Glossa magna

Psalmus 38

Numérotation du verset Ps. 38,1 

¶In finem1
¶Codd. : (Ps. 38) Ps-G Cbg150 D30 ΩM (162vb) ΩS (265ra-rb) ΩX (226vb-227ra) P15205 (69vb-72ra) P1076 P10489 ω 1 (74rb) Rusch Ps-G, def. ΩF
1 In finem] om. Q
canticum
David
pro Idithun2
2 canticum David pro Idithun Ps-G ( V ) Cbg150 D14 ΩX (cantic.) ΩS (cantici) Rusch ] pro ( om. Ps-G) Idithun canticum David Ps-G ( F C W K D² ) D30, Idithun pro canticum David D14, canticum David per Idithun P15205 , pro Yditum psalmus cantici David P15205 ², om. ΩM P106 P10489 ω 1 Ed1455
Numérotation du verset Ps. 38,2 I

Dixi
custodiam vias
meas ¦
ut non delinquam in lingua
mea.
Numérotation du verset Ps. 38,II 

Posui ori meo custodiam ¦
cum consisteret
peccator
adversum me.
Numérotation du verset Ps. 38,3 III

Obmutui
et humiliatus sum
et silui
a bonis ¦
et dolor meus
renovatus est. 3
3 <divisio.> sum… bonis ¦ ΩSX ω 1] sum ’…bonis ’ ΩM
Numérotation du verset Ps. 38,4 IV

Concaluit
cor meum intra me ¦ et in meditatione mea exardescet ignis.
Numérotation du verset Ps. 38,5 V

Locutus sum
in lingua mea ¦
notum fac mihi Domine finem4 meum.
4 finem Ω P10489 ω1 Ps-G ] in praem. P15205
Numérotation du verset Ps. 38,VI 

Et numerum
dierum meorum quis5 est ¦
5 quis Ω P10489 ω 1 Ps-G] qui Ps-G (I² M* V) D30
ut sciam quid6
6 quid] quis P10489
desit mihi.
Numérotation du verset Ps. 38,6 VII

Ecce
mensurabiles
posuisti dies meos ¦
et substantia mea
tamquam nihilum
ante te.
Numérotation du verset Ps. 38,VIII 

Verumtamen
universa vanitas ¦
omnis homo vivens.
Numérotation du verset Ps. 38,7 IX

Verumtamen7
7 Verumtamen] praem. diapsalma Ps-G
in imagine pertransit homo ¦ sed et frustra conturbatur.
Numérotation du verset Ps. 38,X 

Thesaurizat ¦
et ignorat cui congregabit ea.
Numérotation du verset Ps. 38,8 XI

Et nunc
que est exspectatio mea
nonne Dominus ? ¦
et substantia mea
apud te est. 8
8 <divisio.> XI // XII Thesaurizat ¦ et ignorat Cbg150 ω 1 ΩX] Thesaurizat et ignorat ¦ P15205 | XI+XII D30 ( Thesaurizat... ea+ et nunc... Dominus ¦ et... te est ) | mea… Dominus ¦ ΩMX ω 1 ] mea ¦… Dominus ’ ΩS, mea’... Dominus Cbg150
Numérotation du verset Ps. 38,9 XII

Ab omnibus iniquitatibus meis erue me ¦
opprobrium
insipienti dedisti me.
Numérotation du verset Ps. 38,10 XIII

Obmutui
et non aperui
os meum ¦ quoniam tu fecisti
Numérotation du verset Ps. 38,11 

amove
a me plagas tuas. 9
9 <divisio.> meum ¦… fecisti ’ ω 1] meum ¦… fecisti ¦ ΩMS ; meum ¦… fecisti D30 Cbg150² (vel !) ΩX ; meum... fecisti ¦ Cbg150*
Numérotation du verset Ps. 38,12 XIV

A fortitudine
manus tue ego defeci
in increpationibus ¦
propter iniquitatem
corripuisti
hominem. 10
10 <divisio.> defeci in increpationibus ¦ D30 Cbg150 ΩX ω 1] defeci ¦… -bus ’ ΩS ; defeci ¦… –bus P15205
Numérotation du verset Ps. 38,XV 

Et
tabescere fecisti sicut araneam animam eius ¦
verumtamen vane conturbatur11
11 conturbatur Cbg150 D30 ΩSX P10489 ω 1 Ps-G] constituatur ΩM
omnis homo12.
12 homo] + diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 38,13 XVI

Exaudi13
13 Exaudi] praem. diapsalma Ps-G
orationem meam Domine
et deprecationem meam ¦ auribus percipe lacrimas meas. 14
14 <divisio> Domine… meam ¦ D30 ω 1 ΩMX] Domine ¦… meam ’ ΩS, Domine’.... meam ¦ Cbg150
Numérotation du verset Ps. 38,XVII 

Ne sileas
quoniam advena ego15 sum apud te et peregrinus ¦
15 ego Edmaior (W S) Weber (K) plerique codd. et edd. cum. LXX Φ D30 Cbg150 Ω ω1 P10489 Rusch Clementina] om. Ps-G
sicut omnes patres16 mei. 17
16 patres] patris P1076 |
17 <divisio.> sum… te et peregrinus ¦ D30² ω 1] sum ¦… te ¦ et peregrinus ’ ΩS ; sum… te ¦ et peregrinus Cbg150 D30* P15205 ΩX |
Numérotation du verset Ps. 38,14 XVIII

Remitte
mihi
ut refrigerer
priusquam abeam ¦
et amplius
non ero. 18
18 <divisio.> refrigerer… abeam ¦ D30 Cbg150 ΩSX ω 1] refrigerer ¦… abeam P15205

Psalmus 38

Numérotation du verset Ps. 38,1 
prol.|
marg.| {387D} Dixi . Titulus.   In finem canticum David pro Idithun. {191.388D} Legitur in Paralipomenon quod arca Domini reducta a Philistheis, David ante eam constituit cantores quatuor millia, et totidem ianitores, quibus {191.389A} prefecit filios Core, cantoribus vero preposuit ducentos octoginta et octo viros, inter quos fuerunt Asaph, Eman, Ethan et Idithun, quorum nomina Esdras frequenter posuit in titulis, tum pro honore mysterii, tum propter nominum interpretationes, per quas subiectorum psalmorum intellectus panduntur, sicut huius psalmi aperitur sensus. Per hoc nomen Idithun, quod interpretatur transiliens eos, id est remanentes in mundo, herentesque terrenis, de quo transiliente agitur hic. Docet enim psalmus iste a dilectione seculi ad Dei legem, et inde ad eternitatem mente transilire. Et quia hoc iocundum est menti, et si grave sit carni, ideo bene in titulo apponitur canticum. Et est sensus: Canticum istud dicitur canticum, quia hic est mentio de {191.389B} eterna beatitudine, pro qua iucundum est menti transilire, et si grave sit carni, dirigens nos in finem, id est in consummationem, est David prophete. Et est Pro Idithun 1 id est de transiliente.
1 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
marg.| Intentio. [CASSIODORUS.] Monet hic psalmus inter blasphemos et iniquos lingue continentiam servare, certamina et rixas comprimere. Hoc enim silentium multum est utile.
marg.| Modus. Tripartitus est psalmus primo agit de continentia lingue inter blasphemos et contumeliosos. Unde et optat noscere finem, ubi hec non sunt mala. Secundo dixit quomodo omnes sunt sub vanitate et casu. Unde apponit se exspectare Dominum petens liberari, ibi verumtamen in imagine. Tertio inter tot mala seculi petit sibi Deum adesse, et peccata dimitti, ut prospero {191.389C} fine exeat, ibi exaudi orationem meam. [AUGUSTINUS.] Transilitor autem iste, terrenis abdicans illecebris, de bona opinione semper contrahit invidiam iniquorum et calumniam. Unde deliberat inter malos tacere, ne quid dicat male, ita incipiens:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 38,2 
I
prol.|
marg.| Dixi [CASSIODORUS.] id est in corde deliberavi, ubi sapientes prius deliberant, quam loquantur. Ideo prius deliberat quia grave hoc est quod incipit. Quid sit illud exponendo subdit: Custodiam. Hoc dicit [AUGUSTINUS.], quia forsan lapsus iam fuerat in lingua, vias, id est actiones et verba. Vias dico iam meas [CASSIODORUS.] id est bonas. [HIERONYMUS.] Ideo custodiam {191.389D} ut non delinquam per fatua vel otiosa 84 in lingua quod est difficile. [AUGUSTINUS.] Non enim frustra est lingua in udo quia facile labitur. Perfectus est ergo vir qui non peccat in lingua (Iac. 3). Lingua dico iam mea 2 id est mei iuris.B
B ¶Codd. : PL191
2 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 38,II 
prol.|
marg.| Posui ori meo [AUGUSTINUS.] quasi dicat postquam transivi terrenas delectationes, et ea verbis bonis contraho invidiam et calumniam, sufficit mihi intelligentia coram Deo, ne loquendo dem aditum calumniosis, in quo sepe fit perturbatio, ut dicantur non dicenda, contra quod melius remedium est silentium. Unde hic ait, posui ori meo custodiam, quasi3 : dixii: Custodiam et posui ori meo custodiam, ne incongrua {191.390A} exirent. Posui, custodiam, non propter studiosos, et audire paratos, sed cum consisteret, scilicet cum mora, quasi4 : hoc feci cum maxime opus esset. Peccator, scilicet qui non percipit ea que sunt spiritus Dei, et calumniatur: huiusmodi, turgidis calumniosis litigiosis, nil dicendum est, ut et agnus, scilicet Christus sine voce coram tondente se siluit, qui etiam audire paratis multa discipulis, postea dicenda reticuit. Consisteret dico adversum me, querens calumniam, a quo transiliente peccator decipitur per silentium, non valens eum verbis tenere. Unde sequitur:C
C ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 38,3 
III
prol.|
marg.| Obmutui [HIERONYMUS.] quasi5 : Posui custodiam, {191.390B} usque eo quod obmutui, id est penitus tacui, et humiliatus sum. Hoc dicit ut purum intelligas silentium, non dolosum.
5 quasi] + dicat PL
marg.| Vel humiliatus sum [HIERONYMUS.] id est improperia ab eis sustinui [CASSIODORUS.] et silui a bonis annuntiandis.
marg.| Vel a bonis hominibus, pro porcis et canibus, quibus sanctum non est dandum, neque margarita mittendaa. Tacuit ergo bonis ne doceret contemnentem, qui causam contentionis querit [AUGUSTINUS.] et ita dolor meus, quem passus est in loquendo, a quo quievit in silentio, renovatus est. Inde est ei dolor, quia negat conservis cibaria verbi. Et ideoD
a Cf. Mt. 7.
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 38,4 
IV
prol.|
marg.| Cor meum concaluit intra me [CASSIODORUS.] id est ex omni parte caluit igne Dei, id est amore celestium. {191.390C} Et hoc intra me [ALCUINUS.] id est in ratione, ut de celestibus cogitaret. Et nota quia prius intra cogitavit, quam extra exiret, loquendo vel concaluit intra me [CASSIODORUS.] id est interna gratia Spiritus sancti; et in meditatione mea, id est in consilio. Hoc dicit ne insanus videretur estus eius exardescet ignis dilectionis.E
E ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 38,5 
V
prol.|
marg.| Locutus sum. [CASSIODORUS.] Dixit se intus cogitasse. [ALCUINUS.] Hic dicit se extra esse locutum, quasi dicat postquam intra me cogitavi, etiam in lingua mea, id est transilientium locutus sum [AUGUSTINUS.] non auditori erudiendo [CASSIODORUS.] sed exauditori Deo, {191.390D} a quo intus audio quod est malis invitus silui, sed Domino locutus sum, estu caritatis agente. Quid locutus sum? istud scilicet notum fac mihi, Domine finem meum [AUGUSTINUS.] id est Christum, qui est finis noster, id est consummatio ad iustitiam in presenti, et in futuro ad coronam.F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 38,VI 
prol.|
marg.| Ut etiam fac notum numerum dierum meorum quis est [AUGUSTINUS.] quem volebat scire non desiderio huius vite [CASSIODORUS.] sed desiderio Christi ut appareat si eius adventum poterit videre, quem antiqui Patres magno desiderio cupierunt videre. Undeb: « Multi reges et prophete voluerunt videre quem vos videtis » etc. Inde Simeon ille senex clamabat putas, {191.391A} videbo? etc.c Inde etiam ante natale Domini ille antiphone cantantur in persona antiquorum Patrum [CASSIODORUS.] scilicet, O Adonai, O Sapientia etc. [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Ideo volo scire numerum, ut sciam quid desit mihi ad vitam, ante Christi adventum, ante quem multum deest ad vitam, quia ante eum sunt veteres dies Ade, qui ducunt ad mortem, et non nova generatio que ducit ad vitam. Unde sequitur:G
b Lc. 10, .
c Cf. Lc. 2.
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 38,6 
VII
prol.|
marg.| Ecce. 6 quasi7 : An deest aliquid? utique; quia ecce dies meos, vel veteres [CASSIODORUS.] id est breves et inanes posuisti pedes meos, et substantia {191.391B} mea, que Adam peccante damnata est tamquam nihilum est ex se, quia cito transit, et quamdiu est, nihil est [CASSIODORUS.] actus quidem boni aliquid sunt, quia vitam conferunt. Nihil est dico, et hoc ante te qui vere vides [CASSIODORUS.] quasi8 : Et si actus transilientis aliquid sunt, substantia tamen nihil est ante Deum.H
H ¶Codd. : PL191
6 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
7 quasi] + dicat PL
8 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 38,VIII 
prol.|
marg.| Verumtamen. [CASSIODORUS.] Videns iste adventum Christi, quem petierat videre, et nondum habens bonum eternum, redit ad infirmitatem suam, quam habet inter virtutes, dicens: Magna sunt que diximus et credimus, sed tamen nondum est illud eternum; sed universa sunt vanitas pro mutabilitate. Et {191.391C} quia mutabilia et transitoria sunt, ecce iste desiderans eterna, exprobrat humane vite cui subest. Quod ideo dicit, ne quis putet sanctos a tentationibus alienos. 9 Et ad hanc vanitatem pertinet homo, non Deus, non Spiritus omnis [HIERONYMUS.] id est et bonus et malus. Si enim malus est, in secularibus vanus est. Si vero bonus, ei cum Christo volenti esse vana est hec vita. Homo dico vivens in hoc mundo.I
I ¶Codd. : PL191
9 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
marg.| Aliter totum ab illo loco, obmutui, vel obsurdui. Et dicit iste transiliens se tacuisse, bona, dum timet ne loquatur mala. Ego silui [AUGUSTINUS.] id est tacui etiam bona conversis, dum timeo ne loquar mala. Et quia non erogo pauperibus talentum mihi creditum, {191.391D} non committit mihi dives Dominus. Et hoc est obsurdui. Alia littera, id est cepi a Deo iam non audire. Positus enim est inter divitem Deum et pauperem hominem. Intercurrit transiliens inter Deum et hominem, ut a Deo accipiat, et homini distribuat Domini sui pecuniam. Sed dum timet esse prodigus et dissipator fit avarus dispensator, aliis non erogando. Et ideo subtrahitur ei a Domino, hoc iste confitetur se passum, docens nos cavere hoc non imitarid. [AUGUSTINUS.] Si autem piger iste damnatur, quia non erogat, quid ille patietur, qui per luxuriam consumit? Et sic humiliatus sum a Deo, non humiliavi me. Et ita, dolor meus renovatus est, dolet tacuisse dicenda; quia vidit mala, ideo tacuit etiam bona et bonis, unde, scilicet quia tacuit."Zelus domus Dei comedit"e cum {191.392A} id est amor proximorum quibus tacuit angit eum.
d Cf. Mt. 25, 13-30.
e Ps. 68, 10.
marg.| Unde sequitur: concaluit cor meum intra me. Cepit inquietum esse cor, videns hinc inde esse pericula. Et in meditatione mea exardescet ignis, id est estuatio, dum in utroque video esse pericula, et in hac fluctuatione dicendi et tacendi inter fluctuosos et calumniosos, et audire paratos in hoc estu locutus sum in lingua mea, id est quesivi meliorem locum, ubi hec non patiar, scilicet finem, id est vitam eternam. Et hoc est: Notum fac mihi, Domine, finem meum 10 quasi11 : Etsi multa transivi, restat adhuc finis ubi non sunt scandala; et numerum: Ecce quasi noto fine plus desiderat et omnia transilit; desiderat enim de fine perfectius cognoscere. Et hoc est, fac mihi notum numerum {191.392B} dierum meorum. [AUGUSTINUS.] Hic est numerus sine numero, qui numerus dierum est vere, et non transit. Numerus vero dierum qui modo sunt, non est vere transilienti; herenti autem esse videtur. Ut sciam quid, id est quantum desit hic in presenti, mihi; unde humilior est homo, qui hec novit. Ecce mensurabiles quasi dicat noto fine, et diebus qui sunt, attendit ad hec temporalia que relinquit, et comparat invicem. Quasi dicat aliquis: Cur dixisti illos dies esse tamquam et isti temporales dies non sint? Quid enim de istis diebus transitoriis sentis? 12 Ecce mensurabiles posuisti dies meos, qui dederas immensurabiles, si homo perstitisset. Vel veteres, alia littera: [AUGUSTINUS.] Posuisti dies meos, quia corrumpuntur corpora peccato et pena. Et substantia mea {191.392C} tamquam nihilum est ante te, id est qui vidit nihil esse hanc substantiam, ante te videt, ubi oculi tui sunt, videt, non ubi humani, id est tue visioni concordat. [ALCUINUS.] Vel substantia mea tamquam nihilum est ante te, id est contuitu illius, que ante erit. [AUGUSTINUS.] Verumtamen, quasi13 : quamvis tanta transilivi, quamvis eternis inhio, verumtamen, dum hic vivo, ubi tot scandala sunt, ubi tentatio est, universa vanitas est omnis homo vivens, et transiliens, et herens, id est ad universam vanitatem adhuc pertinent, quia omnia sub sole sunt vanitas, sub sole est omne visibile. Invisibilia autem non sunt sub sole, id est fides, spes, caritas. Hic habet Idithun ultra solem, cuius conversatio in celis est (Phil. 3). {191.392D}
10 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
11 quasi] + dicat PL
12 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
13 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita, licet mensurabiles sint dies, licet substantia nihil sit, verumtamen universa vanitas est omnis homo vivens, id est universa vanitas est in rationabili creatura, que secundum diversos universam vanitatem appetit, de hoc gemit iste, sicut in superna, id est supernorum amorem inardescit.
marg.| Vel ita, licet substantia nihil sit, verumtamen omnis homo vivens 14 quasi iucunde in mundo, cui servit, est universa vanitas, ipsa vanitas est, non modo vanus. Et dicitur hoc per exaggerationem.J
J ¶Codd. : PL191
14 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 38,7 
IX
prol.|
marg.| Verumtamen. [CASSIODORUS.] Secunda pars est hic, ubi dicit quomodo omnes sub vanitate et casu sint. Unde {191.393A} opponit se exspectare Dominum, et petit liberari, quasi15 : Quamvis ita studeat homo vanitati, verumtamen homo pertransit [ALCUINUS.] id est cito transit in imagine, id est comparabiliter imagini speculi, que cito vanescit. Unde Iob: Homo quasi flos egreditur et conteritur, et fugit etc. (Iob 13).
15 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita: Licet studeat vanitati, tamen pertransit homo. Hoc non mutatur. Ipse dico positus in imagine Dei, id est in ratione et ita mirum, quod hoc non retrahit eum a vanitate sed frustra, quasi16 : Homo positus est in imagine Dei, sed tamen conturbatur [CASSIODORUS.] id est a puritate mentis in actibus seculi deducitur, quia cum labore et miseria terrena appetit. Et hoc frustra, id est inutiliter, quia omnia transeunt. Aliter secundum aliam litteram, que est: {191.393B} Quamquam in imagine ambulet homo, tamen vane turbatur. Et est: Homo est vanitas [AUGUSTINUS.] tamen ambulat in imagine Dei. Et quamquam in imagine, scilicet Dei, id est in ratione, ambulet homo, que est ultra solem et veritas, quia invisibilia et vera bona appetit; tamen turbatur vane, id est in vanis desideriis [CASSIODORUS.] scilicet de victu et veste, et huiusmodi.K
K ¶Codd. : PL191
16 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 38,X 
prol.|
marg.| Thesaurizat [AUGUSTINUS.] quasi17 : Inde est vana conturbatio, quia thesaurizat. [CASSIODORUS.] Ecce de ceteris vitiis elegit propheta avaritiam ad ostendendum quod intendit. Ipsa enim est radix omnium malorum, et ignorat cui congregabit ea. [AUGUSTINUS.] Nescit enim si {191.393C} filius possidebit qui et transit.L
L ¶Codd. : PL191
17 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 38,8 
XI
prol.|
marg.| Et nunc que est. [AUGUSTINUS.] Visa hac vanitate a qua transilivit et respiciens veritatem ad quam se extendit, quasi in medio positus ait ergo: Et nunc postquam tanta transilui que est exspectatio mea, id est finis meus, unde supra dixit: Notum fac mihi, Domine, finem meum, exspectatio dicit [CASSIODORUS.] quia nemo hic perfectus est nonne Dominus qui est super omnia? id est Christus, quasi18 : Mea exspectatio est exspectatio primi adventus Christi, vel secundi. Que dicitur exspectatio, quia cum mora est, et {191.393D} quia interim multa sustinet et substantia mea, quasi19 : Vere, o tu Domine, es exspectatio, id est quia substantia mea apud te considerata [ALCUINUS.] id est secundum quod erit in futuro, quando etiam impassibilis et immortalis est;
18 quasi] + dicat PL
19 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita: Substantia mea apud te est, id est quia prevideo substantiam meam, dicit David, apud te futuram per unionem persone, est,
marg.| Vel ita substantiam dicit, non illam actualem ab Adam contractam, sed bone conscientie 85 possessionem. Et hoc est substantia mea, non illa vetus Ade, sed pure conscientie possessio, qua interior homo sustentatur et pascitur. Est apud te, non in seculis nostris; [AUGUSTINUS.] sed ante Deum cui placet.
marg.| Vel ita: Substantia mea apud te est, id est ad te tendens, iam incipit aliquantulum esse. Sed {191.394A} quia nemo sine peccato est, quantumcumque transilierit, peto,M
M ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 38,9 
XII
prol.|
marg.| Erue me ab omnibus iniquitatibus meis. [AUGUSTINUS.] Vel sic continua: Te exspecto, ideo erue me ab omnibus iniquitatibus meis, quia multe sunt, etiam iusto. Ab omnibus, dico, scilicet non solum ab eis que transilivi, ne revolvar in ea, sed ab omnibus omnino, ita sentire non impedit perfectionem, sed facit. Imperfectus enim est homo, qui nondum accepit quod optat; perfectus tamen quia scit hoc ipsum quod desit sibi. Opprobrium insipienti, quasi20 : Et quia sic ago, opprobrium etc. vel sic iunge, ideo debes eruere, quia dedisti me opprobrium insipienti, {191.394B} [CASSIODORUS.] id est stulto. Stultus qui remanet in vanitate, quos bonis moribus esse cognoscit, irridet: contra quem.N
N ¶Codd. : PL191
20 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 38,10 
XIII
Obmutui
marg.| +marg.| {{Vel obsurdui .O }}
O ¶Codd. : Cbg150
et non aperui os meum
marg.| +marg.| {{Vel < meum> \ f.P }}
f Précision concernant la pontuation médiante du verset psalmique.
P ¶Codd. : Cbg150
marg.| [ALCUINUS.] Obmutui. Habitus opprobrio, tacui; non egi contentiose contra eos,   et non aperui os meum, id est non egi murmure contra Deum.
Numérotation du verset Ps. 38,11 
marg.| Et hoc a te, quoniam tu fecisti me talem, dans mihi patientiam, et quia talis, amove a me plagas tuas.
marg.| 21 Vel sic iunge : erue ab iniquitate peccati, et etiam : amove a me plagas, id est passionem et mortem: quod potes, quia fecisti eas. [CASSIODORUS.] Et hoc est quod sequitur: tuas, id est a te factas. Et necesse {191.394C} est ut amoveas, quia defeci. Et hoc est:Q
Q ¶Codd. : PL191
21 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 38,12 
XIV
prol.|
marg.| +marg.| {{AUGUSTINUS. Vel argutionibus.R }}
R ¶Codd. : Cbg150
prol.|
marg.| A fortitudine enim manus tue [ALCUINUS.] id est forti potentia tua ego defeci in hoc in increpatione, quibus humanum genus increpuisti: quod tamen ex merito nostro est, quia est propter iniquitatem nostram. Dico increpationibus, que tamen sunt ad correctionem, quia per eas corripuisti hominem. Aliter enim iniquitas incurata permaneret. [CASSIODORUS.]S
S ¶Codd. : PL191
marg.| Aliter ab illo loco; obmutui, et legitur ibi alia littera, videlicet obsurdui [HIERONYMUS.] quasi22 : Dedisti me opprobrium insipienti, ad cuius convicia, ego obsurdui et non aperui os meum 23 id {191.394D} est nec conatus sum loqui, quia frustra loquerer, cum illi sint incorrigibiles, et quam tu fecisti. Amove a me plagas tuas [AUGUSTINUS.] id est flagella tua, id est quia fecisti me, noli me exterminare, tantum cede ut proficiam, non ut deficiam, tantum tonde ut producar, non ut comminuar. quasi24 : Ille qui creavit, ille recreet. A fortitudine, quasi plagas amove. Plagas dico, graviter illatas. A fortitudine manus tue [CASSIODORUS.] ego defeci in arguitionibus, alia littera [AUGUSTINUS.] id est cum arguis me defeci. Arguere autem tuum est propter iniquitatem erudire.
22 quasi] + dicat PL
23 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
24 quasi] + dicat PL
marg.| Unde sequitur: Propter iniquitatem. quasi25 : Quia defeci, arguis; sed non sine causa est quod defeci et infirmus sum, imo propter iniquitatem. Et in hoc, erudisti hominem. Alia littera, non {191.395A} damnasti, quasi tua argutio, et pena est et gratia. Unde alibi « qui fingis dolorem in precepto »g id est formas dolorem meum, quem intulisti. Dolor enim alius informis, alius formatus: Informis, qui non emendat hominem; formatus vero est, qui eruditionis formam prestat; et talis dolor est preceptum, id est vicem et imaginem precepti habet, quia docet a malis exire.T
g Ps-R 93,20#
T ¶Codd. : PL191
25 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 38,XV 
prol.|
marg.| Et tabescere: Eruditionis modum ostendit [ALCUINUS.] quasi26 : Adeo corripuisti hominem, quia fecisti tabescere animam eius, id est siccatam ab humore virtutum et cognitionis Dei, sicut araneam, {191.395B} que texit inanem telam: sic et iste inaniter laborat in congregatione temporalium; vel sicut araneam, quia sicut aranea egestione viscerum, unde telam texit moritur [CASSIODORUS.] ita et homo, dum extrahit a se iniquitatem, moritur. Vel in bono potest accipi. Aranea enim corpus tenue habet, nec in terra, sed in alto stat, telas egestione viscerum texit; sic anima hominis conversi et afflicti deserit terrena, stans in alto celestis conversationis, et subtiles operationes perficit, timore Dei tabefacta, id est humiliata.
26 quasi] + dicat PL
marg.| [AUGUSTINUS.] Vel ita comparatur homo aranee, quia sicut aranea, tabidum quiddam est et infirmum, sic anima hominis infirmitate et humilitate eruditur, ut non de se presumat, qui displicuit fortitudine et superbia. Et hoc est: Ita erudisti, quia {191.395C} tabescere fecisti animam eius sicut araneam, id est fecisti ut anima tabesceret, id est infirma fieret, per humilitatem deposita superbia, quasi aranea, qua nihil est tabidius, que leniter tacta digito deficit; hec infirmitas bona est, sicut superba fortitudo, ante erat vitium. Verumtamen vane conturbatur omnis homo [CASSIODORUS.] quasi27 : Licet homo sit correctus, licet increpetur, licet tabefiat, verumtamen omnis homo vivens in incerto [AUGUSTINUS.] vane conturbatur, id est humana infirmitate vanis rebus confunditur. [CASSIODORUS.] Ab hac vanitate nemo excipitur, nisi qui Deum pura mente contemplatur.U
U ¶Codd. : PL191
27 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 38,13 
XVI
prol.|
marg.| Exaudi . Et est hic diapsalma. [CASSIODORUS.] Tertia pars ubi inter tot mala seculi petit sibi Deum adesse, et peccata dimitti, ut prospero fine exeat, quasi universa vanitas sint. [AUGUSTINUS.] Inter hec ergo positus transiliens, iam in superioribus spe agens, inquit, exaudi.
marg.| Vel ita continuat. [ALCUINUS.] Hec sunt vana, sed quia ego ista nec peto, nec pro eis tristor, exaudi, Domine. Quanto plura vovit iste, tanto plus supplicat. Orationem meam oratio est, quando vota Deo pandimus et deprecationem meam. [CASSIODORUS.] Deprecatio est frequens supplicatio, ab imo cordis. Sed ne putes eum tantum verbis orare, addit et lacrymas, que violente sunt in precibus ad movendam misericordiam. Et hoc est, quod sequitur, {191.396A} auribus percipe lacrymas meas [AUGUSTINUS.] licet enim tot transilivit iste, habet tamen quod fleat, quia abest quod desiderat, quia crebrescunt scandala, abundat iniquitas, refrigescit caritas (Mt. 24).V
V ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 38,XVII 
prol.|
marg.| Ne sileas . [AUGUSTINUS.] quasi28 : Oro, deprecor, o Domine, ne sileas, id est fac ut audiam te [CASSIODORUS.] quia occulte loquitur Deus in corde fidelis: Salus tua ego sum (Lc. 2), quam vocem iste optat.
28 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ne sileas, id est dic mihi: “Remissa sunt tibi peccata tua”.
marg.| Vel ne sileas in futuro, id est dic mihi: « Venite, benedicti » etc.h.
h Mt. 25.
marg.| Ne sileas, quoniam ego iam   sum apud te spe [AUGUSTINUS.] sed adhuc {191.396B} advena vel inquilinus, id est non habens hic sedem, quia hinc transiturus ad eterna, ubi non ero inquilinus; et sum peregrinus, subaudi apud te, quia quidam sunt peregrini cum diabolo, id est mali quidam vero cum Deo, cum quo sunt spe non re, quamdiu enim sumus in corpore, peregrinamur a Dominoi sicut omnes patres mei, qui migraverunt ad vitam. Constat ergo idem de me.
i Cf. 2Cor. 5.
marg.| [CASSIODORUS.] Vel ita: Ne sileas, quoniam ego sum advena apud te, id est non in diaboli civitate maneo, sed in tua sum receptus, de Babylonia ad Hierusalem sum translatus, meum regnum pro tuo desero. Et peregrinus, non eligens mihi sedem hic, quia ibi mihi patria, non hic. Sicut omnes patres mei: hoc dicit, ne quis ab hac conditione putetur exceptus.W
W ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 38,14 
XVIII
prol.|
marg.| {396C} Remitte . [CASSIODORUS.] Hic sibi petit dimitti ut certus ad iudicium perveniat [AUGUSTINUS.] quasi29 : Et quia migraturus sum restat hoc petere, remitte etc.
29 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita iunge: Quia sum apud te, ideo, remitte mihi, qui curis uror, ut refrigerer per misericordiam, quia habet estus vitiorum, unde dicit: « Dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimittimus etc.  » (Mt. 6). Refrigerer , dico,   priusquam ab hac vita   abeam [AUGUSTINUS.] ne cum peccatis eam. Dico   remitte , et alioquin, id est si non remittis ut refrigerer, ego ibo de hac vita; et iam non ero amplius in vero esse quod est cum Deo.X
X ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 38), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_38)
Signaler un complément d'information

Notes :