Glossa magna

Psalmus 120

Numérotation du verset Ps. 120,1 

¶ Canticum graduum.
¶Codd. : (Ps. 120) D30 Ω F Rusch Ps-G
Numérotation du verset Ps. 120,I 

Levavi oculos meos
in montes1 ¦
1 in ΨB² V² plerique codd., edd ad Ps-G (M² in ras.) Ω F cum Ps-R
unde veniet auxilium mihi.
Numérotation du verset Ps. 120,2 II

Auxilium meum
a Domino ¦ qui fecit celum et terram.
Numérotation du verset Ps. 120,3 III

Non det
in commotionem
pedem tuum ¦
neque dormitet2
2 dormitet D30 ² Ps-G ] dormiet ΨB* D30 * Ω F cum Ps-γ
qui custodit te.
Numérotation du verset Ps. 120,4 IV

Ecce non dormitabit
neque dormiet ¦ qui custodit Israel.
Numérotation du verset Ps. 120,5 V

Dominus custodit te ¦ Dominus
protectio tua’ super manum dexteram
tuam.3
3 <divisio.> te ¦... tua’ D30 ] te... tua ¦ Ω F
Numérotation du verset Ps. 120,6 VI

Per diem sol non uret te ¦
neque luna per noctem.
Numérotation du verset Ps. 120,7 VII

Dominus custodit te
ab omni malo ¦
custodiat
animam tuam Dominus.
Numérotation du verset Ps. 120,8 VIII

Dominus
custodiat introitum tuum et exitum tuum ¦
ex hoc nunc et usque in seculum.

Psalmus 120

Numérotation du verset Ps. 120,1 
prol.|
marg.| {191.1137A} Levavi oculos meos. [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Titulus: {191.1137B} Canticum graduum. Idem titulus, qui supra. Et idem sensus, id est canticum ascensionis, ascendere autem est in Deum proficere. Profectus ergo gradus est. Secundus vero gradus est petere divinam defensionem, cui nil posse obviare monstratur, qui congrue premissum gradum sequitur. Cui enim de mundo exeunti pericula occurrunt, exposcere debet divinum auxilium. Congrue ergo qui supra gemebat inter malorum insidias, hic contra eos orat iuvari. [AUGUSTINUS.] Non enim est imperitus et improvidus, sicut ille paterfamilias, qui in Evangelio nescit quando fur venturus sit, et dormit (Mt. 24). Et ideo ipsum subito occupat hora, per quem significantur illi, qui presumentes de cupiditatibus suis et deliciis huius seculi diffluentes tument et eriguntur adversus {191.1137C} humiles. Hi sunt qui in diebus Noe nubunt, ducunt, et edificant (Mt. 24), id est qui presumunt de his qui hec Deo preferunt. Et ideo eos comprehendit hora, sed filios lucis non comprehendit, quia semper vigilant exspectantes Dominum suum quando revertatur (Lc. 12). Talis est iste, qui oculos ad Deum levat.
marg.| Intentio nos ad idem monens.
marg.| Modus. [CASSIODORUS.] Bipartitus est psalmus. Primo levat oculos et orat. Secundo quod oravit affirmat, ostendens virtutem auxilii impetrati, ibi Dominus custodit. Qui ergo supra, quasi inclinatus clamavit, iam respirans oculos ad intercessores sanctos elevat, dicens:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 120,1 
I
prol.|
marg.| Levavi oculos meos interiores ad montes spirituales [HIERONYMUS. AUGUSTINUS.] ad sanctos, qui prius illuminati sunt sole iustitie, per quos aperte sunt Scripture. Unde veniet auxilium mihi, quia de Scripturis eorum in hac vita auxilium habemus, sed non est presumendum de illis, imo de Domino suo, quiaB
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 120,2 
II
prol.|
marg.| Auxilium meum est a Domino per eos [AUGUSTINUS.] quia et hi de plenitudine eius accipiunt (Io. 1): in quos tamen nisi leves oculos per Scripturas, non admoveberis, ut ab eo illumineris. Illi ergo ministri: Deus autem auctor est illuminationis, qui est lux vera, illuminans omnem hominem venientem in {191.1138A} hunc mundum, qui potest auxiliari. Ipse est enim qui fecit celum et terram.C
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 120,3 
III
prol.|
marg.| {191.1138B} Non det. [CASSIODORUS.] Letus iste de tali auxilio sibi ipsi loquitur. quasi1 : Quia auxilium est Domino, ut ergo firmus sis in gradibus: Non det Dominus pedem tuum, id est cogitationem, in commotionem, ut cadas per superbiam, qua cecidit angelus et de angelo factus est diabolus. Sic enim ad perficiendum non movet pedem nisi caritas, ita ad cadendum superbia. Caritas enim ad celsitudinem 277 humiles provehit, superbia elatos in ruinam vergit. Dico: Non det pedem in commotionem, neque etiam dormitet (quod minus est) qui custodit te, id est non sinat te pigritari in fide, quia, si dormit in te fides, dormit in te Christus. Fides enim in corde {191.1138C} tuo, Christus est in corde tuo. [CASSIODORUS. Hilarius] Et dicitur hoc ab humana consuetudine, ut quando fessus custos dormitat, furtum patitur. Dormitat vero Christus, quando in fide tepescimus: talis est ipse nobis quales nos ei. Deinde his duobus duo alia reddit, dicens:D
D ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 120,4 
IV
prol.|
marg.| Ecce non dormitabit. [AUGUSTINUS.] Ad hoc enim quod dixit non dormitet, refert non dormitabit; ad aliud vero quod dixit, non det in commotionem, refert neque dormiet. quasi2 : Ut autem tibi non dormiat, esto, Israel, quia ecce non dormitabit neque dormiet qui custodit Israel, id est Christus qui custodit {191.1138D} primo per fidem, post videntes per speciem. Si ergo per speciem nondum potes, per fidem vide; si faciem eius videre non vales, quoniam ibi species, posteriora eius vide. Hoc enim dictum est Moysi a Domino, querenti faciem eius videre: Non potes videre faciem meam, sed sta in foramine petre, et protegam te dextera mea, et posteriora mea videbis, cum pertransieroa. Qui ergo non potest videre faciem, posteriora videat, cum transierit. Pertransivit enim Christus per passionem a morte ad vitam; qui transitus Hebraice dicitur pascha. Pascha quidem putatur grecum, quasi passio; sed vere Hebreum est, id est transitus. In hoc voluit Christus videri, id est credi, non modo in eo quod mortuus est, ut et iniqui credunt, sed quod resurrexit. {191.1139A} Primum ergo est: In principio erat Verbum (Io. 1); posterius: Verbum caro factum est (ibid.). Qui ergo credit quod passus est et resurrexit, Israel est. Et huic non dormit Christus.
a Ex. 33.
2 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita: Non det in commotionem. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Loquitur vir iustus sibi ipsi, dicens: Non det in commotionem pedem tuum. Non mutatur sensus horum verborum. Deinde ipsi Dominus respondet ei, dicens: Neque dormitet. quasi3 : Oras non moveri pedem tuum. Ut autem non moveatur pes, elige tibi homo, custodem qui non dormit. Et hoc est quod ait: Neque dormitet qui custodit te. Deinde querit vir iustus, quis est custos qui non dormit? cui respondet Dominus: Ecce, qui non dormit, ille scilicet qui custodit Israel non dormitabit neque dormiet. Dormitat {191.1139B} Christus, adhuc mortalis; dormit moriens, quod non iam Christus. Christus enim resurgens a mortuis iam non moritur, mors illi ultra non dominabitur (Rm. 6). Ipse est ergo qui vigilat, et numquam dormit. Unde dicitur ad Ieremiam: Quid tu vides, Ieremia? et ait: Virgam vigiliarum ego video, quia ego vigilo super populum meum, dicit Dominus (Ier. 1). [ALCUINUS.] Et dicitur hoc a simili virge, quam fur tenet, ut poma vel vestimenta alterius rapiat. Si dormierit ille cuius sunt vestimenta, fur cum virga vigilat. Si autem vigilat ille, fur dormit, et non rapit. Similiter, si homo custodit vestimenta sua, ne ambulet nudus in via, id est bona opera sua, Christus dormit, id est non punit. Si vero dormit homo, Christus vigilat, id est corripit et {191.1139C} verberat. Hic est custos, de quo in Isaia dicitur: Ad me clamat ex Seir, custos qui de nocte (Is. 21), custos qui de nocte? et dixit: Custos venit mane et nox, si queritis, querite. Convertimini et venite (ibid.). Hic ergo non dormitabit neque dormiet. [AUGUSTINUS.] Sed, ne adhuc putes de aliquo hominum hoc accipi, subdit:E
E ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 120,5 
V
prol.|
marg.| PARS. 2. Dominus custodit. Secunda pars, ubi quod oraverat affirmat, et quasi quis quereret, quis est ille custos? subdit: Dominus custodit te, quomodo? ecce Dominus est protectio tua, vel protegit te, alia {191.1139D} littera super manum dexteram tuam. Vel sic alii transferunt, super manum dextere tue. Non sine causa est quod non simpliciter dicit protegit te, vel dexteram tuam, vel manum dexteram tuam; sed transitive ait, manum dextere tue. Et non ait sinistre, cum ipse nos totos fecerit, et dexteram et sinistram dederit. Aliquid ergo hic occultum absconditur, ad quod pulsando pervenitur. Sinistra ergo quidquid temporaliter habemus, quod etiam a Deo est, dextera eternum. Illa ergo est consolatio: hec, beatitudo: secundum illud: Leva eius sub capite meo, et dextera illius amplexabitur me. (Cant. 2) etc. Et in Proverbiis: Longitudo dierum et anni vite, in dextera eius; et in sinistra eius divitie et honor (Prv. 3). Dextera ergo Dei est eterna felicitas; {191.1140A} sinistra mundana, que et a Deo. Ideoque ad dexteram eius locandi dicuntur, qui eterna quesierunt; ad sinistram, qui terrena. Sed quidam errantes, hec alternant habentes sinistram pro dextera, et dexteram pro sinistra, sicut illi qui dixerunt: Beatum populum cui hec temporalia sunt (Ps. 143). Contra quos Dominus dicit: Nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua (Mt. 6). Id est pro terrenis bona non facias, sed pro eternis. [AUGUSTINUS.] Ideo ait, nesciat, ut nec saltem se admisceat, partim celo, partim mundo serviens. Ecce quid est dextera; per manum vero accipitur potestas, sicut ibi: Mors et vita in manibus lingue (Prv. 18.) Manus ergo dextere potestas est, quam Deus dedit credentibus ut sint filii, ut sint ad dexteram secundum {191.1140B} illud: Dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine eius b. Est ergo sensus: Dominus est protectio tua super manum dexteram tuam, id est super potestatem quam dedit tibi Deus, ut sis ad dexteram, ut sis filius: que potestas est per fidem; sed non valet, nisi Deus protegat. Vel manus est ipsa fides. Super ergo manum dextere tue, id est super fidem qua fiunt filii, Dominus protegit, ut non sinat tentari supra quam possint. Sed quare oportet ut protegat? propter scandala, que sunt de duobus, quia et duo sunt precepta caritatis, in quibus tota lex pendet et prophete, scilicet dilectio Dei et proximi (Mt. 22).F
b Io. 1.
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 120,6 
VI
prol.|
marg.| Per diem sol non uret te, neque luna per noctem. [AUGUSTINUS.] Deus est sol; dies, sapientia Dei, luna, Ecclesia; nox, caro Christi. Qui ergo errat in Deo, a sole uritur et per diem, quia in ipsa sapientia errat, de qua dicitur: Dies diei eructat verbum (Ps. 18). Id est perfecti sapientiam perfectis; nox vero nocti indicat scientiam (ibid.), id est parvulis predicatur humilis Christi passio que est quasi nox; sed non relinquuntur in nocte, id est in carnis humilitate; sed ad altiora divinitatis provehuntur, quia lucet et luna in nocte, id est per carnem Christi predicatur Ecclesia et proficit, quia caro ipsa Christi caput est Ecclesie. Qui ergo in Ecclesia, id est in carne Christi scandalizatur a luna uritur. {191.1140D} Et est sensus: Ideo oportet ut protegat, quia, si te protexerit, Sol non uret te per diem [AUGUSTINUS. HIERONYMUS. ALCUINUS.], id est non errabis in divinitate, sive in Dei sapientia; neque luna uret te per noctem, id est non scandalizaberis in Ecclesia, vel in carne Christi. Vel secundum litteram nostram, Dominus protectio tua super manum dexteram tuam, id est bonam operationem proteget; et non solum operationem proteget, sed et te intus. Ita quod, sol non uret te per diem, id est ita proteget te, ut Christus non scandalizet te in cognitione deitatis sue: neque luna per noctem. Id est ipse idem non scandalizet te in cognitione humanitatis sue, vel unitatis Ecclesie. Vel luna, id est Ecclesia, non uret te per noctem, {191.1141A} id est non permittet teneri nocte tribulationis. [HIERONYMUS.] Vel per diem, accipiuntur prospera; per solem elatio, que ex prosperis venit, per noctem, adversa; per lunam depressio, que ex adversis aliquando provenit. Et est, sol non uret te per diem, id est non ureris elatione prosperitatis; neque luna per noctem, id est non depressione adversitatis succumbes. Et est hoc dictum a simili beneficii collati antiquo populo, quia, ut olim in columna nubis et ignis precedebat Iudeos, ita nunc in prosperis et in adversis nos servat. Et quare sol et luna non uret te? quiaG
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 120,7 
VII
prol.|
marg.| Dominus custodit te [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] Vel ita continua, {191.1141B} et, ut breviter de omnibus concludam, Dominus custodit te ab omni malo, a scandalis in sole et luna positis, et a persecutionibus. Et custodiat Dominus animam tuam, ne cedat, etsi corpus occiditur, quia martyres occidi queunt, flecti nequeunt. Deinde cuncta concludit, dicens:H
H ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 120,8 
VIII
prol.|
marg.| {191.1142A} Dominus custodat introitum tuum et exituum tuum [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] id est bonis initiis bonos exitus adiungat. Sed quis est introitus, quis exitus noster? ecce, quando tentamur, intramus. Unde vasa figuli probat fornax, et homines iustos tentatio tribulationis; quando vincimus eximus. Intrantes custodit, ut sana fide intremus et humiles, ne vento superbie crepemus, et etiam, dum non sinit tentari supra vires, exitum vero custodit ex hoc instanti, quod nunc est et usque in seculum, quia et nunc facit cum tentatione proventum; et cum exierimus, ab omni tentatione, iam in eternum nihil nocebit.I
I ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 120 ), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_120)
Signaler un complément d'information

Notes :