Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 15

Numérotation du verset Ps. 15,1

¶ Tituli inscriptio¹ ipsi² David. ³

¶Codd. : (Ps. 15) D30 Ω^P Ω^M(156vb-157rb) Ω^S(259vb-260ra) Ω^X (222vb) P15205 (23rb-24va) P1076 P10489 (29r-30r) ω 1 (71vb) ω² (118rb-va) Rusch Ps-G , def. C.

¹ Tituli inscriptio Ps-G Rusch ] Tituli scribtio Amiatinus D14, titulus scriptio Φ^V, In ( om. M ) tituli inscriptione W M D30 cum HIERONYMUS, comm. p. 25 |

² ipsi] om. L M † cum Ps-δ Ps-Moz x Hier. |

³ David] + vox Christi ad Patrem D30 , + vox ecclesie confitentium Christo Valic24 |

Numérotation du verset Ps. 15,I

Conserva me Domine

quoniam speravi in te⁴* :

⁴ speravi in te Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P] in te speravi Ps-G (R I L) Valic24 Rusch cum Ps-R

Numérotation du verset Ps. 15,2

Dixi

Domino Deus⁵ meus

⁵ Deus Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] Dominus Ps-G (R F)

es tu,

quoniam bonorum meorum non eges.

Numérotation du verset Ps. 15,3 II

Sanctis qui sunt in terra eius⁶ :

⁶ Sanctis Ps-G Ω^P] Sancti Ps-R | sunt - in terra eius Ps-G Od D30 Ω^P] inv. Rusch (hapax) , in terra sunt eius Valic24 Ps-R

mirificavit⁷ omnes voluntates meas in eis.

⁷ mirificavit Ps-G D30 Ω^P Ps-R] mirificabit Ps-G (Q² Φ^RG) Ps-R (D), + mihi Ps-G , mirificavi Ps-R (Q² U) Ps-Moz ^C

Numérotation du verset Ps. 15,4 III

Multiplicate sunt

infirmitates eorum ¦ postea

acceleraverunt.

Numérotation du verset Ps. 15,IV

Non congregabo

conventicula eorum

de sanguinibus ¦ nec memor ero nominum eorum

per labia mea.

Numérotation du verset Ps. 15,5 V

Dominus

pars hereditatis mee

et calicis mei ¦

tu es

qui restitues hereditatem meam mihi.

Numérotation du verset Ps. 15,6 VI

Funes

ceciderunt

mihi in preclaris ¦

etenim hereditas mea preclara est mihi.

Numérotation du verset Ps. 15,7 VII

Benedicam Dominum⁸

⁸ Dominum Ω^P Rusch ] Domino Ps-G

qui tribuit mihi intellectum ¦

insuper

et usque ad noctem

increpuerunt⁹

⁹ increpuerunt Ω^P Rusch ] increpaverunt Ps-G

me renes mei.

Numérotation du verset Ps. 15,8 VIII

Providebam Dominum

in conspectu meo semper ¦ quoniam a dextris est mihi nec¹⁰ commovear.

¹⁰ nec Ps-G (Φ^RP K* D) Valic24 (interl.) Ω^P Rusch ] ne Ps-G Valic24 D30

Numérotation du verset Ps. 15,9 IX

Propter hoc

letatum est cor meum^† et exultabit¹¹ lingua mea ¦ insuper

¹¹ exultabit Ps-G (Φ^RG Ψ^B) Rusch ] exultavit Ps-G Valic24 D30 Ω^P

et caro mea requiescet in spe.

Numérotation du verset Ps. 15,10 X

Quoniam non derelinques

animam meam

in inferno ¦ nec¹² dabis sanctum tuum

¹² nec Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] non Ps-G

videre corruptionem.

Numérotation du verset Ps. 15,XI

Notas mihi

fecisti vias

vite^†

adimplebis me

letitia cum vultu tuo ¦ delectationes¹³

¹³ delectationes Ω^P etc delectatio Ps-G

in dextera tua

usque in finem.

Psalmus 15

Numérotation du verset Ps. 15,1

¶^A Tituli inscriptio¹ ipsi² David. ³

^A ¶Codd. : (Ps. 15) D14 D30 Ω^P Ω^M(156vb-157rb) Ω^S(259vb-260ra) Ω^X (222vb) P15205 (23rb-24va) P1076 P10489 (29r-30r) ω ¹ (71vb) ω² (118rb-va) Rusch Ps-G , def. C.

¹ Tituli inscriptio Ps-G Rusch ] Tituli scribtio Amiatinus D14, titulus scriptio Φ^V, In ( om. M ) tituli inscriptione W M D30 cum Hieronymus, comm. p. 25

² ipsi] om. L M ^† cum Ps-δ Ps-Moz ^x Hier.

³ David] + vox Christi ad Patrem D30 , + vox ecclesie confitentium Christo Valic24

^interl.| sicut in arcu triumphali

^marg.| TITULI. CASSIODORUS. Hic titulus de evangelio non de Veteri Testamento sumitur. Quod titulus notavit, id est victoria et regnum. Convenit Christo quod hic agitur.

^marg.| AUGUSTINUS. Christus secundum hominem hic loquitur, de quo titulus regalis in passione eminuit : « Iesus Nazarenus rex Iudeorum ».

^marg.| CONSERVA. Psalmus secundus qui breviter de passione et resurrectione, primo unam hominis naturam Christus ostendens petit se servari dicens omnia que pertulit ad gloriam hereditatis sue perducta.

Numérotation du verset Ps. 15,I

Conserva me Domine

^interl.| inter pericula

^interl.| et debes

quoniam speravi in te⁴* :

⁴ speravi in te Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P] in te speravi Ps-G (R I L) Valic24 Rusch cum Ps-R

^interl.| non in me

^interl.| ecce meritum quo servari debeo

Numérotation du verset Ps. 15,2

Dixi

^interl.| speravi

^interl.| quia vel et

^interl.| non labiis sed cordis affectu

Domino Deus⁵ meus

⁵ Deus Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] Dominus Ps-G (R F)

^interl.| id est mei hominis

es tu,

^interl.| vere Deus

quoniam bonorum meorum non eges.

^interl.| AUGUSTINUS. Bonis meis non exspectas beatus fieri

^marg.| BONO MEORUM NON EGES. CASSIODORUS. Si Christi hominis bonis non eget Deus sed ab ipso habet omnia, destruitur arrogantia hominum et heresis Pelagianorum qui putant aliquid boni suis viribus fieri.

Numérotation du verset Ps. 15,3
II

Sanctis qui sunt in terra eius⁶ :

⁶ Sanctis Ps-G Ω^P] Sancti Ps-R | sunt - in terra eius Ps-G Od D30 Ω^P] inv. Rusch (hapax) , in terra sunt eius Valic24 Ps-R

^interl.| non maledictionis sed cui benedicitur

^marg.| SANCTIS QUI. CASSIODORUS. Exposuit iam Christus qualiter oravit narrat nunc que bona fecit illi Deus.

^marg.| AUGUSTINUS. Qui in terra viventium spem suam fixerunt, que est eis ancora in fluctibus seculi, miras fecit omnes voluntates meas in provectu eorum in quo senserunt quid eis profuit, et humilitas ut morerer, et potentia ut resurgerem.

mirificavit⁷ omnes voluntates meas in eis.

⁷ mirificavit Ps-G D30 Ω^P Ps-R] mirificabit Ps-G (Q² Φ^RG) Ps-R (D), + mihi Ps-G , mirificavi Ps-R (Q² U) Ps-Moz ^C

^interl.| completas plantatas vel in eis id est inter eos qui hec viderunt et intellexerunt

^interl.| AUGUSTINUS. Christus dicit voluntatem moriendi et resurgendi

^marg.| MIRIFICAVIT. CASSIODORUS. Quasi hec dixi Domino. Dominus autem mirificavit id est fecit miras voluntates . He sunt mire dum eis obedientes fiunt de terrenis celestes.

Numérotation du verset Ps. 15,4
III

^interl.| Sed prius

Multiplicate sunt

^interl.| AUGUSTINUS. Non ad perniciem sed ut ad medicum accelerarent

^marg.| MULTIPLICATE SUNT. CASSIODORUS. Quasi mirificavit voluntates meas sanctis quibus per severitatem legis infirmitas carnalis multiplicata est ut gratiam Novi Testamenti desiderarent. Vel multiplicate salubri affectione Deo providente ut de exteriori afflictione intelligatur.

infirmitates eorum ¦ postea

^interl.| sed non priori more

acceleraverunt.

Numérotation du verset Ps. 15,IV

^interl.| Quia

Non congregabo

^interl.| AUGUSTINUS. Non erunt conventus eorum carnales nec de sanguinibus pecorum propitiatus congregabo eos quasi non secundum legalem ritum faciam eis

conventicula eorum

^interl.| instituta

de sanguinibus ¦ nec memor ero nominum eorum

^interl.| AUGUSTINUS. Id est antiquorum patrum sed spirituali mutatione obliviscentur quod fuerunt quia non iam dicentur peccatores inimici, vel homines, sed iusti fratres, filii Dei

^marg.| NEC MEMOR etc. Ut prius in Veteri Testamento quando specialiter designabat, vel populum ut hec dices filiis Israel. Vel personam ut Moysi. Vel⁸ tribum ut dic domui Beniamin domui Iude. Nunc autem non est distinctio personarum sed in omni gente qui timet Deum hic acceptus est illi.

⁸ Vel] Ve cacogr. Rusch

per labia mea.

^interl.| loquens modo

^marg.| PER LABIA. CASSIODORUS. Propria vel per apostolos. Vel labia duo testamenta que in uno sono consonant quibus voluntates eius ostenduntur.

Numérotation du verset Ps. 15,5
V

Dominus

^interl.| Pater

^interl.| quasi non ero memor sed potius habebunt mecum hereditatem ipsum Dominum

pars hereditatis mee

^interl.| intransitive id est portio hereditaria mei et meorum

^marg.| PARS HEREDITATIS. AUGUSTINUS. Eligant alii alia quibus fruantur; pars autem mei et sanctorum Deus.

^marg.| NON CONGREGABO DE SANGUINIBUS, fundentes {t. 2 : Erfurt, f. 236va ; facsim., p. 472a} sanguinem, sed qui Deum eligunt partem. TU ES QUI RESTITUES, id est tu es Domine hereditas, tu restitutor eius.

^marg.| CASSIODORUS. Vel Dominus est pars, id est portio, et premium hereditatis mee, id est sanctorum, ET PARS CALICIS MEI, id est merces passionis. Hereditas enim ad gentes, calix ad passsionem pertinet qui bibitus dat resurre<ctionem>.

^marg.| CASSIODORUS. Sed nemo se putet heredem nisi preclarus.

et calicis mei ¦

^interl.| AUGUSTINUS. Bibant alii venena et mortiferas voluptates, ego et mei Deum

^interl.| intransitive, id est calix meus

tu es

^interl.| o Pater

qui {t. 2 : Erfurt, f. 236va ; facsim., p. 472a} restitues hereditatem meam mihi.

^interl.| AUGUSTINUS. Non mihi quod amisi, sed meis in quibus ego sum, et cum quibus unum sum restitues notitiam claritatis mee quam amiserunt, que erat apud te priusquam mundus fieret, vel lumen claritatis id est gloriam immortalitatis

Numérotation du verset Ps. 15,6
VI

Funes

^interl.| quasi restitues hereditatem que est preclara

^interl.| id est limites possessionis mee in tuam claritatem

ceciderunt

^interl.| quasi sorte ceciderunt, sicut possessio sacerdotum et levitarum Deus est

^marg.| FUNES CECIDERUNT quasi sorte in qua est divina electio ut et sors cecidit super Matthiam et quisque capit ad mensuram suam.

mihi in preclaris ¦

^interl.| non omnibus sed videntibus in quibus ego

^marg.| IN PRECLARIS id est in sanctis.

etenim hereditas mea preclara est mihi.

^interl.| quasi videntibus est preclara

Numérotation du verset Ps. 15,7
VII

^interl.| Ego autem

Benedicam Dominum⁹

⁹ Dominum Ω^P Rusch ] Domino Ps-G

^marg.| BENEDICAM DOMINUM. CASSIODORUS. Gratias agit Patri de intellectu et passione in qua eo favente vincit, et de resurrectione et confessione, et hec sunt per que hareditas restituitur, ut sit rex Iudeorum ut titulus dicit.

qui tribuit mihi intellectum ¦

^interl.| quo omnia sancta et vera vidit Christus

^marg.| INTELLECTUM. AUGUSTINUS. quo hec hereditas videri et possideri potest.

insuper

^interl.| iniuriis

^marg.| insuper autem id est super intellectum.

et usque ad noctem

^interl.| mortem

^marg.| USQUE AD NOCTEM, id est «mortem, erudivit me inferior pars mea, carnis assumptio, ut experirer tenebras mortalitatis quas ille intellectus non habet»^a, quia pro eis nec turbari nec deficere potuit.

^a Augustinus Hipponensis , Enarrationes in Psalmos (Ps. 15, 7), CCSL 38, p. 91 : « Insuper autem et usque ad noctem emendauerunt me renes mei. Super intellectum autem usque ad mortem me erudiuit inferior pars mea, carnis assumtio; ut experirer tenebras mortalitatis, quas ille intellectus non habet ».

increpuerunt¹⁰

¹⁰ increpuerunt Ω^P Rusch ] increpaverunt Ps-G

^interl.| vel : erudierunt |^b

^b Ps-H

^interl.| Iudei qui de Iuda unde ego

^marg.| Increpuerunt iniuriis temptatione et passione.

^interl.| per temptationes et passiones

me renes mei.

^marg.| RENES. CASSIODORUS. Ex quibus secundum carnem exivi, scilicet parentela.

Numérotation du verset Ps. 15,8
VIII

^interl.| sed in his

Providebam Dominum

^interl.| AUGUSTINUS. Non abstuli odium ab eo qui semper est providens qui in eum post ista temporalia recurrerunt

^marg.| PROVIDEBAM DOMINUM. CASSIODORUS. Hinc trahe exemplum quo peccata vitentur qui enim Deum semper acie mentis intuetur, non peccatis inclinatur.

in conspectu meo semper ¦ quoniam a dextris est mihi nec¹¹ commovear.

¹¹ nec Ps-G (Φ^RP K* D) Valic24 (interl.) Ω^P Rusch ] ne Ps-G Valic24 D30

^interl.| AUGUSTINUS. Id est favet mihi ut in eo stabilis permaneam.

^interl.| Ideo nihil sinisteri mihi prevalet

Numérotation du verset Ps. 15,9
IX

Propter hoc

^interl.| ideo etiam in cogitationibus et in verbis est exultatio

^interl.| AUGUSTINUS. Plena est letitia et que corde hilari concipitur et alacri sermone profertur.

letatum est cor meum^† et exultabit¹² lingua mea ¦ insuper

¹² exultabit Ps-G (Φ^RG Ψ^B) Rusch ] exultavit Ps-G Valic24 D30 Ω^P

^interl.| AUGUSTINUS. Non deficiet in interitu sed requiescet id est dormiet in spe resurrectionis.

et caro mea requiescet in spe.

^marg.| INSUPER. AUGUSTINUS. Sicut supra^c : Insuper et usque ad noctem increpuerunt me renes mei ut pro modo molestiarum sint, modo gaudia humanitatis celestia.

^c Ps. 15, 7.

Numérotation du verset Ps. 15,10
X

Quoniam non derelinques

^interl.| communi more aliorum

animam meam

^interl.| quam habeo ut verus homo

in inferno ¦ nec¹³ dabis sanctum tuum

¹³ nec Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω^P Rusch cum Ps-R ] non Ps-G

^interl.| corpus meum a te sanctificatum

videre corruptionem.

^interl.| putrefactionem ; alibi dicit se pati corruptionem, id est vulnerationem, ibi scilicet :

^interl.| «Que utilitas in sanguine meo dum descendo in corruptionem»^d

^d Ps. 29, 10 ; cf. Cassiodorus , Expositio Psalmorum (Ps. 25, 10), CCSL 97, lin. 200 : « Hic enim corruptionem, id est putrefactionem iuste negat fieri, que generaliter carnem uastat humanam » ; ibid., (Ps. 29, 10), CCSL 97, lin. 159 : « Ab ipsa enim parte dicitur : si descendero in corruptionem, id est ad putrefactionem, cui lege generali cuncta caro subiecta est; qualis erit spes fidelium, qui me sub triduana celeritate resurgere crediderunt ? »

^marg.| QUONIAM NON DERELINQUES. AUGUSTINUS. In qua spe requiescet ? In hac quia nec anima in inferno dabitur nec corpus sanctum per que et alii sanctificandi sunt patieris corrumpi.

Numérotation du verset Ps. 15,XI

^interl.| Immo

Notas mihi

^interl.| meis in quibus mihi

fecisti vias

^interl.| per me

vite^†

^interl.| humilitatis ut ad vitam redeant, unde per superbiam deciderant

adimplebis me

^interl.| AUGUSTINUS. Ut ultra nihil desiderent cum facie ad faciem te viderint

letitia cum vultu tuo ¦ delectationes¹⁴

¹⁴ delectationes Ω^P etc delectatio Ps-G

^interl.| et interim sunt eis in itinere huius vite

^marg.| DELECTATIONES. AUGUSTINUS. Delectatio est in favore tuo, in itinere huius vite perducens ad finem glorie conspectus tui.

in dextera tua

^interl.| id est favore et propitiatione tua

usque in finem.

^interl.| perfecte et eternaliter

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 15), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_15)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 15

<26. Psalterium>

Psalmus 15