Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa magna

Biblia communis

Psalmus 105

Numérotation du verset Ps. 105,1

¶Alleluia alleluia¹.

¶Codd. : (Ps. 105) textus : Hi D30 Rusch Ps-G ; glossa : Rusch

¹ alleluia² Ps-G ( F V D ) Ω^S Rusch ] om. Ps-G, Vox Ecclesie D30

Numérotation du verset Ps. 105,I

Confitemini Domino

quoniam bonus ¦

quoniam in seculum

misericordia eius.

Numérotation du verset Ps. 105,2 II

Quis loquetur potentias Domini ¦

auditas faciet omnes laudes eius?

Numérotation du verset Ps. 105,3 III

Beati qui custodiunt iudicium ¦

et faciunt iustitiam

in omni tempore.

Numérotation du verset Ps. 105,4 IV

Memento nostri Domine in beneplacito populi tui ¦

visita nos

in salutari tuo.

Numérotation du verset Ps. 105,5 V

Ad videndum in bonitate electorum tuorum^†

ad letandum

in letitia

gentis tue ¦

ut² lauderis cum hereditate tua.

² ut Hi Rusch Ps-G cum Ps-R ] et Ps-G (F I Q* Φ^RGV G* K)

Numérotation du verset Ps. 105,6 VI

Peccavimus

cum patribus nostris ¦

iniuste egimus

iniquitatem fecimus.

Numérotation du verset Ps. 105,7 VII

Patres nostri

in Egypto

non intellexerunt

mirabilia tua ¦

non fuerunt memores multitudinis misericordie tue.

Numérotation du verset Ps. 105,VIII

Et irritaverunt ascendentes in mare³ ¦ mare Rubrum^† ⁴

³ mare] mari D30 |

⁴ mare mare Rubrum] mari mari Rubro D30, mare mari Rubro Cor2 (antiqui variaverunt regimen propositionum quia hebr. et Ieronymus diversificant sic : SUPER MARE IN MARI RUBRO require supra 103, 2 et infra 108, 18 Isaie 28, 6) |

Numérotation du verset Ps. 105,8 IX

salvavit eos

propter nomen suum ¦

ut notam faceret potentiam suam.

Numérotation du verset Ps. 105,9 X

Et increpuit mare Rubrum et exsiccatum est ¦

et deduxit eos in abyssis

sicut in deserto.

Numérotation du verset Ps. 105,10 XI

salvavit eos

de manu odientium ¦

et redemit eos de manu inimici.

Numérotation du verset Ps. 105,11 XII

Et operuit aqua tribulantes eos ¦

unus ex eis non remansit.

Numérotation du verset Ps. 105,12 XIII

Et crediderunt

in⁵ verbis eius ¦

⁵ in D30* Rusch Weber ] om. D30² (eras.)

et laudaverunt

laudem eius.

Numérotation du verset Ps. 105,13 XIV

Cito fecerunt

obliti sunt operum eius ¦ et non sustinuerunt consilium eius⁶.

⁶ obliti sunt] om. Ω^S | et Ps-G ( Ψ B V D ) Ω Clementina cum P-R ] om. Rusch Ps-G

Numérotation du verset Ps. 105,14 XV

Et concupierunt concupiscentiam

in deserto ¦ et temptaverunt Deum in inaquoso.

Numérotation du verset Ps. 105,15 XVI

Et dedit eis petitionem ipsorum ¦ et misit saturitatem in animas⁷ eorum.

⁷ animas Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi Rusch cum Ps-R ] anima Ps-G

Numérotation du verset Ps. 105,16 XVII

Et irritaverunt Moysen in castris ¦ Aaron sanctum Domini.

Numérotation du verset Ps. 105,17 XVIII

Aperta est terra

et deglutivit Dathan ¦ et

operuit super congregationem Abiron⁸.

⁸ Abiron Hi Rusch etc Abiran Ps-G (Φ^RG)

Numérotation du verset Ps. 105,18 XIX

Et exarsit ignis in synagoga

eorum ¦

flamma combussit peccatores.

Numérotation du verset Ps. 105,19 XX

Et fecerunt vitulum

in Horeb⁹ ¦

⁹ (H)oreb Ps-G (Ψ^B D²) Ω^S Rusch ] Choreb Ps-G Ps-R , Horeb Ps-G ( G K²) Hi Clementina cum Ps-R ( K R etc.)

adoraverunt sculptile.

Numérotation du verset Ps. 105,20 XXI

Et mutaverunt gloriam suam ¦

in similitudinem vituli¹⁰

¹⁰ similitudinem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi cum Ps-R (nonnulli codd. ) Ps-αγδζ] similitudine Rusch Ps-G cum Ps-R

comedentis fenum.

Numérotation du verset Ps. 105,21 XXII

Obliti sunt Deum qui

salvavit eos ^† qui fecit magnalia

in Egypto

Numérotation du verset Ps. 105,22

mirabilia

in terra Cham ¦ terribilia

in mari Rubro.

Numérotation du verset Ps. 105,23 XXIII

dixit ut disperderet eos ¦

si non Moyses electus eius stetisset

in confractione

in conspectu eius.

Numérotation du verset Ps. 105,XXIV

Ut averteret iram eius

ne disperderet eos ¦

Numérotation du verset Ps. 105,24

et pro nihilo

habuerunt terram desiderabilem.

Numérotation du verset Ps. 105,XXV

Non crediderunt verbo eius^†

Numérotation du verset Ps. 105,25

et murmuraverunt¹¹ in tabernaculis suis ¦

¹¹ murmuraverunt Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi Rusch cum Ps-R ] murmurabant Ps-G (R F I)

non exaudierunt

vocem Domini.

Numérotation du verset Ps. 105,26 XXVI

Et elevavit manum suam super eos ¦

ut prosterneret eos in deserto.

Numérotation du verset Ps. 105,27 XXVII

Et ut deiceret semen eorum

in nationibus ¦ et disperderet¹² eos in regionibus.

¹² disperderet Ps-G ( V D ) Ω^S Rusch cum Ps-ασ Ps-R ( M U Q ²)] disperget Ω ^M, dispergeret Ps-G

Numérotation du verset Ps. 105,28 XXVIII

Et initiati sunt Beelphegor ¦

et comederunt sacrificia mortuorum.

Numérotation du verset Ps. 105,29 XXIX

Et irritaverunt eum in adinventionibus suis ¦

et multiplicata est in eis ruina.

Numérotation du verset Ps. 105,30 XXX

Et stetit Phinees¹³ et placavit ¦

¹³ Phinees Ω ^M edd scrips. , Finees Hi Rusch Ps-G

cessavit quassatio.

Numérotation du verset Ps. 105,31 XXXI

Et reputatum est

ei ad¹⁴ iustitiam ¦ in generatione et generationem usque in sempiternum.

¹⁴ ad Ps-G (R* D) Hi Ω^S cum P-R] in Ps-G D30

Numérotation du verset Ps. 105,32 XXXII

irritaverunt eum¹⁵

¹⁵ eum Ps-G (Q G K² Ψ^B V D) Ω^S Rusch edd. cum P-R] ÷ eum Φ, om. Ps-G

ad aquas¹⁶ Contradictionis ^† et vexatus est

¹⁶ aquas Ps-G (Ψ^B V D) Ω^S cum P-R] aquam etc. Ps-G

Moyses propter eos ¦

Numérotation du verset Ps. 105,33

quia exacerbaverunt spiritum eius.

Numérotation du verset Ps. 105,XXXIII

distinxit in labiis suis ¦

Numérotation du verset Ps. 105,34

non disperdiderunt gentes

quas dixit Dominus¹⁷ illis.

¹⁷ Dominus Ps-G Hi] + Deus Rusch

Numérotation du verset Ps. 105,35 XXXIV

Et commixti sunt

inter gentes et didicerunt opera eorum

Numérotation du verset Ps. 105,36

et servierunt sculptilibus eorum ¦ et

factum est

illis in scandalum.

Numérotation du verset Ps. 105,37 XXXV

Et immolaverunt filios suos ¦

et filias suas demoniis.

Numérotation du verset Ps. 105,38 XXXVI

Et effuderunt sanguinem innocentem^†

sanguinem filiorum suorum et filiarum suarum ¦

quas sacrificaverunt sculptilibus Chanaan.

Numérotation du verset Ps. 105,XXXVII

Et interfecta est

terra in sanguinibus^†

Numérotation du verset Ps. 105,39

et contaminata est

in operibus eorum ¦ et fornicati

sunt in adinventionibus suis.

Numérotation du verset Ps. 105,40 XXXVIII

Et iratus est furore Dominus

in populo suo¹⁸ ¦ et abominatus est hereditatem suam.

¹⁸ populo suo] populum suum D30 Ps-G (Φ^G²^V Ψ^B* D Ω ^M) Ed1530 Clementina cum Ps-R

Numérotation du verset Ps. 105,41 XXXIX

Et tradidit eos in manus gentium ¦

et dominati sunt

eorum qui oderunt¹⁹ eos.

¹⁹ oderunt Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Ω Rusch cum Ps-R ] oderant Ps-G

Numérotation du verset Ps. 105,42 XL

Et tribulaverunt eos inimici eorum ^† et humiliati sunt sub manibus eorum ¦

Numérotation du verset Ps. 105,43

sepe liberavit eos.

Numérotation du verset Ps. 105,XLI

Ipsi autem exacerbaverunt eum

in consilio suo ¦

humiliati sunt in iniquitatibus suis.

Numérotation du verset Ps. 105,44 XLII

Et vidit cum tribularentur ¦

et audivit²⁰ orationem eorum.

²⁰ audivit Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Hi Rusch (odivit )] audiret Ps-G (R F² I Φ^RGV)

Numérotation du verset Ps. 105,45 XLIII

Et memor fuit testamenti sui ¦

et penituit eum secundum multitudinem misericordie sue.

Numérotation du verset Ps. 105,46 XLIV

Et dedit eos

in misericordias ¦

in conspectu omnium qui ceperant eos.

Numérotation du verset Ps. 105,47 XLV

Salvos fac nos

Domine Deus noster ¦ et congrega nos de nationibus.

Numérotation du verset Ps. 105,XLVI

Ut confiteamur

nomini sancto tuo²¹ ¦ et gloriemur in laude tua.

²¹ s. t. Ps-G ( plerique codd. et edd. ), Rusch cum Ps-R ] inv. Ps-G Hi

Numérotation du verset Ps. 105,48 XLVII

Benedictus

Dominus Deus Israel ²²

²² Dominus Deus Ps-G ] inv. Rusch (hapax)

a seculo et usque in seculum ¦

et dicet omnis populus fiat fiat.

Psalmus 105

Numérotation du verset Ps. 105,1

^prol.|

^marg.| {957D} Confitemini Domino . Titulus: [AUGUSTINUS. HIERONYMUS. CASSIODORUS.] Alleluia, alleluia. Quidam dicunt unum alleluia ad finem superioris psalmi pertinere; alterum esse sequentis psalmi. Hanc enim regulam dicit HIERONYMUS. esse tenendam, ut ubicumque duo alleluia prescribuntur psalmo, unum sciamus esse de fine prioris psalmi, et alterum eius qui sequitur; cui assertioni CASSIODORUS. quoque consentit. [AUGUSTINUS.] {191.958D} Sed plures, ubicumque est alleluia, sequenti psalmo dant, et aliquando semel, aliquando bis ponitur, ut Dominus in Evangelio, nunc dicit amen, nunc dicit amen amen: quod fit pro maiori certitudine rei. Istis consentit AUGUSTINUS. quia quod alii dicunt certis non persuadent documentis, et presertim, quia nullus Grecorum codices invenit, qui in fine psalmi alicuius, habeant alleluia. Est autem ipse psalmus superiori coniunctus, non modo in titulo, sed etiam {191.959A} in materia. Agit enim iste psalmus, de eodem populo Israel, de quo et superior, sed iste agit de illo secundum iniquos, qui ibi erant; precedens vero, de eodem secundum electos. Aliquos enim in ipso populo veros esse filios Abrahe, innuit Paulus dicens: Sed non in omnibus illis beneplacitum est Deo. (1Cor. 2). Et quia hos commendat premissus psalmus, nihil ibi dicitur de iniquitatibus amaricantium. Sed hic sequens psalmus agit de iniquis; et quia eis non solum iustitia, sed et misericordia Dei facta est, de his loquitur cum laudibus Dei ex persona eorum, qui veniam conversi precantur, et exempla eorum, commemorantur, in quos etiam peccantes, dives apparuit misericordia Dei. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Unde etiam iste sicut ille incipit sic: Confitemini {191.959B} Domino.

^marg.| Intentio. Monet ad geminam confessionem laudis, et peccatorum.

^marg.| Modus : Sex sunt partitiones. Primo Hebreus in cuius persona loquitur Propheta, relicta Patrum perfidia ad misericordiam Dei conversus; suadet aliis ad eamdem misericordiam converti, orans ut populo beneplacito socientur. [CASSIODORUS.] qui erat in adventu Christi congregandus. Secundo, peccata Patrum que in Egypto fecerunt commemorat; quos tamen Dominus liberavit, ibi peccavimus. Tertio dicit peccata, que post exitum fecerunt, ibi cito defecerunt. [AUGUSTINUS.] Alias autem partitiones suis exsequemur locis. In persona igitur alicuius Hebrei, de amaricatione ad misericordiam Dei conversi et alios ad eamdem misericordiam exhortantis ait:^A

^A ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,1
I

^prol.|

^marg.| {959C} Confitemini Domino. [AUGUSTINUS.] Ecce idem initium huius et precedentis psalmi, sed ibi sequitur: et invocate nomen eius; hic vero sequitur quoniam bonus. Unde hic confessio peccatorum potest accipi, quia sequitur etiam peccavimus cum patribus nostris etc. Sed et de confessione laudis potest accipi, quia et quod bonus est Deus in laude eius est, et in laude est confessio. Hec ita divisimus, scilicet confessione peccati et laudis, licet non sit pia confessio peccatorum sine laude Dei. Habet ergo Dei laudem, qui peccata confitetur sive in verbis, quando eum bonum et misericordiam dicit, sive in solo {191.959D} affectu, cum hoc credit. Et est, confitemini Domino, peccata et laudes; ideo, quoniam bonus est in natura. [CASSIODORUS.] Hoc dicit, ne quis pro culpa terreatur, et ne desperet de eo, sed misericordiam eius poscat. Ideo etiam, quoniam in seculum [AUGUSTINUS.] id est usque in finem seculi est. Misericordia eius, que miseris exhibetur, consolando in miseria, vel liberando ab ea, quod facit usque in finem seculi. Vel agit hic de illa misericordia qua homo est beatus. Que beatitudo, quia eterna est, accipitur hic seculum pro eterno, quod in Greco manifestum est. Et est, ideo confitemini, quoniam in seculum, id est in eternum misericordia eius est, id est beatitudo, que per misericordiam eius datur, quia nemo sine Deo potest esse beatus.^B

^B ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,2
II

^prol.|

^marg.| {960A} Quis loquetur. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Iste qui misericordiam petit, impletur consideratione divinorum operum, et admirans ait: Et quis loquetur, id est quis sufficiat loqui, potentias Domini, id est opera, que potenter operatur. Et quis auditas faciet omnes laudes eius, id est quis est qui faciat ut audiantur ab aliis omnia, in quibus est laudandus Deus? sic enim debent dici, ut predicentur audientibus. Sed quid potest omnes? quasi¹ : nullus. Vel quia^C

^C ¶Codd. : PL191

¹ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,3
III

^prol.|

^marg.| Beati qui custodiunt etc. [AUGUSTINUS.] Laudes Dei dicit {191.960B} opera preceptorum eius, que ipse facit in suis. Deus enim operatur in nobis velle bonum et perficere, ut ait Apostolus (Phil. 2). Quis ergo loquetur potentias Domini? Quomodo, et que Deus potenter operatur in suis? quoniam hec ineffabiliter operatur. quasi² : Nullus valet loqui etc. ; quis faciet omnes laudes eius auditas [AUGUSTINUS.] id est quis cum audierit, faciet omnes laudes, id est opera preceptorum eius? Que et si non omnia audita fiunt, tamen in quantum fiunt, et ipse laudandus est, qui operatur in eis. Et ideo maluit dicere laudes eius, quam mandata eius, vel opera mandatorum eius; quia ut dictum est, in quantum fiunt, ipse laudandus est, quas tamen omnes laudes quis sufficit facere, vel loqui. Nullus. [ALCUINUS.] Et est, miricordia {191.960C} eius est in seculum, quam, id est cuius effectum, quis apud se non sufficit cogitare vel aliis intimare, vel opere implere. Et accipit pro eodem potentias et laudes. Sed inter illa duo distinguuntur, scilicet loquetur et auditas faciet. Beati etc. [CASSIODORUS.] quasi³ : Si illud nemo sufficit, scilicet loqui potentias, vel omnes laudes facere. Agat hoc, scilicet custodiat iudicium et iustitiam, quia, beati sunt qui custodiunt iudicium recta iudicando, bonum a malo discernendo; et faciunt iustitiam [AUGUSTINUS.] recte agendo, et utrumque in omni tempore. Utique ex quo incipiunt: Qui enim perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Mt. 24). Et quia Deus iustos facit, orat, et ait:^D

^D ¶Codd. : PL191

² quasi] + dicat PL

³ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,4
IV

^prol.|

^marg.| {960D} Memento nostri, Domine. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] ut simus in beneplacito populi tui, ut in eis simus, in quibus est placitum tibi quod non est in omnibus, et non simus inter contumaces. Et ut hoc sit, visita nos in salutari tuo, id est in Iesu, ut ab eo sanati possimus iudicium custodire, et iuste agere, unde beati sumus. Visita dico, scilicet ad hoc,^E

^E ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,5
V

^prol.|

^marg.| Ad videndum in bonitate electorum tuorum [AUGUSTINUS.] id est ut videamus te in ea bonitate, quam prestas {191.961A} electis, id est per gratiam tuam videamus, ne ceci remaneamus. Et visita etiam ad letandum, id est ut letemur in letitia que est ipse Deus. Cui alibi dicit: Exsultatio mea, redime me (Ps. 31). Letitia dico gentis tue, id est filiorum Abrahe, qui una gens sunt omnes, visita etiam, ut lauderis, vel ad laudandum; alia littera, id est ut laudemus te cum hereditate tua. Mirum est in multis codicibus scriptum esse, ut lauderis, cum sit una in Greco in his tribus verbis positio, et similis debet esse interpretatio, scilicet ut videamus et letemur, et laudemus, cum hereditate tua.

^marg.| Vel ita secundum aliam litteram, ut lauderis. Et erit item similis interpretatio, visita nos, ad videndum, id est ut videas nos, in bonitate electorum tuorum, id est ibi nos esse facias, {191.961B} et ibi nos videas. Et visita ad letandum, id est ut leteris. In letitia gentis tue, id est ut facias gentem tuam letari ex te. Et, ut lauderis cum hereditate tua, id est facias eam laudari in te, quia non laudatur nisi propter te.^F

^F ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,6
VI

^prol.|

^marg.| PARS. 2. Peccavimus. [CASSIODORUS. Haimo.] Secunda pars, ubi enumerat peccata patrum, que in Egypto commiserunt, et tamen a Domino dicit esse liberatos. quasi⁴ : Dico, visita, et necesse est ut visites, quia peccavimus cum patribus nostris [AUGUSTINUS. HIERONYMUS. Haimo.] quia in eis fuimus materialiter quando peccaverunt, vel potius, cum patribus nostris, id est sicut patres nostri, iniuste egimus, quantum ad {191.961C} Deum, iniquitatem fecimus quantum ad proximum. [CASSIODORUS.] Ecce tertio idem dicunt, id est se peccasse, ut pura confessio appareat; tanto enim citius aliquis solvitur, quanto vivacius se damnat. [AUGUSTINUS.] Et quasi aliquis diceret: Quid patres nostri fecerunt? subdit:^G

^G ¶Codd. : PL191

⁴ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,7
VII

^prol.|

^marg.| Patres nostri in Egypto, ubi multa eis facta sunt, non intellexerunt mirabilia tua [AUGUSTINUS.] id est quid per illa eis dare velles, scilicet non temporale, sed eternum bonum; quod per patientiam exspectatur. Et ideo ipsi impatientes murmuraverunt et amaricaverunt, {191.961D} et temporalibus bonis, fallacibus atque fugacibus beari voluerunt. [CASSIODORUS.] Et nota quod duo sunt, que beneficia Dei nobis commendant, id est commendabilia esse ostendunt, scilicet intellectus et memoria. Quorum utrumque in eis redarguit, et primo intellectum, cum ait: Non intellexerunt mirabilia tua. [AUGUSTINUS.] Opus enim fuit intellectu, ut per illa temporalia alia bona quererent, scilicet eterna. Et non fuerunt memores multitudinis misericordie tue, id est multorum eorum miraculorum, que pro eis in Egypto fecerat. Et arguit hic memoriam eorum, quia nec saltem temporaliter acta recoluerunt, ut potestate quam experti fuerant crederent se ab inimicis liberandos.^H

^H ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,VIII

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 105,8
IX

^prol.|

^marg.| Et ideo ascendentes in mare [AUGUSTINUS.] scilicet mare Rubrum. Ascendentes dicit pro situ terre. Ipsi, inquam, ascendentes, irritaverunt, Deum timentes et desperantes post tot in Egypto vIs. [ALCUINUS.] Hec irritatio facta est, cum egredientes de Egypto, pervenerunt ad mare Rubrum, ubi ita erant conclusi, quod ex uno latere erat mons nimis arduus, et nemini ad transeundum pervius, et ex alio latere, erat mare Rubrum, et a dorso erant insequentes Egyptii, et pro his ceperunt graviter murmurare, obliti potentie Dei. Sed tunc divisum est mare in duodecim divisiones, et nulla tribus est ausa intrare prius, nisi tribus Iude, unde meruit inter alias {191.962B} regni privilegium vel principatum obtinere. Et salvavit eos. quasi⁵ : Ita murmuraverunt [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] et tamen, Dominus salvavit eos, ab insequentibus Egyptiis, non secutus infidelitatem eorum. Et hoc, non propter merita eorum, sed tantum propter nomen suum, glorificandum, scilicet ut notam faceret potentiam suam. Quomodo salvavit? ecce:^I

^I ¶Codd. : PL191

⁵ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,9
X

^prol.|

^marg.| Et increpuit mare Rubrum. [AUGUSTINUS.] Hec increpatio facta est, non voce celitus missa, sed divina potentia. Quam etiam que sensu carent, sentiunt, et obediunt. Et siccatum est mare Rubrum, et deduxit {191.962C} eos in abyssis, vel in aquis multis, quod idem est, sicut in deserto, quia ubi fuerunt abyssi, factum est siccitate ut desertum, ubi non sunt aque.^J

^J ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,10
XI

^prol.|

^marg.| Et ita salvavit eos. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Quod magnum fuit, et ut augeat munus, addit quod gravius est, id est maius, de manu odientium, id est Egyptiorum, qui odierant eos. Ideo quia propter eos percussi erant plagis; et redemit eos de manu inimici, id est Pharaonis. Sed quo pretio redemit? quasi⁶ : Nullo. Sed hoc in figura baptismi dictum est, in quo redimimur de manu diaboli sanguine Christi. Unde et mare Rubrum dixit, quo {191.962D} colore sanguis Christi figurabatur.^K

^K ¶Codd. : PL191

⁶ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,11
XII

^prol.|

^marg.| Et operuit aqua tribulantes eos [AUGUSTINUS.] scilicet Pharaonem et Egyptios, et non remansit unus ex eis, scilicet persequentibus. Non dico ex Egyptiis. Illi enim de Egyptiis qui non persequebantur, remanserunt.^L

^L ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,12
XIII

^prol.|

^marg.| Et tunc crediderunt in verbis eius Dei. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Usus locutionis est quod dicit, crediderunt in verbis eius, pro crediderunt verbis eius, quod magis Latine diceretur. Nota dura corda Iudeorum, que non ante, sed post miracula credunt. Melius {191.963A} fuit promittenti credere. Et laudaverunt laudem eius dicentes: Cantemus Domino; gloriose enim magnificatus est (Ex. 15). [AUGUSTINUS.] Talis locutio est ista, ut illa qua dicitur, vitam vitalem vivit.^M

^M ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,13
XIV

^prol.|

^marg.| Cito fecerunt. [CASSIODORUS. ALCUINUS. CASSIODORUS.] Tertia pars, ubi peccata exponit, que post exitum fecerunt, nec tamen defuit eis misericordia Dei, per Moysen placati. Vel correctio Dei per iustitiam in quosdam per Moysen vindicantis. quasi⁷ : Crediderunt et laudaverunt. Et cito fecerunt, hoc scilicet obliti sunt operum eius quasi summa celeritate mutati sunt a crudelitate et laude, ut murmurarent; {191.963B} et non sustinuerunt consilium eius, id est non patienter exspectaverunt, donec Deus daret eis victualia, quod differebatur consilio Dei. Deus enim erat eis victualia daturus, sed illi nimia festinatione, anticipaverunt, sub diffidentia petentes, non exspectantes consilium eius. Distulit enim Deus dare, ut probaret eos. Vel secundum aliam litteram. [AUGUSTINUS.] Festinaverunt, quod apertius est. quasi⁸ : Hec fecit eis Deus, per quem vocabat eos ad eterna; sed ipsi, festinaverunt, fieri beati in temporalibus, et obliti sunt operum eius, et non sustinuerunt consilium eius, id est non adverterunt: quo consilio fecit Deus erga ipsos ea opera. Debuerunt enim cogitare tanta opera Dei erga se facta, non esse inania; sed {191.963C} vocare eos ad eterna, que patienter exspectanda sunt. Illi vero festinaverunt fieri beati in terrenis, in quibus est hydria cupiditatis: de qua qui biberit, sitiet iterum (Io. 4). Unde subdit:^N

^N ¶Codd. : PL191

⁷ quasi] + dicat PL

⁸ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,14
XV

^prol.|

^marg.| Et concupierunt concupiscentiam in deserto. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Talis locutio est hic, ut supra laudaverunt laudem eius. Nimietas autem desiderii, geminatione verbi ostenditur; et tentaverunt Deum in inaquoso, id est in deserto (Nm. XI; Ex. XVII).^O

^O ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,15
XVI

^prol.|

^marg.| Et dedit eis petitionem ipsorum [AUGUSTINUS.] id est illud {191.963D} quod petiverunt, ita scilicet, et id est quia misit saturitatem, non tamen ideo beati fuerunt, quia non est hec saturitas, de qua dicitur: Beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur (Mt. 5). Misit, dico, in animas eorum, id est in animalitatem que sustentatur esca, id est animat corpus, quod sustentatur esca. Non enim hic accipitur anima, secundum id quod rationalis est; sed secundum id quod animans corpus animal facit, ad cuius sustentationem pertinet potus et cibus. Unde in Evangelio: Nonne anima plus est quam esca? (Mt. 6) Vel in animas eorum, id est secundum voluntatem eorum, ut voluntas que desperando petierat, copia vinceretur. Saturitatem vero sequitur seditio:^P

^P ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,16
XVII

^prol.|

^marg.| {964A} Et irritaverunt honorem ambientes invidendo Moysen in castris, et Aaron sanctum Domini. [CASSIODORUS.] Hec irritatio fuit pro sacerdotio, quod habebat Aaron et filii eius.^Q

^Q ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,17
XVIII

^prol.|

^marg.| Aperta est terra, et deglutivit Dathan: et operuit super congregationem Abiron. [CASSIODORUS.] In libro Numeri quomodo hoc fuit, plane legitur. Ecce Dei laus est hic, quod suos vindicavit, qualitas pene facta indicat; a terra vorantur, qui terrena sapuerunt.^R

^R ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,18
XIX

^prol.|

^marg.| {964B} Et exarsit ignis in Synagoga [CASSIODORUS.] que erat eorum non Dei, id est in ducentis quinquaginta qui thuribula tenuerunt. Core namque et ducenti quinquaginta cum eo, volentes habere sacerdotium Aaron, acceperunt thuribula, ut adolerent incensum, ideoque divino igne consumpti sunt. Unde subdit: Flamma combussit peccatores, qui incenso peccaverunt, igne perierunt. [AUGUSTINUS.] Nota, non ait peccantes, quod etiam boni sunt, sed peccatores, id est valde iniquos, et gravibus sarcinis peccatorum oneratos.^S

^S ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,19
XX

^prol.|

^marg.| Et preterea fecerunt vitulum in Horeb [CASSIODORUS.] absentiam Moysi non tolerantes, dum ipse in vertice montis Sina moraretur, ut acciperet legem (Ex. XXXII). Coreb interpretatur calvaria, ubi crucifixio Domini facta est. In Coreb ergo peccaverunt, ut iam tunc perfidi, in eo nomine peccarant, ubi posteri eorum erant Dominum crucifixuri, id est in eo loco qui secundum nominis sui interpretationem designat locum, ubi Iudei erant crucifixuri Dominum. [CASSIODORUS.] Hoc in patientia lenium fecit, sicut omnia mala ex ea nascuntur. Et post adoraverunt sculptile. Vitulus enim non sculptilis, sed conflatilis fuit.^T

^T ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,20
XXI

^prol.|

^marg.| Et mutaverunt gloriam suam [AUGUSTINUS.] id est Deum, qui esset gloria eorum, si sustineret eum. In similitudine vituli, non ait per accusativum, sed per ablativum, in similitudine; et est talis locutio ut supra, ubi ait: Et crediderunt in verbis eius. Vituli dico, comedentis fenum ut ab eo comederentur, quia fenum sunt, id est caro. Omnis enim caro fenum ^a. Et sic^U

^a Is. 40.

^U ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,21
XXII

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 105,22

^prol.|

^marg.| Obliti sunt Deum qui salvavit eos. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Magna oblivio. Quid enim est in memoria, si non liberatio? Qui fecit. quasi⁹ : Quomodo {191.965A} salvavit eos? ecce, ipse est qui fecit magnalia in Egypto que pro magnitudine sua recoli poterant. Et fecit in terra Cham mirabilia. Hec non solent a mente excidere. Et fecit in mari Rubro terribilia, id est mirabilia, quia admiratio non est sine quadam formidine. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Vel terribilia possunt dici, quia adversarios afflixerunt, et istis quid timere deberent, monstraverunt. Hec autem vivacius mentibus herent, sed ipsi sunt obliti eorum.^V

^V ¶Codd. : PL191

⁹ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,23
XXIII

^prol.|

^marg.| Et, propter hec scelera dixit comminando ut disperderet eos [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] quia digni erant perire. Omnes penitus disperderet? utique. Si non {191.965B} Moyses electus eius stetisset in confractione in conspectu eius [AUGUSTINUS.] id est incessanter orasset pro eis. Stetisset dico, in confractione, id est in plaga qua erant feriendi, scilicet ut se obiiceret pro illis, dicens: Si dimittis illis hoc peccatum dimitte: si vero non dimittis illis, dele me de libro tuo (Ex. XXXII), ubi monstratur quantum valet intercessio sanctorum. Securus enim Moyses de iustitia Dei, qua eum delere non posset, impetravit misericordiam Dei, his qui iuste perirent. Stetit ergo Moyses in confractione.^W

^W ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,XXIV

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 105,24

^prol.|

^marg.| {191.965C} Et pro nihilo habuerunt. [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Quarta pars. Item peccata alia enumerat, et per Phineem dicit placatum Deum. quasi¹⁰ : Hec predicta fecerunt, et etiam pro nihilo habuerunt terram desiderabilem non quod eam vidissent; sed sic pro nihilo habuerunt, scilicet quod^X

^X ¶Codd. : PL191

¹⁰ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,XXV

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 105,25

^prol.|

^marg.| Non crediderunt verbo, vel verbis eius [Haimo. ALCUINUS.] scilicet quod esset eos introducturus.

^marg.| Vel ita: Et pro nihilo habuerunt terram desiderabilem [AUGUSTINUS.] id est contempserunt, quod per illam significabatur eternum bonum. Vere desiderabile. Et ita {191.965D} non crediderunt verbo eius, per parva ad magna vocantis. Profecto nisi aliquid magnum terra illa significaret, ad quod invitarentur, nullomodo culparentur, qui pro nihilo habuerunt eam, cuius temporale regnum, etiam sancti pro nihilo ducunt, ut Hierusalem, que in celo est vere desiderabilis, ament. Sed infidelitas merito redarguitur, quia in eo quod pro nihilo habuerunt eam, non crediderunt verbis Dei, per parva ad magna ducentis. Et festinantes hic esse beati, non sustinuerunt consilium eius; et murmuraverunt, dicentes: Faciamus ducem, et redeamus in Egyptum, et hoc in tabernaculis suis. [Haimo. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quasi¹¹ : cum essent in otio, quia hoc non laborantibus, sed otiosis contigit. Unde maior invidia criminis crescit; et {191.966A} dum murmurarent, non exaudierunt vocem Domini, vehementer eos prohibentis a murmure.^Y

^Y ¶Codd. : PL191

¹¹ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,26
XXVI

^prol.|

^marg.| Et elevavit. [CASSIODORUS.] Hic iustitia Dei premittitur, ut secuta pietas magis glorificetur: que pietas in sequenti ostenditur, ubi, interventu Phinees, Deus placatus dicitur. Hic vero iustitia Dei ostenditur, cum ait: Et elevavit manum suam super eos, comminando penam [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] ut prosterneret eos in deserto. quasi¹² : Viles qui prius fuerant gloriosi.^Z

^Z ¶Codd. : PL191

¹² quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,27
XXVII

^prol.|

^marg.| Et ut deiiceret semen eorum [CASSIODORUS.] id est {191.966B} filios. Et in nationibus, et disperderet eos in regionibus, ne ultra de congregatione presumerent.^AA

^AA ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,28
XXVIII

^prol.|

^marg.| Et initiati [AUGUSTINUS.] antequam diceret, quod aliquis hanc indignationem Dei placuerit, adiungit: Et initiati sunt, vel consecrati sunt, Beelphegor idolo gentium consecrati sunt. [CASSIODORUS.] quasi¹³ : Non modo ad tempus colentes, per quod notatur gravior excessus: Et inde vehementiori ira, et comederunt sacrificia mortuorum, immolata mortuis hominibus, quasi diis.^AB

^AB ¶Codd. : PL191

¹³ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,29
XXIX

^prol.|

^marg.| {191.966C} Et irritaverunt eum in adinventionibus suis, et multiplicata est in eis ruina. [AUGUSTINUS.] Cum pro suis gravibus peccatis, graviter vastaverunt, cum supra dixisset Deum levasse manum, antequam dicat eum placatum, hec de magnitudine culpe et pene eorum interseruit. quasi¹⁴ : ad hoc distulerit, quod levaverat manum ad prosternendum illos, ut dati in reprobum sensum, etiam hoc admitterent, scilicet crimen idololatrie, et in tanto crimine evidenti iustitia punirentur; et tantum fuit hoc scelus eorum, ut Deus nollet aliter placari, nisi ut Phinees eum placavit, qui masculum et feminam coeuntes pariter interemit. Non odio eorum, sed zelo Dei: quo facto, populum cuius maior interitus futurus erat, liberavit.^AC

^AC ¶Codd. : PL191

¹⁴ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,30
XXX

^prol.|

^marg.| {966D} Stetit Phinees . [CASSIODORUS.] Stetit solida mente, ut in generali perturbatione ipse solus confidentiam deprecationis assumeret. Et placavit, vel exoravit, posset dixisse, et moechantes transfixit; sed melius dixit exoravit, quia transfixio moechantium zelo Dei facta, magis dicenda est oratio, quam operatio, quia qui bene agit, orat, et sic cessavit quassatio. [AUGUSTINUS.] Breviter totum dixit, quia non docet hic nescientes; sed commemorat scientes. Que autem hic posita est quassatio, superius dicta est confractio, id est plaga populi.^AD

^AD ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,31
XXXI

^prol.|

^marg.| Et reputatum est ei in iustitiam. [AUGUSTINUS.] Deus enim qui novit quanta caritate populi id factum sit, reputavit hoc sacerdoti suo in iustitiam; non solum in generatione et generationem, id est quamdiu generatio est, sed usque in sempiternum.^AE

^AE ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,32
XXXII

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 105,33

^prol.|

^marg.| Et irritaverunt . [ALCUINUS.] Quinta pars, ubi agit de aqua Contradictionis, et de immolatione filiorum. Unde vehementius iratus est Deus, et tamen postea misertus. quasi¹⁵ : Ita irritaverunt in adinventionibus {191.967B} suis, ut supra dictum est, et iterum irritaverunt eum id est ad iram provocaverunt ad aquas contradictionis; et vexatus est Moyses propter eos. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Id est mente turbatus ut hesitaret. Et hoc, quia exacerbaverunt spiritum eius, quia nimia importunitate populi, succensus est, diffidenter excrepuit, dicens: Numquid de petra hac poterimus nobis aquam eiicere? (Nm. XX.)^AF

^AF ¶Codd. : PL191

¹⁵ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 105,XXXIII

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 105,34

^prol.|

^marg.| Et [AUGUSTINUS.] ideo quia exacerbaverunt eum, distinxit hoc miraculum a priori constantia quam habuit in aliis miraculis, in labiis suis. Hoc enim ambigue dixit, qui omnia alia certa fide promiserat. {191.967C} Perturbatus namque murmure populi infidelis, non tenuit fiduciam qualem debuit, quasi non posset Deus hoc facere, qui tanta iam fecerat, dubitanter namque petram percussit, qui in aliis non dubitaverat. De hoc autem hac sola pena correctus est, quod non intravit in terram illam, non tamen alienatus est a regno gratie Dei. Illi autem de quorum iniquitatibus loquitur iste psalmus, cum intrarent in terram promissam: non disperdiderunt gentes quas dixit Dominus illis, scilicet septem illos populos, qui terram promissionis possidebant.^AG

^AG ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,35
XXXIV

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 105,36

^prol.|

^marg.| {191.967D} Et commisti sunt inter gentes. [CASSIODORUS.] Ne hoc fieret preceperat eos Deus occidi. Et didicerunt opera eorum, et servierunt sculptilibus eorum (Nm. XXXIII), et ita factum est illis in scandalum. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Hoc quod eas non disperdiderunt, sed commisti sunt illis. Vel terra promissionis, que fuerat eis data in premium, versa est excedentibus in ruinam, quia gentium conformitate, ibi facti sunt idololatre.^AH

^AH ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,37
XXXV

^prol.|

^marg.| Et immolaverunt filios suos et filias suas demoniis [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] id est idolis, que erat consuetudo gentium. Hoc, et si illa non narret historia, tamen hic propheta mentiri non potest; {191.968A} et si non in prima, saltem in sequenti etate factum est.^AI

^AI ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,38
XXXVI

^prol.|

^marg.| Et effuderunt sanguinem innocentem [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] scilicet sanguinem filiorum parvulorum, a consensu illius sceleris alienorum. Filiorum, dico, suorum, ne putes extraneorum; et filiarum suarum quas sacrificaverunt sculptilibus Chanaam.^AJ

^AJ ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,XXXVII

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 105,39

^prol.|

^marg.| Et interfecta est terra in sanguinibus . [AUGUSTINUS.] Tropica locutio est hic, qua continens, ponitur pro {191.968B} contento. Et est, terra interfecta est in sanguinibus, id est homines, qui fere omnes hoc peccato mortui sunt. Ipsi enim interficiebant animas suas, immolando filios; et contaminata est in operibus eorum, id est contaminati sunt in operibus suis. Et fornicati sunt in adinventionibus suis [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] id est polluti sunt adulterinis superstitionibus suis, quas dicit adinventiones ipsorum, non quod primi invenirent vel invenissent. Sed quia alios imitati sunt, quod ἐπιτηδεύματα in Greco apertius dicitur, hic et supra ubi dixit, irritaverunt eum in adinventionibus suis . Unde alii interpretes transferunt studia vel affectiones vel voluntates .^AK

^AK ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,40
XXXVIII

^prol.|

^marg.| Et iratus est furore Dominus in populum suum. [AUGUSTINUS.] Ira non est in Deo, sed per simile hoc dicitur, quasi potentia vindicandi excitata est. Et abominatus est hereditatem suam, id est aversus est ab eis, non ad perditionem suam; sed ad disciplinam, quod innuit nominans hereditatem. [CASSIODORUS.] Quod, id est Deum averti ab eis, extremum est omnium malorum presentium. Unde, scilicet de aversione et ruina de qua supponit.^AL

^AL ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,41
XXXIX

^prol.|

^marg.| Et tradidit eos in manus gentium, et dominati sunt {191.968D} eorum qui oderunt eos. [CASSIODORUS.] Ecce qui gloriabatur in idolis, opproprio servitutis subsunt, qua serviunt inimicis, quod difficile est. Grave enim est servire infenso, qui nullo placatur obsequio.^AM

^AM ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,42
XL

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 105,43

^prol.|

^marg.| Et tribulaverunt eos inimici eorum, et humiliati sunt sub manibus eorum; [CASSIODORUS.] sed Dominus sepe liberavit eos. Duplex misericordia 234 Dei hic exponitur. Premisit enim superius beneficia Dei, nec tamen cessat iniquitas eorum; postea intulit vindictam, et afflictis iterum miseretur.^AN

^AN ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,XLI

^prol.|

^marg.| {191.969A} Ipsi autem exacerbaverunt eum in consilio suo malo. [AUGUSTINUS.] Malum est enim consilium hominis ipsi homini, quo querit que sua sunt, non Dei (Phil. 2), hoc est autem quod supra dixit, non sustinuerunt consilium scilicet Dei, quod est de eternis. Et ideo, scilicet quia exacerbaverunt humiliati sunt in iniquitatibus suis et licet essent iniqui, Deus tamen plenus misericordia, non neglexit eos, imo.^AO

^AO ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,44
XLII

^prol.|

^marg.| Et vidit [Haimo.] intuitu misericordie, cum tribularentur {191.969B} et audivit orationem eorum.^AP

^AP ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,45
XLIII

^prol.|

^marg.| Et memor fuit testamenti sui eterni [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] quod disposuit ad Abraham. Nota quod causa est, ne Israel pro debito peccati periret, testamentum novum, ubi est adventus Domini, qui est Abrahe promissus. Et penituit eum secundum multitudinem misericordie sue [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Ideo dicit penituit, non quod penitentia in Deum cadat; sed quia mutavit quod facturus videbatur, id est eos perditurus. Tunc enim penitet, quando nos penitere videt. Talis est nobis, quales nos illi. Nihil autem repente facit Deus; sed quod ab eterno {191.969C} prescivit; sed mutare dicitur, quod secundum rerum causas sequi videtur aliis causis econtra intervenientibus, sed et causas, et quid fieret previdit immutabiliter.^AQ

^AQ ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,46
XLIV

^prol.|

^marg.| Et dedit eos [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] scilicet predestinatos de illo populo, in misericordias, pluraliter dicit, quia quisque proprium donum habet {191.1Cor. 5), et totum est miserentis Dei (Rm. IX). Pluraliter ergo dixit, in misericordias, propter diversa dona. Prophete enim et apostoli, et martyres, et confessores, de Iudeis fuerunt [CASSIODORUS .] Dedit in misericordias, et hoc in conspectu omnium qui ceperant eos, {191.969D} id est gentium, ut eos gentes mirentur, que prius eos despexerunt [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] vel in conspectu omnium qui ceperant eos, id est diaboli et angelorum eius, qui captivos prius tenebant. [AUGUSTINUS.] Nam coram demonibus liberi facti sunt, sub quibus facti fuerant captivi, quibus eiectis perfecit Christus sanitates. Unde hic oratur, ut sanitates perficiat, cum subditur:^AR

^AR ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,47
XLV

^prol.|

^marg.| Salvos fac nos. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Sexta pars. Iam copia laudis expleta, precatur quod futurum videt, scilicet ut Ecclesia, de omnibus gentibus congregetur, et laudes eternas cantet. quasi¹⁶ : Dedisti in misericordias in conspectu demonum, quibus a {191.970A} nobis eiectis salvos fac nos, o Domine, Deus noster. [ALCUINUS.]

¹⁶ quasi] + dicat PL

^marg.| Nota eum ordinem hic servari, quem Dominus servat in Evangelio. Hic enim prius agit de eiectione demonum; postea de sanitate; tertio de glorificatione, ubi subdit: Et gloriemur in laude tua.

^marg.| [AUGUSTINUS.] Sic enim dixit Dominus in Evangelio: Ecce eiicio demonia, et sanitates perficio hodie et cras, et tertia die consummor (Lc. 13), id est perficior, occurrentibus omnibus in virum perfectum, in mensuram etatis plenitudinis Christi (Eph. 4), per que notantur tres status Christiane religionis: duo in presenti, ubi meremur; tertius in futuro, ubi triumphabimus.

^marg.| [ALCUINUS.] Primus est in penitentia; secundus in iustitia; tertius in gloria. In quarum significatione celebrantur in Veteri Testamento {191.970B} tres precipue festivitates, scilicet Pascha; Pentecoste, Cenopegia (Lv. 23). In Pascha immolabatur agnus, et comedebatur azyma cum lactucis agrestibus, et spicas torrebant igni (Ex. 12). Per que significabatur carnis mortificatio, et penitentie amaritudo. In Pentecoste, novi panes de novis frugibus offerebantur; per quod iustitie status intelligitur, per quam in novitate vite ambulamus. In Cenopegia, que erat festivitas tabernaculorum, offerebatur de cunctis fructibus anni in templo, per quod significatur status future consummationis, quando sancti in immortalitate dedicati, venient cum exsultatione, portantes manipulos suos. Isti iidem tres status significati sunt per ea que Samaritanus circa vulneratum fecit. {191.970C} Infudit enim prius vinum, postea oleum; deinde sanus factus est. In vino enim intelligitur fervor penitentie; in oleo, lenitas iustitie, in eo quod sanus factus est, consummatio glorificationis eterne. Hi quoque iidem significantur per tres dies Christi, scilicet crucis, sepulture, resurrectionis. Isti ergo tres status signantur per illa tria predicta, que Dominus dixit. Per eiectionem quippe demonum, penitentia intelligitur, per quam a peccatis mundamur; per sanitatum perfectionem, iustitia; per tertie diei consummationem, future glorificationis perfectio intelligitur. Iidem quoque tres status signantur per ea que hic dicuntur. Primus itaque penitentie status notatur per hoc quod dicit, dedit {191.970D} in misericordias in conspectu omnium; secundus iustitie status, per hoc quod dicit, salvos fac nos, tertius glorificationis status, per hoc quod dicit, ut confiteamur et gloriemur.

^marg.| Et congrega nos de nationibus [AUGUSTINUS.] id est de gentibus. Unde Dominus ait: Alias oves habeo (Io. 10), scilicet de gentibus, id est filios Dei, qui dispersi erant in gentibus. Unde Ioannes evangelista ait de Caipha, qui prophetaverat: Expedit ut unus homo moriatur pro populo, ne tota gens pereat. Hoc autem non dixit a semetipso, sed cum esset anni illius pontifex, prophetavit, quia unus erat moriturus pro gente, et non tantum pro gente, scilicet Iudeorum, sed ut filios Dei qui erant dispersi, congregaret in unum (Io. 2), id est filios Dei dispersos de gentibus, congregaret cum Iudeis, {191.971A} ut fieret unum ovile et unus pastor (Io. 10): quod hic orat cum dicit: Congrega nos de nationibus. Hoc autem falso Iudei impleri putant, per Antichristum. Congrega dico,^AS

^AS ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,XLVI

^prol.|

^marg.| Ut confiteamur [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] in presenti et in futuro, nomini sancto tuo, et gloriemur in laude tua, non humana iactantia. Deinde ipsam laudem breviter subiicit:^AT

^AT ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 105,48
XLVII

^prol.|

^marg.| Benedictus [CASSIODORUS.] quasi¹⁷ : Confiteamur Domino, dicentes: Benedictus, Dominus Deus {191.971B} Israel. Hec est laus illa, quam congregatos optat cantare. Hoc nunc canit Ecclesia de tanto bono leta. Benedictus dico, a seculo et usque in seculum. [AUGUSTINUS.] id est ab eterno et in eternum, quia sine fine laudabitur ab eis, de quibus dicitur^b: « Beati qui habitant in domo tua, Domine, in secula seculorum laudabunt te ». Hec est illa tertia consummatio corporis Christi, que erat in immortalitate post eiectionem demonum, et perfectionem sanitatum. Tunc enim perficietur quod in principio psalmi^c oratum est: Memento nostri, Domine, in beneplacito populi tui, ad videndum, ad letandum, ut lauderis cum hereditate tua.^AU

^b Ps. 83, 5.

^c PS. 105, 4.

^AU ¶Codd. : PL191

¹⁷ quasi] + dicat PL

^marg.| Et dicet omnis populus. Iste est, populus predestinatus, tam de Iudeis quam gentibus: Fiat, fiat, quasi¹⁸ : {191.971C} Huic laudi consentient omnes predestinati.^AV

^AV ¶Codd. : PL191

¹⁸ quasi] + dicat PL

Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 105), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 08/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_105)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 105

<26. Glossa magna in Psalmos>

Psalmus 105