Glossa magna

Psalmus 93

Numérotation du verset Ps. 93,1 

¶ Psalmus David
¶Codd. : (Ps. 93) ω 1 NAL3255 ; Rusch Ps-G
quarta sabbati1*
1quarta Ps-R Ps-G ] quarto Rusch Ed1530 | Psalmus... sabbati] Laus cantici ipsi David. Vox Ecclesie de regno Christi D30 ( cf. Ps. 94, 1 )
Numérotation du verset Ps. 93,I 

Deus ultionum
Dominus ¦ Deus ultionum
libere egit.
Numérotation du verset Ps. 93,2 II

Exaltare qui iudicas terram ¦ redde retributionem superbis.
Numérotation du verset Ps. 93,3 III

Usquequo
peccatores Domine ¦
usquequo peccatores
gloriabuntur.
Numérotation du verset Ps. 93,4 IV

Effabuntur’
et loquentur
iniquitatem ¦
loquentur omnes
qui operantur
iniustitiam2*.
2 iniustitiam Ps-G D30 ω 1 NAL3255 ] iniquitatem Ps-G (F* K) Gr79 Rusch cum Ps-Med.
Numérotation du verset Ps. 93,5 V

Populum tuum
Domine humiliaverunt ¦ et hereditatem tuam
vexaverunt.
Numérotation du verset Ps. 93,6 VI

Viduam et advenam
interfecerunt ¦ et pupillos occiderunt.
Numérotation du verset Ps. 93,7 VII

Et
dixerunt non videbit Dominus ¦
nec intelliget
Deus Iacob.
Numérotation du verset Ps. 93,8 VIII

Intelligite
insipientes3
3 insipientes Ps-G (ΨB² D plerique codd. et edd. ) Ω ω 1 NAL3255 Rusch ] qui insipientes estis Ps-G (R F C I V)
in populo ¦
et stulti
aliquando sapite.
Numérotation du verset Ps. 93,9 IX

Qui
plantavit aurem non audiet ¦
aut qui finxit
oculum non considerat ?
Numérotation du verset Ps. 93,10 X

Qui corripit gentes
non arguet ¦ qui4 docet hominem scientiam ?
4 qui Ps-G D30 ω 1 NAL3255 ] aut praem. Rusch cum Ps-R (H²), et praem. Ps-G (Q) ΩS
Numérotation du verset Ps. 93,11 XI

Dominus scit
cogitationes hominum ¦
quoniam vane sunt.
Numérotation du verset Ps. 93,12 XII

Beatus homo quem tu erudieris
Domine ¦ et de lege tua
docueris eum.
Numérotation du verset Ps. 93,13 XIII

Ut5 mitiges ei
5 Ut] et ΦV
a diebus malis ¦
donec fodiatur peccatori fovea.
Numérotation du verset Ps. 93,14 XIV

Quia
non repellet6 Dominus
6 repellet D30 Cor2 Ps-G
plebem suam ¦ et hereditatem suam non derelinquet.
Numérotation du verset Ps. 93,15 XV

Quoadusque iustitia7 convertatur in iudicium ¦
7 iustitia D30 Cor2 (alii secundum greum) ω 1 NAL3255
et qui
iuxta illam8 omnes qui recto sunt corde9.
8 iuxta illam Cor2 (alii secundum grecum) ω 1 NAL3255 Rusch Ps-G ] iuxta illa Cor2 (in antiq. videlicet iustitiam et iudicium) |
9 corde] + diapsalma Ps-G |
Numérotation du verset Ps. 93,16 XVI

Quis consurget mihi
adversus malignantes ¦
aut quis
stabit
mecum adversus operantes iniquitatem ?
Numérotation du verset Ps. 93,17 XVII

Nisi
quia Dominus adiuvit me ¦ paulo minus
habitasset10
10 habitasset Ps-G (ΨB² V D) Ω ω 1 NAL3255 ... Clementina Rusch cum Ps-R (U)] habitavit Ps-G
in inferno
anima mea.
Numérotation du verset Ps. 93,18 XVIII

Si
dicebam motus est pes meus ¦ misericordia tua Domine adiuvabat me.
Numérotation du verset Ps. 93,19 XIX

Secundum
multitudinem dolorum meorum
in corde meo ¦ consolationes tue letificaverunt animam meam.
Numérotation du verset Ps. 93,20 XX

Numquid adheret tibi sedes iniquitatis11 :
11 adheret Ps-G ( plerique codd. et edd. ) Rusch cum Ps-R ] aderit Ps-G | sedes Ps-G ( plerique codd. et edd. ) ω1 NAL3255 Rusch ] sedis Ps-G
qui fingis
laborem12*
12 laborem Ps-G ( Q* plerique codd. et edd. ) D30 Hi ω 1 Pagnini ] dolorem Ps-G ( R F C I Q² ΦRGV U ) Ps-R Cor2 (hebr. et antiq. et Ieron. habent DOLOREM sicut supra Ps. 7, 15 : CONCEPIT DOLOREM; tale est ibi Ieron. sed grecus habet LABOREM sed primis standum) ( עָמָ֣ל κόπον)
in precepto.
Numérotation du verset Ps. 93,21 XXI

Captabunt
in animam iusti ¦
et sanguinem innocentem condemnabunt13.
13 condemnabunt ω 1 Ps-G ] condempnabunt ω 1 (postea exp. p) NAL3255
Numérotation du verset Ps. 93,22 XXII

Et factus est mihi Dominus in refugium14 ¦
14 mihi Dominus Ps-G (ΦRP ΨB D edd. ) ω 1 NAL3255 ΩS Rusch )] inv. Ps-G
et Deus meus in adiutorium15
15 adiutorium Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch ] adiutorem Ps-G
spei mee.
Numérotation du verset Ps. 93,23 XXIII

Et
reddet illis iniquitatem ipsorum† et in malitia eorum
disperdet eos ¦
disperdet illos
Dominus Deus noster.16
16 <divisio.> ipsorum+... eorum ¦... eos ω 1 NAL3255 ] ipsorum ¦... eorum... eos’ D30

Psalmus 93

Numérotation du verset Ps. 93,1 
prol.|
marg.| {191.865B} {191.865C} Deus ultionum, Dominus.1* Titulus: psalmus David, quarta Sabbati. [AUGUSTINUS.] Infirmis qui et murmurant in Deum corde vel verbis, videtur Deus hec presentia negligere, ubi indiscrete bona et mala bonis et malis dantur, et amplius bona malis et mala bonis. Vel videtur eque malos et bonos habere, vel etiam amplius malis favere. Propter hoc homines infirmi adversus Deum murmurant, et impatientes quasi frustra sint boni, vel mala aperte agunt, similes leoni; vel si timore hominum non audent, tamen intus habent, similes lupo, et inventa {191.865D} occasione nocendi, non mali fiunt, sed quod erant, produnt. Lupus enim et leo non similiter nocent, sed similiter cupiunt; equa est illis voluntas, sed dispar facultas. Ille enim timet canem; iste non timet. Hos ergo murmurantes corde, vel erumpentes in dicta vel facta, curat hic psalmus totus, docens patientiam. Unde bene intitulatur: Quarta Sabbati, quo die fecit Deus luminaria, solem in potestatem diei, et lunam et stellas in potestatem noctis (Ps. CXXXV). Isti sunt sancti, qui lucent in medio huius nationis prave et perverse sine murmuratione fixi in celo. Quibus dicit Apostolus: Omnia facite sine murmuratione, positi in medio nationis prave, ubi lucetis tamquam luminaria in mundo (Phil. 2). Horum enim conversatio in celis est (Phil. 3), {191.866B} unde et despiciunt que in terra fiunt. quasi2 : non curent que hic fieri vident, sicut luminaria {191.866C} placide peragunt cursus suos, quidquid in terra agatur. Et est sensus tituli: Psalmus iste est David prophete, habitus quarta Sabbati [AUGUSTINUS.] id est agens de patientia sanctorum, qui significantur per luminaria facta quarta Sabbati.
1 Notus ] praem. interpolatio moderna Ricardi Cenomani : «In plerisque psalmis sunt tituli additi a Septuaginta vel ob decoris gratiam vel ob Spiritus sancti auctoritatem, juxta ea quae dicit Hieronymus in secundo prologo ab libros Paralipomenon.» Ed1541 PL 191, 865C
2 quasi] + dicat PL
marg.| Intentio. Monet ad patientiam.
marg.| Modus : Tripartitus est psalmus. [CASSIODORUS.] Primo Propheta assumens querimoniam infirmorum, cur peccatores gloriantur, premittit unde sanentur, scilicet quia Dominus in eos vindicaturus est. Secundo contra blasphemos invehitur, ostendens Deum scire hec, et curare, ibi intelligite. Tertio dicit quod mala seculi per iniquos fiunt iustis, ut puncti clament ad Deum, ibi quis exsurget. Contra blasphemos ergo qui putant Deum non vindicare, premittit, dicens:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,1 
I
prol.|
marg.| {191.866D} Dominus [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] qui putatur a quibusdam non vindicaturus, est Deus ultionum, et ut amplius confirmet, repetit, Deus ultionum. [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] quasi3 : Non putabatur vindicare etiam malos, sed vere vindicat. Ne ergo festines alium punire, si ipse te lesit sicut nolles puniri alio rogante quem lesisti. Noli misericordie pontem subvertere, que transisti, et si ille peccat in te, ne pecces tu deterius blasphemans Deum, appende in statera equitatis illum furem, et te blasphemum. Ille enim te dormire putat, tu vero Deum. Ille somnum captat, hominis ut aliquid involet; et tu dicis, quia Deus dormit, et hominem non videt. Nec optes vindictam, {191.867A} que si venerit, forsan te prius inveniet. Unde scis cum vindicaturum? quia in carne loquens libere, vel fidenter alia littera egit, quia nulli pepercit, vitia hominum medicus secuit. Libere ergo egit tempore infirmitatis, ut quando in templo docuit tamquam potestatem habens (Mt. 7), quia nec veritati eius, nec potestati poterat obviari. Quid 208 ergo in iudicio faciet? utique qui iudicandus non pepercit in verbo, iudicaturus non parcet in facto. Unde conversus ad Dominum ait:B
B ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,2 
II
prol.|
marg.| Exaltare. [ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] quasi4 : Et si illi ita te occiderunt, quia fidenter egisti, nunc exaltare ut iam contra te nihil possint [GLOSSA INTERLINEARIS. {191.867B} CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Vel ita continua: Et quia tunc egisti, nunc exaltare, resurgendo, ascendendo, ut iam contra te nihil possint, qui iudicas terram, id est terrenos. Et redde retributionem superbis, non his qui penitent. Ideo dico redde, quiaC
C ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,3 
III
prol.|
marg.| Usquequo etc. [AUGUSTINUS.] Vel ita continua. Dico redde, sed quando hoc erit? querit pro te, ut in illo invenias quod tu nescis, qui non nescit; querit ergo quando fiet, sic dicens: Usquequo peccatores, Domine, usquequo peccatores. Hec repetitio dolorem exspectationis significat [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] quia bonis gravis est iactantia malorum. Usquequo, {191.867C} inquam, gloriabuntur, non modo peccabunt?D
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,4 
IV
prol.|
marg.| Effabuntur et loquentur. [ALCUINUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Exponit eorum peccata. quasi5 : Vere sunt peccatores, quia effabuntur, id est omnes pravas cogitationes efferent, et loquentur iniquitatem contra Deum dicentes: Deus non curat hec: vel placent ei que facimus, vel effabuntur publicas persuasiones, et loquentur iniquitatem, id est privatas persuasiones, ne quod tempus sit vacuum a culpa. [AUGUSTINUS.] Vel secundum aliam litteram, que est, respondent et loquentur. quasi6 : Peccant et gloriantur. {191.867D} Et hoc ideo, quia respondent, id est habent quid respondeant iuste arguenti, dicentes: Cur non facerem quod libet? ego sum felix, iustus vester miser est. Talia sue responsionis inveniunt argumenta. Et hoc respondendo, loquentur iniquitatem, dicentes Deum non curare hec. [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Deinde procedit exaggerando, loquentur omnes qui etiam operatur, non solum loquuntur iniustitiam. Deinde exponit quam iniustitiam operentur, hanc scilicet,E
E ¶Codd. : PL191
5 quasi] + dicat PL
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,5 
V
prol.|
marg.| Domine, populum tuum humiliaverunt [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] id est iustos in quos volunt superbire. Deinde determinat populum, dicens: Et hereditatem {191.868A} tuam, hec est populus, vexaverunt non perdiderunt.F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,6 
VI
prol.|
marg.| Viduam et advenam [CASSIODORUS. ALCUINUS.] id est peregrinum interfecerunt et pupillos occiderunt (Dt. 10) ad litteram. Hos Deus tuetur, et precipit adiuvari, et ita maius crimen. Vel typice per viduam, significantur illi, quibus error maritus mortuus est, et advenas dicit illos, qui non querunt hic manentem civitatem (Hbr. 13), et pupillos dicit eos, qui sunt sine patre diabolo, et sine matre concupiscentia.G
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,7 
VII
prol.|
marg.| {191.868B} Et dixerunt (ecce blasphemia), Non videbit Dominus. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Hoc ideo dicit malus, quia tacet modo Deus non vindicando, et putat ei placere. Nec intelliget. quasi7 : Et si videt non apponet cordi, id est non curat. quasi8 : Non attendit ista, negligit ista, nec attendit ut videat, non me curat Deus quid agam, alias res curat, Deus Iacob [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est Christianorum, de quo hoc non deberent dicere.H
H ¶Codd. : PL191
7 quasi] + dicat PL
8 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,8 
VIII
prol.|
marg.| Intelligite, insipientes. [ALCUINUS.] Secunda pars, ubi contra blasphemos invehitur, ostendens Deum scire hec et curare, prudenter et iuste disponendo {191.868C} de malis, quibus foditur fovea, et de bonis qui patientes afficiuntur; quod consilium suum malis incognitum, suis amicis aperit. quasi9 : Vos mali ita dicitis, sed, o peccatores, intelligite, qui estis insipientes, quorum scilicet pedes nutant, emulando prosperantes in malis. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Et hoc in populo quia duplice docent, quod male didicerunt; et vos, stulti, stulti sunt qui aperte blasphemant, dicentes Deum non videre. Aliquando sapite.
9 quasi] + dicat PL
marg.| [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Vel ita: Vos insipientes, id est nescii, intelligite, qui iam bene vivendo, estis in populo, id est in numero bonorum, et vos, stulti, id est improvidi; et si scitis, aliquando sapite. Quid? illud:I
I ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,9 
IX
prol.|
marg.| {191.868D} Qui plantavit aurem, ut audires, non audiet? [HIERONYMUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Non dico non habet aurem, quia has virtutes habet Deus; sed non membra. quasi10 : Qui fecit tibi unde audias, non habet unde audiat. Aut qui finxit oculum non considerat? utique considerat. Nulli enim tantum dedit, quantum in se habet, et nonne arguet in iudicio?J
J ¶Codd. : PL191
10 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,10 
X
prol.|
marg.| Qui modo corripit gentes. [ALCUINUS.] quasi11 : Qui corripit quotidie pro originali peccato gentes, nonne arguet pro superadditis? Vel secundum aliam litteram, qui erudit gentes, propter quam eruditionem misit Deus Filium suum, et ante ipsum, {191.869A} et post ipsum misit servos suos, id est prophetas et apostolos. Nonne ergo arguet, id est iudicabit, quibus sermonem doctrine premisit? Magister in scola erudiens, committit tibi ut reddas; utique quando accipis a magistro, erudiris; committit tibi magister quod prebet, et nonne exiget ut reddas? et cum ceperis reddere, sine metu eris plagarum? Sic Deus exiget quid seminavit. Qui enim modo accipimus, postea statuemur ante magistrum, ut reddamus rationem de omnibus. Unde Apostolus: Omnes astabimus ante tribunal Christi, ut recipiat unusquisque etc. Et qui docet hominem scientiam, ipse est sine ea, et ipse nescit, qui te scire facit? absit!K
K ¶Codd. : PL191
11 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,11 
XI
prol.|
marg.| Dominus scit. [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] quasi12 : Vere scit, quia Dominus etiam scit cogitationes hominum. Et hoc scit, quoniam vane sunt; tu vero nescis cogitationes Dei, quoniam iuste sunt; sed ipse vanas esse scit cogitationes hominum, et revera talium hominum cogitationes sunt vane, quod ipsi per se non possunt scire, sed Dominus novit esse vanas. [AUGUSTINUS.] Ideo has relinquite, ut comprehendatis cogitationes Dei, que sunt sapientes; quas comprehendit, qui est in firmamento celi, alius non; sed amicis factis prodit Deus consilium suum, scilicet cur malis parcit. Unde subdit:L
L ¶Codd. : PL191
12 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,12 
XII
prol.|
marg.| {191.869C} Beatus homo etc. [ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] quasi13 : Illi sunt vani, sed beatus est, homo quem tu, o Domine, erudieris, ut puerum, per tribulationes. Et de lege tua, non de vanitate, docueris eum ut adultum scilicet quem celesti doctrina confirmas, Et nota quia eruditio dupliciter fit, scilicet per disciplinam tribulationum: unde addit, quem tu erudieris; et per doctrinam legis: unde ait, et de lege tua docueris eum . Hi autem qui erudiuntur, sic sunt quasi luminaria in celo. Lex enim Dei celum est in quo fixa sunt luminaria, id est sancti meditando in lege, ne moveri queant. Unde in titulo mentionem fecimus, de hoc celo alibi dicitur: Extendit celum sicut pellem (Ps. CIII); hic extenditur {191.869D} enim liber Dei ut pellis, ut in eo legatur quod modo necesse est discituris hominibus. Cum autem in futuro omnes scient Deum, celum sicut liber plicabitur: ex lege ergo Dei disce patientiam ut patienter feras, donec fodiatur peccatori fovea. Non est enim tuum scire, quomodo et cur fodiatur illi.M
M ¶Codd. : PL191
13 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,13 
XIII
prol.|
marg.| Ut mitiges. [AUGUSTINUS.] quasi14 : Docueris, ad hoc utique, ut a diebus malis, quibus florent mali, et laborant boni, mitiges ei, ut patienter ferat quidquid hic agitur, sicut luminaria peragunt placide {191.870A} cursus suos, quidquid infra agatur vel ab hominibus in ea, id est contra ea dicatur. Mitiges, donec fodiatur peccatori fovea, felicitas malorum fovea est; labor bonorum flagellum patris est. Ideo autem felicitas est fovea, quia cum Deus parcit, per impunitatem fit homo elatus; et cum putat se altum, cadit. Unde alibia : « Deiecisti eos dum allevarentur ». Ecce iam est consilium Dei, quo malis parcit. Ideo enim malis parcitur, ut fodiatur fovea eis. Adhuc foditur fovea peccatori, et tu iam vis sepelire eum? nimis festinas, exspecta, donec fodiatur fovea peccatori, non omni quidem peccatori sed superbo. Unde supra dixit: Redde retributionem superbis, non publicano confitenti, sed Phariseo superbienti (Lc. 18). Superbus autem est {191.870B} ille qui non humiliatur ad penitentiam. Deinde qui sibi dat bona, si qua habet. Et si attribuat Deo, insultat eis qui non habent, et se super eos extollit. Ergo prius humiliare ad penitentiam, postea si bene vivis, age gratias ei, a quo habes, nec alium despicias: et si illi foditur fovea, quid mihi qui laboro? ecce magnum quid:N
a Ps. 72, 18.
N ¶Codd. : PL191
14 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,14 
XIV
prol.|
marg.| Quia non repellet Dominus. [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Vel ita continua: Bene dixi mitiges, quia Dominus non repellet, ut abiectam plebem suam, et si exercet eam, ut det hereditatem eternam. Et hereditatem suam non derelinquet ut inadiutam. Non derelinquet, {191.870C} dico,O
O ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,15 
XV
prol.|
marg.| Quoadusque iustitia [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est illi qui modo iusti sunt. Et ideo iudicati, convertatur in iudicium, ut diiudicent, quia tunc erunt iudices illorum. Unde: Sedebitis et vos super sedes duodecim etc. (Mt. 19) [AUGUSTINUS.] Sed ne dubites qui sint isti, querit et solvit, dicens: Et qui sunt iuxta illam? solvit omnes qui recto sunt corde, id est qui sunt sine errore. Vel secundum aliam litteram; Et qui habent eam, id est iustitiam, omnes sunt recto corde, id est hoc volunt quod Deus vult, scilicet {191.870D} exspectare malos et huiusmodi. Qui enim voluntatem suam tortuosam divine voluntati subiiciunt, et ad regulam divine voluntatis dirigunt, recti corde sunt, quod Christus in passione nos docuit, duas exprimens in se voluntates, secundum duas naturas, et humanam subiiciens divine voluntati, prefigurans in corpore suo, id est in Ecclesia quosdam futuros, qui voluntatem suam vellent facere, sed postea sequerentur voluntatem Dei. Infirmos enim in se prefigurans Dominus, id est personam infirmorum gerens, illisque compatiens, ait: Pater, si fieri potest, transeat a me calix iste (Mt. 26). Ecce habes hominis voluntatem, quam ad divinam continuo {191.871A} dirigens, ait: Verumtamen non sicut ego volo, sed sicut tu vis (ibid.). Ibi ergo infirmitatem humanam presignavit. Non enim vere, id est ex necessitate, Dominus timebat pati, tertia die resurrecturus, cum arderet Paulusb « dissolvi et esse cum Christo ». Iste gaudet coronandus, et Dominus tristis est coronaturus alios. Sed tristitiam sic assumpsit, quomodo carnem, scilicet voluntate non necessitate. Fuit enim tristis ut Evangelium dicit. Si enim tristis non fuit, cum Evangelium dicat, tristis est anima mea usque ad mortem, ergo et quando dicit, dormivit Iesus, non dormivit. Vel cum dicit manducasse, non manducavit. Et ita nihil sanum 209 relinquetur, ut etiam dicatur, quia corpus non erat verum. Quidquid ergo de illo scriptum est verum {191.871B} est. Factum est ergo, et tristis fuit, et voluntate tristitiam suscepit veram quomodo voluntate carnem veram.P
b Cupio dissolvi et esse cum Christo] : sententia ex Phil. 1, 23-24 : « Coarctor autem e duobus : desiderium habens dissolvi et esse cum Christo, multo magis melius | permanere autem in carne, necessarium propter vos », ut ref. Augustinus, Ambrosius, Hieronymus et passim ; cf. Sabatier, t. 3, p. 815. [MM2022]
P ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,16 
XVI
prol.|
marg.| Quis consurget mihi. [CASSIODORUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Tertia pars, ubi dicit quod fluctuatio fit iustis, et fluctus seculi, id est mala per iniquos, ut puncti clament ad Deum, et nihil aliud eis placeat, et tunc gratior sit liberatio. quasi15 : Undique multi suadent mala, nescientes quomodo iuste Deus hec mundana regat, sed quis consurget. quasi16 : Fluctuo, prope vincor. Quocumque respicio occurrunt mihi mala: sed unde vincam? Quomodo ergo {191.871C} ero rectus, cui tot obsunt? Et hoc est, quis consurget mihi [CASSIODORUS.] id est pro me, adversus malignantes, id est demones, aut quis stabit, id est perseverabit mecum in acie patiens? quia ille vincit, qui sustinet; perdit ille qui ferit. Stabit, dico, adversus operantes iniquitatem. quasi17 : Nullus, nisi Dominus. Homo enim non potest, sed Dominus, quod per effectum ostendit.Q
Q ¶Codd. : PL191
15 quasi] + dicat PL
16 quasi] + dicat PL
17 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,17 
XVII
prol.|
marg.| Nisi enim hoc esset, quia Dominus adiuvit me, anima mea paulominus habitasset [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] vel habitaverat, in inferno, id est in fovea que paratur peccatori, id est pene consenserat, vel consensit {191.871D} impiis. Iam enim nutabat, iam prope consentiebat malis. Vanis enim persuasionibus poterat decipi, nisi Dominus liberaret, sedR
R ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,18 
XVIII
prol.|
marg.| Si dicebam: Motus est pes meus, misericordia tua Domine, adiuvabat me contra motionem meam. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Ecce quomodo confessionem amat Deus, confitere motum et evadis. Mox ut iudici culpa non negatur, liberat, sicut Petrum liberavit super aquam ambulantem ne mergeretur, qui Domino dixit: Domine, si tu es, iube me venire ad te super aquam. Cui Dominus dixit: Veni (Mt. 14). Ut enim Christus sua potestate super mare ambulat, id est calcat capita superborum, et fluctus seculi, {191.872A} ita iussu eius, Petrus, id est Ecclesia, sed ex infirmitate titubat et clamat: Domine, pereo (ibid.). Et misericordia manum porrigit, sicut Dominus porrexit manum Petro, dicens: Modice fidei, quare dubitasti? (ibid.) Quod ergo hic dicitur, motus est pes meus, hoc ibidem, pereo, et quod hic dicitur: Misericordia tua, Domine, adiuvabat me, hoc ibi porrexit Iesus manum. [GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS.] Pericula autem dulciorem faciunt liberantem. Unde et contra mala seculi consolatio subditur, que tunc est letior. Unde ait:S
S ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,19 
XIX
prol.|
marg.| Et consolationes tue letificaverunt animam meam [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] et si corpus uritur, que sunt secundum {191.872B} multitudinem dolorum meorum. Multi sunt dolores et amari, sed multe consolationes et suaves, non desunt laboranti, et he consolationes sunt in corde meo. Per hoc salubres esse cogitationes significat, ut cum eternas retributiones cogitaret, mala temporalia despiceret, me adiuvat misericordia, sedT
T ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,20 
XX
prol.|
marg.| Numquid adheret tibi sedes iniquitatis? [AUGUSTINUS.] Nemo iniquus sedet tecum, quia nulla conventio luci ad tenebras (2Cor. 6). [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Vel sedes iniquitatis, est possessio mundi cum amore, que non heret Deo, qui suos precipit hec fugere. Qui fingis. quasi18 : Ex hoc intelligo, quod non {191.872C} heret tibi aliquis iniquus, quia nec nobis pepercisti a flagello. Et hoc est, tu es qui fingis, et facis et formas laborem vel dolorem, alia littera, etiam filiis. Sicut enim Petrus dicit: Modo incipit iudicium a domo Dei (1Pt. 4), id est a fidelibus: et si flagellantur filii, quid debent sperare servi nequissimi? Et item: si initium a nobis, quis finis eorum qui non credunt Evangelio. (ibid.) Et item: si iustus vix salvabitur, impius et peccator ubi parebunt? (ibid.) Quomodo ergo erunt tecum iniqui cum nec fidelibus tuis a flagello parcas? In precepto. [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] quasi19 : Facis dolorem, et ille dolor vel labor est in precepto, id est habet vicem precepti. Sicut enim preceptum corrigit, ita dolor flagelli emendat filios: Unde bene posuit, fingis, id est facis et {191.872D} formas. Dolor enim alius formatus, alius informis. Formatus est qui erudit et emendat, et ille dolor est preceptum; et alter est informis.
18 quasi] + dicat PL
19 quasi] + dicat PL
marg.| [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Vel ita: Fingis laborem vel dolorem in precepto, id est de labore vel dolore preceptum facis nobis, ut ipse labor vel dolor sit preceptum. Nam preceptum preceptum eius continet: Beati qui lugent et qui persecutionem patiuntur propter iustitiam (Mt. 5). Merito hoc precipit, quia labor est pretium regni Dei, quo ipsum venale ematur. Ideo precipit Deus laborem et dolorem, ut non sit homo sine timore, nec amet aliquid aliud oblitus veri boni. In tranquillis enim dormit Deus Christus, et tunc surgit fluctus, in quo excitatur: ita in quibusdam {191.873A} tepescit fides Christi, in tranquillitate otii, et surgit fluctus tentationis. Excitent ergo fidem et sic liberantur.U
U ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,21 
XXI
prol.|
marg.| Captivabunt. [ALCUINUS.] quasi20 : Et cum nihil malis hominibus tecum sit, ad quid ergo sunt? ut de eis pungas bonos, ut boni puncti ad te clament. Et demum hi pereant, que tria his tribus versibus ostenduntur. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quasi21 : Ita fingis laborem et dolorem, quia de malis exerces bonos et erudis. Captivabunt in animam iusti. Quia enim vera non possunt, falsa crimina obiiciunt. Et cum in anima non possunt nocere, sanguinem innocentem condemnabunt: quod sceleribus competeret. {191.873B} Et quare hoc permittit Deus?V
V ¶Codd. : PL191
20 quasi] + dicat PL
21 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 93,22 
XXII
prol.|
marg.| Et [GLOSSA INTERLINEARIS. AUGUSTINUS.] id est quia, sic factus es mihi Dominus in refugium, ut sim securus. Si enim non periclitareris, non quereres refugium; pungeris dolore ut queras remedium, recedit spes seculi, et venit spes Dei. Et Deus meus in adiutorium factus est spei mee. Nondum enim est res, sed spes in qua adiuvat, ne in spe deficiamus, sed sperata consequamur.W
W ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 93,23 
XXIII
prol.|
marg.| {191.873C} Et reddet illis iniquitatem ipsorum. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Hoc fine omnis dubitatio curatur. Aperte enim ostenditur quod iam non negligit Deus, sed opportuno tempore retribuit. Et in malitia eorum, id est non secundum quod nobis de eis prestat, sed secundum quod intenderunt disperdet eos, id est a suo regno separabit, ubi, id est qua separatione incomprehensibilis erit miseria; quod vere poterit, quia ipse qui disperdet illos est Dominus Deus noster.X
X ¶Codd. : PL191
marg.| +marg.| {{¶1. < scholion Herberti> De nonagesimo tertio Psalmo. – Augustinus. Super ultimum versum.Neque enim est perfecta dilectio Christiani nisi cum implet quod Christus precipit. « Diligite inimi<cos> v<estros>, benefacite his qui oderunt vos et orate pro eis qui vos persequuntur ». Hinc ipse diabolus vincitur. Hinc victorie corona precipitur. }}
marg.| +marg.| {{¶2. <sententia> H<erberti>. Nota neque enim est perfecta. Nota etiam ideo dici ipsi David in titulis Psalmorum quia forte ipse David conscripserit eos qui ut multis et magnis videtur non omnes centum quinquaginta composuit. Y }}
Y ¶Codd. : Cbg150 (184v) ; non contuli: Ox2071 om. PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 93), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 08/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_93)
Signaler un complément d'information

Notes :