Glossa magna

Psalmus 5

Numérotation du verset Ps. 5,1 

¶ In finem pro ea
¶Codd. : D30 Rusch Ps-G, def. C L Q ΦV G* (a v. 10: Quoniam)
que hereditatem consequitur1
1 hereditatem - consequitur Ps-G (U V) ΩS] consequitur hereditate Ω X1+2, + psalmus David Ps-G D30
Numérotation du verset Ps. 5,2 I

Verba mea
auribus
percipe Domine ¦ intellige clamorem meum.
Numérotation du verset Ps. 5,3 II

Intende voci orationis mee ¦
rex meus
et Deus meus
Numérotation du verset Ps. 5,4 III

Quoniam ad te orabo Domine ¦
mane exaudies vocem meam.
Numérotation du verset Ps. 5,5 IV

Mane astabo tibi
et videbo ¦
quoniam non Deus volens iniquitatem tu es.
Numérotation du verset Ps. 5,6 V

Neque
habitabit iuxta te malignus ¦
neque permanebunt iniusti ante oculos tuos.
Numérotation du verset Ps. 5,7 VI

Odisti
omnes qui operantur iniquitatem ¦
perdes
omnes qui loquuntur
mendacium.
Numérotation du verset Ps. 5,7 VII

Virum
sanguinum
et dolosum
abominabitur
Dominus ¦
Numérotation du verset Ps. 5,8 

ego autem
in multitudine misericordie tue.
Numérotation du verset Ps. 5,VIII 

Introibo
in domum tuam ¦
adorabo ad templum sanctum tuum
in timore tuo.
Numérotation du verset Ps. 5,9 IX

Domine
deduc me
in iustitia tua ¦
propter inimicos meos dirige in conspectu tuo
viam meam2.
2 tuo viam meam Ps-G (K V D) D30 Ω Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] meo viam tuam Ps-G Cor2 (Vaticano, BAV, Vat. lat. 3466, f. 66r-v; Firenze, Laurenziana, Plut. 25.sin.4., f. 138rb-va; Toulouse, BM, ms. 146., f. 182va ; Paris, BnF, lat. 15554, f. 54v) : « Et infra PROPTER INIMICOS MEOS DIRIGE IN CONSPECTU MEO VIAM TUAM . Hebr. et anti. et Remigius non habent IN CONSPECTU TUO VIAM MEAM sed e contrario Remigius. Hec vera lectio est : DIRIGE IN CONSPECTU MEO VIAM TUAM licet quidam codices habeant DIRIGE IN CONSPECTU TUO VIAM MEAM   ; hanc dicitur habere grecus. Sed primis auctoribus est standum quoad textum Psalmi, non quoad cantum responsorii*. Unde et Hieronimus habet ANTE FACIEM MEAM VIAM TUAM . Item hebr. et anti. et Ieronimus et Cassiodorus et Augustinus et grecus non interponunt ET ante hoc verbum DIRIGE  ». * Cf. Antiphona 1 ad matutinas officii defunctorum  ; resp . et vers . 6 in eodem officio ritus Romani ( HESBERT, Corpus antiphonalium , n° 2244 ; MARBACH , Carmina Scripturarum , p. 64) : « Dirige Domine Deus meus in conspectu tuo viam meam » ; cf. v. g. Diurnale Cartusiense , Montreuil-sur-Mer, 1900, p. lx ; Breviarium Romanum , Ratisbonne - Rome 1916, p. [225] ; Horæ diurnæ iuxta ritum Sacri Ordinis Prædicatorum , Rome, 1956, p. [146], etc.
Numérotation du verset Ps. 5,10 X

Quoniam non est in ore eorum
veritas ¦
cor eorum vanum est.
Numérotation du verset Ps. 5,11 XI

Sepulcrum
patens est guttur eorum†
linguis suis
dolose agebant ¦ iudica illos Deus.
Numérotation du verset Ps. 5,11 XII

Decidant
a cogitationibus suis† 
secundum multitudinem
impietatum eorum expelle eos ¦
quoniam irritaverunt
te Domine.
Numérotation du verset Ps. 5,12 XIII

Et
letentur
omnes qui sperant in te ¦
in eternum
exultabunt et
habitabis in eis.3
3 habitabis Ps-G D30 Rusch ] inhabitabis Ps-R
Numérotation du verset Ps. 5,XIV 

Et gloriabuntur in te omnes qui diligunt nomen tuum ¦
Numérotation du verset Ps. 5,13 

quoniam tu benedices iusto.
Numérotation du verset Ps. 5,XV 

Domine ¦ ut scuto bone voluntatis tue4 coronasti nos.
4 tue Ps-G (K² ΨB² V D edd.) D30 ΩS Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G

Psalmus 5

Numérotation du verset Ps. 5,1 
prol.|
marg.| {191.93C} Verba mea. Titulus: In finem pro ea que consequitur hereditatem. [REMIGIUS] Titulus huius psalmi historie Genesis alludit, ubi legitur quod Abraham duos filios habuit, unum quidem de ancilla Agar, scilicet Ismelem; alterum vero de libera Sara, scilicet Isaac. Ismel vero maior natu persequebatur Isaac, dum luderet cum eo. Intelligens ergo Sara ludum Ismelis cum Isaac persecutionem esse, dixit viro suo : Eiice ancillam et filium eius de domo. Eiecta itaque est ancilla de domo cum filio, et libera cum filio hereditatem obtinuit. Ad hanc historiam videtur respicere titulus, cui etiam quedam verba psalmi alludunt. Verum non de historia, {191.93D} imo de significato agitur hoc psalmo. Libera enim Sara, que non secundum naturam, sed per Dei gratiam peperit, Ecclesiam significat, que filios spirituales Deo generat, non vi carnis, sed gratia Dei. Ancilla significat Synagogam, que pro temporalibus servit; et totum corpus malorum, qui fecundi et terrenis abundantes persequuntur Ecclesiam et filios eius tormentis et illusionibus: que tamen consequitur hereditatem eternam, illis exclusis. Et est sensus tituli talis Psalmus iste, {191.94C} dirigens nos in finem, id est ad eternam hereditatem, que est consummatio. Est pro ea libera, id est Sara honoranda, id est agit de Ecclesia honoranda, per liberam Saram significata. [REMIGIUS ALCUINUS] Quia hic honoratur Ecclesia, cui habenda hereditas affirmatur, a qua emula excluditur. Unde sequitur quare consequitur hereditatem, non sic Synagoga que eiicitur de domo. [AUGUSTINUS] Ecclesia vero est que hereditatem, id est vitam eternam, id est ipsum Deum accipit, qui dicitur nostra hereditas, quia ipse pascit nos et continet, et nos quoque hereditas Dei dicimur, quod ipse nos administrat et regit A
A ¶Codd. : PL191
marg.| [CASSIODORUS] Intentio prophete est certificare fideles de hereditate habenda. Modus: tripartitus est {91.94D} psalmus: primo, agit de hereditate quam sibi petit, et asserit sibi dari, emulam dicens excludi; secundo, petit auxilium contra ea que emula ingerit; ibi Domine, deduc; tertio, premia bonorum ostendit, ut sicut terret pena, ita illiciant premia; ibi Et letentur. Hoc modo distinguitur hic psalmus. secundum Cassiodorum. AUGUSTINUS autem, qui quinque facit partitiones, hoc modo: prius orat Ecclesia, ut audiatur; secundo, ut intelligat que impediunt eam ad videndum Deum, vel ut se {91.95A} exauditam cognoscat, ibi Quoniam ad te orabo; tertio, promittit se futuram Dei domum, ibi Ego autem; quarto, orat iuvari intus, ibi Deduc me; quinto, prophetat que pena sit malis, quod premium; iustis ibi Iudica illos. [CASSIODORUS] Ecclesie ergo vocate a Deo, trina est oratio hic, que orat separari a malitia seculi, et ad Deum pervenire, ita dicens:B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,2 
I
prol.|
marg.| Domine percipe verba oris mei [CASSIODORUS] id est psalmodiam, et intellige clamorem meum, id est cordis affectum, quo ad te clamo [AUGUSTINUS] quod clamabat Moyses tacens, et Susanna a presbyteris accusata. Intellige, dico, et percipe auribus, id est {191.95B} presentia tue maiestatis. Et per hoc quod ait. Intellige, bene ostenditur quod spiritualis clamor est, non vocalis, qui intelligitur. Unde et auris Dei, non corporeum instrumentum, sed presentia divine maiestatis accipitur. Vox enim corporalis aure corporis auditur, spiritualis vero intelligitur, Ideoque nota congruam verborum distinctionem, cum ait,   Verba percipe ,   clamorem intellige . Et quia ore et corde clamo, ideo.C
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,3 
II
prol.|
marg.| Intende voci orationis mee vel   exaudi orationem meam (alia littera): [CASSIODORUS] Ecce ter de eodem oravit, orationem diriges ad sanctam Trinitatem, {191.95C} dicens: Tu dico qui es rex meus, scilicet Christus, et tu qui es Deus meus, scilicetpater. [AUGUSTINUS] Rex enim proprie dicitur filius, secundum consuetudinem Scripture, et fortassis ideo, quia secundum hominem unctus est oleo spirituali. Et bene primo ponitur rex, quia per eum itur ad Patrem. Unde subditur, Et Deus meus. Et tamen non dicit, intendite, sed intende. Quia fides catholica non duos aut tres deos predicat, sed ipsam Trinitatem unum Deum; non ut eadem Trinitas simul possit aliquando Pater, aliquando Filius, aliquando Spiritus sanctus dici, sicut Sabellius credidit; sed ut Pater, non nisi Pater; et Filius, non nisi Filius; et Spiritus sanctus, non nisi Spiritus sanctus. Et hec Trinitas non nisi unus Deus {191.95D} sit: quia vere unus Deus est. [AUGUSTINUS tract. 36 in Io.] Unde Christus dominus ait: Ego et Pater unum sumus (Io. X). Utrumque audi, et adverte, et unum, et sumus, et a Charybdi et a Scylla liberaberis. Quod enim dixit unum, liberat te ab Ario; quod dixit sumus, liberat te a Sabellio. Si unum, ergo non diversum; si sumus, ergo et Pater et Filius. Sumus non determinate diceret de uno, nec unum de diverso. Erubescant ergo Sabelliani, qui dicunt ipsum esse Patrem qui est Filius, confundentes personas; qui dicti sunt Patripassiani, quia dicunt Patrem fuisse passum. Ariani vero dicunt aliud esse Patrem, aliud Filium: non unam substantiam, sed duas: Patrem maiorem, Filium minorem. Noli hoc dicere, tu catholice; una enim {191.96A} substantia Patris et Filii, et una divinitas, una coeternitas, perfecta equalitas, nulla dissimilitudo. Si igitur credis alium Christum esse a Patre in aliquo tamen distantem secundum naturam, a Charybdi Sabellii evasisti; sed in Scylleis scopulis Arii naufragasti. In medio ergo naviga, utrumque periculosum latus devita, et dic: Pater, Pater est, Filius, Filius:. alius Pater, alius Filius, sed non aliud, imo hoc ipsum, quia unus Deus.D
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,4 
III
prol.|
marg.| Quoniam ad te. Secunda pars secundum Augustinum. Hucusque est oratio Ecclesie, ut audiatur, hic tamen intellectus eorum que impediunt {191.96B} eam ad videndum Dominum. Vel ad hoc ut se exauditam esse cognoscat, prius Ecclesia quasi in presenti volens audiri, dixit: Exaudi orationem in quo ipsa tuam vocationem ostendit; sed caligans inter procellas huius seculi, sentit se non videre quod cupit, et tamen sperat. Scit autem quare non videat, quia adhuc est ei nox peccatorum. Dicit ergo: Quoniam ad te, quasi diceret oravi, nec sum exaudita; nec tamen desistam, imo ad te orabo, o Domine, non in nocte peccatorum, sed in mane exaudies vocem meam. Non in nocte, quoniam peccata fecerunt; sed ea finita, videberis. [ALCUINUS] Mane est finis tenebrarum, et initium lucis, que semper crescit, ut nec incipientes excludantur, qui consuetudine et amore peccandi {191.96C} discedentibus quasi tenebris et incipiunt Dominum videre, et in eo paulatim proficiunt [AUGUSTINUS] Et quia nondum exaudita est, sed se exaudiendam dicit, cur ergo prius dixit, Exaudi, et non, exaudies? Quia forsan supra clamavit, volens in presenti audiri, et ideo dixit, Exaudi. Sed quia in nocte clamavit, non est exaudita. Et quia non est exaudita, sentit quid oporteat transire, ut audiatur. Et ideo ait Exaudies . Vel superius exaudita est, sed non intelligit se exauditam, quia nondum videt auditorem, nisi tenuerit. Et est sensus: Oravi, nec sentio me exauditam; et adhuc, Ad te orabo, Domine. [ALCUINUS] Et quoniam ad te orabo, mane, hoc non mutatur, exaudies vocem meam, id est intelligam {191.96D} me exauditam. Et in hoc,E
E ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,5 
IV
prol.|
marg.| Mane . [AUGUSTINUS] Non ero horarius, sed astabo tibi perseveranter, et per munditiam vite, non iacebo in terrenis, querens in eis beatitudinem. Per hoc enim quod ait, astabo, duo notat, mentis directionem ad eterna, et perseverantiam. Et videbo, id est sciam, quoniam tu es proprie, qui stabilis manens das cuncta moveri. Deus es. Et ideo non es volens iniquitatem, id est scientiam [ALCUINUS] quod Deum esse, et placere iniquitatem, numquam conveniunt [CASSIODORUS, ALCUINUS] Nota singula verba, es dicit, quod proprie convenit Deo. Item astabo tibi. Astat ille Deo ut presens, qui purus est. [HIERONYMUS AUGUSTINUS] {191.97A} Et hoc,   Mane , scilicet mox ut tenebras vitiorum deserit.
marg.| Vel ita, Mane astabo tibi non mutatur. Et tunc videbo, te. Non enim videt Deum qui terrenis inheret, sed qui in mane virtutum Deo astat. Beati enim mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt, etc. (Mt. V). Ideo, Mane astabo, ut videam te, quoniam tu Deus es non volens iniquitatem. Iniquitas, scilicet mendacium, homicidium, dolus, et huiusmodi sunt nox, qua transeunte fit mane, ut videatur Deus. Et reddit hic causam, quare mane astabit, et videbit. Quoniam Deus non vult iniquitatem, quoniam si vellet, posset ab iniquis videri sine mane. Vere non vis iniquitatem, quia,F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,6 
V
prol.|
marg.| {191.97B} Malignus . 1 Qui malum vult proximo, etsi non possit, neque habitabit iuxta te, id est non sic videbit te, ut adhereat tibi. Unde subdit,   neque permanebunt iniusti. Iniustus est qui non facit quod debet. Ante oculos tuos, id est ante lucem tuam, quia oculi mentis eorum pre tenebris peccatorum non sustinent lucem recte intelligentie, et si aliquando vident veram lucem, non permanent, quoniam ea amant que a vero avertunt. Sed si hec nox transit, fit eis mane, ut videant, et inhereant veritati.G
G ¶Codd. : PL191
1 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
marg.| Vel ita, Mane , mane dicit, quando incipiet eternitas. Et est, Orabo ad te, Domine; et quoniam ad {91.97C} te orabo, hoc non mutatur. [REMIGIUS]   Mane , id est in initio eternitatis. Exaudies vocem meam. Et in illo, mane, ego astabo tibi ut presens. Et tunc plene videbo, Quoniam tu es Deus non volens iniquitatem, id est, intelligam quod non placent tibi iniqui. Et vere, quia tunc, non habitabit iuxta te malignus, sed tolletur impius ne videat gratiam Dei. Et tunc non permanebunt iniusti ante oculos tuos, et si hic misericordiam eius habuerunt, qui solem suum oriri facit super bonos et malos. [ALCUINUS] Iniusti sunt, qui mala faciunt. Vere non permanebunt. NamH
H ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,7 
VI
prol.|
marg.| {191.97D} Odisti omnes. [REMIGIUS AUGUSTINUS] id est videris odisse, dum separas a te. Non enim odium cadit in Deum, si odire dicitur malos, quia non sinit manere in se. Omnes dico qui operantur iniquitatem. [HIERONYMUS] Non dicit qui operati sunt, ne excludat penitentiam, per quam peccatores iustificantur; sed qui operantur iniquitatem. Et accipit iniquitatem, generaliter quodlibet a divinis mandatis alienum; quod operatur ille cui placet. 2 Si vero displicet, etsi cadit, languor nature facit, non ipse facit. Unde Apostolus: Iam non ego operor illud, sed quod inhabitat in me peccatum (Rm. VII). Sequitur: Et perdes omnes non solum operantes, sed etiam eos qui loquuntur mendacium. [AUGUSTINUS] Quia hoc est veritati contrarium. Veritas enim est de eo {191.98A} quod est. Mendacium vero non est substantia, vel natura, id est non est de eo quod est naturaliter, sed de eo quod non est. Et merito perditur, qui declinat ab eo quod est ad id quod non est. Et sciendum quia non omnino idem est mentiri, et mendacium loqui. [AUGUSTINUS in Ench. cap. 18, et De mendacio, c. 12.] Mentiri enim est contra loqui quam quod animo sentit quis. Et sane aliquando verum dicens, mentitur, quia contra conscientiam loquitur; aliquando falsum dicens, verax est, quia non contra conscientiam loquitur. Mendacium vero est, falsa significatio vocis, cum intentione fallendi. Ut ergo mandacium sit, necesse est ut falsitas subsit, et contra conscientiam dicatur. Hoc autem quod hic ait, non generaliter de omni mendacio {191.98B} accipiendum est, sicut nec illud: Os quod mentitur occidit animam (Sap. I). I
I ¶Codd. : PL191
2 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
marg.| Sunt enim tria genera mendaciorum. Nam sunt mendacia quedam pro salute, vel commodo alicuius, non malitia, sed benignitate dicta, ut obstetrices in Exodo fecisse leguntur, que dixerunt Pharaoni falsum, pro filiis Hebreorum servatis (Ex. I). Hec autem mendacia non re, sed in dolo, vel indole laudantur. Qui sic mentiuntur, non mendacium in eis, sed dolus, id est prudentia vel indoles laudatur, quia qui sic solummodo mentiuntur, merebuntur aliquando ab omni mendacio liberari.J
J ¶Codd. : PL191
marg.| Est etiam aliud mendacii genus, quod fit ioco, quod non fallit. Scit enim ille cui dicitur, causa ioci dici. Et hec duo genera mendaciorum non {91.98C} sunt sine culpa, sed non cum magna. Perfectis autem non convenit mentiri, nec etiam pro temporali vita alicuius servanda, cuius morte non occiditur anima sua, id est iusti tacentis, vel alterius, id est occisi. Licet autem eis si non falsum dicere, verum tacere. Ut si quis non vult hominem ad mortem perdere, verum taceat, sed non falsum dicat, ne pro corpore alterius animam suam occidat. Non est enim culpa verum aliquando tacere, ut et Dominus in Evangelio ostendit discipulis suis, dicens; Multa habeo vobis dicere, que non potestis portare modo (Io. 16). Illud autem ubi non est duplex cor, non debet dici mendacium. Ut, verbi gratia, si quis commendet mihi gladium, et promittam reddere {91.98D} poscenti: si furens poscit, non debeo reddere, ne se vel alium occidat. Ideo non hic est duplex cor, quia cum promisi reddere, non cogitavi furentem posse repetere. Si quis ergo omnia mendacia vitare non potest, vel sola huius necessitatis habeat mendacia, ut etiam ab istis, si sola remanserint, liberari mereatur, et Spiritus sancti robur accipere, quod quicquid perpetiendum est, pro veritate contemnat. K
K ¶Codd. : PL191
marg.| Tertium vero genus mendacii est, quod ex malignitate et duplicitate procedit, quod omnibus et summopere cavendum est.L
L ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,7 
VII
prol.|
Numérotation du verset Ps. 5,8 
prol.|
marg.| Virum sanguinum [CASSIODORUS, AUGUSTINUS] id est homicidam, idem repetit quod supra dixit, ibi qui operantur iniquitatem et dolosum, scilicet qui decipit vicinum, hoc est, quod supra dixit: Qui loquuntur mendacium. Hos inquam Dominus abominatur, id est exheredabit. Solent enim abominati dici exheredati. Ecclesia autem que consequitur hereditatem, exsultat in spe, dicens: Ego autem. [AUGUSTINUS in conclus. hui. Ps.] Tertia pars secundum Augustinum, ubi Ecclesia se promisit futuram Dei domum, et hunc proximare in timore, ante futuram consummationem, que expellit timorem. quasi3 : Maligni et iniusti non permanebunt ante oculos, {191.99B}   Ego autem in multitudine misericordie tue, id est non meis meritis, sed multa misericordia tua. M
M ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 5,VIII 
prol.|
marg.| Introibo in domum tuam [REMIGIUS] id est celestem, vel multitudo misericordie Dei est, multi et perfecti sancti, quos nunc parit Ecclesia. Cum quibus dicit Ecclesia: Introibo in multitudine misericordie tue, id est cum multitudine hominum perfectorum, et beatorum, qui tales sunt ex misericordia tua. 4 Introibo in donum tuam celestem, ut lapis in edificium. Hic notatur libere Sare, id est Ecclesie receptio, sicut supra ancille exclusio, ut dictum est: Non habitabit iuxta te malignus, etc. In hoc introitu perfectio est, per hoc introibo: quia adorabo ad templum sanctum tuum, celeste. [AUGUSTINUS] Id est proprie templum, non in templo, cui operibus {191.99C} bonis et orationibus appropinquo, orans ut sim in eius edificio. Hoc dicitur de progressu, qui est prius quam detur consummatio. Adorabo dico, in timore tuo, qui est magnum presidium proficientibus ad salutem, sed pervenientibus foras mittitur. Non enim timent iam amici, quibus dictum esta: « Iam non dicam vos servos sed amicos », cum scilicet ad id perducti fuerint, quod promissum est.N
a Io. 15, 15.
N ¶Codd. : PL191
4 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 5,9 
IX
prol.|
marg.| Domine deduc me . Quarta pars secundum Augustinum, ubi Ecclesia proficiens inter impedimenta {191.99D} orat iuvari intus, ne linguis dolosis avertatur. Secundum Cassiodorum et Alcuinum, est hic secunda pars, ubi Ecclesia petit auxilium contra ea que emula ingerit. Unde ipsa peribit, quasi5 : Introibo, in futuro, adorabo, sed nunc contra adversa, o Domine, deduc me, id est fac me proficere. [ALCUINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] Deductio enim convenit proficienti. Per hoc declarat se in profectione esse, id est in provectu ad perfectionem, nondum in ipsa perfectione. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Deduc, dico in iustitia tua qua penitentes et supplices recipis, non in iustitia hominis, id est que homini videtur iustitia, ubi malum pro malo datur, quod videtur homini iustitia, quod Deus non facit. Quia etsi punit, non suum malum infert, sed suis {191.100A} malis eos relinquit, in id quod elegerunt expellens eos. Homo vero cum punit, malo voto hoc agit. Et ideo ipse prior malus est, dum punire vult malum. Deinde causam supponit, quare debeat deduci. Propter inimicos meos, confundendos, vel convertendos: Et   dirige viam meam qua itur ad te, in conspectu tuo, id est conscientia, ubi homo aliquis non videt, sed tu solus, cui homini laudanti vel vituperanti non est credendum: quia non videt in conscientia, in qua iter ad Deum dirigitur. Ideo subditur :O
O ¶Codd. : PL191
5 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 5,10 
X
prol.|
marg.| Quoniam non est in ore eorum veritas, cor eorum vanum est.
marg.| [HIERONYMUS.] Vel ita secundum aliam litteram, {191.100B} ubi etiam distinguitur littera sic: Propter inimicos meos, qui insidiantur mihi, dirige, id est ostende. [REMIGIUS]. Viam meam, id est precepta tua, in conspectu tuo, ut pre oculis habeam ipsa precepta. Et per ea me regas, ita ut in heresim non declinem, vel ad dexteram prosperitatis, vel ad sinistram adversitatis, sed regia incedam via, que est Christus, qui dicit: Ego sum via, veritas, et vitab. Quoniam non est in ore eorum veritas [AUGUSTINUS] scilicet inimicorum meorum, quorum iudicio non est credendum. Et ideo ad conscientiam ubi Deus videt, fugiendum est. Nec mirum si veritas in ore eorum non est, quia, cor eorum vanum est. Et ex abundantia cordis os loquiturc. Vanum est cor eorum, quia cor eorum fallitur de peccato, {191.100C} putans peccata quedam non esse peccata, et aliquid esse peccatum quod non est peccatum. Et de pena peccati, quia promittunt sibi impunitatem. Et tantum modo non est in ore eorum veritas. Sed etiamP
b Io. 14.
c Lc. 8.
P ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,11 
XI
prol.|
marg.| [HIERONYMUS. REMIGIUS. ALCUINUS] Guttur eorum est sepulcrum patens, id est comparabile sepulcro patenti, quia fetida promunt ad corrumpendum alios. Quibus si non proficiunt linguis suis, id est malis, dolose agebant. Si enim apte non possunt decipere, dolose agunt, sub specie veri falsa inducentes. Et {191.100D} nota quod ait, agebant, quia non modo moliuntur dolos, sed efficiunt quod intendunt, cum alios seducunt.
marg.| Vel ita: Guttur eorum est sepulcrum. Pro voracitate, pro qua adulando mentiuntur. Et addit, patens quia semper hiat illorum voracitas, ut sepulcrum patens in recipiendis cadaveribus paratum est.
marg.| Vel ita: Guttur eorum est sepulcrum patens [AUGUSTINUS] quia mendaces blanda adulatione ad se trahunt homines, et sibi assimilando devorant, quibus mortuis, ipsi sunt sepulcra. Sequitur: Linguis suis dolose agebant: hoc non mutatur. Iudica. Quinta pars secundum Augustinum. Et est hec prophetia. qua predicitur que pena sit malis, quod premium iustis. Non est hic optatio, sed videt quod futurum est, secundum iustitiam Dei. quasi6 : Et quia {191.101A} tales sunt, o Deus, iudica illos. Non optat, sed quod futurum est predicit. Iudica, dico, sic:Q
Q ¶Codd. : PL191
6 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 5,11 
XII
prol.|
marg.| Decidant a cogitationibus suis , id est frustrentur opinionibus suis [CASSIODORUS, AUGUSTINUS] Decidit enim qui spe sua frustratur. Vel sic   decidant , id est damnentur. Et hoc, a cogitationibus suis, id est teste conscientia eorum, et accusante eos. Ita   decidant .   Expelle eos qui sibi videntur intromissi secundum multitudinem impietatum eorum, id est longe, ut merentur multe impietates eorum, pelle eos ab hereditate eterna, que videndo Deum possidetur. Nam secundum quantitatem et qualitatem {191.101B} peccatorum, expellentur plus minusve. Ideo   expelle , quoniam, o Domine,   irritaverunt te , vel a  maricaverunt te, id est peccando te cibum veritatis suavem sibi amarum fecerunt. Panis enim qui de celo descendit, qui in se dulcis est, et vita egris, ita amarus est per peccata, ut sustinere non possint.R
R ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,12 
XIII
prol.|
marg.| Et letentur. Tertia pars est hic secundum Cassiodorum, ubi post retributiones malorum subdit premia honorum, ut sicut terret pena, ita alliciant premia. [HIERONYMUS. AUGUSTINUS.] quasi7 : Illi decidant, et contra letentur boni in futuro de habita hereditate. {191.101C} Omnes qui modo sperant in te. Quibus gustantibus suavis es. Unded: Gustate et videte quoniam suavis est Dominus: Dico letentur, et non dubie dico [CASSIODORUS] quia exsultabunt in eternum, non temporaliter. Unde exsultabunt? ecce, et, id est quia habitabis in eis [AUGUSTINUS]. Hec est eterna exsultatio eorum, cum templum Dei fient iusti, et erit gaudium ipsorum, ipse incolatus eorum.S
d Ps. 33.
S ¶Codd. : PL191
7 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 5,12 
XIV
prol.|
Numérotation du verset Ps. 5,13 
prol.|
marg.| Et tunc qui diligunt nomen tuum gloriabuntur in te, tamquam habentes ad fruendum quod diligunt, que est hereditas eterna, de qua intitulatur psalmus. Ideo gloriabuntur, quoniam tu benedices iusto, {191.101D} id est benedictionem eternam dabis iusto. [AUGUSTINUS] Benedictio est gloriari in Deo, et habitare ab eo. Sed quia hanc precedit vocatio. que est gratie, subdit:T
T ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 5,13 
XV
prol.|
marg.| Domine ut scuto bone voluntatis tue coronasti nos , id est bona voluntas tua, qua nos vocasti, nobis est ut scutum contra inimicum quo protegamur; et ipsa est ut victricia arma, quibus vincitur inimicus. [AUGUSTINUS, CASSIODORUS] Nam bona voluntas Dei precedit nostram bonam voluntatem, ut vocet ad penitentiam; et hec sunt arma, quibus expugnatur inimicus. [AUGUSTINUS] Hoc est   scutum contra eum qui in tribulationibus et tentationibus suggerit desperationem. {191.102A} Et est sensus/, bona voluntas tua qua vocas, protegit nos, et vincere facit, et accipitur totum de presenti.
marg.| [CASSIODORUS] Vel ita, uno verbo indicat beneficia Dei, scilicet presentis et futuri temporis, cum ait, scuto bone voluntatis tue coronasti nos , etc. Et accipitur partim de presenti, partim de futuro.   Scutum enim quod a rotunditate dicitur, et est rotundum in patria David, duo facit, quia corpus munit, caput coronat. Ita gratuita Dei voluntas, qui nos vocat, est defensio hic contra omnia, et in futuro corona, ut clipeus capiti aptatus, corona est, cordi defensio. Et,   Domine coronasti nos ut scuto bone voluntatis tue , id est bona voluntas tua, in presenti nobis est ut scutum, in futuro ut corona.U
U ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_5)
Signaler un complément d'information

Notes :