Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 80

Numérotation du verset Ps. 80,1

¶In finem

¶Codd. : (Ps. 80) D30 Ω ^M, f. 172rb-173rb ; Ω^X1, f. 233vb (Ps. 80:1-16) ; Ω^X3, f. 239ra (Ps. 80:7-17) ; P10489 Δ Ps-G

pro torcularibus

quinta sabbati psalmus

Asaph¹.

¹ quinta sabbati psalmus Asaph Rusch ] Asaph Ps-G D14 , psalmus ipsi Asaph quinta sabbati Ω^SX# Ed1530 , psalmus David quinta sabbati D30 , Asaph quinta sabbati Ps-G (I) cum Ps-R

Numérotation du verset Ps. 80,2 I

Exultate Deo

adiutori nostro ¦ iubilate

Deo Iacob.

Numérotation du verset Ps. 80,3 II

Sumite

psalmum

et date tympanum ¦

psalterium iocundum

cum cithara. ²

² <divisio.> II psalmum… tympanum ¦ Ω ^M ω 1 P10489] psalmum ¦… tympanum Ω^X VII me’… te’... tempestatis’ Ω ^M Ω^X1, me… te ¦ … tempestatis Ω^X3, me’… te’... tempestatis ¦ D30 ω 1 VIII meus… te ¦ Israel... recens Ω ^M ω 1] meus’… te Israel’… recens’ Ω^X IX tuus qui eduxi te de terra Egypti ¦ dilata os tuum et implebo illud ΩM ω 1] tuus’ qui eduxi te de terra Egypti ’ Ω^X XV adipe frumenti ¦ Ω ^MX1 ω 1] adipe ¦ frumenti Ω^X3

Numérotation du verset Ps. 80,4 III

Bucinate

in neomenia tuba ¦ in insigni

die sollemnitatis vestre³

³ vestre Ps-G (Ψ^B) Ω Ω^X1 Rusch edd. cum Ps-R ] nostre Ps-G D30 ² (in ras.?) Correc2 (hebr. et antiq. et grecus et Ieron. habent NOSTRE non habent VESTRE ) ω 1

Numérotation du verset Ps. 80,5 IV

Quia preceptum

in Israel⁴

⁴ in Ω Rusch Clementina Ps-G (rell. codd.) cum Ps-R ] om. Ps-G

est ¦ et iudicium Dei⁵ Iacob.

⁵ Dei] Deo ω 1

Numérotation du verset Ps. 80,6 V

Testimonium

in Ioseph

posuit

illud

cum

exiret de terra Egypti ¦

linguam

quam non noverat audivit.

Numérotation du verset Ps. 80,7 VI

Divertit⁶

⁶ Divertit Ps-G Ω Ω^X P10489 Rusch ] Devertit Ps-G

ab oneribus

dorsum⁷ eius ¦

⁷ dorsum Ps-G ω 1 Ω^X P10489 Rusch ] gressum Ω ^M

manus eius⁸ in cophino

⁸ eius² Ps-G D30 Ω ^MX] om. P10489 (hapax)

servierunt.

Numérotation du verset Ps. 80,8 VII

In tribulatione

invocasti me et liberavi te ¦ et⁹ exaudivi te in abscondito

⁹ et Ω^S Ω^X3 P10489 Ps-γ Ps-δ Rusch ] om. Ps-G D30 Ω ^M Ω^X1 ω 1

tempestatis ¦ probavi te

apud aquam contradictionis.

Numérotation du verset Ps. 80,9 VIII

Audi¹⁰

¹⁰ Audi Ω ^MX ω 1 P10489 Rusch ] audivi Ω^X3*, Diapsalma praem. Ps-G

populus meus

et contestabor

te ¦ Israel si audieris me¹¹

¹¹ audieris me Ps-G P10489 Ω Ω^X ω¹ cum Ps-R Rusch (inv. )] audias me Ps-G

Numérotation du verset Ps. 80,10

non erit in te

deus recens ¦

neque adorabis¹²

¹² neque Rusch Ω Ω^X Ps-G (V D plerique codd. ) P10489 ω¹ cum Ps-R ] nec Ps-G

deum alienum.

Numérotation du verset Ps. 80,11 IX

Ego enim

sum Dominus

Deus tuus

qui

eduxi te

de terra Egypti ¦

dilata os tuum

et implebo illud.

Numérotation du verset Ps. 80,12 X

Et non audivit populus meus

vocem meam ¦ et Israel

non intendit mihi.

Numérotation du verset Ps. 80,13 XI

Et dimisi eos¹³

¹³ eos Ps-G (V D plerique codd. ) Ω Ω^X ω¹ P10489 Rusch cum Ps-R ] illos Ps-G

secundum desideria

cordis eorum ¦

ibunt in adinventionibus suis.

Numérotation du verset Ps. 80,14 XII

Si populus meus audisset me ¦

Israel

si in viis meis

ambulasset.

Numérotation du verset Ps. 80,15 XIII

Pro nihilo

forsitan } inimicos eorum¹⁴

¹⁴ inimicos eorum] inimicus meus Ω^X3*

humiliassem ¦ et super tribulantes eos misissem

manum meam.

Numérotation du verset Ps. 80,16 XIV

Inimici¹⁵ Domini

¹⁵ Inimici ω 1 Ps-G Rusch ] + vero Ω^X (al. m.) P10489

mentiti sunt ei ¦

erit tempus

eorum in secula¹⁶.

¹⁶ secula Rusch Ω Ω^X Ps-G (V D plerique codd. ) P10489 ω¹ cum Ps-R ] seculo Ps-G

Numérotation du verset Ps. 80,17 XV

Et cibavit eos¹⁷

¹⁷ eos Rusch Ps-G (D) Ω ω¹ cum Ps-R ] illos Ps-G ( codd. et edd. ) D30

ex adipe frumenti ¦

et de petra melle

saturavit eos¹⁸.

¹⁸ eos Rusch Ps-G P10489 ω¹ cum Ps-R ] illos Ps-G

Psalmus 80

Numérotation du verset Ps. 80,1

¶^AIn finem

^A ¶Codd. : (Ps. 80) D30 Ω ^M, f. 172rb-173rb ; Ω^X1, f. 233vb (Ps. 80:1-16) ; Ω^X3, f. 239ra (Ps. 80:7-17) ; P10489 Δ Ps-G

^interl.| dirigens

^interl.| Christum

pro torcularibus

^interl.| id est Ecclesiis in quibus est pressura tribulationum

^marg.| PRO TORCULARIBUS. AUGUSTINUS. In quibus tria pressura et de ea duo oleum et amurga quorum unun reconditur aliud proiicitur. Similiter vinum et acinum sic in Ecclesia. Si ergo sunt pressure quas queruntur blasphemi abundare temporibus christianis ne turberis esto oleum non amurga que proiicitur. Hi namque discernitur quod simul illic pendebat in arbore. Pressura ergo discernente renatis ex aqua cantatur psalmus Asaph id est dominice congregationi.

{t. 2 : Erfurt, f. 280va ; facsim., p. 560ª} quinta sabbati psalmus

^interl.| habitus

^interl.| loquens de baptizatis aqua baptismi quod figuratum est per opus quinte sabbati

^marg.| QUINTA SABBATI. Quo die Deus animalia pisces et aves creavit ex aquis loquitur. Ergo psalmus baptizatis ex quibus alii oleum vinum aves, id est spirituales alii amurga acinum pisces.

Asaph¹.

¹ quinta sabbati psalmus Asaph Rusch ] Asaph Ps-G D14 , psalmus ipsi Asaph quinta sabbati Ω^SX# Ed1530 , psalmus David quinta sabbati D30 , Asaph quinta sabbati Ps-G (I) cum Ps-R

^marg.| ASAPH. CASSIODORUS. Quod, secundum historiam, Iudeis spiritualiter Christianis loquitur.

^marg.| AUGUSTINUS. Primo dicit quid agendum electis qui sunt oleum vinum aves.

Numérotation du verset Ps. 80,2
I

Exultate Deo

^interl.| o aves vinum oleum id est o congregatio Dei cui fit hic psalmus

^interl.| alii exultant deceptori suo mundo

^marg.| EXULTATE. Asaph proposita sibi imagine cuiusdam sollemnitatis electos ad celebritatem incitat dicens.

adiutori nostro ¦ iubilate

^interl.| gaudio

^interl.| quod non potestis explicare

Deo Iacob.

^interl.| quia vos vere estis Iacob minor scilicet populus cui servit maior

^marg.| DEO IACOB. Ficticius Deus delusor est.

Numérotation du verset Ps. 80,3
II

Sumite

^interl.| spiritualia accipite carnalia date

psalmum

^interl.| donum celeste quod a Deo

^marg.| SUMITE PSALMUM. AUGUSTINUS. Verba Dei et humani actus conveniant in unam societatem hec enim est pax Hierusalem hec est ratio dati et accepti unde apostolus. Si spiritualia seminamus vobis magnum est si carnalia vestra metamus.

et date tympanum ¦

^interl.| carnale quod a vobis id est in vestris sacculis habetis

psalterium iocundum

^interl.| qui exspectat celestia non sit piger ad operanda terrena predicationi verbi Dei corporalibus respondeamus operibus

^interl.| quod hic ponitur pro psalmo

cum cithara. ²

² <divisio.> II psalmum… tympanum ¦ Ω ^M ω ¹ P10489] psalmum ¦… tympanum Ω^X
VII me’… te’... tempestatis’ Ω ^M Ω^X1, me… te ¦ … tempestatis Ω^X3, me’… te’... tempestatis ¦ D30 ω ¹
VIII meus… te ¦ Israel... recens Ω ^M ω ¹] meus’… te Israel’… recens’ Ω^X
IX tuus qui eduxi te de terra Egypti ¦ dilata os tuum et implebo illud ΩM ω ¹] tuus’ qui eduxi te de terra Egypti ’ Ω^X
XV adipe frumenti ¦ Ω ^MX1 ω ¹] adipe ¦ frumenti Ω^X3

^interl.| pro tympano

Numérotation du verset Ps. 80,4
III

Bucinate

^interl.| ne terreamini sed clarius et fidentius predicate novam vitam

^marg.| BUCINATE. AUGUSTINUS. Huc usque ad partitionem vel ad litteram simpliciter de Iudeis accipienda sunt vel allegorice de christianis.

^marg.| AUGUSTINUS. Bucinate . Et annuntiate aliis innovationem vestri.

^marg.| IN NEOMENIA vel in initio mensis a prima die septem mensis iussum erat ut septem diebus tuba caverent quia septiformis gratia Spiritus Sancti per quam innovamur erat predicanda tuba aperte per opera vel altis clamoribus unde Isaias : Clama ne cesses ut tuba exalta vocem tuam

in neomenia tuba ¦ in insigni

^interl.| exponendo quasi subdit

^marg.| IN NEOMENIA. CASSIODORUS. In initio mensis iussi sunt Iudei tuba canere id est in initio nove lune que significat novam vitam.

^marg.| NEOMENIA. Festum nove lune quod et festum tubarum dicitur quod celebranbant in memoriam istius rei quod Dominus ostendit Abrahe arietem inter vepres herentem quem pro Isaac immolavit

die sollemnitatis vestre³

³ vestre Ps-G (Ψ^B) Ω Ω^X1 Rusch edd. cum Ps-R ] nostre Ps-G D30 ² (in ras.?) Correc2 (hebr. et antiq. et grecus et Ieron. habent nostre non habent vestre ) ω ¹

^interl.| scilicet

^interl.| ubi est veritatis cognitio et a malis feriatio

^interl.| hoc ideo

Numérotation du verset Ps. 80,5
IV

Quia preceptum

^interl.| a Deo

^interl.| AUGUSTINUS. ubi preceptum ibi iudicium quia qui in lege peccaverunt per legem iudicabuntur

^marg.| QUIA PRECEPTUM. CASSIODORUS. Ideo tuba canendum quia lex data est Iudeis perMoysen et quia iudex futurus est.

in Israel⁴

⁴ in Ω Ed1455 Rusch Clementina Ps-G (rell. codd.) cum Ps-R ] om. Ps-G

^interl.| Iudeis

est ¦ et iudicium Dei⁵ Iacob.

⁵ Dei] Deo ω ¹

^interl.| quia etiam iudex futurus est qui hoc precipit

Numérotation du verset Ps. 80,6
V

Testimonium

^interl.| future rei

in Ioseph

^interl.| augmentatis gentibus

^marg.| IN IOSEPH. AUGUSTINUS. Gentes sunt Ioseph quia multi filii deserte magis quam eius que habet virum cum exiret ecce quinta sabbati de quo in titulo cum populus multiplicatus exit de terra Egypti de tenebris ignorantie per baptismum audit et percipit mysteria que non noverat ubi debebat habere cor.

posuit

^interl.| gentibus etiam precepit

illud

^interl.| preceptum vel sine illud

cum

^interl.| quando

exiret de terra Egypti ¦

^interl.| de tenebris ignorantie

linguam

^interl.| precepta evangelii que prius non noverunt vel hic significat quod apostoli variis linguis locuti sunt

quam non noverat audivit.

Numérotation du verset Ps. 80,7
VI

Divertit⁶

⁶ Divertit Ps-G Ω Ω^X P10489 Rusch ] Devertit Ps-G

^interl.| et Dominus. Quid ex hoc auditu sibi vel fuit ne exeundum fuit utique quia divertit

ab oneribus

^interl.| sarcina peccatorum que et in persequentes Egyptios notata sunt unde venite ad me omnes qui onerati estis etc.

^marg.| AB ONERIBUS. AUGUSTINUS. Quibus oneribus ? manus in cophino id est servili opere peccata servilia opera sunt iuxta illud qui facit peccatum servus est peccati.

dorsum⁷ eius ¦

⁷ dorsum Ps-G ω ¹ Ω^X P10489 Rusch ] gressum Ω ^M

^interl.| rationem

manus eius⁸ in cophino

⁸ eius² Ps-G D30 Ω ^MX] om. P10489 (hapax)

^interl.| quo terram portabat lateres faciens

^marg.| IN COPHINO. AUGUSTINUS. In immunditiis peccatorum in terrenis operibus et lutosis.

{t. 2 : Erfurt, f. 280vb ; facsim., p. 560b} servierunt.

^interl.| sed

Numérotation du verset Ps. 80,8
VII

In tribulatione

^interl.| que erat presso peccatis

^marg.| IN TRIBULATIONE. CASSIODORUS. Si propheta divertit Dominus dicens : IN TRIBULATIONE imputantur eis beneficia Dei ut gravior estimetur offensa.

invocasti me et liberavi te ¦ et⁹ exaudivi te in abscondito

⁹ et Ω^S Ω^X3 P10489 Ps-γ Ps-δ Rusch ] om. Ps-G D30 Ω ^M Ω^X1 ω ¹

^interl.| abscondito id est ad litteram quando nec aperte audebant gemere metu Egyptiorum cum affligerentur operibus luti

^interl.| typice ubi bellum suggestionis pateris

^marg.| EXAUDIVI TE IN ABSCONDITO. AUGUSTINUS. Ut corde credas ad iustitiam probavi ut ore fiat confessio ad salutem.

tempestatis ¦ probavi te

^interl.| ita probat nos Deus contradictionibus hereticorum

^marg.| IN ABSCONDITO TEMPESTATIS. AUGUSTINUS. Non in tempestate maris sed cordis ubi exauditus debet probari in aqua contradictionis iam enim gradiens viam Dei habet multis modis obsistentes. Hec est aqua contradictionis quam senserunt antiqui sed iam pene siccata est tunc enim aque populorum turbabantur et acriter resistebant. Tunc Samsoni forti viro id est Christo ducere eunti uxorem de alienigenis id est Ecclesiam de gentibus occurrit leo fremens id est populus gentium sed dissipavit eum ut hedum caprum quia populus iste fremens nihil erat nisi languidus peccator occisa autem in eo illa feritate iam non sic fremit, immo iam in ipso invenimus leges pro Ecclesia quasi favum in ore leonis.

apud aquam contradictionis.

^interl.| populum contradicentem

^marg.| AQUA CONTRADICTIONIS. AUGUSTINUS. Christus fuit etiam in seipso ut de eo nato dictum est : Erit hic in ruinam et resurrectionem multorum in signum cui contradicetur ut Iudei contradixerunt titulo crucis.

Numérotation du verset Ps. 80,9
VIII

Audi¹⁰

¹⁰ Audi Ω ^MX ω ¹ P10489 Rusch ] audivi Ω^X3*, Diapsalma praem. Ps-G

^interl.| quia tot feci

^interl.| intelligite

populus meus

^interl.| et hic enim suus est pertinens ad #torcularem

^marg.| AUDI POPULUS MEUS. AUGUSTINUS. Diapsalma. Hactenus de oleo torcularium iam de amurga quod dicitur ad cavendum hic arguuntur reprobi.

et contestabor

^interl.| vel testificabor

^interl.| et testimonio Scripturarum probabo

^marg.| CONTESTABOR. CASSIODORUS. Ipse Dominus iudicii testem se facit veritatis tam hic quam in futuro ut nullus dubitet deinde quid velit eum intelligere subdit : ISRAEL SI ME AUDIERIS vocando eum Israel familiarem sibi significat et ad iussa invitat. IN TE in corde tuo ubi veritas non falsitas debet esse. RECENS ne Verbum Patris putetur sub tempore. DEUM ALIENUM qui nomine non essentia. ALIENUM pene par est scelus recentem Deum putare et idolis servire.

te ¦ Israel si audieris me¹¹

¹¹ audieris me Ps-G P10489 Ω Ω^X ω¹ cum Ps-R Rusch (inv. )] audias me Ps-G

Numérotation du verset Ps. 80,10

non erit in te

^interl.| in te non a te quasi foris sed in corde ubi imago phantasmatis tui

deus recens ¦

^interl.| et si homo recens tamen Deus eternus est Christus

^marg.| NON ERIT IN TE DEUS RECENS. AUGUSTINUS. Alii faciunt sibi recentes deos vel idola vel christum imparem Patri et alia huiusmodi fingunt in corde et ita sunt templa simulacrorum in omnibus terrena cogitatio opinio diversa vanitas una. Ideo Samson caudas vulpium colligavit ut incenderet messes Philisteorum. Samson interpretatur sol eorum scilicet quibus ipse lucet non omnibus de quo mali dicturi sunt. Erravimus a via veritatis et sol iustitie non illuxit nobis. Et alibi. Sol iustitie est et sanitas in pennis eius vulpes sunt insidiosi maxime heretici latentes in tortuosis cavernis decipientes odore putentes qui et si dissentire ab invicem videntur in malum tamen id est in posterioribus consentiunt simili vanitate tenentur et incendunt messes non nostrorum quia novit Deus qui sunt eius sed alienigenarum qui sunt vasa contumelie. Qui eduxi pactis propriis iudicatur Deus.

neque adorabis¹²

¹² neque Rusch Ω Ω^X Ps-G (V D plerique codd. ) P10489 ω¹ cum Ps-R ] nec Ps-G

^interl.| AUGUSTINUS. Si non cogitas falsum Deum nec adorabis fabricatum nec debes quia «ego sum qui sum»^a.

^a Ex. 3, 14.

deum alienum.

Numérotation du verset Ps. 80,11
IX

Ego enim

^interl.| non alienus

sum Dominus

^interl.| et si homo

Deus tuus

^interl.| qui tibi hoc temporaliter prestiti

qui

^interl.| scilicet

eduxi te

^interl.| per hoc non recens

^interl.| per baptismum

de terra Egypti ¦

^interl.| historialiter vel allegorice de tenebris ignorantie

dilata os tuum

^interl.| desiderio

^interl.| confitendo amando frange idolum cordis quod te angustat

et implebo illud.

^interl.| quia « apud me fons vite »^b et intellectus

^b Cf. Ps. 35, 10.

^interl.| sic moni et non audivit

Numérotation du verset Ps. 80,12
X

Et non audivit populus meus

^interl.| cui legem dedi et magna feci ut culpa cresceret

vocem meam ¦ et Israel

^interl.| ecce. Quis cuius vocem

non intendit mihi.

^interl.| ingratus de tot beneficiis nec intendere voluit

Numérotation du verset Ps. 80,13
XI

Et dimisi eos¹³

¹³ eos Ps-G (V D plerique codd. ) Ω Ω^X ω¹ P10489 Rusch cum Ps-R ] illos Ps-G

^interl.| ecce currit amurga apertis foraminibus torcularis

^interl.| unde tradidit eos Deus in concupiscentias cordis eorum

^marg.| ET DIMISI EOS. Et si implevi ora prophetarum non tamen ab amurga auditi sunt unde digna ultio quia et dimisi etc.

secundum desideria

^interl.| dedi eos sibi

cordis eorum ¦

^interl.| et ipsi

ibunt in adinventionibus suis.

^interl.| vel affectionibus

^interl.| quia propter traditiones suas irrita fecerunt mandata Dei

^interl.| quibuslibet

^interl.| sed

Numérotation du verset Ps. 80,14
XII

Si populus meus audisset me ¦

^interl.| credendo

Israel

^interl.| scilicet

^interl.| hic est populus

si in viis meis

^interl.| hoc est enim audire me

ambulasset.

Numérotation du verset Ps. 80,15
XIII

Pro nihilo

^interl.| computandos vel gratis

^interl.| vel in nihilum

^interl.| redigendo

^marg.| PRO NIHILO. CASSIODORUS. Si Deo resistimus ipse non contradicit inimicis nostris nec manum defensionis super eos ponit.

forsitan {t. 2 : Erfurt, f. 281ra ; facsim., p. 561ª } inimicos eorum¹⁴

¹⁴ inimicos eorum] inimicus meus Ω^X3*

^interl.| omnis generis

^interl.| de quibus conqueritur quod per eos peccet

humiliassem ¦ et super tribulantes eos misissem

^interl.| pressissem potentia

manum meam.

^interl.| vindictam

Numérotation du verset Ps. 80,16
XIV

Inimici¹⁵ Domini

¹⁵ Inimici ω ¹ Ps-G Rusch ] + vero Ω^X (al. m.) P10489

^interl.| queruntur de inimicis. Sed ipsi facti sunt inimici

mentiti sunt ei ¦

^interl.| resumendo quibus renuntiaverunt et sunt novissima peiora prioribus

^marg.| INIMICI DOMINI. AUGUSTINUS. Hec item propheta. MENTITI non peragentes promissa hoc non pagani quia nihil promiserunt.

^interl.| ideo

erit tempus

^interl.| pene

^interl.| et quid inde eis et si hic tolerati non erunt impuniti non salvantur solis sacramentis

^marg.| TEMPUS. CASSIODORUS. Pene et si hic floreant vel variatio eorum per penas.

eorum in secula¹⁶.

¹⁶ secula Rusch Ω Ω^X Ps-G (V D plerique codd. ) P10489 ω¹ cum Ps-R ] seculo Ps-G

Numérotation du verset Ps. 80,17
XV

Et cibavit eos¹⁷

¹⁷ eos Rusch Ps-G (D) Ω ω¹ cum Ps-R ] illos Ps-G ( codd. et edd. ) D30

^interl.| ecce

^interl.| et qui sunt isti

^interl.| vel tales sunt et tamen

^interl.| sacramentis suis miscuit eos et Iude buccellam dedit

ex adipe frumenti ¦

^interl.| unde ingrati

^marg.| EX ADIPE. AUGUSTINUS. Ad litteram vel manna vel corpore Christi vel spirituali intellectum.

et de petra melle

^interl.| non solum adipe frumenti sed melle de petra id est sapientia Christi ut delectentur verbo Dei cognitione sacramentorum solutione parabolarum

saturavit eos¹⁸.

¹⁸ eos Rusch Ps-G P10489 ω¹ cum Ps-R ] illos Ps-G

^interl.| et tamen ingrati

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 80), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/09/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_80)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 80

<26. Psalterium>

Psalmus 80