Glossa magna

Psalmus 33

Numérotation du verset Ps. 33,1 

¶ Psalmus1 David2
¶Codd. : (Ps. 33) D30 Rusch Ps-G, def. C
1 Psalmus I L W V Ω X Ω S Ed1530 Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G |
2 David] Davidi Clementina |
cum mutavit3* vultum suum
3 cum mutavit Ps-G (L V) Ω X ΩS Ed1530 cum Hier. in loc. cit. (p. 41) ] cum immutavit C Ps-G Rusch, cum inmutaret D30 cum Ps-R (V), cum commotavit W, commutavit Amiatinus Ps-G (I)
coram Abimelech4
4 Abymelech] Achimelech Clementina
et5 dimisit
5 et] om. Amiatinus
eum
et abiit6.
6 et dimisit eum et abiit] om. Ω X ΩS
Numérotation du verset Ps. 33,2 I

Benedicam
Dominum7 in omni tempore
7 Dominum D30 Ω X Ps-G Ps-R Ps-L ] Domino Rusch cum Ps-G (F G ²) Ps-ε Ps-λ Ps-Moz X Ps-H
semper
laus eius in ore meo.
Numérotation du verset Ps. 33,3 II

In Domino
laudabitur8 anima mea ¦
8 laudabitur Rusch etc. ] letabitur Ed1455 cum Ps-H
audiant
mansueti
et letentur.
Numérotation du verset Ps. 33,4 III

Magnificate
Dominum mecum ¦ et exaltemus
nomen eius in idipsum.
Numérotation du verset Ps. 33,5 IV

Exquisivi
Dominum
et exaudivit me ¦
et ex omnibus tribulationibus meis
eripuit me.
Numérotation du verset Ps. 33,6 V

Accedite
ad eum et illuminamini ¦
et facies vestre
non confundentur.
Numérotation du verset Ps. 33,7 VI

Iste pauper
clamavit
et Dominus exaudivit eum ¦ et de9 omnibus tribulationibus eius salvavit eum.
9 de D30 Rusch Ps-G ] ex Ps-G (L D) Ω cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 33,8 VII

Immittet angelus Domini10
10 Immittet Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Rusch cum Ps-R ] Immittit Ps-G ( I Q* U ΨB) D30 ΩS cum Ps-Moz X, vallavit Ps-G (R), vallabit restit. Edmaior. | angelum Dominus Ps-G ( L ΦV ΨB²) cum Ps-R
in circuitu
timentium
eum ¦ et eripiet eos.
Numérotation du verset Ps. 33,9 VIII

Gustate
et
videte
quoniam suavis est Dominus ¦
beatus vir
qui sperat in eo.
Numérotation du verset Ps. 33,10 IX

Timete
Dominum omnes
sancti eius ¦ quoniam
non est inopia
timentibus eum.
Numérotation du verset Ps. 33,11 X

Divites
eguerunt
et esurierunt ¦
inquirentes autem
Dominum
non minuentur omni bono11.
11 bono] +diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 33,12 XI

Venite
filii
audite me ¦
timorem Domini
docebo vos.
Numérotation du verset Ps. 33,13 XII

Quis est homo
qui vult vitam ¦
diligit dies videre12 bonos ?
12 diligit dies videre Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch ] cupit videre dies Ps-G (R C I) cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 33,14 XIII

Prohibe
linguam tuam
a malo ¦
et labia tua ne loquantur dolum.
Numérotation du verset Ps. 33,15 XIV

Diverte a malo
et fac bonum ¦
inquire pacem
et persequere
eam.
Numérotation du verset Ps. 33,16 XV

Oculi Domini
super iustos ¦
et aures eius
in preces13 eorum.
13 preces Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch ] precem Ps-G (F) ΦRGV Ω M
Numérotation du verset Ps. 33,17 XVI

Vultus autem14 Domini super facientes mala ¦
14 Vultus autem] Facies Ps-G
ut perdat de terra
memoriam eorum.
Numérotation du verset Ps. 33,18 XVII

Clamaverunt
iusti
et Dominus
exaudivit eos15 ¦
15 eos Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G (R F I)
et ex omnibus tribulationibus eorum liberavit eos.
Numérotation du verset Ps. 33,19 XVIII

Iuxta
est Dominus his qui tribulato sunt corde ¦
et humiles spiritu
salvabit.
Numérotation du verset Ps. 33,20 XIX

Multe tribulationes
iustorum ¦
et de omnibus his liberabit16 eos Dominus17.
16 omnibus his D30 Rusch Ps-G ] inv. Ed1530 cum Ps-R | liberabit Ps-G (M Q² W ΦP U G V D edd. ) ΩS] liberavit D30 Ps-G |
17 Dominus Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G |
Numérotation du verset Ps. 33,21 XX

Custodit Dominus18 omnia ossa eorum ¦
18 C. Dominus Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch] inv. Ps-G
unum ex his non conteretur.
Numérotation du verset Ps. 33,22 XXI

Mors peccatorum
pessima ¦
et qui oderunt iustum
delinquent.
Numérotation du verset Ps. 33,23 XXII

Redimet
Dominus
animas servorum
suorum ¦
et non delinquent omnes qui sperant in eo19.
19 delinquent D30 Rusch ] derelinquet Ps-G (R* L) cum Ps-R | eo Ps-G (I M W K ΦP ΨB V D) D30 Ω Rusch edd eum Ps-G Cor2

Psalmus 33

Numérotation du verset Ps. 33,1 
prol.|
marg.| {337A} Benedicam Dominum. Titulus. Psalmus David cum mutavit vultum suum coram Abimelech, et dimisit eum, et abiit. [AUGUSTINUS.] Titulus iste attentos facit, et pulsantes desiderat. Et est tractus de historia libri Regum, ubi scriptum est quod cum fugeret {191.337B} David Saulenomm persecutorem suum, contulit s ad Achis regem Gech, id est cuiusdam gentis vicine regno Iudeorum, ibique latitabat ut persecutorem Saul evitaret. Suggestum est autem illi regni quod illum apud se haberet, qui magnam receperat gloriam in populo Iudeorum. Et dictum est illi: Iste est David cui chorum fecerunt mulieres Israelite, dicentes: Saul percussit mille, et David decem millia (1Rg. 21). Quibus auditis David sensit invidiam, et timuit regem. Cum enim propter hanc gloriam invidere ceperit illi Saul, valde metuendum erat David ne et ille rex ad quem confugerat vellet opprimere eum quem posset de vicino hostem habere, si salvum servaret. [HIERONYMUS.] Ad quem etiam Saul nuntios miserat, quibus Achis traderet David, {191.337C} ut ad se ducerent eum, quem volebat occidere; sed misericordia Dei providente, et viam evadendi monstrante, per figurationem furoris evasit [AUGUSTINUS.] Mutavit enim vultum suum coram Achis, et affectabat et tympanizabat ad ostia civitatis, etiam ferebatur manibus suis, et procidebat ad ostia porte, et salive decurrebant super barbam eius. Quem cum vidisset rex Achis, ait servis: Ut quid mihi istum abreptitium adduxistis? Numquid intraturus est domum meam? Et sic illum dimisit, proiiciens illum, et abiit inde David incolumis (1Rg. 21). Ad hanc historiam videtur pertinere titulus: nec discordat, nisi quod qui hic dicitur Abimelech, idem proprie Achis vocabatur, sicut in historia {191.337D} legitur. [ALCUINUS.] Sed Esdras propter sacramentum nomen mutavit, nec putetur sola historia narrari. Omnia enim in figura contingebant illis. a [AUGUSTINUS.] Sciendum ergo quod David Christum, et vultus mutatio mutationem veteris sacrificii in novum significat. [ALCUINUS.] Vetus autem sacrificium dicitur vultus, quia indicabat voluntatem Dei, in signo. Abimelech interpretatur patris mei regnum (Lc. 1), et significat Iudeos, qui erant regnum patris sui, scilicet David, qui fuit pater Christi, secundum carnem, iuxta illud: Et dabit illi Deus sedem David patris sui. [AUGUSTINUS.] Ecclesia est regnum non David patris sui, sed Dei Patris. Achis vero interpretatur quomodo est, per quod significantur tardi illi discipuli, quibus cum diceret Dominus: Nisi manducaveritis {191.338A} carnem meam, et biberitis sanguinem meum, non habebitis vitam in vobis (Io. 6); estimaverunt illi quod particulatim carnem daret ad manducandum, dicentes: Quomodo hic potest nobis carnem suam dare ad manducandum? Durus est hic sermo (ibid.). In hac quoque mutatione vultus affectabat Christus, id est affectu compassionis plenus erat, quia compassus est nobis usque ad mortem, et {191.338B} tympanizabat, quia extensus in cruce sicut corium in ligno. Et hoc ad ostia civitatis, id est ad corda Deo clausa, ut ea per crucem aperiret, ferebatur manibus suis, quod non ad litteram potest accipi; sed tunc manibus ferebatur, cum corpus et sanguinem suum in Coena apostolis porrexit, in quo humilitatem hominibus commendavit. Salive decurrebant in barbam, id est verba infantilia, et infirma dicentis: Hoc est corpus meum (Mt. 26), tegebant virtutem eius, que per barbam intelligitur. Et per hec omnia procidebat ad ostia porte, id est humiliabat se ad initium fidei nostre; ostium enim porte initium est fidei, unde incipit Ecclesia, et pervenit ad speciem.A
a 1Cor. 10.
A ¶Codd. : PL191
prol.| Et est sensus tituli: 1 Psalmus iste {191.338C} attribuitur David, id est Christo, quia loquitur et in eo Christianus. Verba enim huius psalmi, et membris et capiti conveniunt. Psalmus dico agens de hoc quod fecit, cum mutavit vultum suum [AUGUSTINUS.] id est vetus sacrificium in novum, quam mutationem in Coena ostendit, dum in Coena corpus suum et sanguinem discipulis docens humilitatem commendavit. Mutavit dico coram Abimelech, id est coram Iudeis; et dimisit eum, David Abimelech, id est Christus dimisit Iudeos, et abiit ad gentes, ita etiam coram Achis mutavit, id est coram ignaris discipulis. Et Achis, vel Abimelech, dimisit eum, David. Et abiit, id est illi ignari discipuli dimiserunt Christum, pro mutato sacrificio, et {191.338D} abierunt retro. Vel Christus abiit ab illorum cordibus; ad litteram, et patet de David. Quod mutavit vultum suum coram Abimelech, et Abimelech dimisit eum, et David abiit incolumis. Et est iste psalmus secundus eorum qui per imperfectum scribuntur alphabetum. Intentio. [CASSIODORUS.] Monet ad novum sacrificium accedere mente, non pede. [CASSIODORUS.]
1 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
marg.| Modus. Quatuor sunt partitiones: Prius Propheta summatim laudem premittit, monens mansuetos ad idem. Secundo, ad communionem novi sacrificii fideles hortatur, ibi accedite. Tertio, incipientes monet a quibus abstineant, ibi venite. Quarto, agit de retributionibus bonorum et malorum, ibi oculi Domini. A laude itaque incipiens, ait Christus, et in eo Christianus.B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 33,2 
I
prol.|
marg.| Benedicam [HIERONYMUS.] id est laudabo, Dominum [AUGUSTINUS.] corde, ore, opere; et hoc non tantum in prosperis 2 sed in omni tempore, prosperitatis et adversitatis, quod non tempore prioris vultus, id est veteris sacrificii fiebat, quando carnales pro carnalibus serviebant.C
C ¶Codd. : PL191
2 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
prol.| Nota quod hunc versiculum cantat Ecclesia in sexta, qua hora passus est Christus, et levatus in cruce; et sol fervet, quia Christi passio ex fervore caritatis prodiens, nobis causa est et materia laudandi Dominum dilectione intentissima [CASSIODORUS.] et laus eius erit in ore meo ut alios instruam. [AUGUSTINUS.] Et hoc semper, quia omnia que cogitat vel dicit, {191.339B} sine culpa sunt; et ita laus Dei semper in eo est. Sed quia hoc nequit nisi humilis humilitatem commendans, subdit: etD
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 33,3 
II
prol.|
marg.| Anima mea laudabitur [CASSIODORUS.] hic non in me, vel in exterioribus [AUGUSTINUS.] sed in Domino: sua enim laus est predicatio Domini sui, ut bonus famulus de bona fama domini gloriatur. 3 Qui in Domino non vult laudari, non est mansuetus, sed superbus. Vel de futuro potest accipi, quasi4 : benedicam, unde in futuro, in Domino laudabitur anima mea, hoc autem audiant mansueti [CASSIODORUS.] non docti, non ieiunantes, quia sunt superbi; {191.339C} [AUGUSTINUS.] sed mansueti, qui temperantiam habent omnium rerum, qui sunt leni animo, qui enim non mansuetus est irascitur. 5 Audiant dico et non tristentur de hac mutatione, sed letentur, quia res iucunda est anime. [CASSIODORUS.] Et quia spiritualis gratia non vult sola facere quod multis proficit: ideo vocat alios, dicens: Et, o vos mansueti,E
E ¶Codd. : PL191
3 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
4 quasi] + dicat PL
5 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 33,4 
III
prol.|
marg.| Magnificate Dominum. [AUGUSTINUS.] Ex fervore caritatis hoc dicit. Magnificate dico mecum, non enim arcta res est, omnibus ipse sufficit, et exaltemus omnes nomen eius in idipsum, id est in unum, ut ab omnibus fiat unum. [CASSIODORUS.] Ut omnes invitatos {191.339D} traheret, dicit que bona sibi inde evenerunt, subdens:F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 33,5 
IV
prol.|
marg.| [AUGUSTINUS.] Exquisivi intus munda conscientia, non aurum, non aliud, sed Dominum ipsum, et exaudivit me, per quod patet quod qui non auditur, ipsum non quesivit, et ex omnibus tribulationibus meis: hoc ideo dicit, quod post mundum cor, et mundam conscientiam restant tribulationes; sed ex omnibus, dicit iste sanctus, eripuit me, id est futuro eripiet, cum mortale hoc induerit immortalitatem. [CASSIODORUS.] Ideo dici ex omnibus universaliter, quia non possunt dici particulariter, id est singillatim, quanta {191.340A} impetravit, id est de quantis eripi impetraverit, qui non aliud quam Deum quesivit.G
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 33,6 
V
prol.|
marg.| Accedite. [CASSIODORUS.] Secunda pars, premissis laudibus iam particulatim de novo vultu admonet sanctos [ALCUINUS.] quos ad communionem veri sacrificii hortatur [CASSIODORUS.] quasi6 : Dico magnificate, et si in primis iniucundum videtur, accedite propius ad eum. Hortatur alios dicens, quod ipse probavit.
6 quasi] + dicat PL
marg.| [AUGUSTINUS.] Vel ita iunge, dico, magnificate: et quo ordine? [ALCUINUS.] Ecce. Accedite ad eum [AUGUSTINUS.] fide inherendo, et duobus pedibus gemine caritatis currendo; et percipiendo illum, illuminamini, ne fiatis ceci sicut Iudei, qui de Crucifixo tenebrati {191.340B} sunt: nos manducando Crucifixum et bibendo, illuminamur. Et post lumen facies vestre [CASSIODORUS.] id est mentes, non confundentur in futuro iudicio, et non frustrabuntur mente, decepti enim erubescunt, vos autem impetrabitis. Vel hic etiam in presenti, mentes vestre, non confundentur, in adversis. [AUGUSTINUS.] Quidquid enim hic fiat iusto, non erubescit, quia etsi apud homines iudicatur inferior inimico, tamen semper est superior apud Deum. Superbus vero in adversis erubescit, quia ad Dominum non accessit. 7 Vel si accesseritis fide, mentes vestre non confundentur, sicut eorum qui cum audissent Christum daturum carnem suam ad manducandum, dixerunt: Durus est hic sermo (Io. 6), et confusi retro abierunt.H
H ¶Codd. : PL191
7 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 33,7 
VI
prol.|
marg.| {340C} Iste pauper [HIERONYMUS.] quasi8 : Vere accedentes non confundentur, quia iste pauper, id est spiritualis pauper, scilicet, ego David, vel Christus, vel Ecclesia clamavit, et Dominus exaudivit eum. [AUGUSTINUS.] Hic ostendit quomodo exaudiaris, scilicet si fueris pauper spiritu; dives non auditur. Sed hoc modo fit exauditio, scilicet si quis pauper sit spiritualis: [CASSIODORUS.] hinc est qui accedit ad Deum, et illuminatur: nec erubescit, quia quando clamat, liberatur ab omnibus angustiis seculi, dum iam transit ad Deum, et de omnibus tribulationibus eius salvavit {191.340D} eum, in obitu transeuntem ad se. Sed quomodo hoc? Ecce:I
I ¶Codd. : PL191
8 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 33,8 
VII
prol.|
marg.| Immittet angelus Domini. Vel ita continua. [ALCUINUS.] Dico accedite, et sicut iste pauper clamavit et exauditus est, eodem modo angelus Domini [AUGUSTINUS.] id est Christus, qui est angelus magni consilii, vel aliquis angelus de celo, qui est Ecclesie vallum [HIERONYMUS.] vel homo, qui est minister volutatis Dei, immittet [CASSIODORUS.] id est immissionem faciet in circuitu pure, timentium eum, ut muniat hic eos; et in futuro eripiet eos. [ALCUINUS.] Alii interpretes qui concordant huic sensui transtulerunt sic: circumdat angelus Domini in gyro timentium eum. [AUGUSTINUS.] Aliqui {191.341A} vero mendosi codices habent: immittit angelum Dominus etc. J
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 33,9 
VIII
prol.|
marg.| Gustate. [AUGUSTINUS.] Hic aperte agit de sacramento quod ferebatur manibus. 9 quasi10 : Non solum accedite, ut credatis, sed gustate carnem et sanguinem Christi, et sic videte [CASSIODORUS.] id est intelligite quoniam suavis est Deus [ALCUINUS.] id est dulcis cibus, qui est vita sumenti, pellens omnes molestias in futuro. [CASSIODORUS.] Deus enim vita est, et veritas. [AUGUSTINUS.] Et quia Deus est vita, et caro, quam sibi univit, est vivificatrix. Si autem hec nondum intelligis, regnat in te Achis, id est ignorantia, et abiit a te David, id est Christus, veritas. Beatus, {191.341B} etc. quasi11 : dico gustate, et sperate in eo quod gustatis, quia beatus erit vir qui sperat in eo quod gustat; per hoc sperate, id est vitam eternam, in futuro.
9 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
10 quasi] + dicat PL
11 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita: beatus, quasi dicat suavis est Dominus, et sperate in eo, quia, beatus est, etiam nunc, vir qui sperat in eo; miser qui sperat in se, vel in aliis hominibus. 12 Sed qui sperat in eo, iam beatus est, quia eum iam habet in spe qui est omne bonum. Et quia vult omnes sollicitos esse, addit: Et, o vos,K
K ¶Codd. : PL191
12 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 33,10 
IX
prol.|
marg.| 13 Omnes sancti eius, timete Dominum [CASSIODORUS.] ut qui stat, videat ne cadat. [HIERONYMUS.] Et addit omnes, ut nullus, licet bene meritus, abhoc desistat, {191.341C} non securitatem presumat. Ideo, timete Dominum, quoniam non est inopia temporalium timentibus eum. Alii aliquo indigent, sed non sui, quibus ipse ait: Primum querite regnum Dei et hec omnia adiicientur vobis (Mt. 6). [AUGUSTINUS.] Pascebat Dominus contemnentem se, et deseret timentem se? ne ergo deseras Deum, ne famem patiaris. Multi enim ideo deserunt Deum, ne inopes sint. [ALCUINUS.] Sed promittit, non superflua sed necessaria, quia timentibus Deum nihil deest, sedL
L ¶Codd. : PL191
13 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 33,11 
X
prol.|
marg.| Divites seculi 14 id est superbi, eguerunt et {191.341D} esurierunt, quia etiam pane temporali egent, et inediam patiuntur interdum. Vel potius de spiritualibus bonis hic accipiendum est. [CASSIODORUS.] quasi15 : Ideo timete, quoniam non est inopia, spiritualis, et veri boni, timentibus eum; sed divites seculi, scilicet superbi, eguerunt bonis interioribus: Non enim putare debes hoc dici de terrenis que nullius pretii sunt, sed de spiritualibus. [AUGUSTINUS.] Respice enim multos divites iniquos mori in divitiis suis, nec factos fuisse pauperes cum viverent; sed inter magnas copias divitiarum usque ad ultimum vite perduci, et exspirare in lectis eburneis circumfluente familia, et magnificam celebrari pompam funeris, ac pompato funere ad tumulum deduci a suis. Ne ergo te fallat hic Scriptura: de spiritualibus {191.342A} hic accipe quod ait: divites eguerunt [CASSIODORUS.] quia fidem non habent que est substantia sperandarum rerum (Hbr. 11). Et esurierunt [ALCUINUS.] quia corpore Domini non satiantur. Quid enim habent, qui Deum non habent? Vel divites eguerunt, id est carebunt in futuro summo bono, id est Deo, licet esuriant, id est desiderent. 16 Unde subdit, et tamen esurierunt, id est desideraverunt, dote nature. Inquirentes autem. [CASSIODORUS.] quasi17 : divites eguerunt, sed, inquirentes, id est toto studio querentes, Dominum, non aliud, non minuetur omni bono, id est sine minutione habebunt bonum quod est omne bonum, quia in Deo sunt omnia bona, quia omnium auctor est et plena sufficientia.M
M ¶Codd. : PL191
14 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
15 quasi] + dicat PL
16 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
17 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 33,12 
XI
prol.|
marg.| {342B} Venite. [CASSIODORUS.] Tertia pars. Tractatis supra Ecclesie sacramentis, admonet iam eos, quasi qui extra sunt, id est incipientes qui prima fidei rudimenta accipiunt, a quibus abstineant. quasi18 : Dico timete, ut autem sciatis timere, o filii, scilicet discentes. Mos enim propheticus est, discipulos vocare filios. Venite [HIERONYMUS.] fide audite me, id est discite a me, et ne nomen timoris horreatur, addit, docebo vos filios [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] quos non docerem nisi rem utilem, scilicet timorem Domini, qui est initium sapientie. [HIERONYMUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] quasi19 : Discite timorem, et debetis, quia in hoc est vita, quod ita ait:N
N ¶Codd. : PL191
18 quasi] + dicat PL
19 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 33,13 
XII
prol.|
marg.| {342C} Quis est homo qui vult vitam eternam? et qui diligit videre dies bonos qui numquam sunt in hoc seculo? [AUGUSTINUS.] Hoc omnes fatentur se velle, bonam rem volunt, sed non in regione eius querunt illam. Velut si aliquem iustum quereres, sed non in patria ubi habitaret, diceretur tibi: Bonum virum et magnum queris, sed noli querere hic, ubi non invenies eum; ita queramus et nos vitam, sed non hic. Et quasi dicat aliquis: quare hoc queris? respondet:O
O ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 33,14 
XIII
prol.|
marg.| {191.342D} Prohibe linguam, ostendens quomodo debent timere. [ALCUINUS.] quasi20 : tu quicumque es, qui vitam eternam cupis, hoc modo time, scilicet prohibe linquam tuam, de qua Salomon ait in Proverbiis: Mors et vita in manibus lingue (Prv. 18), amalo omni [HIERONYMUS.] ne mala loquaris aperte prohibe labia tua ne loquantur dolum, id est ne bona dolose loquantur. 21 Nota quod dicit prius cohibe linguam quam labia [CASSIODORUS.] quia cum loqui volumus ante commovemus 72 linguam, et post labia lingue motum sequuntur.P
P ¶Codd. : PL191
20 quasi] + dicat PL
21 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 33,15 
XIV
prol.|
marg.| Diverte a malo et fac bonum [AUGUSTINUS.] id est nulli noceas facto. Et quia hoc non sufficit, addit, et fac {191.343A} bonum. Parum enim est ut non exspolies vestitum, sed vesti nudum. Si non exspoliaveris, declinasti a malo; sed non facies bonum, nisi nudum vestieris, et peregrinum in domo tua susceperis. [CASSIODORUS.] Duo ergo bona sunt, diverte a malo et fac bonum. Illud vitat culpam; hoc meretur palmam.Q
Q ¶Codd. : PL191
marg.| Et nota quod est quidam declinandi a malo modus, quo tantum pena vitatur; et est quidam quo etiam vita equiritur. Si enim quis nulla occasione provocatus ad malum, a malo opere declinat, vitavit utique penam quam incurrisset, si illud amisisset. Si vero ab inimico invisibili vel visibili provocatus vel lesus malum non reddit, vel malo non consentit, a malo declinavit, et palmam promeruit.
marg.| Vel ita: Diverte a malo [HIERONYMUS.] id est destrue vitia in te; et {191.343B} fac bonum, id est edifica virtutes; et sic inquire pacem [CASSIODORUS.] id est desidera, ut pax sit spiritui tuo cum carne. Ideo autem dicit inquire, quia hic numquam est iusto plena pax cum corpore suo, sed semper pugna est cum vitiis. Ideo precipit hic pacem semper inquiri, etsi hic plene haberi non possit. Unde subdit: Et persequere eam fugientem, id est persevera inquirendo. Aliter enim in futuro non capietur. Vel inquire pacem [AUGUSTINUS.] id est Deum ipsum, qui est pax nostra. Et quia hic non habebis, persequere eam, in celum quo precessit.R
R ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 33,16 
XV
prol.|
marg.| Oculi Domini. [CASSIODORUS.] Quarta pars, ubi agit {191.343C} de tribulationibus bonorum et malorum, ne in periculis iustus aliqua dubietate mollescat. quasi22 : Dico, diverte a malo, inquire pacem, et ne ex infirmitate tua dissidas, quia oculi Domini [AUGUSTINUS.] id est respectus misericordie Dei, sunt super iustos, etsi ut medicus secat et urit, per quod videtur non exaudire, sed hoc facit ut sanet, et pariat in sempiternum; et aures eius sunt in preces eorum, ut quod petunt det 23 scilicet gratiam pro gratia. Et nota quod non ait ad preces; sed in preces [CASSIODORUS.] in quo notatur celeritas audiendi dum in ipsis auditor habitat. [AUGUSTINUS.] Sed forte dicit malus: Secure facio mala, quia non super me sunt oculi Domini; ad iustos Deus attendit, me non videt. Ideo subdit:S
S ¶Codd. : PL191
22 quasi] + dicat PL
23 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 33,17 
XVI
prol.|
marg.| {343D} Vultus autem. [CASSIODORUS.] quasi24 : Iustos respicit Deus, sed nec malus putet se nesciri, quia vultus Domini, id est cognitio Dei, est super facientes mala; non tamen respicit eos misericorditer, scilicet ut exaudiat, sed cognoscit ut puniat. Unde subdit: ut perdat de terra viventium memoriam eorum [ALCUINUS.] scilicet ut nec mentio, id est intercessio, fiat pro eis inter bonos. Adeo placet eis iustitia Dei. Unde in Evangelio ait Abraham ad divitem: Chaos firmatum est inter nos et vos (Lc. 16), ut boni non possint transire ad eos cum passione aliqua propter confusionem peccatorum que {191.344A} admiserunt. Et vere oculi Domini super iustos, quiaT
T ¶Codd. : PL191
24 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 33,18 
XVII
prol.|
marg.| Iusti antiqui 25 sicut Abraham et ceteri, clamaverunt pro liberatione sua ad Dominum, et Dominus, id est Christus, exaudivit eos in sua resurrectione; et ex omnibus tribulationibus eorum liberavit eos, quando captivam duxit captivitatem (Eph. 4), vel corporaliter liberavit [AUGUSTINUS.] ut tres pueros in camino flamma ledere non potuit, in quorum laudibus ignes friguerunt; sic et alios liberavit.U
U ¶Codd. : PL191
25 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 33,19 
XVIII
prol.|
marg.| Iuxta est Dominus. [ALCUINUS.] quasi26 : Sicut in Veteri Testamento exaudivit Dominus iustos, sic etiam et in Novo Testamento iuxta est Dominus his qui tribulato sunt corde, non omnibus tribulatis corpore, sed tribulatis corde, scilicet qui terunt duritiam cordis, et humiles spiritu, non verbis salvabit: quod necesse est, quiaV
V ¶Codd. : PL191
26 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 33,20 
XIX
prol.|
marg.| Multe tribulationes. Vel de modernis iustis potest accipi, et de spirituali liberatione qua liberati sunt [CASSIODORUS.] non ut tribulationes non sentirent, sed ut fortiter tolerando non succumberent. Et hoc est, clamaverunt iusti, et Dominus exaudivit eos: {191.344C} [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] sic exaudivit, quod liberavit eos, non corporaliter, sed dando eis patientiam. Et hoc est quod subdit, et ex omnibus tribulationibus eorum liberavit eos, saltem spiritualiter. Et vere liberavit; nam pronus est ad hoc. Et hoc est quod ait, iuxta est Dominus, vel allusio est ad hoc quod dixerat, clamaverunt, quasi dicat illi: Clamaverunt. et Dominus iuxta est his qui tribulato sunt corde. [AUGUSTINUS.] Altus quidem est Dominus, sed vicinatur humili, et non se erigenti. Unde subdit: Et humiles spiritu salvabit, hoc non mutatur. Multe tribulationes, quasi27 : Humiles salvabit, non utique sic ut nihil patiantur, quia tribulationes iustorum [CASSIODORUS.] multe sunt, quia a diabolo et invidis hominibus, {191.344D} et a seipsis. Qui ergo non patitur non est iustus, quia multe sunt tribulationes iustorum: [AUGUSTINUS.] econtra pauciores iniquorum, et de omnibus his liberavit eos Dominus in futuro. Dominus, potens liberator: interim veroW
W ¶Codd. : PL191
27 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 33,21 
XX
prol.|
marg.| Dominus custodit omnia ossa eorum, id est firmamenta fidei, scilicet patientiam et alias virtutes; et unum ex his non conteretur [AUGUSTINUS.] id est nec etiam patientia peribit: quod signatum est in agno paschali, de quo dicitur in Exodo: Os non frangetis ex eo (Ex. 12): quod impletum est in Domino nostro Iesu Christo, cuius crura non sunt fracta in cruce, et impletur in sanctis suis, quorum patientia {191.345A} in tribulationibus exercetur, sed non vincitur.X
X ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 33,22 
XXI
prol.|
marg.| Mors peccatorum, quasi28 : Iustos custodit Dominus, et liberabit [AUGUSTINUS.] sed mors peccatorum non solum est mala, sed et pessima, quia rapit ad gehennam. Etsi enim in divitiis, et odoribus et lamentis hominum finiatur, tamen pessima est, quia in peccatis est, et ad infernum trahit. Et dicit hoc contra illud quod de bonis dixerat, liberabit eos. Et quia omnes sunt peccatores, determinat quorum peccatorum mors est pessima, dicens: et qui oderunt etc. Et quasi quis diceret: Quorum peccatorum mors est pessima? respondetur: Non omnium, {191.345B} quia omnes sunt peccatores; sed eorum qui oderunt iustum, id est Christum, qui iustificat, per quem qui non reconciliatur, perit; illi enim delinquent, id est Dominum derelinquent, odiendo bonum, et est contra illud quod supra dixit de bonis, scilicet custodit Dominus omnia ossa eorum.Y
Y ¶Codd. : PL191
28 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 33,23 
XXII
prol.|
marg.| Redimet Dominus. [CASSIODORUS.] quasi29 : Mors peccatorum est pessima, sed redimet Dominus pretio mortis animas, non libertorum, id est eorum qui de servis Dei facti sunt liberi sui, sed servorum suorum sibi obedientium, et omnes qui sperant in eo, quamvis sine peccato non sint, tamen non delinquent, {191.345C} [REMIGIUS.] id est non peccabunt ad mortem. Iste est enim modus iustitie humane, ut vita mortalis quantumlibet proficiens, quia sine peccato esse non potest, in hoc non delinquat id est per hoc {191.346A} mortale delictum caveat, dum, id est quia sperat in eo in quo est remissio peccatorum.Z
Z ¶Codd. : PL191
29 quasi] + dicat PL


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 33 ), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 08/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_33)
Signaler un complément d'information

Notes :