Glossa magna

Psalmus 3

Numérotation du verset Ps. 3,1 

¶Psalmus David cum fugeret a facie Absalom1 filii sui2.
¶Codd. : (Ps. 3) D30 Rusch Ps-G, def. C
1 Absalom Ω X] scrips. , Absolon Rusch , Abessalon Ps-G |
2 Psalmus... filii = Ω X1+2 Sedulius L |
Numérotation du verset Ps. 3,2 I

Domine quid multiplicati sunt
qui tribulant me ?
multi insurgunt adversum me.
Numérotation du verset Ps. 3,3 II

Multi
dicunt
anime mee ¦
non est salus ipsi
in Deo eius3
3 eius] + Diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 3,4 III

Tu autem Domine susceptor meus es ¦
gloria mea
et exaltans
caput meum.
Numérotation du verset Ps. 3,5 IV

Voce mea
ad Dominum clamavi ¦
et exaudivit me de monte sancto suo4.
4 suo] + Diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 3,6 V

Ego
dormivi et
soporatus sum ¦
et exsurrexi5 quia Dominus suscepit6 me.
5 et plerique codd. et edd. D30 Rusch cum Ps-R] om. Ps-G (R F) | exsurrexi Ps-G ] scrips., exurrexi Rusch |
6 suscepit plerique codd. et edd. D30 Rusch cum Ps-R] suscipiet Ps-G (I ), suscepiet Ps-G (F) |
Numérotation du verset Ps. 3,7 VI

Non timebo millia populi circumdantis me ¦
exsurge Domine
salvum me fac Deus meus.
Numérotation du verset Ps. 3,8 VII

Quoniam tu percussisti omnes adversantes mihi sine causa ¦ dentes peccatorum contrivisti.
Numérotation du verset Ps. 3,9 VIII

Domini est salus ¦ et super populum tuum benedictio tua.

Psalmus 3

Numérotation du verset Ps. 3,1 
prol.|
marg.| {191.77A} Domine, quid multiplicati? Titulus:   Psalmus David cum fugeret a facie Absalonis filii sui . De historia sumpsit Esdras velamen mysteriorum; legitur {191.77B} enim in libro Regum quod Absalon filius David persequens patrem suum, querebat eum occidere. Cui David cessit cum suis, exiens de civitate Hierusalem, nudis plantis: intelligens hoc sibi contingere propter peccatum adulterii commissi cum Bersabee, et homicidii de Uria perpetrati, sicut Nathan propheta predixerat ei dicens: Non recedet gladius de domo tua, et suscitabit Dominus semen tuum contra tea. Dum autem Absalon persequeretur David converso contra eum exercitu, Absalon terga vertit in fugam, atque impetu muli ductus est in ramosam quercum: ramis cuius circumnectentibus collum eius, ibique capite intercepto pendens, ab Ioab principe militie David, interfectus {191.77C} est. Quo mortuo David restitutus in regnum, in pace regnavit. Huic historie alludit titulus, de quo tamen non agit psalmus, sed de significato historie, id est de passione et resurrectione Christi. [AUGUSTINUS] David enim, Christus est: Absalon filius eius, Iudas est, quem cum aliis apostolis filium vocat Christus in Evangelio, dicens: Non possunt filii sponsi ieiunare quamdiu sponsus cum illis estb. A quo Iuda Christus fugit, cum illo ad Scribas et Phariseos discedente, cum ceteris apostolis in montem secessit, et potius tunc ab eo fugit, cum mentem eius sapientia Dei deseruit, ut totus esset et plene diaboli. Que desertio dicitur fuga, propter celeritatem. Unde et Dominus ei dixit: Quod facis, id est facere moliris, fac citius, id {191.77D} est faciesc. Et sicut David pacem exhibuit filio iniquo, scilicet Absalon, qui precepit populo eunti ad bellum servare puerum Absalon, eoque interempto dixit: Quis mihi det ut moriar pro te, fili mi Absalon?d. Ita Christus Iude proditori, ut in convivio, et in osculo, et in aliis: propter quod bene Absalon dicitur, quod pax patris interpretatur; aba enim pater, salem pax dicitur: inde Absalon, quasi Absalem dicitur. Et sicut Absalon, ita Iudas supensus interiit. Quo mortuo Christus in pace regnavit, quia in gloria resurrexit. Hoc igitur intelligens Esdras, scilicet illo facto significari mysterium passionis et resurrectionis Christi, de quibus agit psalmus, tituli verba posuit de historia [REMIGIUS] quasi dicat idem et David per Spiritum {191.78A} sanctum tantum intelligens, in psalmi serie verbis allusit historie, et est sensus tituli: Psalmus iste, attribuitur David, id est Christo, qui hic loquitur. Psalmus dico agens de eo quod figuratum est, cum fugeret a facie Absalonis filii sui [AUGUSTINUS] id est de {191.78B} passione et resurrectione Christi, que in illa historia significata sunt. Et est psalmus iste primus de his qui breviter de passione et resurrectione Christi agunt.
a 2Rg. 12.
b Lc. 5.
c Io. 13.
d 2Rg. 18.
marg.| [CASSIODORUS] Intentio Prophete est redarguere eos, et maxime paganos: qui non putant gloriam maiestatis posse descendere ad humilia, id est Deum et hominem fieri, pati mori. Modus talis est, bipartitus est psalmus: primo, ponit duas partes oppositas a simili preliantium, ex una parte persequentium multitudinem, ex altera, Christum oratione armatum, et Deo susceptore securum; secundo finis rei ostenditur, id est resurrectio: que est consummatio passionis. Unde proponit non esse timendum, ibi Ego dormivi. Christus ergo ad Patrem {191.78C} loquens, et quasi admirans cur tot habeat persecutores, cum ad salvandum venerit, dicit:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 3,2 
I
prol.|
marg.| Domine multiplicati sunt qui tribulant me [AUGUSTINUS CASSIODORUS REMIGIUS] ut de numero discipulorum augeretur numerus persecutorum, et ut quid? nimirum est, quia nil mali ab eis merui. Multiplicati dico 1 quia ecce multi in surgunt deprimendo me, id est ut deprimant me, adversum me, et vere.B
B ¶Codd. : PL191
1 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 3,3 
II
prol.|
marg.| Multi enim anime mee insidiantes   dicunt in rei evidentia, id est hoc, scilicet ostendentes verbo et opere. [CASSIODORUS, GLOSSA INTERLINEARIS] Et nota iterari multi {191.78D} pro magno numero persequentium. Quid dicunt hoc, non est salus ipsi in Deo eius, id est in eo quem sibi Deum facit? hoc dicunt persecutores. Nisi enim resurrecturum desperarent, nec Iudas traderet, nec illi occiderent [AUGUSTINUS] et est sensus, Deus non salvabit eum, nec est Filius Dei.C
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 3,4 
III
prol.|
marg.| Tu autem, Domine. Proposuit multitudinem hostium contra se; hic alteram partem, scilicet suam contra illos ostendit. Quasi dicat illi ita: [CASSIODORUS] Sed tu Domine, Verbum Fili Dei eterne, dicit homo Christus es susceptor meus [AUGUSTINUS] id est mee humanitatis, non persone quidem, sed nature humane. [GLOSSA INTERLINEARIS. REMIGIUS] Hominis vero, id est humane {191.79A} nature susceptio, est Verbum caro factum, id est Verbi incarnatio. Et nota, quia loquitur de Deo a simili oratoris, et iudicis, et medici. [CASSIODORUS] Suscipit enim orator reum ut eum defendat, iudex vero ut parcat, medicus egrum, ut curet. Gloria mea [AUGUSTINUS] ecce procedit augendo, tu gloria mea es, quia homo ille est, et Deus unus cum illo qui suscipit, id est cum Verbo quod illius humanitatem hominis suscepit. Et es exaltans caput meum, id est mentem meam, que tanta passione non deponitur. Hoc mihi merito, quiaD
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 3,5 
IV
prol.|
marg.| Voce mea 2 voce cordis, que sonat Deo, qua Moyses tacens ore clamabat ad Dominum, quando {191.79B} dictum est ei: Quid clamas ad me de terra? [AUGUSTINUS GLOSSA INTERLINEARIS] Hac etiam voce clamans Susanna, audita est. Hac, inquam, voce clamavi ad Dominum. Clamor dicitur oratio, propter vim intentionis. Et exaudivit me de monte sancto tuo, id est de me, qui eram sanctus mons, in quo habitat; de quo Isaiase: Et erit in novissimis diebus mons domus Domini in vertice montium, et fluent ad eum omnes gentes, etc. Hic est lapis parvus de monte sine manibus precisus, qui crevit in montem magnum, et occupavit totam faciem terre, sicut ait Danielf. [AUGUSTINUS] Vel de monte sancto suo, id est de sua iustitia. Iustum erat enim ut innocentem resuscitaret, qui pro aliis, non pro se mori voluit.E
e Is. 2.
f Dn. 2.
E ¶Codd. : PL191
2 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 3,6 
V
prol.|
marg.| {191.79C} Ego dormivi . [ALCUINUS] Hic est secunda pars huius psalmi, ubi ostenditur finis rei, id est passionis. [GLOSSA INTERLINEARIS, ALCUINUS] Unde proponit non esse timendum. quasi3 : Exaudivit me. In quo? in hoc, quia ego exsurrexi a morte, et quia Dominus suscepit me in regno suo, unde misso Spiritu confirmat predicatores. Et merito, quia mortem sponte suscepi. Et hoc est quod dicit, quia ego dormivi id est passioni me sponte permisi, et soporatus sum. Alia littera: [AUGUSTINUS GLOSSA INTERLINEARIS] Et somnum cepi, id est mors subsecuta est, ut ad dormitatione transitur ad somnum. Aliter, secundum littere seriem. quasi4 : Serviunt illi contra me; sed non dormirem, {191.79D} nisi vellem. Et hoc ego cum pondere pronuntiandum est, quasi dicat qui tantus sum. Dormivi, id est iniuriis fui affectus: et soporatus sum, in corde terre sepultus, et post exsurrexi, quia Dominus suscepit me.F
F ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 3,7 
VI
prol.|
marg.| Non timebo, quasi5 : Et ideo, quia modo sum liberatus, non amplius timebo millia populi circumdantis me pendentem in cruce, quanta multitudo crucifixum circumstetit, que post resurrectionem nihil ei nocere potuit. [AUGUSTINUS] Et ut non timeam exsurge, Domine, nec dormienti Deo dicit, exsurge; sed mos est Scripture sacre Deo attribuere quod {191.80A} in nobis facit ipse. Et est, Exsurge, Domine, id est fac me resurgere a morte. Quod aperit subdens, salvum me fac, Deus meus.G
G ¶Codd. : PL191
5 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 3,8 
VII
prol.|
marg.| Quoniam tu percussisti , hoc non retropendet, id est a precedentibus non continuatur, nec precedentis causa hic redditur; non enim propterea salvum facit, quia percussit; sed inde contriti sunt dentes, id est maledica verba in irritum ducta, quia percussit. Et est, salvum me fac, Deus meus, et, me salvato, contrivisti dentes peccatorum, id est maledica verba in irritum deduxisti: quibus mali dilacerant Christum et Christianos. 6 {191.80B} Vel dentes sunt principes peccatorum, qui quosdam de numero sanctorum precidunt, et malis incorporant. Et hoc inde est,   quoniam percussisti omnes adversantes mihi sine causa dentes peccatorum contrivisti [AUGUSTINUS] id est omnes hereticos, qui sunt intus in Ecclesia nobiscum, corpore quidem, non mente.H
H ¶Codd. : PL191
6 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 3,9 
VIII
prol.|
marg.| Domini est salus. 7 Convertit verba ad homines, quasi8 : Et quia ita est, ut dixi, o homines, hoc vobis credendum est, quia Domini est salus: [AUGUSTINUS] inde pro eis fit oratio ad Dominum, ad quem loquitur Christus sic, et, o Domine, benedictio tua sit super populum tuum, id est qui sperat {191.80C} de te salutem, non ab alio.I
I ¶Codd. : PL191
7 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
8 quasi] + dicat PL
marg.| Aliter potest legi psalmus iste, ut loquatur totus Christus hic, id est Ecclesia et caput eius inter procellas persecutionum constituta. Et secundum hoc, in titulo per David intelligitur Ecclesia, cum capite suo; per Absalon, persecutores Ecclesie. Et est sensus tituli, psalmus iste attribuitur David, id est Ecclesie, agens de hoc quod fuit, cum fugeret David a facie Absalon filii sui, id est a presentia persecutorum. Timens ergo Ecclesia, ait: Domine, multiplicati sunt qui tribulant me, et ut quid? et vere, quia multi insurgunt adversum me, Christianum nomen exstinguere cupientes. Multi dicunt anime mee :   Non est salus ipsi in Deo eius . Aliter, {91.80D} persecutores non sperarent delere Ecclesiam late pullulantem. Ipsi ita: Tu autem, Domine, susceptor meus es, quia in Christo homine suscepta est Ecclesia, et cum eo exaltata. Unde sequitur: 6 Et tu es gloria mea, et exaltans in celo vaput meum, id est Christum, qui primus ascendit in celum. Et merito, quia voce mea ad Dominum clamavi, hoc non mutatur. Et excudivit me de monte sancto suo, id est de Christo, vel de iustitia sua. Quid tibi fecit? [HIERONYMUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Ecce:   Ego dormivi , olim in vitiorum torpore, et soporatus sum, et post exsurrexi secundum illud:   Exsurge a mortuis qui dormis, et illuminabit te Christus. Et hoc non propter me, sed quia Dominus suscepit me. Et ideo, Non timebo millia populi circumdantis me, id {91.81A} est gentes que conantur exstinguere Christianum nomen. Et ut hoc fiat, Exsurge, Domine, scilicet Christe, caput meum, in cuius resurectione salus est. Unde: Salvum me fac Deus meus. Et me regnante dicit Ecclesia:   Percussisti confusione   omnes adversantes mihi sine causa . Et quoniam percussisti omnes adversantes mihi sine causa, ideo dentes peccatorum contrivisti, id est verba maledica vel principes. Et quia ita fecit Dominus, ergo credite, homines, quod Domini est salus, et, o Domine, super populum tuum benedictio tua.J
J ¶Codd. : PL191
marg.| Potest etiam legi psalmus iste moraliter, in persona uniuscuiusque fidelis, qui a vitiis et cupiditatibus impugnatur, et secundum hoc per David accicipitur quilibet fidelis; et per Absalon, vitia et concupiscentie {91.81B} carnales. Fidelis ergo vitiorum pugnam sentiens, ait: Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant me? multi insurgunt adversum me. Multi dicunt anime mee: Non est salus ipsi in Deo eius . Coacervatione namque vitiorum, subrepit desperatio sanitatis, quasi vitiis insultantibus anime vel etiam diabolo et angelis eius per suggestiones. Tu autem, Domine, susceptor meus es, gloria mea et exaltans caput meum. id est Christum in celo, vel mentem meam que servit legi Dei. Et merito, quia «Voce mea ad Dominum clamavi et exaudivit me de monte sancto suo»: hoc non mutatur. Ego dormivi et exsurrexi, Dominus susceptor meus; hoc non mutatur. Ideo non timebo millia populi circumdantis me. Hic cum est populus {91.81C} vitiorum et demonum, Exsurge Domine, salvum me fac, Deus meus; hoc non mutatur. Quoniam tu percussisti omnes adversantes mihi sine causa. Recte hoc dicitur de diabolo et angelis eius in predestinatione, id est secundum hoc quod a Deo predestinatum est de eis, et futurum. Dentes peccatorum, id est auctores vitiorum, qui conantur eum de corpore Christi precidere, eos scilicet qui ei maledicunt. Domini est salus. Cavenda est superbia, et totum Deo dandum. Et super populum tuum benedictio tua, id est super unumquemque nostrum.K
K ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 3), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 08/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_3)
Signaler un complément d'information

Notes :