Glossa magna

Psalmus 111

Numérotation du verset Ps. 111,1 

¶Alleluia
reversionis Aggei
et Zacharie.
¶Codd. : (Ps. 111) D30 ω 1 ω² ΩP Bari1 Rusch Ps-G | reversionis] conversionis D30 Ps-γδ | Zacharie] + Vox Ecclesie de Christo D30
Numérotation du verset Ps. 111,I 

Beatus vir qui timet Dominum ¦ in mandatis eius volet nimis.
Numérotation du verset Ps. 111,2 II

Potens
in terra erit semen eius ¦
generatio rectorum benedicetur.
Numérotation du verset Ps. 111,3 III

Gloria et divitie in domo eius ¦ et iustitia eius manet in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 111,4 IV

Exortum est in tenebris
lumen rectis ¦
misericors
et miserator
et iustus.
Numérotation du verset Ps. 111,5 V

Iocundus homo qui miseretur
et commodat†
disponit1
1 disponit Ps-G ( Q² ΦG²V D ) Hi D30* Ω ω 1 ω² Bari1 ] disponet D30² Cor2 (disponet in futuro secundum hebr. et antiq. et Ieron. et grecum quia si esset ibi disponit deficeret ioth in alphabeto) ΩP² Rusch Weber
sermones suos in iudicio ¦
Numérotation du verset Ps. 111,6 

quia
in eternum
non commovebitur. 2
2 <divisio.> commodat+… iudicio ¦ D30² ω 1 ω² ] commodat ¦ … iudicio ¦ Hi , commodat ¦ iudicio Bari1
Numérotation du verset Ps. 111,7 VI

In memoria eterna
erit iustus ¦ ab auditione
mala
non timebit.
Numérotation du verset Ps. 111,VII 

Paratum cor eius sperare in Domino†
Numérotation du verset Ps. 111,8 

confirmatum est cor eius ¦ non
commovebitur
donec despiciat3
3 despiciat Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ω1 ω² Bari1 Rusch ] dispiciat Ps-G (R I L M Q ΦR)
inimicos suos. 4 5 6 7
4 <divisio.> Domino+... eius ¦ commovebitur D30² , |
5Domino ¦ ... eius commovebitur ¦ Hi |
6Domino ¦ ... eius commovebitur ω 1 (eius.) ω² Bari1 |
7Domino... eius ¦... commovebitur D30 |
Numérotation du verset Ps. 111,9 VIII

Dispersit
dedit pauperibus† 8
8 pauperibus ω² Bari1 ] + suis ΩS (hapax) | <divisio.> pauperibus+... seculi ¦ Hi ( finis linee ) D30² ω 1 ω² , pauperibus ¦... seculi Bari1
iustitia eius
manet in seculum seculi ¦ cornu eius
exaltabitur in gloria.
Numérotation du verset Ps. 111,10 IX

Peccator videbit
et irascetur† 9
9 <divisio.> irascetur ¦ Hi ΩP , irascetur+ D30² ω 1 ω² , irascetur Bari1
dentibus suis
fremet
et tabescet ¦
desiderium peccatorum peribit.

Psalmus 111

Numérotation du verset Ps. 111,1 
prol.|
marg.| {191.1011A} Beatus vir qui timet Dominum. Titulus; Alleluia reversionis Aggei et Zacharie. [AUGUSTINUS.] Aggeus et Zacharias longe post David fuerunt, completis Septuaginta annis transmigrationis, tunc sub Dario rege Persarum (Ier. 25). Hi duo prophetaverunt quod ad renovationem templi pertinere videbatur (Agg. I; Zachar. 1). Et sicut in Esdra legitur, ipsi quoque in templi reedificatione fuerunt coadiutores (I Esdr. 5), de qua tamen reedificatione illius actualis templi non agitur hic; sed potius de reformatione spiritualis templi, quod nos sumus. Unde Apostolus: Templum Dei sanctum est, quod estis vos (1Cor. 3). Illa enim actualis templi renovatio significat renovationem {191.1011B} novi populi ex ruina Ade, ut portet imaginem novi hominis, sicut ante portavit imaginem veteris hominis (1Cor. 15), et post captivitatem huius seculi, quod septem dierum repetitione volvitur, longinque peregrinationis miseriam, quasi post Septuaginta annos non ruitura mole construatur; sed beata immortalitate eternaliter solidetur. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Hanc autem spiritualem reparationem spiritualis templi, predicti prophete intellexerunt figurari in illa actuali 245 et pro ista magna hilaritate Dominum laudaverunt. Ideoque huius psalmi titulus, nomina eorum continet, non quod ipsi hunc psalmum scripserunt, sed quia pro spiritualis templi reparatione, unde in hoc psalmo agitur, sicut dictum est, Dominum laudaverunt. Et est sensus tituli: Hic est Alleluia, {191.1011C} id est laus Dei. Laus dico, Aggei et Zacharie. Cuius rei? reversionis, quia prophete illi laudes Dei pro spirituali reversione Christiani populi cantaverunt, sicut David hic. [ALCUINUS.] Vel iuxta interpretationem nominum; Aggeus enim interpretatur montanus; Zacharias, solemnis: quibus significantur fideles; qui sunt montani, id est alti in virtutibus: et solemnes, id est in tribulationibus etiam gaudentes. [CASSIODORUS.] Sicut ergo illi prophete, Dominum laudaverunt de hac spirituali reversione, sic Christiani qui per eos significantur, post absolutionem peccatorum Dominum laudant, tamquam a captivitate liberati, et hilares de bonis que habent. Ostendit enim hic psalmus post liberationem peccatorum, {191.1011D} quanta sint bona fidelium, et que sit retributio perfidorum. Et est etiam hic psalmus digestus per omnes litteras Hebrei alphabeti.A
A ¶Codd. : PL191
marg.| Intentione monet ad laudem.
marg.| Modus. Tripartitus est psalmus. Primo monet Propheta quid faciat beatus vir, et quanta bona gratia mereatur. Secundo agit de adventu Domini, per quem homines sunt beati, ibi exortum est. Tertio impiis adversa provenire asserit, ibi peccator videbit. [AUGUSTINUS.] Perfectio autem huius supradicti edificii, est illa ineffabilis {191.1012A} pax sapientie, cuius initium est timor Domini, de quo incipit, dicens:B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 111,1 
I
prol.|
marg.| Beatus vir qui timet Dominum, non mundum [CASSIODORUS.] quia timor mundi miseros facit, sed timor Domini appetere facit ea, per que homo beatus est. In mandatis eius volet vel cupit nimis vel multum. Hoc facit timor Dei, ut velit. [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Et nota quod non ait, faciet, sed, volet multum, quia sufficit velle si perficiendi mandata desit facultas, quia pax est hominibus bone voluntatis (Lc. 2), et si non adeo proficiat homo in eis implendis, quia tentatio est vita ista humana super terram, sicut ait Iob (Iob 7): Et corpus quod corrumpitur, aggravat {191.1012B} animam; et terrena inhabitatio deprimit sensum multa cogitantem (Sap. 9). Et inde quia timet Dominum, et volet nimis,C
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 111,2 
II
prol.|
marg.| Potens in terra erit semen eius 1 ut neque mors, neque vita separet eum a caritate Dei. A simili messis, que nulla tempestate potest deiici. Vel de futuro potest accipi. [CASSIODORUS.] Et quia supra dixit beatum esse qui timet Dominum; ecce hic premia illius beatitudinis ostendit dicens, quod semen eius, id est merces boni operis, erit potens in terra, non in hac ubi sancti sunt derisui, sed celesti, ubi fulgebunt sicut sol. [AUGUSTINUS.] Vel etiam hic in isto tempore quo minus videtur, semen eius, {191.1012C} id est opera misericordie, unde messis eterna colligitur. Erit potens, quia re minima etiam ut magna celum emitur, ita calice aque frigide, et duobus minutis vidue, sicut dimidio bonorum Zachei. Et generatio rectorum [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] non generatio carnis, sed imitationis, id est imitatores iustorum. Vel generatio rectorum, id est opera rectorum, benedicetur eterna retributione. Recti sunt qui non resistunt patri emendanti, et credunt promittenti, non credunt periisse opera sua, cum eis temporaliter non retribuitur. Sunt enim quidam ad terrena curvi, qui bona illa agunt, mercedem a Deo hic sperantes, vel hominibus placere volentes, que non facit beatus vir, qui nec gloriam hominum nec terrenas concupiscit {191.1012D} divitias. Et tamenD
D ¶Codd. : PL191
1 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 111,3 
III
prol.|
marg.| Gloria et divitie sunt in domo eius [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] id est in corde secreto, ubi habitat cum spe vite eterne, ubi divitie sancte, et gloria eterna reponuntur. Et iustitia eius. Hec est gloria eius, hec sunt divitie eius, que tamen habet a Deo, manet in seculum seculi, id est in eternum reponuntur, quia non temporaliter beatus est.E
E ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 111,4 
IV
prol.|
marg.| {191.1013A} Exortum est. [CASSIODORUS.] Secundo agit de adventu Domini, per quem homines ex peccatoribus in eternum liberati sunt. quasi2 : Hec omnia inde sunt, quia lumen, id est sol iustitie, in tenebris exortum est rectis corde [GLOSSA INTERLINEARIS. Haimo.] id est exortum est ut tenebras pellat et rectos faciat. Quod est illud lumen? Dominus misericors natura, et dum exspectat, et miserator exhibitione, dum iustificat, et iustus remunerando.
2 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita, exortum est. Supra dixit bona beati, nunc dicit unde beatus; [CASSIODORUS.] quia exortum est in tenebris. Lux illa gratior est, que in tenebris oritur, sed non aliis orta {191.1013B} est lux, nisi rectis corde, quod lumen? Dominus misericors et miserator [AUGUSTINUS.] qui pius est confitentibus, et iustus contemnentibus; sed ne terreat te iustitia, quia,F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 111,5 
V
prol.|
Numérotation du verset Ps. 111,6 
prol.|
marg.| Homo ille iucundus vel suavis [AUGUSTINUS.] id est gratus est Deo, qui miseretur, animo condonando aliis, quo sibi veniam meretur, et commodat [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] id est dat aliis cum spe futuri, vel sumptum pecunie, vel laboris industriam, quod est commodare, ut ei detur in futuro. [AUGUSTINUS.] Hec sunt duo officia benignitatis ignoscendorum peccatorum et beneficiorum erogandorum. Unde: Dimittite et {191.1013C} dimittetur vobis: date, et dabitur vobis (Lc. 6). Hec de illo superiori versu pendent; Gloria et divitie in domo eius. [CASSIODORUS.] Vel miseretur, qui dat egentibus; commodat, qui mutuum prestat, post tantumdem recepturus, disponet vel disponit, sermones suos [AUGUSTINUS.] quibus defendatur, in iudicio futuro, quia hec facta sunt quasi sermones, quibus defendetur in iudicio: quod non erit ei sine misericordia, quia ipse misericordiam fecit. [ALCUINUS.] Et dicitur hoc a simili alicuius premeditantis causam suam, ut eam firmis allegationibus in iudicio muniat. [HIERONYMUS. CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Vel disponit hic sermones suos in iudicio, id est discrete dicit omnia et disponit; et vere, quia in futuro locatus ad dexteram {191.1013D} in eternum non commovebitur, id est numquam a gloria Domini separabitur, et si cadit hic ut Petrus cecidit. Dico non commovebitur, sedG
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 111,7 
VI
prol.|
marg.| In memoria eterna erit iustus [AUGUSTINUS.] ut audiat, Venite, benedicti Patris mei etc. (Mt. 25), quia generatio rectorum tunc benedicetur, sicut supra dictum est. Et non timebit ab auditione mala que est damnatis, quibus dicetur: Ite, maledicti, in ignem eternum (ibid.). Quod dicetur his qui a sinistris eius erunt, et quia hic in futuro erunt iusto. Itaque patet quod hec non sua querit, sed que sunt Christi; labores patienter sustinet, promissa fidenter exspectat. Unde subdit:H
H ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 111,7 
VII
prol.|
Numérotation du verset Ps. 111,8 
prol.|
marg.| {191.1014A} Paratum cor eius sperare in Domino [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] non in mundo, nec ullis tentationibus frangitur, quia confirmatum est cor eius, vel ab auditione mala non timebit, id est si quis mala minatur, non timet [CASSIODORUS.] quia paratum est cor eius sperare in Domino, non in mundo; et quia sperat, confirmatum est cor eius, quia nulla re seculi mollescit. Et non commovebitur videns alios ridere in terra morientium, et se irrideri. [AUGUSTINUS.] Non commovebitur a spe sua, donec res veniat. Unde subdit: Donec existens in terra viventium; inde despiciat inimicos suos quoscumque. Et propter hoc {191.1014B} futurum.I
I ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 111,9 
VIII
prol.|
marg.| Dispersit [HIERONYMUS. Haimo.] ut multis, et dedit gratis pauperibus non divitibus. Ecce iste emebat quod non videbat; sed iste thesaurum in celo servabat, qui esurire et sitire in pauperibus dignatur in terris.
marg.| Vel ita continua: [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] aliis non mutatis, sperat iustus, et non temere, quia, dispersit etc. Sequitur: Et iustitia. quasi3 : sua dedit, et iustitia eius manet in seculum seculi, id est ipse iuste et pie vixit.
3 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita, quia dispersit et dedit. [CASSIODORUS.] Igitur iustitia eius est, id est ipse operatur iustitiam. Qui enim dat sua, iustitiam operatur. {191.1014C} Et hec iustitia eius manet in seculum seculi, quia Deo custode nil perit. Et cornu eius [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] cuius humilitas a superbis contemnebatur, exaltabitur in gloria. Qui enim hic humilis fuit, ibi potestatem habebit.J
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 111,10 
IX
prol.|
marg.| Peccator videbit. [CASSIODORUS.] Tertio contra hoc quod iusto accidet impiis, provenire asserit. Et nota quia, sicut supra enumeravit bona beatorum, ita hic mala iniquorum; bonis beatorum hortatur, malis iniquorum terret. Et est iste psalmus institutorius fidelium. quasi4 : Cornu humilis exaltabitur, {191.1014D} et peccator videbit [AUGUSTINUS.] hoc scilicet cornu humilis exaltari, et irascetur sera et infructuosa penitentia, dicens: Quid vobis profuit superbia et divitiarum iactantia? Et dentibus suis fremet et tabescet. [CASSIODORUS.] quasi5 : Malum invidie apud se retinet, nulli tamen nociturus his se affligit, quibus ante bonos vexavit. Vel per hoc quod dicit: Fremet [AUGUSTINUS.] simpliciter signum anxietatis notatur, quia secundum illud, ibi erit fletus et stridor dentium (Mt. 8), et tabescet, quia non poterit reviviscere per penitentiam, quia desiderium peccatorum peribit nullo succedente solatio, cum omnia transierint velut umbra.K
K ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
5 quasi] + dicat PL


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 111), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_111)
Signaler un complément d'information

Notes :