Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 108

Numérotation du verset Ps. 108,1

¶ In finem psalmus David¹.

¶Codd. : (Ps. 108) D14 D30 Rusch Ps-G

¹ ps. D. Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D14 D30 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] inv. Ps-G (R F Q G ), + Vox Christi de Iudeis et de Iuda traditione D30

Numérotation du verset Ps. 108,2 I

Deus

laudem meam ne tacueris ¦

quia os peccatoris

et os dolosi

super me apertum est.

Numérotation du verset Ps. 108,3 II

Locuti sunt

adversum² me lingua dolosa ^†

² adversum] adversus R F M* Q Φ^GRV D14

et³ sermonibus

³ et] om. R

odii

circumdederunt⁴ me ¦ et expugnaverunt⁵ me gratis. ⁶

⁴ circumdederunt plerique codd. et edd. D14 D30 Rusch cum Ps-R Ps-H ] circuierunt R I Ps-G Ps-δ , circumierunt F |

⁵ expugnaverunt] pugnaverunt Ψ^B* |

⁶ <divisio.> dolosa⁺... me ¦ ... me. Bari1 |

Numérotation du verset Ps. 108,4 III

Pro eo

ut me diligerent

detrahebant mihi ¦

ego autem orabam.

Numérotation du verset Ps. 108,5 IV

Et posuerunt adversum⁷

⁷ adversum Ps-G (plerique codd. et edd.) Rusch ] adversus D14 Ps-G

me mala pro bonis ¦

et odium pro dilectione mea.

Numérotation du verset Ps. 108,6 V

Constitue

super eum peccatorem ¦

et diabolus stet a dextris eius.

Numérotation du verset Ps. 108,7 VI

Cum iudicatur

exeat condemnatus ¦ et oratio eius fiat in peccatum.

Numérotation du verset Ps. 108,8 VII

Fiant dies eius

pauci ¦ et episcopatum eius accipiat alter.

Numérotation du verset Ps. 108,9 VIII

Fiant filii eius orphani ¦ et uxor eius vidua.

Numérotation du verset Ps. 108,10 IX

Nutantes transferantur filii eius

et mendicent ¦ eiciantur⁸ de habitationibus suis.

⁸ eiciantur] et praem. D30²

Numérotation du verset Ps. 108,11 X

Scrutetur fenerator omnem substantiam eius ¦

et⁹ diripiant alieni labores eius.

⁹ et] ※ et D14

Numérotation du verset Ps. 108,12 XI

Non sit illi adiutor ¦

nec sit qui misereatur pupillis eius.

Numérotation du verset Ps. 108,13 XII

Fiant nati eius in interitum ¦ in generatione una deleatur nomen eius.

Numérotation du verset Ps. 108,14 XIII

In memoriam redeat iniquitas patrum eius in conspectu Domini ¦ et peccatum matris eius non deleatur.

Numérotation du verset Ps. 108,15 XIV

Fiant contra Dominum semper ^†

et dispereat de terra memoria eorum ¦

Numérotation du verset Ps. 108,16

pro eo quod non est recordatus

facere misericordiam.

Numérotation du verset Ps. 108,17 XV

Et persecutus est hominem

inopem et mendicum ¦ et compunctum corde mortificare.

Numérotation du verset Ps. 108,18 XVI

Et dilexit maledictionem et veniet ei ¦

et noluit benedictionem

et elongabitur

ab eo.

Numérotation du verset Ps. 108,XVII

Et induit

maledictionem sicut vestimentum ^†

et intravit sicut aqua in interiora eius ¦

et sicut oleum in ossibus eius.

Numérotation du verset Ps. 108,19 XVIII

Fiat ei

sicut vestimentum quo operitur ¦

et sicut zona qua semper precingitur.

Numérotation du verset Ps. 108,20 XIX

Hoc opus

eorum

qui detrahunt mihi apud Dominum ¦

et qui loquuntur mala adversus animam meam.

Numérotation du verset Ps. 108,21 XX

tu Domine Domine¹⁰

¹⁰ Domine² D14² (interl. compl. manu saeculi XIII) etc. ] om. D14 *

fac mecum

propter nomen tuum ¦

quia suavis est¹¹ misericordia tua.

¹¹ est Ps-G (I Q* Φ^RGVP² U Ψ^B V D) D14 D30 Ω Ed1530 Clementina Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G

Numérotation du verset Ps. 108,XXI

Libera me

Numérotation du verset Ps. 108,22

quia egenus et pauper sum ego¹² :

¹² s. e. Ps-G (Q* Φ^G*) Ed1530 Rusch cum Ps-R ] inv. D30 Ps-G, sum D14

et cor meum conturbatum¹³ est intra¹⁴ me.

¹³ conturbatum M Φ^G Ψ^B D14 D30 V D Ω^S Ed1455 Rusch edd. Clementina ] turbatum Cor2 (anti.) Ps-G |

¹⁴ intra] in R Ψ^B* cum Ps-R |

Numérotation du verset Ps. 108,23 XXII

Sicut umbra cum declinat ablatus sum ¦

et¹⁵ excussus sum sicut locuste¹⁶.

¹⁵ et Ps-G ( plerique codd. et edd. ) cum Ps-R ] om. D14 Ps-α Ps-γ Ps-δ Ps-G Cor2 (sine interpositione ET coniunctionis hebr. et grecus et anti.) |

¹⁶ locuste] locusta D14 D30 Ps-G (G Ψ^B) cum Ps-R Ps-H, lucuste Ps-G ( plerique codd. et edd. ) |

Numérotation du verset Ps. 108,24 XXIII

Genua mea infirmata sunt a ieiunio ¦

et caro mea immutata est propter oleum.

Numérotation du verset Ps. 108,25 XXIV

Et ego factus sum opprobrium illis ¦

viderunt me et moverunt¹⁷

¹⁷ et moverunt Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Rusch cum Ps-R ] moverunt Ps-G

capita sua.

Numérotation du verset Ps. 108,26 XXV

Adiuva me

Domine Deus meus ¦ salvum me fac¹⁸ secundum misericordiam tuam.

¹⁸ me fac Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Rusch cum Ps-R ] inv. Ps-G

Numérotation du verset Ps. 108,27 XXVI

Et scient¹⁹

¹⁹ scient Ps-G (Ψ^B*) Rusch ] sciant Ps-G D14 D30

quia manus tua hec ¦ et tu²⁰ Domine fecisti eam.

²⁰ et tu Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Rusch cum Ps-R ] tu Ps-G (R F I Q Φ^RGV G K)

Numérotation du verset Ps. 108,28 XXVII

Maledicent illi

et tu

benedices^† qui insurgunt in me

confundantur ¦ ²¹

²¹ confundantur Rusch Ps-G ] confundentur D30² Ps-G (I Q*G V Ω^S) Ps-γ Ps-δ

servus autem tuus letabitur.

Numérotation du verset Ps. 108,29 XXVIII

Induantur qui detrahunt mihi pudore ¦

et operiantur sicut diploide²²

²² diploide Ps-G ( nonnulli codd. V D ) Ω ^M Rusch Clementina ] deploide Ps-G , disploide Ω^S

confusione sua.

Numérotation du verset Ps. 108,30 XXIX

Confitebor

Domino nimis

in ore meo ¦

et in medio multorum laudabo eum.

Numérotation du verset Ps. 108,31 XXX

Qui²³ astitit²⁴ a dextris pauperis ¦

²³ Qui Ps-G ( M ² Q Φ^P* K Ψ^B V D²) Ω Rusch cum Ps-αγ] Quia Ps-G |

²⁴ astitit Ps-G (nonnulli codd. Ψ^B V D) Ω ^M Rusch edd assitit Ω^S, adstetit Ps-G |

ut salvam faceret a persequentibus animam meam.

Psalmus 108

Numérotation du verset Ps. 108,1

¶^A In finem psalmus David¹.

^A ¶Codd. : (Ps. 108) D14 D30 Rusch Ps-G

¹ ps. D. Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D14 D30 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] inv. Ps-G (R F Q G ), + Vox Christi de Iudeis et de Iuda traditione D30

^marg.| CASSIODORUS. Quintus eorum qui latius de passione agunt.

^marg.| IN FINEM PSALMUS. AUGUSTINUS. Prophetia de Christo hic esse ostenditur in Actibus Apostolorum ubi de Iuda prophetatum hoc esse dicitur et episcopatum eius accipiat alter a de quo solo non omnia que hic dicuntur possunt accipi sed de toto genere inimicorum Christi ingratorumque Iudeorum, ut enim Petrus typum Ecclesie, ita Iudas personam inimicorum portat, quibus congruent et que de Iuda expressa sunt ut illud Et episcopatum eius accipiat alter .

^marg.| CASSIODORUS. Monet Iude malitiam declinare et Christi humilitatem imitari. Tripartitus est psalmus. Primo incipiens a prece increpat Iudeos qui reddunt «mala pro bonis»^a. Secundo prophetat que mali recipient pro impietate ibi. Constitue super eum. Tertio precatur ut resurrectionem consequatur et inimici dedecus ibi. Et tu Domine. Christus ergo secundum quod homo. Orans ad Patrem ait : O.

^a Ps. 34, 12 ; Ps. 37, 21 ; Ps. 108, 5.

Numérotation du verset Ps. 108,2
I

Deus

^interl.| vera laus est veracis Dei qui solus verus es ex te

^interl.| cui laudanti credendum est

laudem meam ne tacueris ¦

^interl.| et ita impletum est cum predicatus est esse unigenitus Dei quando dixit hic est Filius meus dilectus

quia os peccatoris

^interl.| falsa vituperatio mendacis hominis

^marg.| QUIA OS PECCATORIS. CASSIODORUS. Decora diversitas quia iniqui non tacent vituperium

et os dolosi

^interl.| quod solo tegebatur a doloso erupit in vocem

super me apertum est.

^interl.| dum virtus me aperta est

Numérotation du verset Ps. 108,3
II

Locuti sunt

^interl.| magister scimus quia verax es

adversum² me lingua dolosa ^†

² adversum] adversus R F M* Q Φ^GRV D14

^interl.| quia insidiando

et³ sermonibus

³ et] om. R

^interl.| aperte clamantes crucifige crucifige

odii

^interl.| aperti

circumdederunt⁴ me ¦ et expugnaverunt⁵ me gratis. ⁶

⁴ circumdederunt plerique codd. et edd. D14 D30 Rusch cum Ps-R Ps-H ] circuierunt R I Ps-G Ps-δ , circumierunt F

⁵ expugnaverunt] pugnaverunt Ψ^B*

⁶ <divisio.> dolosa⁺... me ¦ ... me. Bari1

^interl.| sine iusta causa

^marg.| GRATIS. AUGUSTINUS. Sicut piis per se placet equitas sic impiis iniquitas.

Numérotation du verset Ps. 108,4
III

Pro eo

^interl.| pro bono mala reddentes quod deterius

^interl.| id est eo quod debebant me diligere

ut me {t. 2 : Erfurt, f. 299ra ; facsim., p. 597a} diligerent

^marg.| PRO EO UT ME. AUGUSTINUS. Plus nocent in membris detrahentes Christo quia animas crediturorum interficiunt quam qui carnem eius mox resurrecturam peremerunt.

detrahebant mihi ¦

^interl.| negantes me esse Filium Dei et quod in beelzebub eicio demonia

ego autem orabam.

^interl.| e contra bona pro malis

^interl.| etiam pro ipsis non solum pro fide discipulorum

Numérotation du verset Ps. 108,5
IV

Et posuerunt adversum⁷

⁷ adversum Ps-G (plerique codd. et edd.) Rusch ] adversus D14 Ps-G

^marg.| ET POSUERUNT ADVERSUM. AUGUSTINUS. Sex differentie sunt reddere bona pro malis non reddere mala pro malis hec duo bonorum sunt et prius melius. Non reddere bona pro bonis reddere «mala pro bonis»^b hec duo malorum et posterius deterius. Reddere bona pro bonis mala pro malis hec duo mediorum prius propinquum bonis quod Christus non arguit sed plus oportere dicit quia et ethnici hoc faciunt posterius propinquum malis convenit tamen etiam bonis unde et lex modum ultionis statuit oculum pro oculo quam (si dici post) iniustorum iustitiam est non quia iniqua est ultio quam lex statuit sed quia vitiosa est libido ulciscendi magisque ad iudicem pertinet hoc inter homines decernere quam bonum hominem sibi expetere hic enim redderet malum pro malo iudex vero non sed dilectione iustitie iustum pro iniusto quod est bonum pro malo quod est Deus iudex facit.

^b Ps. 34, 12 ; Ps. 37, 21 ; Ps. 108, 5.

^marg.| CASSIODORUS. Tribus modis omne peccatum contrahitur. Primus gradus non reddere bona pro bonis. Secundus reddere mala pro malis. Extremus «mala pro bonis»^c hoc deterius Iudei elegerunt. Contra hec est dare bona pro bonis secundum non reddere mala pro malis perfectum bona pro malis quod Christus orans pro Iudeis fecit.

^c Ps. 34, 12 ; Ps. 37, 21 ; Ps. 108, 5.

me mala pro bonis ¦

^interl.| que mala pro quibus bonis

et odium pro dilectione mea.

^interl.| hic est omnis et magnus reatus non enim nocere potuerunt sed totum crimen est odium

Numérotation du verset Ps. 108,6
V

Constitue

^interl.| ideo

super eum peccatorem ¦

^interl.| qui Christo noluit esse subditus

^interl.| id est diabolum

^interl.| quem peccatorem

^marg.| CONSTITUE SUPER. AUGUSTINUS. Secunda pars ubi incipit prophetare que pro impietate recipiant.

^marg.| AUGUSTINUS. Supra de pluribus nunc quod digni sunt prenuntians de uno dicit intendens in eum id est Iudam qui se id est Christum talibus tradidit de quibus ante loquebatur.

et diabolus stet a dextris eius.

^interl.| AUGUSTINUS. hoc dextrum cuique est quod preponit et hic opera diaboli preposuit operibus Dei avaritiam sue saluti

Numérotation du verset Ps. 108,7
VI

Cum iudicatur

^interl.| quia noluit esse cui dicatur intra in gaudium domini tui sed proiicite eum in tenebras exteriores

exeat condemnatus ¦ et oratio eius fiat in peccatum.

^marg.| ET ORATIO EIUS IN PECCATUM. AUGUSTINUS. Et ne putetur ab imminente damnatione liberari oratione quam inter apostolos didicerat oratio inquit fiat in peccatum quia non per Christum quem non vult sequi sed persequi.

^marg.| AUGUSTINUS. Quando autem Iudas ita orare potuit ut oratio eius fieret in peccatum queri potest. Credo antequam Dominum traderet et cum de illo iam cogitaret tradendo non enim iam poterat orare per Christum.

^marg.| ORATIO. Quia non est iusta oratio nisi per Christum et non solum non delet peccatum sed fit in peccatum .

Numérotation du verset Ps. 108,8
VII

Fiant dies eius

^interl.| apostolatus

pauci ¦ et episcopatum eius accipiat alter.

^interl.| ne sacratus numerus duodenarius sit diminutus

^marg.| ET EPISCOPATUM. CASSIODORUS. Hic primum in veteri testamento nomen episcopatus invenitur.

^marg.| ACCIPIAT ALTER. AUGUSTINUS. Loco enim eius substitutus est Matthias ut legitur in Actibus Apostolorum.

Numérotation du verset Ps. 108,9
VIII

Fiant filii eius orphani ¦ et uxor eius vidua.

^interl.| CASSIODORUS. nota Iudam uxorem habuisse et filios

^marg.| FIANT FILII. AUGUSTINUS. Utique mortuo ipso et filii eius orphani et uxor eius vidua fuit. Est cura mortuis de suis ut de divite legitur quos vivere sciunt quia nec in locis penarum vident eos ubi dives sine fratribus erat nec in requie beatorum ubi Abraham et Lazarum quamvis longe agnoscebat. Non tamen ideo consequens est eos scire que circa caros illorum aguntur hic vel leta vel tristia. Si ergo hoc sentiunt mortui cumulus est malorum si non sentiunt formido est vivorum possunt enim timere ne pro peccatis suis vel parentum similia eis contingant.

Numérotation du verset Ps. 108,10
IX

Nutantes transferantur filii eius

^interl.| incerti quo eant

et mendicent ¦ eiciantur⁸ de habitationibus suis.

⁸ eiciantur] et praem. D30²

^interl.| omni presidio destituti

Numérotation du verset Ps. 108,11
X

Scrutetur fenerator omnem substantiam eius ¦

^interl.| diabolus qui mala commendat vel Deus qui bona commodat

et⁹ diripiant alieni labores eius.

⁹ et] ※ et D14

^marg.| SCRUTETUR FENERATOR. AUGUSTINUS. Quomodo hoc totum uxori eius et filiis contigerit indicat scrutetur. Sed quomodo habuit substantiam qui cum apostolis Dominum sequebatur. Omnia autem que habuit ita uxori et filiis dimisit ut adhuc cor in illis habverit nec vinculum cupiditatis abruperit et putabat Dominum falii quoniam ea que mittebantur de loculis auferabat.

Numérotation du verset Ps. 108,12
XI

Non sit illi adiutor ¦

^marg.| ADIUTOR. CASSIODORUS. Quia et boni temptantur sed habent Deum adiutorem.

nec sit qui misereatur pupillis eius.

^marg.| PUPILLI. CASSIODORUS. Quasi pusilli unde et pupilla oculi quasi parva.

^interl.| AUGUSTINUS. Ad tuendam eius posteritatem unde addit : nec sit qui misereatur pupillis. Sed quia possent sine adiutore et tutore filii licet in erumnis crescere et genus propagatione servare addit : fiant nati eius etc. spem posteritatis tollit.

Numérotation du verset Ps. 108,13
XII

Fiant nati eius in interitum ¦ in generatione {t. 2 : Erfurt, f. 299rb ; facsim., p. 597b} una deleatur nomen eius.

^interl.| AUGUSTINUS. quasi quod de ea generatum est non generet et cito transeat

Numérotation du verset Ps. 108,14
XIII

In memoriam redeat iniquitas patrum eius in conspectu Domini ¦ et peccatum matris eius non deleatur.

^interl.| AUGUSTINUS. Unde vere dicitur : «Reddam peccata patrum in filios». Quod vero per Ezechielem dicitur : «Filius non portabit iniquitatem patris» ; de conversis ad Deum intelligendum est.

^marg.| IN MEMORIAM REDEAT. AUGUSTINUS. Et peccata patrum eis redduntur qui a malis eorum non discedunt sed non eis qui mutati sunt in Christo qui iam non sunt filii iniquorum. Si ergo Iudas teneret adoptionem quam acceperat non pertineret ad eum vel sua preterita vel patrum iniquitas sed quia rediit ad mala vetusti generis redit iniquitas patrum in conspectu Domini ut in eo puniretur.

Numérotation du verset Ps. 108,15
XIV

Fiant contra Dominum semper ^†

^interl.| pater eius et mater non ut Domino adversentur sed ut Deus mala merita eorum non obliviscatur in isto

^marg.| CONTRA DOMINUM. AUGUSTINUS. Id est in conspectu Domini quod et alii sic transtulerunt.

et dispereat de terra memoria eorum ¦

^interl.| parentum eius deleta propagine

Numérotation du verset Ps. 108,16

pro eo quod non est recordatus

^interl.| Iudas

facere misericordiam.

^marg.| CONSTITUE etc. nutantes transferantur etc. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. Vel de populo Iudeorum possunt hec omnia accipi hec eadem namque congruunt Iudeis quorum personam Iudas gessit. constitue super eum peccatore : s icut de Iuda ita de eis. cum iudicatur exeat condemnatus quia in nequitia permanentes thesaurizant sibi iram. oratio in peccatum quia non fit per mediatorem. dies pauci : secundum regnum quod post non diu stetit. episcopatum eius id est Christum (qui ad eos missus) accepit populus gentium. filii orphani amisso quasi Patre regno vel Patre Deo. uxor id est plebs, vidua amisso regno. transferantur ut in captivitate factum est. mendicent sub regibus gentium . Omnem substantiam eius id est vitam singula peccata puniens debita eorum non dimittuntur quia in solo Christo dimittuntur. et alieni . Id est diabolus et angeli eius. diripiant labores eius quia non thesaurizant in celo. et non sit illi adiutor adiutor non est ei cui Christus deest. nec sit qui misereatur non dico ad temporalia habenda sed eterna. fiant nati eius in interitum sempiternum. Ideo quia manserunt in generatione una id est quia non regenerati fuerunt . et non deleatur id est Hierusalem terrene que servit cum filiis suis que prophetas interfecit. et dispereat de terra viventium id est Ecclesia. memoria eorum quia cum essent rami naturales fracti sunt. non est recordatus penitendo. facere misericordiam supra membra Christi.

Numérotation du verset Ps. 108,17
XV

Et persecutus est hominem

^interl.| Christum

^marg.| ET PERSECUTUS. AUGUSTINUS. Pauperes insequi sola sevitia est alii pro divitiis vel honoribus interdum huiusmodi patiuntur.

inopem et mendicum ¦ et compunctum corde mortificare.

^interl.| id est ut mortificaret

^marg.| ET COMPUNCTUM CORDE. AUGUSTINUS. quia non solet dici nisi qui stimulis peccatorum punctus est in dolore penitendi. Sed quia et hi tales sunt membra Christi. Ideo et eum quem crucifixerunt Iudei persecuti sunt in membris.

Numérotation du verset Ps. 108,18
XVI

Et dilexit maledictionem et veniet ei ¦

^interl.| AUGUSTINUS. Iudas furando de loculis et Dominum vendendo. Iudei dicendo sanguis eius super nos et super filios nostros

et noluit benedictionem

^interl.| sicut quando maledixerunt ceco illuminato dicentes tu discipulus eius sis

et elongabitur

^interl.| ad gentes

ab eo.

Numérotation du verset Ps. 108,XVII

Et induit

^interl.| Iudas vel populus

maledictionem sicut vestimentum ^†

^interl.| depravarum corpus

^interl.| AUGUSTINUS. foris in corpore intus in anima incidens in eius iudicia qui corpus et animam perdit in gehenna

^marg.| MALEDICTIONEM. AUGUSTINUS. Peccata modo delectant sed dicuntur maledictio quia tormenta parant.

et intravit sicut aqua in interiora eius ¦

^interl.| depravata anima

et sicut oleum in ossibus eius.

^interl.| depravatione

^interl.| quia modo delectat eos male facere vel fortasse fortes se putant quia licet impune modo male facere

Numérotation du verset Ps. 108,19
XVIII

Fiat ei

^interl.| Iude vel populo

sicut vestimentum quo operitur ¦

^marg.| QUO OPERITUR. Videtur dicere hic quod supra. Induit maledictionem sicut vestimentum. Sed differt quia supra vestimentum quo induitur ut tunica hic operitur ut pallio quod est in conspectu hominum de iniquitate gloriari. ZONA. Precinguntur homines ut ad operandum sint aptiores non impediti finibus vestium. Zona ergo cingitur qui non repente facit malum sed dispositum aggreditur et ita discit mala facere ut semper sit paratus unde hic ait semper precingitur.

et sicut zona qua semper precingitur.

Numérotation du verset Ps. 108,20
XIX

{t. 2 : Erfurt, f. 299va ; facsim., p. 598ª} Hoc opus

^interl.| non dixit merces sed opus patet enim quod vestimento aqua oleo zona opera describit quibus eterna maledictio comparatur

eorum

^interl.| pluraliter non unus Iudas est sed multi qui detrahunt

qui detrahunt mihi apud Dominum ¦

^interl.| dicentes non esse eum quem lex Domini et prophete prenuntiaverunt

^marg.| APUD DOMINUM. AUGUSTINUS. Specialiter Christo detrahunt qui dicunt non esse ex Patre vel minorem Patre.

et qui loquuntur mala adversus animam meam.

^marg.| MALA. AUGUSTINUS. Dicentes non potuisse surgere cum vellet.

Numérotation du verset Ps. 108,21
XX

^interl.| isti ita

^interl.| nota et quasi quia et ego

tu Domine Domine¹⁰

¹⁰ Domine² D14² (interl. compl. manu saeculi XIII) etc. ] om. D14 *

^interl.| geminatio notat affectum orandi

^marg.| ET TU DOMINE. CASSIODORUS. Tertia pars ubi precatur ut liberatus resurrectionem cosnsequatur quia inimici dedecus.

fac mecum

^interl.| quia eadem sunt opera Patris et Filii

^marg.| FAC MECUM. AUGUSTINUS. Id est operare ut ego in vasa misericordie vel fac mecum id est adiuva me secundum hominem.

propter nomen tuum ¦

^interl.| non merita

^interl.| gratiam commendat

^marg.| PROPTER NOMEN TUUM. AUGUSTINUS. Nullis enim operum meritis precedentibus in tantam celsitudinem subvecta est humana natura ut totum simul verbum et caro hoc est Deus et homo unigenitus Filius diceretur hoc autem factum est ut ab illo qui creaverat per id quod perierat id quod perierat quereretur unde hic sequitur quia suavis est misericordia tua.

quia suavis est¹¹ misericordia tua.

¹¹ est Ps-G (I Q* Φ^RGVP² U Ψ^B V D) D14 D30 Ω Ed1455 Ed1530 Clementina Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G

^interl.| queris quod perierat per me

Numérotation du verset Ps. 108,XXI

Libera me

^interl.| a passione

^interl.| ita fac mecum

Numérotation du verset Ps. 108,22

quia egenus et pauper sum ego¹² :

¹² s. e. Ps-G (Q* Φ^G*) Ed1530 Rusch cum Ps-R ] inv. D30 Ps-G, sum D14

^marg.| QUIA EGENUS ET PAUPER. AUGUSTINUS. Egestas et paupertas Christi est infirmitas ex qua crucifixus est.

et cor meum conturbatum¹³ est intra¹⁴ me.

¹³ conturbatum M Φ^G Ψ^B D14 D30 V D Ω^S Ed1455 Rusch edd. Clementina ] turbatum Cor2 (anti.) Ps-G

¹⁴ intra] in R Ψ^B* cum Ps-R

^interl.| tristis est anima mea

^interl.| CASSIODORUS. cor potuit conturbari ut caro crucifigi in quibus vera natura hominis aperitur

Numérotation du verset Ps. 108,23
XXII

Sicut umbra cum declinat ablatus sum ¦

^interl.| mortuus

^marg.| SICUT UMBRA. CASSIODORUS. Sicut ex umbra declinante fit nox sic ex mortali carne fit mors.

et¹⁵ excussus sum sicut locuste¹⁶.

¹⁵ et Ps-G ( plerique codd. et edd. ) cum Ps-R ] om. D14 Ps-α Ps-γ Ps-δ Ps-G Cor2 (sine interpositione et coniunctionis hebr. et grecus et anti.)

¹⁶ locuste] locusta D14 D30 Ps-G (G Ψ^B) cum Ps-R Ps-H, lucuste Ps-G ( plerique codd. et edd. )

^interl.| AUGUSTINUS. hoc in membris unde hic apertius pluraliter dicit sicut locuste excussi ergo id est fugati fideles a persecutoribus qui sunt multi ut locuste vel salientes de loco ad locum

Numérotation du verset Ps. 108,24
XXIII

Genua mea infirmata sunt a ieiunio ¦

^interl.| AUGUSTINUS. et hoc apertius in membris id est fortes pane id est Christo subtracto defecerunt sed ne penitus succumbant factum est quod sequitur. Et caro etc.

et caro mea immutata est propter oleum.

^interl.| AUGUSTINUS. in melius in gloriam immortalitatis ut in morte deficientes misso spiritu firmaret

^marg.| IMMUTATA est ergo caro Christi ut misso spiritu ungueret discipulos qui ad eos non venisset si Christus non abiisset unde ipse ait^d : «Nisi ego abiero Paraclitus non veniet ad vos». Et evanglista ait : «Nondum erat Spiritus datus quia Iesus nondum fuit glorificatus».

^d Io. 16, 7.

^marg.| PROPTER OLEUM. AUGUSTINUS. Id est spiritualem gratiam unde Christus dicitur.

Numérotation du verset Ps. 108,25
XXIV

Et ego factus sum opprobrium illis ¦

^interl.| factus maledictum post mortem crucis

viderunt me et moverunt¹⁷

¹⁷ et moverunt Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Rusch cum Ps-R ] moverunt Ps-G

^interl.| tamquam furiosi

capita sua.

^marg.| MOVERUNT CAPITA. CASSIODORUS. Furiosi commotione capitis minantur.

^marg.| AUGUSTINUS. Moverunt capita . Quia viderunt pendere in cruce sed non resurgere viderunt genua infirmata sed nondum quando caro immutata.

Numérotation du verset Ps. 108,26
XXV

Adiuva me

^interl.| totum caput et corpus

^marg.| ADIUVA. CASSIODORUS. Rogat ut homo prestat ut Deus.

Domine Deus meus ¦ salvum me fac¹⁸ secundum misericordiam tuam.

¹⁸ me fac Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Rusch cum Ps-R ] inv. Ps-G

^interl.| non debitum operum

Numérotation du verset Ps. 108,27
XXVI

Et scient¹⁹

¹⁹ scient Ps-G (Ψ^B*) Rusch ] sciant Ps-G D14 D30

^interl.| vel : sciant

^interl.| hi scilicet pro quibus oravit qui fuerant inter illusores

quia manus {t. 2 : Erfurt, f. 299vb ; facsim., p. 598b} tua hec ¦ et tu²⁰ Domine fecisti eam.

²⁰ et tu Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Rusch cum Ps-R ] tu Ps-G (R F I Q Φ^RGV G K)

^marg.| MANUS. AUGUSTINUS. Christus Hec manus et est Verbum apud Deum et fecit eam dum Verbum caro factum est. Erat enim sine tempore secundum divinitatem et facta est in tempore secundum carnem.

Numérotation du verset Ps. 108,28
XXVII

Maledicent illi

^interl.| neque insultantes

^marg.| MALEDICENT. Una est maledictio malorum Deus cum benedicit facit quod dicit.

et tu

^interl.| bonus

benedices^† qui insurgunt in me

^interl.| putantes proficere contra me

confundantur ¦ ²¹

²¹ confundantur Rusch Ps-G ] confundentur D30² Ps-G (I Q*G V Ω^S) Ps-γ Ps-δ

^interl.| cum exaltatus ero super celos et ceperit esse super omnem terram gloria mea

servus autem tuus letabitur.

^interl.| AUGUSTINUS. vel in dextera Patris vel in membris letantibus

Numérotation du verset Ps. 108,29
XXVIII

Induantur qui detrahunt mihi pudore ¦

^interl.| id est pudeat eos detraxisse mihi quod et in bono potest accipi dum corriguntur

et operiantur sicut diploide²²

²² diploide Ps-G ( nonnulli codd. V D ) Ω ^M Ed1455 Rusch Clementina ] deploide Ps-G , disploide Ω^S

^interl.| «Duplici contritione contere eos Domine Deus noster».^e

^e Ier. 17, 18 iuxta lectionem Epistularii missae, feria sexta post dominicam quintam in Quadragesima (vel Passionis) : Liber comitis, sive lectionarius per circulum annis, PL 30, 502B ; cf. v. g. Liber comitis (« Lectionnaire pourpre de Vérone », saec. 8), Paris, BnF, lat. 9451, f. 60v. Cf. Ier. 17, 18 (Edmaior.) : « Duplici contritione contere eos ». <Non habet> Vetus latina database.

^marg.| SICUT DIPLOIDE. Alii interpretantur pro diploide ^f duplex pallium, id est confundantur intus et foris, id est coram Deo et hominibus.

^f diaploide / dyaploide <Non hab.> Ps-R (apparatus) Ps-G (apparatus).

confusione sua.

Numérotation du verset Ps. 108,30
XXIX

Confitebor

^interl.| in membris

^interl.| laudem

Domino nimis

^interl.| valde

^marg.| NIMIS. Solet poni nimis pro plus quam debet sed et pro valde.

in ore meo ¦

^interl.| ore fit confessio ad salutem

et in medio multorum laudabo eum.

^interl.| quod alibi in medio Ecclesie laudabo te

^interl.| corde creditur ad iustitiam

^marg.| IN MEDIO. AUGUSTINUS. Id est in communi vel in corde.

Numérotation du verset Ps. 108,31
XXX

Qui²³ astitit²⁴ a dextris pauperis ¦

²³ Qui Ps-G ( M ² Q Φ^P* K Ψ^B V D²) Ω Rusch cum Ps-αγ] Quia Ps-G

²⁴ astitit Ps-G (nonnulli codd. Ψ^B V D) Ω ^M Rusch edd assitit Ω^S, adstetit Ps-G

^marg.| QUI ASTITIT. Diabolus a dextris Iude qui divitias augere voluit vendito Christo sed Dominus a dextris pauperis ut ipse Dominus sit divitie pauperis.

^interl.| ne paupertate id est infirmitate succumbat, hoc adiutorium corpori Christi datum est in omnibus sanctis martyribus

ut salvam faceret a persequentibus animam meam.

^marg.| ASTITIT. Enim non ut annos huius vite augeret vel ut fortem vel incolumen vel divitem faceret sed ut animam salvaret a persequentibus .

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 108), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_108)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 108

<26. Psalterium>

Psalmus 108