Glossa magna

Psalmus 11

Numérotation du verset Ps. 11,1 

¶ In finem
¶Codd. : (Ps. 11) D30 ΩP Rusch Ps-G, def. C
psalmus David pro octava1.
1psalmus David - pro octava Ps-G (V) ΩS Ω X Ed1530 Rusch ] inv. Ps-G D30
Numérotation du verset Ps. 11,2 I

Salvum me fac
Domine quoniam defecit sanctus ¦
quoniam diminute sunt veritates
a
filiis hominum.
Numérotation du verset Ps. 11,3 II

Vana
locuti sunt unusquisque ad proximum suum ¦
labia
dolosa
in corde et corde
locuti sunt.
Numérotation du verset Ps. 11,4 III

Disperdat Dominus universa
labia dolosa ¦
et2 linguam magniloquam.
2et Ps-G (M ΨB² V D*) D30 Ω ΩP Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R LXX (Sedulius permultique codd. ] om. Cor2 (hebr. anti. et Hieron. non interponunt ET sed nec Augustinus neque grecus) Ps-R (M) Ps-G cum Ps-Med (VL408 Clm343Θ) Ps-δ Ps-η graec. (R156 permultique codd. + VL408 Sal3 : VL311) hebr.
Numérotation du verset Ps. 11,5 IV

Qui dixerunt
linguam nostram magnificabimus†
labia nostra a nobis sunt ¦ quis noster dominus est ?
Numérotation du verset Ps. 11,6 V

Propter
miseriam
inopum et gemitum pauperum ¦
nunc exsurgam dicit Dominus.
Numérotation du verset Ps. 11,VI 

Ponam
in salutari ¦
fiducialiter
agam in eo.
Numérotation du verset Ps. 11,7 VII

Eloquia Domini
eloquia casta ¦
argentum
igne examinatum
probatum terre
purgatum septuplum.
Numérotation du verset Ps. 11,8 VIII

Tu Domine
servabis nos ¦
et custodies
nos 3
3 <divisio.> s. nos ¦... nos² D30 ] s. nos... nos² ¦ ΩP
a generatione hac4
4 hac Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Ω Rusch cum Ps-R ] + et Ps-G (R F I)
in eternum.
Numérotation du verset Ps. 11,9 IX

In circuitu
impii ambulant ¦ secundum altitudinem tuam
multiplicasti filios hominum.

Psalmus 11

Numérotation du verset Ps. 11,1 
prol.|
marg.| {191.153D} Salvum me fac, Deus. Titulus, in finem, Psalmus David pro octava. [AUGUSTINUS.] Octava sicut in sexto psalmo dictum est, accipitur dies iudicii, quia post hoc tempus quod septem diebus agitur, venturus est Dominus ad iudicium. Supra peccator culpe conscius timebat octavam ne ibi puniretur. Hic Propheta in persona viri perfecti pro ea orat, ut veniat. [CASSIODORUS.] Quia hic petit Propheta iniquitatem mundi destrui, ut ad veritatem future promissionis perveniat. Et est sensus: Psalmus iste dirigens nos, in finem, est David prophete, qui hic loquitur in persona alicuius iusti, habitus. Pro octava, id est die iudicii, quem desiderat, ut seculi iniquitas destruatur, et veritas promissa veniat
marg.| [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Intentio. Revocat homines a {191.154C} falsitatibus seculi, et ad eloquia Dei, ubi salus est.
marg.| [CASSIODORUS] Modus, bipartitus est. Primo, a perversitate {191.154D} seculi petit salvari, secundo, ostenditur contra mala seculi Christus a patre missus, cuius eloquia sunt vera, ibi propter miseriam etc. Videns ergo sanctus vir multiplicatam vanitatem seculi, quasi timens, subito exclamat, pro magnitudine periculi, et ait:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 11,2 
I
prol.|
marg.| Salvum me fac, Domine. [CASSIODORUS.] Deinde exponit que timuit, multa congregans in unum, ut maior vis periculi appareat, dicens: Quoniam defecit sanctus, quasi1 : Ideo clamo, quoniam defecit sanctus, id est non invenitur sanctus in hoc mundo, ubi tot mala sunt. Hec opinio fuit et in {191.155A} Elia, quando dixit: Domine, relictus sum solus (3Rg. 19). Vel sanctus, id est Deus, qui ubique est presens; [ALCUINUS.] quantum ad homines, defecit, quia vix ab homine agnoscitur. Defecit ergo, quantum ad eos, qui in eum non credunt. [AUGUSTINUS.] Et vere defecit sanctus, quia defecit veritas. Et hoc est, quoniam diminute sunt veritates a filiis hominum. Pluraliter dicit veritates, quia agit de veritatibus hominum. Veritas enim Dei una est, qua illustrantur anime sancte; sed in hominibus multe sunt veritates. Sicut ab una facie multe in speculis imagines apparent. [CASSIODORUS.] Et nota quod non ait in filiis, sed, a filiis hominum, quia dona Dei culpa eorum depravantur, et diminuuntur. Sequitur:B
B ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 11,3 
II
prol.|
marg.| {191.155B} Vana locuti sunt etc. [CASSIODORUS.] quasi2 : Vere diminuta est veritas, quia crevit falsitas. Et hoc est, vana locuti sunt.
2 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita iunge, diminute sunt veritates; et insuper, vana locuti sunt, unusquisque ad decipiendum proximum suum, quemlibet hominem. [AUGUSTINUS.] Proximus enim est omnis homo conditione prime nativitatis. Cum nullo ergo male agendum est. Vel proximum accipit aliqua opportunitate coniunctum, ad quem etiam decipiendum utuntur; quod deterius est. [ALCUINUS.] Et sciendum quia proximus dicitur tribus modis, scilicet conditione {191.155C} prime nativitatis, secundum quem modum omnis homo potest dici proximus, cognatione carnis, secundum illud: Diliges proximum tuum, et odio habebis inimicum tuum (Lc. 10). Impensa beneficii, et compassione misericordie. Unde in Evangelio dicitur, in parabola de vulnerato: Quis tibi videtur proximus fuisse illi? Qui fecit misericordiam super illum (ibid.). Dico, locuti sunt vana, ipsi dico existentes labia dolosa 3 id est garruli, ad oblatrandum, et dolosi ad decipiendum. [AUGUSTINUS.] Et vere dolosi sunt, quia in corde et corde locuti sunt, id est in multiplici corde. Geminatio enim duplex cor significat. Sequitur:C
C ¶Codd. : PL191
3 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 11,4 
III
prol.|
marg.| Disperdat. quasi4 : Garruli sunt et dolosi, sed disperdat Dominus labia dolosa. Non ipsos homines, sed dolos et garrulitates eorum. [CASSIODORUS.] Et addit, universa ne quis dolosus se excipiat, id est se exceptum putet, quasi passim pereant qui in una pravitate conveniunt. Et disperdat linguam magniloquam, id est superbam. [REMIGIUS.] Hi sunt hypocrite, habentes speciem in sermone, ad decipiendos homines, et Deo non sunt subditi. Vel philosophi per linguam magniloquam significantur, propter eloquentiam. Deinde qualiter linguam magniloquam habeant hypocrite, vel philosophi, subdit:D
D ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 11,5 
IV
prol.|
marg.| Qui dixerunt, hoc, scilicet linguam nostram magnificabimus. [CASSIODORUS. REMIGIUS] Et ita faciunt, quia loquacitate se extollunt, et ponunt in sua potestate, quod se a Deo non putant accepisse. Dixerunt enim hoc et aliud: Labia nostra a nobis sunt, id est facundia nostra a nobis est, non a Deo [CASSIODORUS.] Iactant enim se de potestate labiorum, quasi a Deo non sit. 5 Unde aiunt, quis noster dominus est, id est quis est cuius regule nos subiicimur? quasi6 : Nullus.E
E ¶Codd. : PL191
5 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 11,6 
V
prol.|
marg.| {191.156B} Propter miseriam. Secunda pars, ubi contra mala seculi, Christus a Patre missus dicitur, cuius eloquia sunt vera, sicut impiorum sunt falsa: quasi dicat. [HIERONYMUS. CASSIODORUS.] Ita hec predicta dicunt, et faciunt mali, sed contra hec Dominus Pater dicit hoc: exsurgam, id est apparebo in Filio. Nunc in hoc tempore gratie, quod non in priore populo fecit. Et hoc propter miseriam tollendam et gemitum inopum, id est gentium et pauperum, id est Iudeorum. [REMIGIUS.] Inopes recte dicuntur gentiles, qui nec legem, nec prophetas habuerunt; pauperes, Iudei, qui spiritualiter legem non intellexerunt. Et est sensus [AUGUSTINUS.] Pro inopia et paupertate, spiritualium bonorum quam patiuntur Iudei, et gentiles, mittam Filium, vel per inopes et pauperes {191.156C} eosdem significat. Et est sensus: Mittam Filium propter miseriam inopum tollendam 7 id est mortalitatem et passibilitatem. Et hoc faciam propter gemitum pauperum, qui de malis gemunt, et pro peccatis conteruntur. Nam aliter non essent digni auxilio. Quid autem faciet exsurgens supponit, dicens:F
F ¶Codd. : PL191
7 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 11,VI 
prol.|
marg.| Ponam in salutari [AUGUSTINUS.CASSIODORUS.] id est in Iesu non in servis. Non dicit quid ponat, sed sciendum est quia ad pauperes consolandos pertinet. Acsi diceret: Ponam in Iesu consolationem pauperum. [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Et fiducialiter, id est potenter agam {191.156D} in eo, quia nihil ei resistet. Quin etiam docebit, non quam si Scribe et Pharisei, sed tamquam potestatem habens (Mt. 7), addens legi, et mutans quedam pro voluntate sua, ut auctor legis. Ideo ait: Fiducialiter agam in eo, quod non in servis.G
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 11,7 
VII
prol.|
marg.| Eloquia Domini. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Hucusque fuerunt verba Patris de Filio. Hec autem dicit Propheta in sua persona, verba predicationis Christi commendans, quorum sinceritatem et utilitatem ostendit, quasi8 : Pater mittet Filium. [AUGUSTINUS.] Et eloquia Domini, scilicet Filii, sunt eloquia casta, id {191.157A} est sine corruptione simulationis. Multi enim predicant veritatem, sed non caste, quia vendunt illam pretio cupiditatum huius seculi. [CASSIODORUS.] Hoc dicit contra hoc quod supra de malis dictum est: Vana locuti sunt et argentum Dominici eloquii est examinatum igne [CASSIODORUS.] quia Domini eloquia per tribulationum ignem probata sunt contra illud quod supradictum est: Labia dolosa in corde, et corde locuti sunt. Argento autem comparatur divinum eloquium, quia sicut inter omnia metalla nihil est quod dulcius tinniat argento, ita inter omnia eloquia sermo divinus dulcius insonat menti. 9 Et illud argentum est probatum terre, id est a terra scilicet nihil terrenitatis habens, et ponitur genitivus hic pro ablativo, more Greco. Et est purgatum {191.157B} septuplum, id est perfecte. [ALCUINUS.] Septenarius namque numerus perfectionem, et universitatem significat. [AUGUSTINUS.] Vel est purgatum septuplum, id est per septiformem Spiritum verbum nitet, et rutilat, scilicet per timorem Dei, per pietatem, et per cetera dona Spiritus sancti, que sunt septem, per que divinum eloquium splendet, dum verbi Dei predicatores his charismatibus refulgent. [AUGUSTINUS.] Unde ostenditur sanctum esse quod predicant.
8 quasi] + dicat PL
9 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
marg.| Vel ita, ut specialiter de sermone Domini in monte habito ad discipulos accipiatur. quasi10 : Et illud argentum divini eloquii est Septuplum, quia septem sunt gradus beatitudinis, de quibus totus sermo in monte productus est, scilicet paupertas spiritus, mansuetudo, misericordia etc. Et illud argentum est purgatum {191.157C} septuplum, id est septempliciter, id est per singula septem est purgatum igne, persecutionis, de quo agitur in octava beatitudine, cum dicitur: Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, (Mt. 5) etc. Octava ergo beatitudo est, patientia persecutionis, qua velut igne purgatur argentum septempliciter, id est secundum illa septem que premittuntur in sermone. Hoc enim igne purgantur et pauperes, et mites, et misericordes, et alii, ideo in sermone septem premittuntur virtutes, que et beatitudines dicuntur, que consummant, et beatos faciunt. Octava autem que redit ad caput, examinat, et clarificat, et quidquid perfectum est demonstrat.H
H ¶Codd. : PL191
10 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 11,8 
VIII
prol.|
marg.| {191.157D} Tu, Domine. [CASSIODORUS.] Hic ostendit utilitatem divinorum eloquiorum, convertens se ad Dominum, quasi11 : Talia sunt eloquia Domini. Et, O Domine, cuius eloquia sunt casta, tu, non nos ipsi, Servabis nos per illa eloquia hic et in futuro. Supra dixit de malis, Disperdat Dominus universa labia dolosa; hic dicit quod servet, agens de bonis. Sequitur: Et custodies nos. [AUGUSTINUS.] Hic tamquam inopes et pauperes, in futuro tamquam opulentos et divites. Custodies dico, ducendo a generatione hac, scilicet huius seculi in eternum, id est ad eternam beatitudinem. [CASSIODORUS. REMIGIUS]I
I ¶Codd. : PL191
11 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 11,9 
IX
prol.|
marg.| In circuitu, quasi12 : nos servabis; impii autem ambulant in circuitu [AUGUSTINUS.] id est in cupiditate rerum temporalium, que septem dierum repetitione volvuntur. Et ideo non perveniunt in octavum, id est in eternum, quod dabitur in octava; unde psalmus iste intitulatur. De hoc circuitu dicit Salomon in Proverbiis: Ventilator est impiorum rex sapiens, et immittit illis rotam malorum (Prv. 20) [AUGUSTINUS.] id est ambitum 26 volubilium, que tamquam rota volvuntur. Sequitur: Secundum altitudinem impii sunt in circuitu, sed filios hominum multiplicasti, non quidem in temporalibus, sed secundum altitudinem tuam, id est virtutibus, per quas facis eos ascendere ad {191.158B} te altum contemplandum. Hoc ideo adiunxit, quia est et multiplicatio in temporalibus, que avertit ab unitate Dei. Sed iusti multiplicantur secundum altitudinem Dei, quando eunt de virtute in virtutem.
12 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita: [CASSIODORUS.] Multiplicasti filios hominum, sicut stellas celi, secundum promissionem factam Abrahe, et hoc, non secundum merita eorum, sed secundum altitudinem tuam, id est sicut te altum decet.J
J ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 11), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_11)
Signaler un complément d'information

Notes :