusch
25 Iudei] sunt P106
26 quando] quia P106
27 Christus] + torrentes etiam sunt improvisi et precipites, set cito transeunt ut mali comparantur P106
dentes eorum
interl.| AUGUSTINUS. Quibus est28 furor ut aspidisAX
AX ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. autor.) ; Rusch
28 est] om. P106
in ore ipsorum ¦
interl.| AUGUSTINUS. Ore suo contra se dicuntAY
AY ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. autor.) ; Rusch
molas leonum confringet Dominus.
marg.| AUGUSTINUS. dentes : dolosa verba   in ore verbis suis capiet eos.   molas : inclamationes29 mortis.   confringet , ne ad effectum veniant quod exponit ad nihilum devenient30.AZ
AZ ¶Codd. : P106, f. 78r ( om. auctor.); Rusch
29 inclamationes] –nem P106
30 devenient] om. P106
Numérotation du verset Ps. 57,8 
VII
Ad nihilum
interl.| qui tales et si modo sint torrentes tamen|BA
BA ¶Codd. : P106, f. 78r; Rusch | qui tales… tamen] etsi modo torrentes P106
devenient tamquam aqua decurrens ¦ intendit
interl.| sed e contra per misericordiam Dei tenditur arcus ad salutem id est mine quibus terret dum convertantur
marg.| TAMQUAM  AQUA. AUGUSTINUS. Torrentibus etiam comparantur quia sonantes ad saxa superbie improvisi sunt et precipites sed cito transeunt tot malis comparantur.
arcum suum donec infirmentur.
interl.| ut Saulus infirmatus est audiens quid me persequeris
marg.| INTENDIT  ARCUM. Vindicta donec intus et extra infirmentur et auferantur a conspectu Dei missi in gehennam hic in presenti a terra sua.
Numérotation du verset Ps. 57,9 
VIII
Sicut cera
interl.| quid non infirmati patientur
interl.| qui hoc clamabat de celo arcum tendebat
interl.| AUGUSTINUS. igne concupiscentiarum peribunt ut ignis vestem sic libido consumit animam
que fluit auferentur ¦ supercecidit ignis
interl.| superbie concupiscentie et ire
et
interl.| ideo
non viderunt solem.
interl.| iustitie unde erravimus a via veritatis et lumen iustitie non luxit nobis
Numérotation du verset Ps. 57,10 
IX
Priusquam
interl.| ille ignis
interl.| AUGUSTINUS. vel priusquam producat spinas vestras ramnus id est priusquam voluptatum tormenta procedant ignis qui super cecidit in ira Dei devorat et occultat   ramnum peccati punctionem ne modo videatur
intelligerent spine vestre
marg.| PRIUSQUAM  SPINE. AUGUSTINUS. Id est peccata intelligant   ramnum id est acutam damnationem in extremo ignis vitiorum absorbet eos id est devorat.
ramnum ¦
marg.| RAMNUS. Genus herbe prius mollis sed que post in spinas vetitur sic et peccata modo delectant sed post pungunt.
sicut viventes sic31
31 sic Ps-G (M²D) D30 Ω Rusch Clementina ] sicut Ps-G
interl.| vel sicut
in ira absorbet eos32.
32 eos D30 Rusch ] vos Ps-G
marg.| SICUT  VIVENTES. AUGUSTINUS. Quia non vera sed falsa est impiorum vita videntur vivere nec vivunt.   sicut in ira : quia Deus tranquillus iudicat. Vel quia non est ira comparatione future.
Numérotation du verset Ps. 57,11 
X
Letabitur
interl.| autem. Malos absorbet ignis. Sed hoc non sine fructu bonorum
interl.| CASSIODORUS. quia non in illa est
iustus
interl.| AUGUSTINUS. qui fidem habet et si aliquid in eo lavandum #letabitur et si modo molestiis pressus
marg.| LETABITUR  IUSTUS. CASSIODORUS. Correctio iustorum de ultione iniquorum.
cum viderit vindictam ¦
interl.| hanc presentem. Non tamen gaudet pro pena eorum
manus suas lavabit in sanguine peccatoris.
interl.| CASSIODORUS. unde Salomon : stulto pereunte sapiens astutior erit
interl.| pena quam videt
interl.| morte peccatoris quam videt
Numérotation du verset Ps. 57,12 
XI
Et dicet
interl.| tractabit apud se quod non casu hoc eis sed pro vindicta peccati quod a contrario probat
homo
interl.| rationalis
marg.| ET  DICET  HOMO. AUGUSTINUS. Sicut iusto Dei iudicio fit ut iustus amplius iustificetur. Ita eodem iuste permittitur ut sordidus magis sordescat. Vel aliter secundum litteram quam ponit AUGUSTINUS. Et dicet homo ergo est fructus iusto ergo est Deus iudicans eos in terra. Et infert ex duobus premissis dixit enim malos hic absorberi et iustum lavari. Et hoc est. Et dicet homo rationalis quia iustus lavat manus suas ergo est fructus hic iusto et quia ignis absorbet malos ergo est Deus iudicans eos in #terra.
si utique est fructus
interl.| etiam hic
iusto ¦
interl.| CASSIODORUS. licet hic presso
utique est Deus iudicans eos in terra.
interl.| AUGUSTINUS. etiam ista ubi florere videntur



Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 57), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_57)

Notes :