Glossa magna

Psalmus 84

Numérotation du verset Ps. 84,1 

¶In finem
¶Codd. : D30 Rusch Ps-G
filiis Chore
psalmus.
Numérotation du verset Ps. 84,2 I

Benedixisti Domine
terram tuam ¦
avertisti captivitatem
Iacob.
Numérotation du verset Ps. 84,3 II

Remisisti
iniquitatem1 plebis tue ¦
1 iniquitatem plerique codd. et edd. D30 Rusch cum Ps-R] iniquitates Ps-G
operuisti
omnia peccata eorum.2
2 eorum] + diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 84,4 III

Mitigasti omnem iram tuam ¦
avertisti
ab ira indignationis tue.
Numérotation du verset Ps. 84,5 IV

Converte nos
Deus salutaris noster3 ¦ et
3 salutaris noster Rusch cum Ps-R ] salutum nostrarum Ps-G
averte iram tuam a nobis.
Numérotation du verset Ps. 84,6 V

Numquid
in eternum
irasceris nobis ¦
aut extendes iram tuam a generatione
in generationem.
Numérotation du verset Ps. 84,7 VI

Deus tu conversus
vivificabis nos ¦ et
plebs tua letabitur in te.
Numérotation du verset Ps. 84,8 VII

Ostende nobis Domine misericordiam tuam ¦ et salutare tuum da nobis.
Numérotation du verset Ps. 84,9 VIII

Audiam
quid loquatur in me
Dominus Deus ¦
quoniam loquetur pacem
in plebem suam.
Numérotation du verset Ps. 84,IX 

Et super sanctos suos ¦ et in
eos qui
convertuntur
ad cor.
Numérotation du verset Ps. 84,10 X

Verumtamen
prope timentes
eum salutare
ipsius ¦ ut inhabitet gloria in terra nostra.
Numérotation du verset Ps. 84,11 XI

Misericordia
et veritas
obviaverunt sibi ¦
iustitia et pax osculate sunt.
Numérotation du verset Ps. 84,12 XII

Veritas
de terra orta est ¦
et iustitia de celo
prospexit.
Numérotation du verset Ps. 84,13 XIII

Etenim Dominus dabit benignitatem ¦
et terra nostra
dabit fructum suum.
Numérotation du verset Ps. 84,14 XIV

Iustitia ante eum
ambulabit ¦
et
ponet in via gressus suos.

Psalmus 84

Numérotation du verset Ps. 84,1 
prol.|
marg.| {191.793D} Benedixisti, Domine. Titulus: In finem filiis Core, psalmus. [CASSIODORUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Psalmus iste tertius est de primo adventu per quem fit benedictio omnium gentium, que per peccatum Ade maledictioni subiacebant. Et est sensus: Psalmus iste, dirigens nos in finem, id est in Christum, per quem fit benedictio, filiis Core, id est nobis, certatur, agens de nova benedictione data per Christum.
marg.| Intentio: [ALCUINUS.] Monet per fidem ad Christum accedere, {191.794D} ut habeatur benedictio. Modus: [CASSIODORUS.] Tripartitus est psalmus. Primo agit de aversione iniquitatis. Secundo agit de aversione ire, ibi mitigasti. Tertio dicit unde sit, et per quem fiat, et que prestet, ibi audiam quid loquatur. [Haimo.] Maledictioni ergo Ade de qua dictum est: Maledicta terra in opere tuo (Gn. 3), opponens benedictionem Christi, ait, oA
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 84,2 
I
prol.|
marg.| {191.795A} Domine benedixisti [Haimo. AUGUSTINUS.] olim quidem maledixeras; sed nunc benedixisti terram tuam secundum Christum, per quem fit benedictio; et per eum avertisti captivitatem que erat sub diabolo, quia lex membrorum captivabat homines. Captivitatem dico Iacob, id est novi populi.B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 84,3 
II
prol.|
marg.| Remisisti. [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] Nota quod futura dicit, ut preterita sic avertit, quia dedit veniam. Et hoc est, iniquitatem plebis tue, que iniquitas tenebat hominem captivum, remisisti, ne regnet peccatum in hoc mortali corpore (Rm. 6). Operuisti per baptismum, ne videres, id est punires omnia peccata eorum.C
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 84,4 
III
prol.|
marg.| {191.795B} PARS 2. Διαψαλμα.   Mitigasti . [CASSIODORUS. Haimo. AUGUSTINUS.] Secunda pars, ubi agit de aversione ire, id est pene. quasi1 : Benedixisti, remisisti, et sic mitigasti omnem iram tuam que est hic; avertisti, id est avertes nos penitus in iudicio; ab ira indignationis tue, id est que venit ex indignatione tua, et quoniam de futuro ista dicuntur, quamvis verba preterita sint.D
D ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 84,5 
IV
prol.|
marg.| Converte nos a vitiis, Deus salutaris noster. [AUGUSTINUS.] quasi2 : Quod dixi ut preteritum, oro ut fiat: {191.795C} petit quod adhuc futurum sciebat. Prophetice ergo dixit ut preterita. Hic autem orat ut vere futura, dicens: Converte et averte; quasi3 : Dixi quasi facta, quia certissime video futura. Et quia nondum sunt, oro ut fiat. Converte nos a vitiis, Deus salutaris noster, et sic averte iram tuam a nobis.E
E ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 84,6 
V
prol.|
marg.| Numquid enim in eternum irasceris nobis. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Ira Dei est omnis pena quam patimur, sicut dictum est Adam, quando peccavit: Maledicta terra in opere tuo, et in labore et in sudore vultus tui vesceris pane tuo (Gn. 3). De ira ergo {191.795D} mortales sumus et passibiles, sed innovati in Christo. Previdet iste hanc penam transituram. Sicut enim in Adam omnes moriuntur, sic et in Christo omnes vivificabuntur (1Cor. 15), aut extendes iram tuam a generatione que fuit ab Adam usque ad Christum in generationem que est sub gratia baptismi tempore Filii. Non huic enim generationi reseratus est aditus regni celorum, qui fuit occlusus veteri generationi. Vel prima generatio est presens, que carnaliter ex Adam nascitur, que fuit mortalis de ira. Omnes enim traximus penam ab eo et culpam. Ideo quidquid evenit ipsi Adam, secutum est et nos ut moreremur: omnes quippe in illo fuimus, quando {191.796A} peccavit. Ea enim peccata parentum non pertinent ad filios, que faciunt parentes, iam natis filiis. Ira ergo Dei est vindicta Dei, quam sentit prima generatio. Sed quia futurum erat ut regeneraremur, et credendo novi efficeremur, et in resurrectione omnis mortalitas absumeretur, et plena novitas repararetur. Erit in futuro altera generatio immortalis de misericordia Dei, in quam, non extendetur ira, sed nec hanc misericordiam mereremur conversi per nos ad Deum. Ipse enim convertit nos.F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 84,7 
VI
prol.|
marg.| Deus, tu conversus, vel convertens. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] quasi4 : Non extendes {191.796B} iram tuam, sed potius, Deus, tu convertens, alia littera, vivificabis nos. quasi5 : Sicut est vivificatio a te, ita et conversio. Prius enim dat Deus votum conversionis, postea ad vitam ducit. Vel secundum litteram nostram, Deus tu conversus ab ira tua, in adventu Filii tui, vivificabis nos spe tanto tempore, antequam res habeatur; et tunc plebs tua letabitur in te, que prius in se male letabatur. Male letatur quis in alia re. Malo ergo suo letabatur in se; bono suo letabitur in te. Ut autem hoc fiatG
G ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
5 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 84,8 
VII
prol.|
marg.| Ostende nobis, Domine misericordiam tuam [CASSIODORUS. {191.796C} ALCUINUS.] id est Christum tuum corporaliter et spiritualiter. Et hoc orando predixit Propheta antequam fierent, sed modo iam factum est ex parte. Sunt tamen multi qui nolunt sanari, ut spiritualiter videant misericordiam iam ostensam. Sed quomodo ceci videbunt etiam ostensam. Bene si velint, quia ipsa lux que ostenditur eis est et salutare. Unde addit, et salutare tuum da nobis. Medicus homo caliganti lumen ostendit. Sed aliud est lumen, aliud est medicus; Christus et lux est, que ostendit misericordiam, id est seipsum; et salutare, id est medicus, quia sanat oculos interiores ut videri possit ostensa misericordia, vel lux, que est Christus. Ipse enim dixit: Qui diligit me, mandata mea custodit, et ego diligam eum, et ostendam illi meipsum {191.796D} (Io. 14). Sed nonne illi videbant eum quibus loquebatur? Quomodo dicit: Ostendam meipsum illi? Sed caro carnem Christi videbat, divinitatem non videbat cor. Ad hoc autem caro carnem vidit, ut per fidem cor mundaretur, unde Deus. Unde dicitur: Fide mundans corda eorum (Act. 15); et illud: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Mt. 5). Christus autem dicitur misericordia, quia ostendit nobis misericordiam, docens quidquid boni habet homo ex Deo esse; et sic homo non superbit: et sic et homo Deo fruens letatur in eo. Vel aliter petit ostendi iste sibi spiritualiter tantum Christum, cum ait: Ostende nobis, Domine, misericordiam {191.797A} tuam. Sciebat quidem Christum venturum, sed petit ut mundo corde intueamur, non oculis corporeis, ut et infideles. Iudei enim viderunt et crucifixerunt; et in futuro, salutare tuum da nobis, id est Christum amplectendum, possidendum, ut non tollatur amplius a nobis, et legitur hoc partim de presenti, partim de futuroH
H ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 84,9 
VIII
prol.|
marg.| Audiam. [CASSIODORUS. ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Tertia pars, ubi dicit unde scit ista et per quem fiat quod precatur, et que prestet ipse veniens. quasi6 : Unde hoc confidis quod precaris? quia audiam adversus a strepitu mundi qui inquietat foris quid loquatur {191.797B} in me interius Dominus Deus [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] scilicet Spiritus sanctus, quoniam loquetur pacem eternam, cui nihil adversi est. Unde: Qui posuit fines tuos pacem (Ps. 147). [AUGUSTINUS. ALCUINUS. Haimo.] Ibi enim non est macula in luna. Ibi etiam non transibit Belial: que pax non est hic. Vel loquitur pacem, id est Christum, id est pacem ad Deum et proximum per Christum in plebem suam Iudaicam.I
I ¶Codd. : PL191
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 84,IX 
prol.|
marg.| Et super sanctos. Hec est sua plebs, et etiam in eos, vel super eos omnes, qui de omni gente convertuntur ad cor, quia ratione excesserant. Vel secundum {191.797C} aliam litteram, qui convertunt cor [AUGUSTINUS.] ad ipsum, non ad alium, vel ad aliud.J
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 84,10 
X
prol.|
marg.| Verumtamen. [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] quasi7 : Pacem loquetur super omnes, tamen ex Sion species decoris eius. Et hoc est: Verumtamen salutare ipsius Dei, id est Christus corporaliter erit prope timentes eum, id est Iudeos qui eum timebant. Ubique enim demonia colebantur, timebantur. In gente autem Iudeorum Deus timebatur, Deus colebatur, licet pro terrenis. His prope erat, non gentibus, que hec petebant a diabolo. Licet ergo generalis sit misericordia super omnes, tamen aliquid spirituale et proprium {191.797D} in gente Iudeorum factum est. Unde subdit: ut in terra nostra, in qua natus sum, dicit Propheta, inhabitet gloria. Ibi enim fuit primo templum, sacrificia Dei, ibi patriarche, ibi Christus de eis natus, ibi apparuit Christus, ibi innumera fiunt mirabilia.
7 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita continua: [ALCUINUS.] licet super omnes loquatur pacem, verumtamen salutare ipsius, id est salvatio, que per ipsum est, erit prope timentes eum, id est tantum his qui dum stant, videant ne cadant, talis utique, ut inhabitet gloria, immortalitatis, in terra nostra, id est in corpore nostro, modo mortali.K
K ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 84,11 
XI
prol.|
marg.| Misericordia et veritas. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Postquam dixit ex qua gente nasciturus sit Christus, {191.798A} addit, que sit prestiturus. quasi8 : Christus est prope timentes se, et misericordia, que est in Novo Testamento manifestata in gentibus que longe erant, et veritas, id est impletio promissionum Veteris Testamenti, que sunt implete in Iudeis qui prope obviaverunt sibi id est convenerunt in Christo. Unde Apostolus ait: Dico enim Iesum Christum ministrum fuisse circumcisionis ad implendas promissiones Patris, gentes autem super misericordia honorare Deum (Rm. 15). Et alibi: Evangelizavit pacem his qui erant longe et pacem his qui erant prope (Eph. 2). Iustitia et pax cum Deo osculate sunt [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] id est conveniunt in hominibus. Amant enim se hec duo, ut qui facit iustitiam inveniat pacem, et non aliter. Sed quomodo hec facta {191.798B} sunt? Ecce quomodo, et per quid?L
L ¶Codd. : PL191
8 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 84,12 
XII
prol.|
marg.| Veritas orta est de terra, et iustitia de celo celorum prospexit [AUGUSTINUS.], id est Christus de femina natus est ut iustitia de celo prospiceret, id est ut iustificarentur a Deo homines. Sic enim veritas habet, quod pro iustificandis offerret. Vel veritas de terra orta est, id est confessio de homine peccatore nata est, ut se accuset, cinerem et terram se esse cognoscens, cui dictum est: Terra es et in terram ibis (Gn. 3). Et sic, iustitia de celo celorum prospexit, sicut publicanus confitens rediit iustificatus. Prospicit iustitia de celo, quasi dicat Deus, parcamus huic, quia non sibi parcit, ignoscamus huic, quia agnoscit {191.798C} peccatum suum. De celo ergo iustitia prospexit, id est a Domino Deo data est iustificatio penitenti, de celo est iustitia.M
M ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 84,13 
XIII
prol.|
marg.| Etenim Dominus dabit benignitatem [AUGUSTINUS.] vel   suavitatem , id est affectum bonum, ut delectet bene agere que non possumus aliter habere nisi det; et sic terra nostra dabit fructum suum, id est bona opera. Vere dabit benignitatem, quiaN
N ¶Codd. : PL191
marg.| +marg.| {{<scholion Herberti>. De Psalmo 84. Augustinus, Ps. 84, super Etenim dabit Dominus sua. Cogitate de verbo quod audistis, tamquam glebas frangentes ne semen rapiant volatilia ut possit ibi germinare quod seminatum est. Et, nisi Deus pluerit, quid prodest quod seminatur ? Hoc est Dominus da<bit> suavi<tatem> etc. Ille iustificationibus suis, in otio, in negotio, in domo, in lecto, in convivio, in deambulatione, in collocutione, visitet corda vestra ubi nos non sumus, veniat imber Dei et fructificet quod ibi seminatum est.O }}
O ¶Codd. : Cbg150 (f. 184rc) ; om. PL
Numérotation du verset Ps. 84,14 
XIV
prol.|
marg.| Iustitia ante eum ambulabit [ALCUINUS. AUGUSTINUS. HIERONYMUS.] id est accrescet, vel precurret, ante eum, parans ei {191.798D} viam. Prima hominis iustitia est ut puniat se malum, et faciat se bonum. Et hec est via Deo, ut veniat ad eum. Qui enim peccata sua odit, iam incipit esse similis Deo, qui ea odit. Fac ergo te similem Deo, et para ei viam in confessione peccatorum, unde Ioannes ait: Parate viam Domino (Mt. 3), confitendo et penitendo. Unde Isaias ait: Eiicite lapides de plateis (Is. LVII), id est peccata de cordibus vestris. Et ipse Dominus, veniens et visitans, ponet in via sic parata gressus suos. Impolluta namque via eius est, et nos ergo eiicientes lapides, spinas et tribulos de cordibus nostris, paremus viam Domino, imponentes vestimenta nota nostra cum apostolis super asinam cui insedit salvator, atque cum turba sternentes viam vestimentis ramisque arborum et {191.799A} floribus atque cum eis clamemus: Hosanna filio David (Mt. 21).P
P ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 84 ), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_84)
Signaler un complément d'information

Notes :