Glossa magna

Psalmus 45

Numérotation du verset Ps. 45,1 

¶In finem filiis Chore pro arcanis psalmus David1.
¶Codd. : (Ps. 45) D30 Rusch Ps-G, def. ΩF Bari3
1 finem] + pro Ps-G | David] om. Ps-G , + legendus ad lectionem Actus Apostolorum et ad evangelium Marci D30
Numérotation du verset Ps. 45,2 I

Deus noster
refugium
et virtus ¦
adiutor
in tribulationibus
que invenerunt nos
nimis.
Numérotation du verset Ps. 45,3 II

Propterea
non timebimus
dum turbabitur terra ¦
et transferentur montes
in cor maris.
Numérotation du verset Ps. 45,4 III

Sonuerunt2
2 Sonuerunt] sonaverunt D30 Ps-G
et turbate sunt aque eorum ¦
turbati3 sunt montes
3 turbati] conturbati D30 Ps-G
in fortitudine
eius.
Numérotation du verset Ps. 45,5 IV

Fluminis4 impetus
4 fluminis] praem. diapsalma Ps-G
letificat civitatem Dei ¦
sanctificavit tabernaculum suum Altissimus.
Numérotation du verset Ps. 45,6 V

Deus
in medio eius
non commovebitur ¦
adiuvabit eam
Deus
mane diluculo.
Numérotation du verset Ps. 45,7 VI

Conturbate sunt gentes inclinata sunt
regna ¦
dedit vocem suam
mota5 est terra.
5 mota] et praem. Rusch cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 45,8 VII

Dominus
virtutum
nobiscum ¦
susceptor noster
Deus Iacob.
Numérotation du verset Ps. 45,9 VIII

Venite6
6 Venite] praem. diapsalma Ps-G
et videte
opera Domini † 7
7 <divisio.> Domini+ D30²
que posuit prodigia
super terram ¦
Numérotation du verset Ps. 45,10 

auferens
bella
usque ad fines8 terre.
8 fines] finem D30 Ps-G
Numérotation du verset Ps. 45,IX 

Arcum conteret
et confringet arma ¦
et scuta
comburet igni9.
9 igni D30 Rusch ] in igne  Ps-G
Numérotation du verset Ps. 45,11 X

Vacate
et videte
quoniam ego
sum Deus ¦
exaltabor in gentibus
et10 exaltabor
10 et D30 Rusch] om. Ps-G
in terra.
Numérotation du verset Ps. 45,12 XI

Dominus
virtutum nobiscum ¦ susceptor noster Deus Iacob.

Psalmus 45

Numérotation du verset Ps. 45,1 
prol.|
marg.| {191.449B} Deus noster refugium. [HIERONYMUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Titulus: In finem psalmus David pro arcanis. Psalmus iste agit de arcanis divine dispositionis, que sunt, quod si Deus homo, quod salus promissa utrique populo, quod « cecitas ex parte contigit in Israel, ut plenitudo gentium intraret »a, quod apostoli transierunt ad gentes, quod nimia pax fuit in terra, tempore Dominice nativitatis. Unde Isaias: Conflabunt gladios suos in vomeres, et lanceas suas in falces (Is. 2). Et est sensus: Psalmus iste tendens in finem, id est in Christum, est David, id est alicuius fidelis de Iudea, ut sit certius testimonium. Psalmus dico habitus, pro arcanis, id {191.449C} est agens de manifestatione arcanorum. Vel secundum aliam translationem, que habet: In fine psalmus, filiis Core pro arcanis. Filii Core sunt filii crucis, qui de arcanis, id est de adventu Christi et aliis predictis loquitur. Et est, psalmus hic tendens in finem attribuitur filiis Core, qui hic loquuntur. Psalmus dico, habitus, pro arcanis.
a Cf. Rm11,25 : « Nolo enim vos ignorare fratres mysterium hoc ut non sitis vobis ipsis sapientes quia cecitas ex parte contigit in Israhel donec plenitudo gentium intraret ».
marg.| Intentione monet ad fidem.
marg.| Modus : Tripartitus est psalmus. Primo, in adventu Domini omnis spes habenda ostenditur, et in transitu apostolorum ad gentes. Secundo dicit quod Ecclesia fundatur in Christo, cui gentes et regna subiiciuntur, ibi fluminis impetus. Tertio narrat magnalia tempore Incarnationis facta, ibi venite et videte. Propheta ergo in Christi adventu, {191.449D} videns multas exsurgere tribulationes contra eas premittens consolationem in persona filiorum Core, vel alicuius fidelis de Iudea, ait:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 45,2 
I
prol.|
marg.| Deus noster refugium. [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS. ALCUINUS. CASSIODORUS.] quasi1 : Alii dii non sunt refugium, sed Deus noster, id est nobis communis carne assumpta est refugium, dum de periculo liberat, et virtus. Hoc ideo addit, quia est refugium ubi plus timetur: {191.450B} quo si quis aliquando ad hec confugerit, magis infirmatur. Hic vero confirmatur, ideo ad te fugiendum, quia es adiutor in tribulationibus, quia iuvas vincere eas. Et non solum in allis vincendis es adiutor, sed etiam in iis que sunt nimis, id est in conscientia, que enim intus sunt a nobis nimis sunt. Nulla enim hic maior est tribulatio, quam delictorum conscientia; sed et hic adiuvat Deus noster, quia peccata dimittit. Et he tribulationes invenerunt nos, non nos eas, ut per nos peniteremus, ubi tamen et ille rogandus est, sed ipse tribulationes invenerunt nos aliis monentibus penitere. Aliquando ergo homo invenit tribulationem peccatorum, quando sine admonitione alicuius considerat sua errata, et sic penitet, dicens: Tribulationem et {191.450C} dolorem inveni (Ps. 14). Aliquando tribulatio invenit hominem, quando alterius persuasione penitet, cognoscens peccatum: utrobique autem rogandus est Deus.
1 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita, ut per tribulationes accipiamus penas, et legitur littera seriatim sic: Adiutor est in tribulationibus; que tribulationes invenerunt nos. Nos enim fugiebamus eas. Vel invenerunt nos, expositos eis per Adam. Invenerunt dico nimis, quia hic perimus sub mole penarum. Tanto potentior est ille qui liberat.B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 45,3 
II
prol.|
marg.| Propterea. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Quia talis est securitas {191.450D} non timebimus nos qui montibus, id est apostolis, consentimus: timeant contrarii, dum conturbabitur de novitate miraculi in adventu Christi terra; id est Iudea, quasi arida, sine idololatria, amaritudine gentium circumdata tamquam mari terra, et transferentur montes, id est apostoli, secundum illud: Quia repulistis verbum Dei, ecce convertimus ad gentes (Act. 13). In cor maris, id est in fidem gentium, quia gentes credunt eis. Vel mare est hoc seculum; cor maris, immanitas gentium. Ad gentes {191.451A} enim immanes et barbaras transierunt, in qua translationeC
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 45,4 
III
prol.|
marg.| Sonuerunt contradicentes et turbate aque eorum vel eius, alia littera, id est maris. [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Conturbati sunt etiam montes, id est potestates seculi, in fortitudine eius, id est Dei qui est refugium et virtus.
marg.| Vel ita ab illo loco, sonuerunt, quasi transferrentur montes, in qua translatione, sonuerunt montes, ipsi apostoli predicando, et turbate sunt aque eorum; ad sensum fit relatio, non ad vocem, id est aque maris, scilicet populi gentium, vel doctrine eorum, que infatuate coruscante {191.451B} doctrina Salvatoris, unde: Absorpti sunt, iuncti petre iudices eorum (Ps. 140). Hec est virga Moysi, que devoravit virgas magorum Pharaonis. Stultam enim fecit Deus sapientiam huius mundi. Ubi sapiens, ubi scriba? ubi inquisitor huius seculi?b Unde Abdias prophetac: Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo. Conturbati sunt montes, id est exterius apostoli turbati sunt; in fortitudine eius, id est in nimia persecutione eius, maris.D
b 1Cor. 1.
c Abd. 8.
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 45,5 
IV
prol.|
marg.| Fluminis impetus. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Secunda pars, ubi dicit Ecclesia in Christo fundatur, {191.451C} cui gentes et regna subiiciuntur. quasi2 : Ita sevit mare, sed inter hos fluctus et sonitus non timent, qui ad illud refugium fugerunt, quia fluminis impetus, id est Spiritus sancti inundatio, letificat civitatem Dei, scilicet Ecclesiam. Et sanctificavit tabernaculum suum, id est Ecclesiam vel corpus; quod assumpsit de Virgine Altissimus. EtE
E ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 45,6 
V
prol.|
marg.| Deus manet in medio eius civitatis [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS.] quia eque omnibus consulit, non accipit personas. Quomodo quod in medio est paria habet spatia ad omnes fines, ita Deus medius esse dicitur, equaliter omnibus consulens. Et {191.451D} ideo non commovebitur illa civitas, unde porte inferi non prevalebunt adversus eamd ; adiuvabit eam Deus in labore seculi mane, id est in ipso boni operis principio. Et hoc diluculo, id est per illuminationem sancti Spiritus, qui est lux quasi diei. Vel alia littera, adiuvabit eam Deus vultu suo, id est presentia Incarnationis. Vel vultu suo, id est demonstratione auxilii sui, id est cum adiuvando se indicat. Et sicF
d Mt. 16.
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 45,7 
VI
prol.|
marg.| Conturbate sunt gentes [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] salubriter. Et etiam regna inclinata sunt, ut adorent, non erecta per superbiam, quia dedit; non ait protulit, sed dedit, quasi magnum premium {191.452A} vocem suam, id est predicationem, quando tonuit de nubibus, id est predicatoribus, qui dicuntur nubes et montes. Montes propter altitudinem et firmitatem; nubes propter pluviam et ubertatem. Unde terra mota est, id est terrenus tremit metu iudicis. Quis dedit vocem?G
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 45,8 
VII
prol.|
marg.| Dominus virtutum celestium [HIERONYMUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] qui est nobiscum carne assumpta, ac si diceret: Emmanuel, proprium nomen supponendo. (Emmanuel enim interpretatur nobiscum Deus.) In his verbis breviter definit quid sit Christus, dum dicit, Dominus virtutum, nobiscum. quasi3 : Qui misit olim angelos, iam ipse venit. Et {191.452B} est nobiscum, et per hoc susceptor est. Nulla ergo terreat infirmitas noster non nisi filiorum crucis. Ipse dico, Deus Iacob, id est significatorum per Iacob. quasi4 : Qui tanta nobis dabit, quanta dedit Iacob; non enim tantum illius Deus.H
H ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 45,9 
VIII
prol.|
Numérotation du verset Ps. 45,10 
prol.|
marg.| Venite et videte. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. CASSIODORUS.] Tertia pars, ubi narrat magnalia tempore Incarnationis facta. quasi5 : Quid fecit susceptor? magna opera, et venite fide, et videte, id est intelligite opera Domini.
5 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita continua, quia nobiscum est et susceptor, ergo venite fide, quasi6 : Iam securus vos invito. {191.452C} Et videte, id est intelligite, opera Domini, que tempore Incarnationis fecit, ut de pace nimia. Et huiusmodi que posuit super totam terram, et illa opera erant prodigia, quia aliquid portendebant. Quid? hoc scilicet pro ipse est, auferens bella spiritualia, scilicet bella male voluntatis, usque ad finem terre. Hoc iam factum est in quibusdam non repugnantibus Deo, quia per Christi adventum idololatria et superstitio totius orbis periit. Et hoc significabat illa pax actualis, que toto mundo tempore Dominice nativitatis fuit. Unde tunc primum decantatum est ab angelis canticum pacis: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bone voluntatis (Lc. 1). Natus quippe erat ille qui est pax, qui facit utraque {191.452D} unum (Eph. 2), qui ait: Pacem meam do vobis, pacem relinquo vobis (Io. 4). Vere aufert bella, quiaI
I ¶Codd. : PL191
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 45,IX 
prol.|
marg.| Arcum [AUGUSTINUS.] id est insidias conteret, et confringet arma, id est publicam impugnationem, et scuta, id est vane presumptionis protectionem. Unde ait Iob: Cucurrit adversus Deum, in crassa cervice scuti suie. Comburet igni Spiritus sancti, ut armemur evangelicis armis, que describit Apostolus.J
e Iob. 5.
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 45,11 
X
prol.|
marg.| {191.453A} Vacate et videte. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. HIERONYMUS. REMIGIUS, AUGUSTINUS.] quasi7 : Dedit vocem. Quam? Vacate ab armis diaboli, scilicet a vitiis, a tumultibus contentiosis, ut attendatis infirmitatem vestram. Infirmaris enim de te, id est infirmari debes ut fortis sis de Deo.
7 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita ab illo loco, Venite, et est ibi vox Domini; et agit de his ad litteram, que in adventu Christi acta sunt. quasi8 : Dedit vocem. Et est illa vox: Venite et videte opera Domini, horum verborum non mutatur sensus. Que posuit super terram, quasi signa ad convocandum errantem populum ad viam veritatis, que erant prodigia, quasi porrodicia, id est future novitatis indicia, ut de partu Virginis, et de stella, et de pace nimia, et de ceteris; auferens. Ecce opera et prodigia, quod ipse est, auferens bella, {191.453B} ad litteram, usque ad finem terre, quia tunc temporis pro presentia eius orbis pacatus fuit, quia arcum conteret et confringet arma, et scuta comburet igni, hec omnia in adventu Christi ad litteram fuerunt; secundum illud: Conflabunt gladios suos in vomeres, et lanceas suas in falces (Is. 2). Si ergo combusta sunt arma, vacate, o homines, a bellis, non habentes unde pugnetis. Et videte, id est intelligite quoniam ego sum Deus, non ille qui vos deludebat; non etiam vos ipsi, sed ego qui feci et reficio vos. Non ergo de vestris operibus extollamini, quia exaltabor in gentibus quando convertentur ad fidem, et postquam plenitudo gentium intraverit (Rm. 11), exaltabor in terra, id est in Iudea. Gentes sunt mare propter idololatriam. Ergo licet dicere quodK
K ¶Codd. : PL191
8 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 45,12 
XI
prol.|
marg.| {191.453C} Dominus virtutum nobiscum est, et susceptor noster est Deus Iacob, scilicet qui facit vincere Christianum populum per Iacob signatum, licet sit posterior.L
L ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 45), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_45)
Signaler un complément d'information

Notes :