Psalmus 82
Numérotation du verset
Ps. 82,1
¶Canticum
¶Codd. : (Ps. 82)
D14
D30
Δ
Rusch
Ps-G
| Canticum… Asaph] Psalmus Asaph. Vox Ecclesie ad Iudeos
D30
psalmi
Asaph.
Numérotation du verset
Ps. 82,2 I
Deus quis similis erit tibi ¦
ne taceas
neque compescaris Deus.
Numérotation du verset
Ps. 82,3 II
Quoniam ecce inimici tui
sonuerunt1 :
1 sonuerunt
Ps-G
(V D) Ω Δ
Rusch Clementina
] sonaverunt
D14 D30
Ps-G
et qui oderunt te
extulerunt caput.
Numérotation du verset
Ps. 82,4 III
Super populum tuum malignaverunt
consilium ¦
et2
cogitaverunt adversus sanctos tuos.
2 et
D14 D30
Δ
Ps-G
]
om. Rusch cum Ps-R
Numérotation du verset
Ps. 82,5 IV
Dixerunt venite
et disperdamus eos de gente ¦
et non memoretur nomen Israel ultra.
Numérotation du verset
Ps. 82,6 V
Quoniam
cogitaverunt
unanimiter3 : simul
3 unanimiter
D14 D30
Δ
Rusch Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)] unianimiter
Ps-G
(U aliqui codd.)
adversum4
4 adversum pr. m.
D30 ω
1
Rusch Ps-G
] adversus
D14 Ps-G
(V D²) Ω
ω²
; super ras.
te5
5 te
D30 ω
1
Rusch Ps-G
]
om. ω² Ps-G
(R C I V)
cum Ps-R
(σ*)
testamentum
disposuerunt
Numérotation du verset
Ps. 82,7
tabernacula
Idumeorum
et Ismaelite.
Numérotation du verset
Ps. 82,VI
Moab
et Agareni
Numérotation du verset
Ps. 82,8
Gebal6
6 Gebal] Iebal
Rusch
et Ammon
et Amalech ¦
alienigene
cum habitantibus Tyrum.
Numérotation du verset
Ps. 82,9 VII
Etenim
Assur
venit cum illis ¦
facti sunt in adiutorium filiis Loth7.
7 Loth] + diapsalma
D14 Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 82,10 VIII
Fac illis
sicut Madian8 et Sisare ¦
8 Madian Hi
D30
Δ
Rusch
] Madiam
Ps-G
sicut Iabin in torrente Cison9.a
0 Cf. 3Rg. 18, 40.
9 sicut] et
praem.
et cancel.
ω²
(macul. ω1) γ δ Ps-Moz
Numérotation du verset
Ps. 82,11 IX
Disperierunt
in Endor ¦ facti sunt ut stercus terre.
Numérotation du verset
Ps. 82,12 X
Pone principes eorum sicut Oreb ¦
et Zeb
et Zebee
et Salmana.
Numérotation du verset
Ps. 82,XI
Omnes principes eorum ¦
Numérotation du verset
Ps. 82,13
qui dixerunt hereditate possideamus
sanctuarium Dei.
Numérotation du verset
Ps. 82,14 XII
Deus meus pone illos
ut rotam ¦
et10 sicut stipulam
10 et pr. m.
D14 D30 Ps-G
(V D) ΩS Δ
Rusch
Clementina cum Ps-R
]
om. Ps-G
Hi, eras.
D14
ante faciem venti.
Numérotation du verset
Ps. 82,15 XIII
Sicut ignis qui comburit silvam ¦
et11 sicut flamma
11 et
pr. m. D14 D30 Ps-G
(
V D
) Ω
Δ Rusch
Clementina cum Ps-Moz
X
Ps-H
]
om. Ps-G D14
(
eras.
)
Hi
comburens montes.
Numérotation du verset
Ps. 82,16 XIV
Ita persequeris illos in tempestate tua ¦
et in ira tua
turbabis eos.
Numérotation du verset
Ps. 82,17 XV
Imple facies eorum12
12 eorum
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D14 D30
Δ
Rusch cum Ps-R
] illorum
Ps-G
ignominia ¦ et querent nomen tuum Domine.
Numérotation du verset
Ps. 82,18 XVI
Erubescant
et conturbentur in seculum seculi ¦ et confundantur et pereant.
Numérotation du verset
Ps. 82,19 XVII
Et cognoscant quia13
13 Et
D30 ω
1
Rusch Ps-G
] Ut
Ps-G
(ΨB²)
D14
Ω
ω²
| quia Hi
D30
Δ
Rusch
] quoniam
Ps-G
Ps-R
nomen tibi Dominus ¦
tu solus altissimus super omnem terram14.
14 super omnem terram
Rusch cum Ps-R
; cf. Ps. 96, 9 ; cf. glosa
interl.
in
Magna Glossatura
(Ox2051) : « vel
SUPER
vel
OMNEM
vel
TERRAM
»] in omni terra Hi
D14 D30
Ox2051 Δ
Ps-G
Psalmus 82
Numérotation du verset
Ps. 82,1
¶ACanticum
interl.|
de iocunditate mentis
marg.|
CANTICUM. CASSIODORUS. Quia in rebus actualibus habenda est divina contemplatio deterret autem iniquos a persecutione populi Dei bonos vero monet ad patientiam.
psalmi
interl.|
monentis ad bonas actiones
Asaph.
interl.|
est
interl.|
id est populi Dei
marg.|
CASSIODORUS. Psalmus de adventu Christi ad iudicium ubi boni qui hic patiuntur coronabuntur. Mali vero qui eos persequuntur torquebuntur.
Numérotation du verset
Ps. 82,2
I
I
Deus quis similis erit tibi ¦
interl.|
in forma servi
marg.|
DEUS
QUIS
SIMILIS. CASSIODORUS. Proposito timore futuri iudicis describit malitiam inimicorum.
marg.|
AUGUSTINUS. Deus quis similis. Et si homo ut alii et si indicatus cum iniquis de putaris quis similis cum in claritate iudicabi sideo tunc ne taceas qui primo tacuisti et potestatem compescuisti ut posses teneri et perimi.
marg.|
AUGUSTINUS. Deus quis similis. Non ad divinitatem hoc refertur cui nullum hominem comparandum cogitavit. Ideo non ait quis similis est tibi quod utique ad divinitatem referretur. Sed dicit quis similis erit tibi hoc ad formam servi referens que tunc ceteris dissimilis hominibus erit quando iudex in gloria apparebit vel potest hoc referri ad divinitatem secundum quod dicit o Deus quis similis tibi in potentia deitatis. Christum enim quem mali viderunt extra iste videt intra scilicet omnipotentem.
ne taceas
interl.|
a pena
neque compescaris Deus.
interl.|
vel mitescas
interl.|
in incepto
marg.|
marg.|
interl.|
ne taceas quia sonuerunt ne compescaris quia extulerunt caput
Numérotation du verset
Ps. 82,3
II
II
Quoniam ecce inimici tui
interl.|
membra Antichristi
marg.|
QUONIAM
ECCE
INIMICI. AUGUSTINUS. Novissima tempora Antichristi designat quando que modo premuntur metu in liberam vocem erumpent que vox quia irrationabilis erat magis sonitus quam locutio dicitur.
interl.|
contradicendo
et qui oderunt te
interl.|
iam diu non noviter
marg.|
QUI
ODERUNT. CASSIODORUS. Plures sed unum caput Antichristus quod elatum est ut Deus dicatur.
extulerunt caput.
interl.|
tunc levabunt caput non capita sed illud quod extollitur supra omne quod colitur aut nominatur deus id est Antichristum
Numérotation du verset
Ps. 82,4
III
III
Super populum tuum malignaverunt
interl.|
vel astute cogitaverunt
marg.|
SUPER
POPULUM
TUUM. Caput suum extulerunt sed non populum tuum depresserunt.
marg.|
AUGUSTINUS. Super populum tuum. Irridentur hoc dicit non enim possunt nocere populo Dei pri quo est Deus unde apostolus. Si Deus pro nobis quis contra nos.
consilium ¦
interl.|
ad decipiendum
et2
{t. 2 : Erfurt, f. 281va ; facsim., p. 562ª} cogitaverunt adversus sanctos tuos.
2 et
Hi
D14 D30
Δ
Ps-G
]
om. Rusch cum Ps-R
interl.|
non solum contra mediocres sed etiam contra celestes viros
Numérotation du verset
Ps. 82,5
IV
IV
Dixerunt venite
interl.|
querentes in hoc sibi socios
marg.|
DIXERUNT
VENITE. AUGUSTINUS. Ecce consilium quo meditati sunt inania. Iste est ille sonus qui non est sermo sed inaniter strepit
et disperdamus eos de gente ¦
interl.|
AUGUSTINUS. ne sint gentes id est tollamus eos de mundo
interl.|
vel gentibus
marg.|
DE
GENTE. CASSIODORUS. Singulariter quia omnes christiani una gens cum est uno fonte baptismatis nati vel omnes boni quos ille Antichristus vocat unam gentem ecce persecutio Antichristi que nomen christianum quasi malum intendit tollere funditus.
et non memoretur nomen Israel ultra.
interl.|
eroum qui se dicunt Israel
interl.|
veri
Numérotation du verset
Ps. 82,6
V
V
Quoniam
interl.|
exponit malignantes qui vel quo studio malignaverunt
cogitaverunt
interl.|
cum studio
unanimiter3 : simul
3 unanimiter
Hi
D14 D30
Δ
Rusch Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)] unianimiter
Ps-G
(U aliqui codd.)
interl.|
omnes
interl.|
et quasi possent esse fortiores
te5
5 te
Hi
D30 ω
1
Rusch Ps-G
]
om. ω² Ps-G
(R C I V)
cum Ps-R
(σ*)
interl.|
ut contra eos movearis
testamentum
interl.|
pactum interisse placitum scilicet quod et inter vivos valet
marg.|
TESTAMENTUM. AUGUSTINUS. Quippe in Scripturis non illud solum dicitur quod non valet nisi testatore mortuo sed etiam omne pactum et placitum quod inter vivos valet testamentum vocatur sicut Laban et Iacob testamentum fecerunt. Ita et mali inter se quasi pactum fecerunt quod unanimiter bonos persequerentur.
disposuerunt
Numérotation du verset
Ps. 82,7
tabernacula
interl.|
AUGUSTINUS. incipit inimicos Christi memorare sub «nominibus gentium que mystice eis congruunt
Idumeorum
interl.|
ab Edom qui et Esau
marg.|
TABERNACULA
IDUMEORUM. Exposuit quo studio malignaverunt ostendit deinde iam qui sint malignantes dicens : tabernacula Idumeorum etc.
et Ismaelite.
interl.|
ab Ismael filio Abrahe et Agar
marg.|
IDUMEO
ET
ISMAELITE. CASSIODORUS. Per hec nomina Christi inimicos declarat qui temporibus Antichristi tot malis simulantur quia sicut isti contra christianos tunc bellabunt.
Numérotation du verset
Ps. 82,VI
Moab
interl.|
gentes exleges que recedentes a Deo Patre sunt ex patre diabolo
marg.|
MOAB. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Unde Moabite que Loth ebrius de maiore filia sua genuit.
et Agareni
interl.|
alieni qui et advene falsi fratres qui nominetenus sunt in Ecclesia
marg.|
AGARENI. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Ab Agar qui et proselyti interpretantur.
Numérotation du verset
Ps. 82,8
Gebal6
6 Gebal] Iebal
Rusch
interl.|
hypocrite
marg.|
GEBAL. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Vallet vana. ‘Ge’ enim valiis, ‘bal’ vana.
et Ammon
interl.|
furiosi vel turbidi
marg.|
AMMON. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Unde Ammonite. Genuit Loth ebrius de filia sua minore.
et Amalech ¦
interl.|
cupidi avari amantes terrena
marg.|
AMALECH. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Filius Eliphaz primogeniti Esau, a quo Amalechite.
alienigene
interl.|
ebrii luxuria seculari
cum habitantibus Tyrum.
interl.|
possidentibus terrena circa que angustiantur
Numérotation du verset
Ps. 82,9
VII
VII
Etenim
interl.|
cur isti sunt inimici populi Dei
interl.|
quia
Assur
interl.|
diabolus qui operatur in his
marg.|
ASSUR. HIERONYMUS. AUGUSTINUS. Ad litteram Nabuchodonosor qui fuit rex Assyriorum.
marg.|
IDUMEI. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Terreni vel sanguinei.
Ismaelite
. Obedientes sibi non Deo quia pravas cogitationes suas sequuntur.
Moab
ex patre quod in malo bonus quidem pater quod filia illicite usa est sicut et lex bona est si quis ea legitime utatur non inceste.
Agareni
: proselyti id est advene qui non cives sed alieno animo subintrant et inventa occasione nocendi se ostendunt.
Gebal
. Vallis vana id est fallaciter humilis.
Ammon
. Populus turbidus vel meroris.
Amalech
populus lingens terram.
alienigene
licet latino nomine se indicent alienos et ob hoc inimicos tamen hebraice dicuntur Philistiim id est cadentes potione ut ebrii luxuria seculari. T
yrus
: hebraice sor, tribulatio vel angustia secundum illud tribulatio vel angustia in omnem animam hominis operantis malum.
assur
deprimens vel elatus.
Loth
: declinans angeli apostate filii declinationis quia a veritate declinando in satellitium diaboli discesserunt unde in Apocalypsi : draco cecidit et traxit secum tertiam partem stellarum de quibus apostolus : Non est nobis colluctatio adversus carnem et sanguinem sed adversus principatus et potestates.
Madian
: declinans iudicium, S
isara :
exclusio gaudii,
Iabin
a : sapiens de quo ubi sapiens ubi scriba,
Cison
: ubi victi fuerunt duritia interpretatur,
Endor
ubi perierunt fons generationis et intelligitur generatio carnalis non aqua baptismi regenerati.
Oreb :
siccitas,
Zeb
: lupus,
Zebee
: victima lupi non Dei, S
almana
: umbra commotionis. Hec omnia congruunt malis quos in bono vicit populus Dei.
a Cf. Idc. 4, 2-23.
venit cum illis ¦
interl.|
Hi omnes operante in se diabolo adiuvant invisibiles hostes qui per istos oppugnant populum Dei
facti sunt in adiutorium filiis Loth7.
7 Loth] + diapsalma
D14 Ps-G
interl.|
et tu Domine
Numérotation du verset
Ps. 82,10
VIII
VIII
Fac illis
interl.|
non maledicit sed predicit illis futura mala sub figura quorumdam nominum
marg.|
FAC
ILLIS. CASSIODORUS. De vindicta iniquorum. Sicut omnes illi victi sunt in figura a populo Dei sic istos precatur in veritate superari.
sicut Madian8 et Sisare ¦
8 Madian Hi
D30
Δ
Rusch
] Madiam
Ps-G
interl.|
hos omnes populus Dei id est Israel debellavit et vicit
marg.|
SICUT
MADIAN. AUGUSTINUS. Utpote illi qui declinant iudicium se iudicandos non putantes et qui excludunt futurum iudicium et hi omnes in Cison et in fonte Endor perierunt.
sicut Iabin in torrente Cison9.10
9 sicut] et
praem.
et cancel.
ω²
(macul. ω1) γ δ Ps-Moz
10 Cf. 3Rg. 18, 40.
Numérotation du verset
Ps. 82,11
IX
IX
Disperierunt
interl.|
dediti carnali generationi ut stercus de quibus nihil propagatur nisi terrena fecunditas
in Endor ¦ facti sunt ut stercus terre.
interl.|
dum cadavera putrescerent
Numérotation du verset
Ps. 82,12
X
X
Pone principes eorum {t. 2 : Erfurt, f. 281vb ; facsim., p. 562b} sicut Oreb ¦
interl.|
utpote siccos a gratia Dei
marg.|
PONE
PRINCIPES. Hec omnibus comitur. Sed specialiter pone principes eo hoc optat militibus Antichristi qui non sunt convertendi.
et Zeb
interl.|
et rapaces
et Zebee
interl.|
qui iam sunt victima lupi
et Salmana.
interl.|
diaboli et instabiles omni prave suggestioni cedentes
interl.|
quid per singula
Numérotation du verset
Ps. 82,XI
Omnes principes eorum ¦
interl.|
consiliorum auctores. Ecce inanis sonitus quo sonuerunt inimici tui
Numérotation du verset
Ps. 82,13
qui dixerunt hereditate possideamus
interl.|
ut cedant nobis subditi
marg.|
HEREDITATEM. AUGUSTINUS. Dei invadunt ut suam.
sanctuarium Dei.
interl.|
de quo templum Dei sanctum est quos estis vos
Numérotation du verset
Ps. 82,14
XII
XII
Deus meus pone illos
interl.|
animo cadunt terrenis illati
ut rotam ¦
interl.|
non sint stabiles in eo quod cogitant vel ex his que retro sunt id est terrenis extollantur de eo vero quos vere est et ante cadant id est ab eternis
et11 sicut stipulam
11 et pr. m.
D14 D30 Ps-G
(V D) ΩS Δ
Rusch
Ed1455
Clementina cum Ps-R
]
om. Ps-G
Hi, eras.
D14
interl.|
cedant omnibus motibus prave suggestionis
marg.|
UT
ROTAM
ET
SICUT
STIPULAM. CASSIODORUS. Per hanc similitudinem multas eorum predicit calamitates.
ante faciem venti.
interl.|
presentiam temptationis qua levia et inania corda puniuntur. Levitatem vero peccantium sequitur malus et gravis cruciatus sicut ignis
marg.|
VENTI. CASSIODORUS. Levitas peccantium vento comparatur quia huc et illuc volitat.
interl.|
in futuro autem
Numérotation du verset
Ps. 82,15
XIII
XIII
Sicut ignis qui comburit silvam ¦
interl.|
malos
interl.|
quia illi steriles a iustitia
et12 sicut flamma
12 et
pr. m. D14 D30 Ps-G
(
V D
) Ω
Δ Rusch
Ed1455
Clementina cum Ps-Moz
X
Ps-H
]
om. Ps-G D14
(
eras.
)
Hi
interl.|
AUGUSTINUS. ignis flammeus puniens Deus
marg.|
IGNIS
ET
FLAMMA. AUGUSTINUS. Congrue in iudicio esse dicuntur quando et dense silve peccatorum et montes superbie cremabuntur.
comburens montes.
interl.|
quia pleni superbia
interl.|
dicit quos et silvam
Numérotation du verset
Ps. 82,16
XIV
XIV
Ita persequeris illos in tempestate tua ¦
interl.|
in iudicio quod improvisum et grave
et in ira tua
interl.|
iustitia vindicte ultime
turbabis eos.
Numérotation du verset
Ps. 82,17
XV
XV
Imple facies eorum13
13 eorum
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
Hi
D14 D30
Δ
Rusch cum Ps-R
] illorum
Ps-G
interl.|
fac eos sibi et aliis ignominiosos videri
marg.|
IMPLE
FACIES. CASSIODORUS. Penis contumacium prophetatis orat pro credituris qui non habent scelerum laudatores sed culpatores quos sepe opprobrium corrigit.
marg.|
AUGUSTINUS. Melius est ruere ut peniteat quam sub spem religionis superbire unde propheta ait : et tu filia Sion usque ad Babylone venies ibique liberaberis.
marg.|
AUGUSTINUS. Imple facies. Hoc bonum et optabile eis non prophetaretur nisi inter eos inimicos essent tales quibus hoc ante iudicium prestabitur quia et nunc idem corpus sonat et levat caput sed particulatim non universaliter ut in fine et tamen inde aliqui convertuntur pro quibus hic orat.
ignominia ¦ et querent nomen tuum Domine.
Numérotation du verset
Ps. 82,18
XVI
XVI
Erubescant
interl.|
qui querunt nomen Domini et si modo pro peccatis erubescant et turbantur non tamen in eternum confundentur
interl.|
querent nomen tuum quod si non fecerint
marg.|
ERUBESCANT. AUGUSTINUS. Hic de malis qui non convertentur,
erubescant
in futuro de malis que fecerunt,
et conturbentur
de penis quas patientur, et hoc
in seculum seculi
id est in eternum.
et conturbentur in seculum seculi ¦ et confundantur et pereant.
marg.|
ET
CONFUNDANTUR
ET
PEREANT. AUGUSTINUS. Rursus redit ad eos qui in presenti confundentur ne confundantur in eternum. Quasi diceret : illi conturbentur in eternum. Querentes autem nomen Domini modo et confundantur de peccatis salubriter et pereant in quantum malis sunt et si cognoscant. Vel tunc confundantur mali anima et corpore et pereant omnino irreparabiliter et tunc cognoscant quod modo nolunt.
marg.|
CASSIODORUS. Notandum quia undecim superioribus psalmis introductus est Asaph ut duritia Iudeorum frequenti voce ipsius Synagoge mollesceret vel ipsi nomini cui devote esse videbantur crederent. Egit autem in predictis psalmis de Domini incarnatione et de gentium fide et de iudicio in quibus transgressio multiplex Iudeorum redarguitur unde congrue undecim sunt undenarius enim numerus transgressionis est quia et denarium transit et ad duodenarium non pervenit unde undecim erant vela capillacea in tabernaculo Domini et in undenario fuerunt apostoli reiecto infelicissimo Iuda tempore passionis quando a fide defecerunt unde posuisti tenebras et facta est nox.
Numérotation du verset
Ps. 82,19
XVII
XVII
Et cognoscant quia14
interl.|
quicumque alii non vero nec suo nomine Domini nuncupantur quoniam serviliter dominantur
nomen tibi Dominus ¦
interl.|
et quia
tu solus altissimus super omnem terram15.
15 super omnem terram
Ed1455
Rusch cum Ps-R
; cf. Ps. 96, 9 ; cf. glosa
interl.
in
Magna Glossatura
(Ox2051) : « vel
super
vel
omnem
vel
terram
»] in omni terra Hi
D14 D30
Ox2051 Δ
Ps-G
interl.|
etiam in celo et super omne celum sed hoc elegit quo prematur humana superbia desinit enim terra superbire id est homo de quo «terra es et in terram ibis»b cum scit Deum altum super omnem terram id est nullum valere contra eos de quibus dicitur si Deus pro nobis quis contra nos
b Gn. 3, 19 (Vetus latina) ; Vulg. : « Pulvis es et in pulverem reverteris ».
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 82), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 11/10/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_82)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Ps. Psalmus 82), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 11/10/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=26&chapitre=26_82)
Notes :