Glossa magna

Psalmus 125

Numérotation du verset Ps. 125,1 

¶Canticum graduum. 
¶Codd. : (Ps. 125) D14 D30 Δ Ω F ΩP Rusch Ps-G | graduum] + Vox Christi de futura Ecclesia ad populum dicit D30
Numérotation du verset Ps. 125,I 

In convertendo1
1 in convertendo] cum converterit Ps-α
Dominus2
2 Dominus Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D14 Ω Ω F Δ ΩP Rusch cum Ps-R ] Dominum Ps-G
captivitatem Sion ¦ facti sumus sicut consolati.
Numérotation du verset Ps. 125,2 II

Tunc
repletum est gaudio
os nostrum ¦ et lingua nostra
exultatione.
Numérotation du verset Ps. 125,III 

Tunc dicent inter gentes ¦
magnificavit Dominus facere cum eis.
Numérotation du verset Ps. 125,3 IV

Magnificavit Dominus facere nobiscum ¦
facti sumus letantes.
Numérotation du verset Ps. 125,4 V

Converte3
3 converte Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D14 D30 ² Cor2 Ω M Δ ΩP] convetere cacogr. Rusch pro convertere Ps-G (R M* ΨB*) D30 * Ω F ΩS Ed1530 etc.
Domine
captivitatem nostram ¦
sicut torrens in austro.
Numérotation du verset Ps. 125,5 VI

Qui seminant
in lacrimis ¦
in exultatione metent.
Numérotation du verset Ps. 125,6 VII

Euntes4
4 Euntes Ps-G D14 D30 Δ ΩP] Exeuntes Rusch (hapax)
ibant et flebant ¦
mittentes semina sua5.
5 mit(t)entes Ps-G ( M ² K² V D ΨB²) D30 Δ Ω M Ω F ΩS ΩP Rusch Ed1530 ... Clementina ) Rusch cum Ps-R ] portantes D14 Ps-G
Numérotation du verset Ps. 125,VIII 

Venientes
autem venient ¦ cum6 exultatione
6 cum Ps-G ( M ² V D) D14 D30 Ω Δ Ω F ΩP Rusch edd in Ps-R Ps-G
portantes manipulos suos.

Psalmus 125

Numérotation du verset Ps. 125,1 
prol.|
marg.| {191.1153A} In convertendo Dominus. Titulus: Canticum graduum. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Septimus iste gradus, in figura Veteris Testamenti, quod per septenarium {191.1153B} significatur, per venturum Christum reversionem fidelium de captivitate vitiorum, que Babylonia prophetat: pro qua reversione, iam consolatio est, et seminatio est in operibus misericordie, ut plus metatur. [Hilarius, AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Et loquitur hic Propheta de illa reversione, velut preterita, cum tamen esset adhuc futura prophetali certitudine, in persona eorum qui fuerunt vel sunt redempti sanguine Christi, et conversi a captivitate spirituali, secundum mentem quia serviunt legi Dei, qui hec cantant dum peregrini et gementes sunt in via, redemptionem corporis exspectantes. Ex parte ergo iam sunt redempti, et ex parte adhuc redimendi.
marg.| Intentio: Monet ad gaudium pro spirituali liberatione. Modus: Bipartitus est psalmus. Primo magnitudo {191.1153C} facti cum magnitudine gaudii ostenditur. Secundo precatur conversionem a captivitate, quia adhuc futura, ibi convertere, Domine. In persona ergo redemptorum quasi redeuntium de Babylonia, ait:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 125,1 
I
prol.|
marg.| In convertendo captivitatem Sion [AUGUSTINUS.] ut redeuntium de Babylonia, quam conversionem Dominus fecit, facti sumus, etc, Vel secundum aliam litteram: Cum converterit Dominus captivitatem Sion, que eadem est et Hierusalem, que in angelis est eterna, in hominibus captiva, facti sumus sicut consolati, etsi nondum securi, id est gavisi sumus, tamquam consolationem accipientes. Consolatio non est {191.1153D} nisi miserorum; gemimus in re, consolamur in spe; cum transierit res, de gemitu gaudium veniet eternum, ubi non erit necessaria consolatio, quia miseria nulla sauciabimur. Et nota quod non ait, consolati, sed sicut consolati, per quod videtur non esse vera consolatio, sed quedam similitudo consolationis. Sed sciendum quia sicut non semper ad similitudinem ponitur, sed ad proprietatem exprimendam refertur, ut hic ad proprietatem relatum est, et exempla de communi locutione hominum danda sunt, ut facile intelligamus quando Dominus, sicut vixit Pater, ita et Filius, ad similitudinem refertur. Item, cum Dominus, sicut pecus moritur, ita moritur homo, ad similitudinem dicitur, ad proprietatem refertur, ut cum dicitur, fecit sicut {191.1154A} iustus in quo non iustus negatur, sed quod vere non ostenditur: que sit eius proprietas monstratur, ita facti sunt isti sicut consolati, id est gavisi sunt, ut consolationem anime accipientes, in resurrectionem {191.1154B} Christi qui precessit ut nos sequamur: per cuius resurrectionem nostram speramus. Attende etiam quod ait per preteritum, cum converterit, quasi enim de preterito loquens, futura prenuntiat.B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 125,2 
II
prol.|
marg.| Tunc repletum est. [AUGUSTINUS.] quasi1 : Dominus convertit, et tunc in illa conversione, os nostrum repletum est gaudio, non mundi, sed redemptionis, quod in spe gaudet. Os accipitur cordis arcanum hic, hoc est os cordis, unde procedit bonum vel malum, quod nos mundat vel coinquinat. De quo in Evangelio Dominus dicit: Quod procedit de ore, inquinat hominem (Mt. 15): non de ore carnis, sed de {191.1154C} ore cordis. Non enim si nominas furta et alia mala, immundus es, sed dum cogitas, etiamsi sileas. Et ne quis illud acciperet de ore corporis, ibidem Dominus quasi exponendo 281 subiunxit: De corde exeunt cogitationes male (ibid.) [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Os ergo cordis est, ubi gaudia primum concipiuntur, que post officio lingue erumpunt. Et lingua nostra, scilicet corporis, repleta est exsultatione, vel potius de lingua interiori, que intus clamat ad Dominum, accipiendum est, qua Moyses tacens clamabat (Ex. 14); et Susanna (Dn. 13). Vel secundum pro eodem accipitur, os et lingua, et ut figura preteriti futura se cogitare ostendat, aitC
C ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 125,III 
prol.|
marg.| Tunc dicent. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Quod iam de futuro est. Unde etiam et post, ut hec fiant, orat cum ait: Converte, Domine, captivitatem nostram. quasi2 : Quando fiet conversio, tunc dicent inter gentes: Hoc fit cum de toto orbe ad Ecclesiam curritur. Non ait: Dicent gentes, quia non omnes credent, sed aliqui inter omnes. Quid dicent? Magnificavit Dominus facere cum eis fidelibus. Hoc ideo dicunt, quia vident eos etiam virtutes operari, et est firmum testimonium ab adversario. Ita dicent. Et vereD
D ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 125,3 
IV
prol.|
marg.| Magnificavit Dominus facere nobiscum. [AUGUSTINUS.] Nos nobis malefecimus, qui sub peccato nos vendidimus. {191.1155A} Unde Redemptor nos liberans benefecit. Hoc ideo dicit, ne dubites de verbis gentium. Dico quod Dominus benefecit. Unde: Facti sumus letantes, qui prius eramus captivi.E
E ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 125,4 
V
prol.|
marg.| PARS. 2. Converte, Domine. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Secunda pars, ubi precatur conversionem, quia futura erat, in qua fieret seminatio spe gaudii. Adventus namque Domini redemptione superius predicta, dimitti peccata sua iterum precantur, in generali remissione gaudent, et sibi veniam precantur. quasi3 : Dominus solvet captivitatem, et misso redemptore, o Domine, converte captivitatem nostram, qua captivi sub diabolo tenemur. Captivitas enim nulla in diebus {191.1155B} David facta est, sed sub diabolo mundus captivus erat. Converte dico, sicut torrens convertitur in austro, id est austro flante, qui est calidus ventus, quo solvuntur torrentes, ut currant, per quem significatur Spiritus sanctus, sicut per aquilonem frigidum ventum diabolus. Unde in Canticis: Surge, aquilo, et veni, auster, et perfla hortum sponse, ut fluant aromata illius (Cant. 4). Ideoque Scriptura monens de bonis operibus, ait in libro Iesu filii Sirac: Sicut glacies in sereno, ita solvuntur peccata tua (Sir. 3). Peccata enim ligant nos, ne bene operemur, vel ad patriam curramus, ut frigus vel glacies aquam ne currat. Quando autem fiat calidus ventus auster, liquescit glacies, implentur torrentes: sic flante Spiritu sancto, solvimur a peccatis, {191.1155C} et currimus ad patriam, in quo cursu labor est. Sed non ideo desistendum, quiaF
F ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 125,5 
VI
prol.|
marg.| Qui seminant in lacrymis [AUGUSTINUS.] id est in hac vita plena lacrymis, in exsultatione metent fructum eterne beatitudinis, quem colligunt ex his que seminant, sed quid seminant? opera bona, opera misericordie, ad que sufficit voluntas, si desit facultas. Noli ergo esse tristis, si est tibi bona voluntas, unde metitur pax. Num enim dicitur pax in terra esse divitibus? non, sed solis hominibus bone voluntatis (Lc. 2). Hanc habuit Zacheus, et in hac seminavit, non minus quam in opere, qui Deum {191.1155D} gaudens hospitio suscepit, et dimidium patrimonii sui pauperibus daturum se promisit, dicens: Dimidium bonorum meorum, Domine, do pauperibus, et si quem defraudavi, reddo quadruplum (Lc. 19). Ad hoc retinuit dimidium, non ut haberet quod possideret, sed ut haberet unde redderet debita (Mt. 18). Magna voluntas multum seminavit. In hac etiam voluntate illa vidua que duo minuta misit (Lc. 21), non parum seminavit, imo tantum quantum Zacheus. Minores ferebat facultates, sed parem habebat voluntatem. Si attendas quid dederunt, diversa invenies; si attendas unde dederunt, paria invenies. Sed est et aliud vilius, quo seminato metitur illa messis, scilicet calix aque frigide. Unde Dominus: Qui dederit calicem aque frigide, {191.1156A} non perdet mercedem (Mt. 10). Si ergo ille qui illud habet, det illi qui non habet, tantum dedit, si de plena caritate dedit, quantum illa vidua in duobus minutis, et quantum Zacheus in dimidio rerum suarum. Quod si nec homo aliquis habet, securus tamen sit, si adsit voluntas. Tantum illud timeat, ne habeat et non faciat. Si enim habet et non facit, intus gelavit, quia voluntas frigida est, nec seminat ille in lacrymis. Et ideo non metet in exsultatione. [CASSIODORUS.] Et nota quod ait, seminant in lacrymis. Spiritualis enim seminatio semper fit in lacrymis. Unde: Beati qui lugent (Mt. 5). Qui vero seminant in carne, cum letitia seminant; sed post sequetur fletus, quia extrema gaudii luctus occupat (Prv. 14).G
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 125,6 
VII
prol.|
marg.| {191.1156B} Euntes ibant. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quasi4 : Et quia qui seminant in lacrymis metent. Ideo etsi cum fletu seminant, tamen exsultabunt. Et hoc est quod ait: Hi tales qui seminant in lacrymis, euntes ibant, provectu melioris vite, et flebant, quia miseri erant inter miseros. Melius est enim ut nullus sit miser, quam ut tu facias misericordiam. Qui enim ut faciat misericordiam optat esse miseros, crudelem habet misericordiam, sicut crudelis est medicus, qui, ut exerceat artem suam, optat multos egros. Ibant dico, et flebant, mittentes semina. quasi5 : Ante se premittentes in illo seculo futuro. Semina, scilicet misericordiam et bona {191.1156C} opera, hinc ascenditur. [CASSIODORUS.] Semina dico, sua, scilicet non de rapina, sed de proprio labore facta. Isti in via flebant,H
H ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
5 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 125,VIII 
prol.|
marg.| Venientes autem ad iudicium [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quod erit commune omnium, venient cum exsultatione, et hoc tantum bonorum, quod ad gaudium non nisi boni venient. Venient dico, portantes manipulos suos, fructum seminis, scilicet coronam gaudiorum et exsultationis. Tunc erit triumphus letantium. Et ipsi morti insultantium, in qua hic gemebatur.I
I ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 125), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_125)
Signaler un complément d'information

Notes :