Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Psalmus 136

Numérotation du verset Ps. 136,1

¶ Psalmus David propter

¶Codd. : (Ps. 136) Hi D14 D30 Δ (ω 1 ω² NAL3255 T77 T79 Bo179 Fi) Ω^P Rusch Ps-G <divisio.> : $ IV nos² ¦ ω 1 Ω ² T77 T79 Fi Rusch ] nos¹ ¦ Hi | X exinanite¹ ¦ ω 1 Ω ² T77 Fi] exinanite² ¦ Hi T79 Rusch

Ieremiam.¹

¹ Psalmus... Ieremiam Ω] David Hieremiae Ps-G, David psalmus Hieremie D14, psalmus David et Ieremie lamentatio D30

Numérotation du verset Ps. 136,I

Super flumina Babylonis

illic

sedimus

et flevimus ¦

dum² recordaremur tui³ Sion.

² dum r. Ps-G ( G* V D) Hi D14 D30 Ω Ω^P Δ (d. recordaremus marg. ω 1) Rusch Ed1530 cum Ps-R ] cum r. Ps-G |

³ tui Δ Ω^P² Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G Hi D14 D30 Ω^P* |

Numérotation du verset Ps. 136,2 II

In salicibus

in medio

eius ¦

suspendimus

organa nostra.

Numérotation du verset Ps. 136,3 III

Quia illic

interrogaverunt nos

qui captivos duxerunt nos ¦

verba

cantionum.

Numérotation du verset Ps. 136,IV

Et qui

abduxerunt⁴

⁴ abduxerunt Ps-G D14 D30 Ω^P ω 1 (post corr. ) Ω ² T77 Bo179 Rusch cum Ps-R ] adduxerunt Ps-G (Q*) Ω^S ω 1* ? NAL3255 T79 Fi Cor2 cum Ps-R (H M Q R U V) Ps-Moz

nos ¦ hymnum cantate nobis de canticis Sion.

Numérotation du verset Ps. 136,4 V

Quomodo cantabimus canticum Domini ¦ in terra aliena ?

Numérotation du verset Ps. 136,5 VI

Si oblitus fuero tui Hierusalem ¦

oblivioni detur

dextera mea.

Numérotation du verset Ps. 136,6 VII

Adhereat lingua mea

faucibus meis ¦ si non meminero tui.

Numérotation du verset Ps. 136,VIII

Si non proposuero⁵

⁵ proposuero Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi Ω^P Ω^S NAL3255 T77 T79 Fi Bo179 Rusch cum Ps-R ] te praeposuero Ps-α, preposuero Ps-G (R F L Q Φ G K) ω 1 Ω ² D14 , + tui D14 * (eras.) D30 * (eras. et cancel. ) Ω ² ( cancel. ) T77 Fi Bo179 cum Ps-R .

Hierusalem ¦

in principio letitie mee⁶.

⁶ principio T77 etc principibus T79

Numérotation du verset Ps. 136,7 IX

Memor esto

Domine filiorum Edom ¦

in die⁷ Hierusalem.

⁷ in die Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D14 ² D30 ² Ω^P Ω ² T77 T79 Fi cum Ps-R ] diem Ps-G (R F M ), in diem Ps-G ( M Q W Φ V D) D14 *(-m eras.) D30 *(-m eras.) Hi Ω ^M ω 1 NAL3255

Numérotation du verset Ps. 136,X

Qui dicunt⁸ exinanite exinanite ¦

⁸ dicunt Ps-G Ω^P Hi D14 D30 ω 1 NAL3255 T79* Fi Bo179 Rusch ] + mihi T77 T79 (sec. m. corr. )

usque ad fundamentum

in ea.

Numérotation du verset Ps. 136,8 XI

Filia Babylonis

misera⁹ :

⁹ misera] sub ÷ Ps-G (Φ^G² K ) D14 ²

beatus

qui

retribuet¹⁰ tibi retributionem tuam¹¹ :

¹⁰ retribuet D30 ω 1 T77 etc retribuit Ps-G ( Q* Φ R) Ω 2 ? |

¹¹ tuam Ps-G Ω^P Hi D14 D30 ω 1 Ω ² NAL3255 T79 Fi Bo179] om. Ps-G (F Ψ^B*) T77 cum Ps-R |

quam retribuisti nobis.

Numérotation du verset Ps. 136,9 XII

Beatus qui tenebit ¦ et allidet parvulos suos¹² ad petram.

¹² suos Ps-G (R² Ψ^B D) Hi D30 * (?) Ω Ω^P Δ Rusch cum Ps-R ] tuos Ps-G D14 D30 (super ras.)

Psalmus 136

^prol.| {t. 2 : Erfurt, f. 318ra ; facsim., p. 635a}

Numérotation du verset Ps. 136,1

¶^A Psalmus David propter

^A ¶Codd. : (Ps. 136) Hi D14 D30 Δ (ω ¹ ω² NAL3255 T77 T79 Bo179 Fi) Ω^P Rusch Ps-G
<divisio.> : $ IV nos² ¦ ω ¹ Ω ² T77 T79 Fi Rusch ] nos¹ ¦ Hi | X exinanite¹ ¦ ω ¹ Ω ² T77 Fi] exinanite² ¦ Hi T79 Rusch

^interl.| iuxta

Ieremiam.¹

¹ Psalmus... Ieremiam Ω] David Hieremiae Ps-G, David psalmus Hieremie D14, psalmus David et Ieremie lamentatio D30

^interl.| quia agit de captivitate Iudeorum quam deflevit Ieremiam in figura nostri qui spiritualiter captivi tenemur

^marg.| PSALMUS DAVID. CASSIODORUS. Tertius psalmus de lamentatione Hierusalem de hoc quia a Babyloniis destructa precedunt alii duo scilicet ut quid Deus repulisti ubi agitur de captivitate facta a Romanis. Et Deus venerunt ubi agitur devastatione facta sub Antiocho hic autem de captivitate factam a Nabuchodonosor.

Numérotation du verset Ps. 136,I

Super flumina Babylonis

^interl.| omnia que hic amantur et transeunt que attendentes sancti non se eis amore immiscent sed supra sedent contemnendo et flent vel eos qui rapiuntur vel se qui captivi ibi sunt

^marg.| AUGUSTINUS. Due civitates sunt permixte corpore separate corde Hierusalem et Babylonia. Tenetur autem Hierusalem captiva in Babylonia sed non tota cives enim eius angeli sunt omnis miserie exortes sed tenetur captiva secundum homines predestinatos ad gloriam qui per peccatum captivi sunt et a patria peregrini. De ea ergo captiva per peccatum hic agit de reditu supra in te decet hymnus Deus in Sion. Ibi dicitur te decet hymnus in Sion hic super flumina Babylonia sedimus et flevimus. In atriis Hierusalem stamus spe hic sedemus humiles penitendo confitendo.

^marg.| AUGUSTINUS. Habet Babylonia amatores suos propter² laborantes sed quicumque in ea non superbe sed fideliter versantur ut quantum intelligunt fidem exhibeant quam possunt et quibus possunt eos non sinit Deus perire in Babylonia. Intellexit caritatem eorum et ostendit eis aliam civitatem pro qua laborent unde dicit Iesus : qui in modico fidelis est et in magno fidelis est. Et rursus : si in alieno fideles non fuistis quod vestrum est quis dabit vobis. Sed talibus tamen non agit hic psalmus. Sed de illis qui mente et desiderio sunt cives Hierusalem.

² propter] coniec. , pro/re p. cacogr. Rusch

^marg.| CASSIODORUS. Primo captivandos longe post per Nabuchodonosor quos deflevit Ieremias hic sua mala flere nec tamen et inter mala oblivisci Hierusalem inducit in figura nostri. Secundo contra hostes ad Deum fit conversio ibi : Memor esto.

^marg.| CASSIODORUS. Quasi laudibus stantium in domo excitatus captivus lamentationem hanc incipit desiderio patrie dicens : Super flumina etc.

illic

^interl.| in tam notabili loco

sedimus

^interl.| humiliati

et flevimus ¦

^interl.| ubi nihil fluit

dum³ recordaremur tui⁴ Sion.

³ dum r. Ps-G ( G* V D) Hi D14 D30 Ω Ω^P Δ (d. recordaremus marg. ω ¹) Rusch Ed1455 Ed1530 cum Ps-R ] cum r. Ps-G

⁴ tui Δ Ω^P² Ed1455 Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G Hi D14 D30 Ω^P*

^interl.| non de alia re, ut multi

^marg.| DUM RECORDAREMUR. AUGUSTINUS. In hostilis terra dulcis recordation patrie. sedimus non erecti per superbiam nec iacentes per ruinam. flevimus incolatum. Multis flent fletu Babylonio qui et gaudent gaudio Babylonio quia gaudent lucris et flent pro damnis temporalibus ; utrumque de Babylonia est.

^interl.| sed

Numérotation du verset Ps. 136,2
II

In salicibus

^interl.| id est in malis

^marg.| IN SALICIBUS. AUGUSTINUS. Que rigantur fluminibus Babylonis sed steriles sunt in bono opera. Et sunt in medio Babylonis id est multum mali id est cupidi avari. Sunt enim aliqui in exterioribus non sic concupiscentiis obruti. Ab his porcis et canibus Scripturas avertimus non enim alligamus sed differendo suspendimus.

^marg.| CASSIODORUS. Vis doloris exaggeratur quando delectatio qua se solebant consolari suspenditur.

in medio

^interl.| que sunt

eius ¦

^interl.| Babylonis

suspendimus

^marg.| distulimus

^interl.| subtraximus

organa nostra.

^interl.| Scripturas et promissa Dei

^interl.| quare

Numérotation du verset Ps. 136,3
III

Quia illic

^interl.| in Babylonia

interrogaverunt nos

^interl.| temptantes non proficientes

qui captivos duxerunt nos ¦

^interl.| diabolus et angeli eius qui interrogare dicuntur dum illi interrogant in quibus operantur

verba

^interl.| rationes aggratulationis nostre

cantionum.

^interl.| vel : canticorum |^a

^a Ps-α Ps-Moz^X

^marg.| VERBA CANTIONUM. AUGUSTINUS. Vel canticorum ut quid prodest Christus vel que est alia vita. Sed his qui pleni sunt malis non debemus percutere organum ut sonet sed suspendere. Diabolus astute querit ut irrideat unde est respondem dum eis quomodo cantabimus. Passus autem undique interrogatores adulantes irrisores reprehensores quasi inter eos periclitans animum erexit ad recordationem Sion. Et constrinxit se iuramento dicens. Si oblitus etc.

Numérotation du verset Ps. 136,IV

Et qui

^interl.| a societate angelorum

abduxerunt⁵

⁵ abduxerunt Ps-G D14 D30 Ω^P ω ¹ (post corr. ) Ω ² T77 Bo179 Rusch cum Ps-R ] adduxerunt Ps-G (Q*) Ω^S ω ¹* ? NAL3255 T79 Fi Cor2 cum Ps-R (H M Q R U V) Ps-Moz

^interl.| vel : adduxerunt

^interl.| ad has miserias

^interl.| ubi interrogaverunt verba cantionum dicentes

nos ¦ hymnum cantate nobis de canticis Sion.

^interl.| sed

^interl.| quasi ita dicunt nobis sed nos respondemus eis

Numérotation du verset Ps. 136,4
V

Quomodo cantabimus canticum Domini ¦ in terra aliena ?

^interl.| illis non cantavi sed

^interl.| inter verba illorum

^marg.| QUOMODO CONTABIMUS. AUGUSTINUS. Cavendum est ne quis timens talibus displicere affectet amicitias eorum et incipiat delectari in Babylonia.

Numérotation du verset Ps. 136,5
VI

Si oblitus fuero tui Hierusalem ¦

^interl.| ut illis placere velim

oblivioni detur

^interl.| vel obliviscatur me

^interl.| AUGUSTINUS. condicionem ponit quam necesse est fieri

dextera mea.

^interl.| vita eterna

^marg.| DEXTERA MEA. AUGUSTINUS. Quicquid facis pro eternis dextera operatur si et alio intenderis sinistra se mimiscuit et in ea delectatus quasi in dextera perdis eterna.

Numérotation du verset Ps. 136,6
VII

Adhereat {t. 2 : Erfurt, f. 318rb ; facsim., p. 635b} lingua mea

^interl.| AUGUSTINUS. sic contingit ut pronuntiat

^interl.| id est obmutescam quia ut quid sonat qui canticum Sion non sonat

^marg.| ADHEREAT. CASSIODORUS. Mutus fiam in laudibus Dei quod est consolatio fletus et miseriarum.

^marg.| LINGUA MEA. AUGUSTINUS. Canticum Hierusalem lingua nostra canticum seculi lingua barbara. Mutus est Deo qui oblitus est Hierusalem.

faucibus meis ¦ si non meminero tui.

^interl.| cum amore, unde subdit : si non proposuero

Numérotation du verset Ps. 136,VIII

Si non proposuero⁶

⁶ proposuero Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi Ω^P Ω^S NAL3255 T77 T79 Fi Bo179 Ed1455 Rusch cum Ps-R ] te praeposuero Ps-α, preposuero Ps-G (R F L Q Φ G K) ω ¹ Ω ² D14 , + tui D14 * (eras.) D30 * (eras. et cancel. ) Ω ² ( cancel. ) T77 Fi Bo179 cum Ps-R .

^interl.| CASSIODORUS. id est si non est mihi precipua letitia de te

Hierusalem ¦

^interl.| vel : te o Hierusalem

^interl.| ibi est summa letitia ubi Deo fruimur

in principio letitie mee⁷.

⁷ principio T77 etc principibus T79

^interl.| sed

^interl.| autem

^interl.| ego ita me habeo

Numérotation du verset Ps. 136,7
IX

Memor esto

^marg.| MEMOR ESTO. Secunda pars ubi contra hostes ad Deum fit conversio. Memor esto in die sequestrationis ut puniantur.

^interl.| o

Domine filiorum Edom ¦

^interl.| qui et Esau et Seir carnalium qui sunt inimici sanctorum

^marg.| FILIORUM EDOM. AUGUSTINUS. Filii Edom id est Idumei impedimento fuerunt reedificantibus Hierusalem vel in destructione coniuncti Babyloniis unde dicitur : filia Babylonis misera . Edom . Moraliter est carnalitas que ad illicitos motus nos seducit.

^marg.| EDOM. AUGUSTINUS. Esau omnes carnales Iacob spirituales maior carnalis homo minor spiritualis quia prius quidem animale postea quod spirituale omnes carnales inimici sunt spiritualibus unde ait memor esto libera nos ab illis.

in die⁸ Hierusalem.

⁸ in die Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D14 ² D30 ² Ω^P Ω ² T77 T79 Fi cum Ps-R ] diem Ps-G (R F M ), in diem Ps-G ( M Q W Φ V D) D14 *(-m eras.) D30 *(-m eras.) Hi Ω ^M ω ¹ NAL3255

^interl.| quo evertere volunt Hierusalem

^interl.| sequestrationis Hierusalem ut ipsi mali puniantur et boni coronentur

Numérotation du verset Ps. 136,X

Qui dicunt⁹ exinanite exinanite ¦

⁹ dicunt Ps-G Ω^P Hi D14 D30 ω ¹ NAL3255 T79* Fi Bo179 Rusch ] + mihi T77 T79 (sec. m. corr. )

^interl.| quicquid est in ea

^marg.| EXINANITE. CASSIODORUS. A simili cisterne unde si aqua hauritur ad fundamentum pervenitur. Sed quid prodest et vitam talibus tollere quibus in fundamento qui est Christus vita eterna est dum putant nocere mali coronas dant.

usque ad fundamentum

^interl.| nec unus remaneat in Hierusalem

in ea.

^interl.| Hierusalem

^interl.| Ecclesia

Numérotation du verset Ps. 136,8
XI

Filia Babylonis

^interl.| sed o vel tu etiam

^marg.| FILIA. AUGUSTINUS. Per successionem facta est filia Babylonis civitas malorum sicut Ecclesia Hierusalem scilicet civitas bonorum per successionem filia Sion.

^marg.| CASSIODORUS. Filia Babylonis. Moraliter. Caro que confusionem peccatorum ingerit cui digna compensatio datur ut sicut concitat ad vitia repensa subdatur virtutibus. Quod carni retribuere beatorum est qui etiam parvulos qui de carne nascuntur id est motus malos antequam crescant ne sint liberi et allidunt ad petram Christum ut confracti dispereant.

misera¹⁰ :

¹⁰ misera] sub ÷ Ps-G (Φ^G² K ) D14 ²

^interl.| in tua exultatione

beatus

^interl.| sed

qui

^interl.| quia Deus

retribuet¹¹ tibi retributionem tuam¹² :

¹¹ retribuet D30 ω ¹ T77 etc retribuit Ps-G ( Q* Φ ^R) Ω ² ?

¹² tuam Ps-G Ω^P Hi D14 D30 ω ¹ Ω ² NAL3255 T79 Fi Bo179] om. Ps-G (F Ψ^B*) T77 cum Ps-R

^interl.| odium pro dilectione nostra

^interl.| allisionem spiritualem pro allisione corporali

quam retribuisti nobis.

Numérotation du verset Ps. 136,9
XII

Beatus qui tenebit ¦ et allidet parvulos suos¹³ ad petram.

¹³ suos Ps-G (R² Ψ^B D) Hi D30 * (?) Ω Ω^P Δ Ed1455 Rusch cum Ps-R ] tuos Ps-G D14 D30 (super ras.)

^interl.| Christum

^marg.| BEATUS QUI TENEBIT. AUGUSTINUS. Quam retributionem ? Ut Babylonia natos in mundo dum parvi sunt parentum et seculi suffocat erroribus. Ita qui iam iuvenes data agnitione Dei parvulos Babyloni elidunt, id est nascentes cupiditates, antequam robur accipant sic facilius vincuntur sed et maiores ad petram occidende sunt.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 136), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_136)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 136

<26. Psalterium>

Psalmus 136