Glossa magna

Psalmus 142

Numérotation du verset Ps. 142,1 

¶Psalmus David cum persequebatur eum filius suus Absalom.
¶Codd. : (Ps. 142) D30 Rusch Ps-G | <divisio.> § I mea+ D30² § IV seculi+ D30² § V antiquorum+ D30² | cum persequebatur... Absalon Rusch ] quando filius eum persequebatur Ps-G
Numérotation du verset Ps. 142,I 

Domine exaudi orationem meam† auribus percipe
obsecrationem
meam ¦ in veritate tua
exaudi me
in tua iustitia.
Numérotation du verset Ps. 142,2 II

Et non1 intres in iudicium2
1 non Ps-G D30 ΩP Ps-R ] ne Rusch Ps-α Ps-Moz X |
2 iudicium Ps-G ( M ² Q² ΦP U G ² ΨB² V D edd. ) D30 ² (super ras.) Ω ΩP Rusch cum Ps-R (mult. codd. et edd. ) Ps-Med graeco] iudicio Ps-G D30 * cum Ps-R |
cum servo tuo ¦ quia non iustificabitur
in conspectu tuo
omnis vivens.
Numérotation du verset Ps. 142,3 III

Quia persecutus est
inimicus
animam meam ¦
humiliavit
in terra
vitam meam.
Numérotation du verset Ps. 142,IV 

Collocavit me
in obscuris
sicut mortuos seculi†
Numérotation du verset Ps. 142,4 

et anxiatus est
super me spiritus meus ¦
in me turbatum est cor meum.
Numérotation du verset Ps. 142,5 V

Memor fui dierum antiquorum†
meditatus sum
in omnibus operibus tuis ¦
in factis manuum tuarum meditabar3.
3 meditabar Ps-G (R F) Rusch Weber ] meditabor Ps-G (I ΦG ΨB* V*) D30 ² (super ras.) cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 142,6 VI

Expandi manus meas ad te ¦
anima mea
sicut terra sine aqua tibi.
Numérotation du verset Ps. 142,7 VII

Velociter4 exaudi me Domine ¦
4 Velociter] praem. diapsalma Ps-G
defecit spiritus meus.
Numérotation du verset Ps. 142,VIII 

Non avertas faciem tuam
a me ¦
et similis ero descendentibus in lacum5.
5 lacum Ps-G D30 Ps-R] lacu Rusch (hapax)
Numérotation du verset Ps. 142,8 IX

Auditam fac mihi6 mane misericordiam tuam ¦
6 f. m. Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R (K)] inv. Ps-G (R F I²) cum Ps-R
quia in te speravi7.
7 speravi] + Domine Clm343* (thet.) Ps-Med
Numérotation du verset Ps. 142,X 

Notam fac mihi viam in qua ambulem ¦
quia ad te8
8 te Ps-G ] + Domine Clm343* (thet.) Ps-R Ps-Med
levavi animam meam.
Numérotation du verset Ps. 142,9 XI

Eripe me9 de inimicis meis
9 me] om. (hapax)
Domine10 ad te confugi ¦
10 Domine Ps-R Ps-G ] Deus quia Clm343* (quia thet. ) Ps-Med, cf. Sedulius : κυριε ότι
Numérotation du verset Ps. 142,10 

doce me
facere voluntatem tuam quia Deus meus es tu.
Numérotation du verset Ps. 142,XII 

Spiritus tuus
bonus11 deducet me in terram rectam12 :
11 bonus Ps-G D30 ] bonos Rusch (hapax) |
12 terram rectam Cor2 Clm343 Ps-G ( G ² K² ΨB V D) D30 Ω Rusch Ed1540 Clementina cum Ps-Med ] terra recta Cor2 (non est ibi TERRAM RECTAM secundum anti. et Hieron.) Ps-G |
Numérotation du verset Ps. 142,11 

propter nomen tuum Domine
vivificabis me
in equitate13
13 equitate tua Ps-R Ps-G ] iustitia tua Clm343 Ps-δ, tua iustitia Ps-α Ps-Med
tua.
Numérotation du verset Ps. 142,XIII 

Educes14 de tribulatione animam meam ¦
14 Educes Ps- α Ps- γ Ps- δ Ps-G ] Et praem. Clm343* (thet.) Ps-R Sedulius
Numérotation du verset Ps. 142,12 

et in misericordia tua
disperdes
inimicos meos.
Numérotation du verset Ps. 142,XIV 

Et perdes omnes
qui tribulant animam meam ¦ quoniam ego servus tuus sum.

Psalmus 142

Numérotation du verset Ps. 142,1 
prol.|
marg.| {191.1247B} Domine, exaudi orationem meam. Titulus: Psalmus David, quando persequebatur eum filius suus Absalon. [CASSIODORUS.] Psalmus iste septimus est penitentialium psalmorum, qui ideo sunt septem, ut eodem numero quo peccamus, peccata diluamus. Sicut enim in hebdomada mundi huius peccamus, ita hoc numero psalmorum, remedium penitentie peccatis opponitur. In quibus psalmis talis est forma, quia a lacrymis incipitur, et in gaudio finis est, ne quis de venia desperet. [AUGUSTINUS.] Historia vero quam titulus tangit, ex libro etiam Regum nota est, ubi legitur Absalon inimicus patri suo exstitisse, et gessisse contra eum, non solum civile, sed etiam {191.1247C} domesticum bellum (2Rg. 15). De quo tamen non agit psalmus, sed de significato. David ergo Christum significat, et corpus eius; Absalon vero Iudam vel persecutores, vel pravos motus. Sicut ergo Absalon David, sic Iudas persecutus est Christum, et falsi fratres persequuntur corpus eius, quod est Ecclesia, vel ipsi illiciti motus et carnis desideria, et prava operatio unumquemque fidelem. Et est sensus tituli: Psalmus iste, David agit de hoc quod significatum est, tunc quando persequebatur eum filius suus Absalon.
marg.| [CASSIODORUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Intentio: Monet ad penitentiam et orationem. Modus: Quatuor sunt partitiones. Primo captat per exordium. Secundo narrat mala sua, et quid contra egerit, ibi quia persecutus est. Tertio {191.1247D} ponitur deprecatio carnis confirmata, ibi velociter exaudi me. Quarto ponitur leta conclusio, ibi spiritus tuus. Ad orandum ergo monens in persona totius Christi, dicit: OA
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,1 
I
prol.|
marg.| Domine, exaudi orationem meam. [AUGUSTINUS.] Deinde aliis verbis idem repetit, dicens, auribus, id est auditu clementie tue, percipe obsecrationem, vel deprecationem meam, et iterum repetit, quia repetitio, {191.1248B} confirmatio est, exaudi me in veritate tua, id est ut verax et iustus videaris, qui promisisti, in iustitia tua [GREGORIUS ] id est propter tuam iustitiam, que in me est, quam per fidem passionis filii tui a te habeo. A te enim est homini iustitia. [AUGUSTINUS.] Et est hic gratie commendatio, cum ait, in tua iustitia, non in illa que est ex lege, quam quidam volentes constituere, iustitie Dei non sunt subiecti (Rm. 10). [CASSIODORUS.] Vel iustitiam et veritatem dicit, qua parcit penitentibus, et se damnantes absolvit, et accipit pro eodem veritatem et iustitiam. Et est sensus: Exaudi me in veritate tua, in iustitia tua, id est secundum iustitiam et veritatem, quam penitentibus et se accusantibus indulges. Non est hoc contra humilitatem qua petebat audiri, sed veritas {191.1248C} et iustitia Dei est, ne eum rogante disceptet, ne eum qui se damnat iudicet. Unde subdit:B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,2 
II
prol.|
marg.| Et non intres in iudicio, vel iudicium cum servo tuo [REMIGIUS, AUGUSTINUS.] id est non districte mecum agas in futuro, quia servus tuus sum. Indignum est enim cum servo intrare iudicium, ne dicam cum amico. Et si tu dicis me amicum, ego servum; misericordia indigeo, fugitivus ad te redeo, pacem quero, non sum dignus vocari filius tuus. Non ergo intres mecum in iudicium, quia nec ego volo intrare tecum. Intrant iudicium cum Domino qui iustitiam suam constituunt; quod non iste humilis facit. De illis {191.1248D} dicit propheta: Quid mecum vultis contendere in iudicio, omnes derelinquitis me, dicit Dominus (Ier. 2). [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Ecce per hoc quod hic dicit, non intres in iudicium, patet quod supra non petivit iustitiam iudicii futuri, dicendo: Exaudi me in tua iustitia, cur hoc times? quia etsi apud se, non tamen iustificabitur in conspectu tuo, id est intus, ubi vides, omnis homo vivens. Hic in carne, quia etsi qui ab hominibus sancti videntur, non tamen. Deo qui intus videt, ubi nemo hic vivens, plene est mundus. Ideo Salomon ait: Ante mortem non laudes {191.1249A} hominem (Sir. 11); nec Paulus se perfectum ait, dicens: Nihil mihi conscius sum, non tamen in hoc iustificatus sum (1Cor. 4). Et nota quod ait, omnis vivens. [CASSIODORUS.] Per hoc enim generaliter intelligitur omnis homo, etiam infans, qui originali peccato tenetur. Nemo ergo per se, nisi per gratiam potest liberari.
marg.| Vel ita: Non iustificabitur in conspectu tuo, id est tui comparatione, omnis vivens. [Hilarius, HIERONYMUS.] Non dicit omnis homo, sed omnis vivens, scilicet non apostolus, non propheta, non angeli, non throni, non cetere virtutes. Solus enim Deus est, in quem peccatum non cadit, id est non potest cadere. Cetera cum sint liberi arbitrii, in utramque partem possunt flecti, in cuius conspectu astra non sunt munda.C
C ¶Codd. : PL191
prol.| {191.1249B} PARS. 2. D
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,3 
III
prol.|
marg.| Quia persecutus est. [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Secunda pars, ubi est narratio malorum que partitur, et dicit quid contra egerit, quasi1 : Exaudi, libera. Et necesse est, dicit Ecclesia, quia inimicus, id est diabolus, vel quicumque, persecutus est aperte, vel occulte animam meam hoc nos dicimus, hoc caput pro nobis dicit, et humiliavit quantum in se est, in terra, id est in terrenis, vitam meam. Hoc enim agit quicumque persequitur, ut relicta spe celesti terram sapiamus, quantum in se est, hoc agit, sed non mihi hoc contingit. Sequitur ex persona corporis prius. EtE
E ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
prol.| {191.1249C} F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,IV 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 142,IV 
prol.|
marg.| Collocavit me inimicus [HIERONYMUS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] quantum ad se, in obscuris, id est in tenebris vitiorum, sicut mortuos seculi, id est ceteros desperatos. Et spiritus meus anxiatus est vicinitate periculi. Spiritus dico extensus, super me visa miseria, apud Deum querens refugium. [CASSIODORUS. HIERONYMUS.] Vel quasi extra me factus, et cor meum turbatum est, id est sapientia confusa est, in me, vel turbatum est cor meum ad penitentiam. Quare turbatum? quiaG
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,5 
V
prol.|
marg.| {191.1249D} Memor fui dierum antiquorum [CASSIODORUS.] quibus punitus est Adam: unde mihi timor est. Recolens autem iste quod Deus fecit celum et terram, et omnia, et quod bene fecit antiquis patribus, quasi obliviscitur miseriarum mundi. Et ex his que fecit Deus se consolatur, dicens: Et meditatus sum in omnibus operibus tuis, et non desistens, in factis manuum tuarum meditabar; attendens enim que in naturalibus fecisti, et quanta bona contulisti antiquis, consolationem habeo ex tua bonitate, spem venie assumens. [AUGUSTINUS.] Vel ex persona Christi potest accipi ab illo loco: Collocavit me in obscurio etc. Nam et Christus in obscuris fuit collocatus, scilicet in passione, in sepulcro; sed non ut mortuus {191.1250A} seculi, quantum ad se, quia cur moreretur non habuit, sed iuxta opinionem crucifigentium, collocatus est sicut mortui seculi, quia eum in morte detinere putaverunt. Ex eiusdem persona: Et anxiatus est, vel tedium passus est in me spiritus meus, secundum illud: Tristis est anima mea usque ad mortem (Mt. 26). Et item: Cepit Iesus pavere et tedere (ibid.), in quo nos figuramur. Transfiguravit enim in se corpus humilitatis nostre. Et nota quod non ait ex me, sed in me; quasi2 : Non in aliis, quia omnes deseruerunt cum; et illi qui inheserant, recesserunt. Et quia cum mori videbant, aliud aliquid putaverunt, et victi sunt a latrone, qui tunc confessus est, quando ipsi defecerunt. Memor fui, hoc dicunt membra, non {191.1250B} caput in sua persona. Quomodo enim memor est dierum, per quem factus est omnis dies, et qui numquam obliviscitur? corpus ergo loquitur inherens illi in caritate et devota humilitate. Et ait, memor fui dierum antiquorum, quibus bona facere, sed non esse cepisti, et meditatus sum in omnibus operibus tuis, quia utique omnia bona sunt in quo percipit, quod quidquid in se boni est, a Deo est. Et in factis manuum tuarum meditabar; ac si diceret: Quesivi in opere artificem, et in conditis omnibus Conditorem. Creatura tua facta mihi spectaculum, et cum viderem omne bonum esse a te, dicit Ecclesia:H
H ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 142,6 
VI
prol.|
marg.| {191.1250C} Expandi in oratione, manus meas ad te [CASSIODORUS. REMIGIUS, AUGUSTINUS.] formam crucis significans, que est salus. Vel expandi manus meas ad te, id est dilatavi affectus vel opera, que prius erant contracta. Et anima mea que est per se, sicut terra sine aqua tibi heret tibi non mihi, qui eam rigare non possum. Tu ergo complue eam, ut fructum faciat.I
I ¶Codd. : PL191
prol.| PARS. 3 J
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,7 
VII
prol.|
marg.| Velociter exaudi me. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Tertia pars, ubi ponitur deprecatio carnis confirmata. quasi3 : Quia sic sitio, ideo velociter exaudi me, Domine, id est cito audi. Quia differebat Deus ad inflammandum desiderium, ac si differretur pluvia ad inflammandam sitim. Si ergo ideo differebas, {191.1250D} iam da, quia sitit anima in te. Ideo audi, quia defecit spiritus meus. Ideo impleat me spiritus tuus, quia defecit meus; iam enim sum pauper spiritu. In quo enim vivit spiritus suus, ille superbus est, spiritu suo extollitur contra Deum. Unde alibi: Auferes spiritum eorum, et deficient (Ps. CIII). Et quia defecit spiritus meus, id est quia non sum superbus,K
K ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 142,VIII 
prol.|
marg.| Non avertas faciem tuam a me, iam humili. [AUGUSTINUS.] Avertisti olim a superbo, et factus sum conturbatus: quod ideo fecisti, ut probarem, quid erat esse a te. Quod ergo abstulisti superbo, iam redde humili. {191.1251A} Ideo non avertas. Et id est quia si averteris similis ero descendentibus in lacum, id est in profundum peccati, in quo contemnunt homines, et perit confessio. Ille enim 306 descendit in profundum, qui etiam confessionem perdit, ut qui proponit sibi licentiam peccandi sine spe venie, habenis iniquitatis effusis. Talis non audit Deum dicentem: Convertimini ad me, et ego convertar ad vos (Malach. 3). Dico non avertas, sed potiusL
L ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,8 
IX
prol.|
marg.| Fac mihi auditam misericordiam tuam. Et hoc mane [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] id est post noctem peccatorum. Mane enim est, cum peccata laxantur. Vel mane, id est post finem seculi, cum videbimus, {191.1251B} quod modo credimus. Ideo fac misericordiam, quia in te speravi. In nocte quidem sumus, sed in te speravi, donec transeat iniquitas nocturna. Nox querit patientiam in exspectando. Letitiam vero dabit dies. Et quia non satis est in hac nocte sperare, sed opus est aliquid agere, quod per me non possum, ideo precor:M
M ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,X 
prol.|
marg.| Notam fac mihi viam in qua ambulem. [AUGUSTINUS.] Hoc fecit Deus, cum propheticum sermonem accendit. Cui, sicut Petrus ait, debemus intendere tamquam lucerne in caliginoso loco, donec dies illuscescat (2 Pt. 1). Ideo etiam et se lumen in testa carnis posuit, ad quod lumen ambulemus, et ad formam {191.1251C} servi ambulando, perveniemus ad formam Dei, ad lumen purum, scilicet ad Verbum in principio apud Deum. Et qua fiducia hoc petat, subdit, quia et animam meam ad mundum non declinavi, sed ad te levavi, non contra te, quia apud te est fons vite, ut vas ad fontem attuli. Imple ergo illud. Et ideoN
N ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,9 
XI
prol.|
Numérotation du verset Ps. 142,10 
prol.|
marg.| Eripe me de inimicis meis, Domine [AUGUSTINUS.] scilicet a diabolo, et a suis quos implet. Non enim in solum Iudam intravit, imo multi sunt Iude, quos implet Satanas, in quibus ipse Satanas expugnatur. Illum non visum expugno, illos visos patior. {191.1251D} Ideo eripe me, quia non a te, sed ad te confugi, a te fugit Adam, et abscondit se inter ligna paradisi. De quo dicit Iob: Tamquam servus fugiens dominum suum, et consecutus est umbram (Iob 7). Ad umbram enim a te fugit, ego vero ad te. Et ideo, doce me facere voluntatem tuam, quia Deus meus es tu. Si enim me non doces, faciam voluntatem meam, et deseret {191.1252A} me Deus meus. Ergo doce me, quia Deus meus es tu. Ad alium currerem, si ab alio factus essem; tu es totum meum, non solum dator hereditatis, sed ipsa hereditas. Tu me creasti per Verbum Domini manentem apud te; etiam recreasti per Verbum carnem factum propter nos. Tu ergo, es Deus meus. Et ideo doce me, ut magister meus.O
O ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,XII 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 142,11 
prol.|
marg.| PARS. 4Spiritus tuus. [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Quarta pars, ubi est leta conclusio; quasi4 : Doce me, quod utique facies, quia spiritus tuus bonus deducet me in terram rectam, non spiritus meus malus, qui duxit in terram perversam, sed deduci nullo modo merui, quia, {191.1252B} o Domine, non propter merita mea, sed propter nomen tuum [Haimo. CASSIODORUS.] id est ut rem nominis tui impleas, quod est Iesus, vivificabis me; ego me occidi, sed tu vivificabis me, et hoc in equitate tua, non mea. Gratia Dei hic commendatur, quia non ex meritis, sed ex nomine quod est Iesus se vivificandum dicit. Sed cum hac gratia equitatis meminit, quia licet Deus omnia gratis faciat, iustitie tamen eius est supplices vivificare, quos demones videt impetere.
4 quasi] + dicat PL
marg.| [AUGUSTINUS.] Vel ita, vivicabis me in equitate tua. Hoc non mutatur. Propter nomen tuum, Domine, id est ut inde lauderis. Unde alibi: Non nobis, Domine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam (Ps. CXIII).P
P ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 142,XIII 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 142,12 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 142,XIV 
prol.|
marg.| {191.1252C} Educes de tribulatione huius seculi, animam meam. [CASSIODORUS.] Hoc fit quando data venia de seculo iubet exire quasi de carcere, et in misericordia tua, non in merito meo, disperdes omnes, hic inimicos meos, quia nihil poterunt contra me, et in iudicio futuro perdes omnes qui tribulant animam meam, id est diabolum et omnes obstinatos. Dico tribulant, quoniam ego servus tuus sum. Vel merito perdes me tribulantes, quoniam ego servus tuus sum.Q
Q ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 142 ), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_142)
Signaler un complément d'information

Notes :