Glossa magna

Psalmus 18

Numérotation du verset Ps. 18,1 

¶In finem psalmus David1.
¶Codd. : (Ps. 18) D30 Rusch Ps-G, def. C
1 David] + de adventu Christi D30
Numérotation du verset Ps. 18,2 I

Celi enarrant gloriam Dei ¦
et opera manuum eius
annuntiat firmamentum.
Numérotation du verset Ps. 18,3 II

Dies
diei
eructat
verbum ¦ et nox nocti
indicat scientiam.
Numérotation du verset Ps. 18,4 III

Non sunt loquele
neque sermones ¦
quorum
non audiantur voces eorum.
Numérotation du verset Ps. 18,5 IV

In omnem terram exivit sonus eorum ¦
et in fines orbis terre
verba
eorum.
Numérotation du verset Ps. 18,6 V

In sole posuit tabernaculum suum ¦
et ipse tamquam sponsus
procedens de thalamo suo.
Numérotation du verset Ps. 18,VI 

Exultavit
ut gigas2
2 gigas Ps-G (I² Q² ΦRP G ² K² ΨB² V D Ω) D30 Rusch Ed1530 Clementina ] gigans Ps-G (F I M Q W ΦGV U G K ΨB)
ad currendam viam suam ¦
a summo celo3
3 celo Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] celi Ps-G (R)
egressio eius.
Numérotation du verset Ps. 18,7 VII

Et occursus eius
usque ad summum eius ¦
nec est qui se abscondat a calore eius.
Numérotation du verset Ps. 18,8 VIII

Lex
Domini
immaculata
convertens
animas ¦
testimonium Domini
fidele sapientiam
prestans parvulis.
Numérotation du verset Ps. 18,9 IX

Iustitie Domini recte
letificantes corda ¦
preceptum Domini lucidum
illuminans oculos.
Numérotation du verset Ps. 18,10 X

Timor Domini
sanctus permanens4 in seculum seculi ¦ iudicia Domini
4 permanet Ps-G (ΨB² V D Ω) D30 Rusch ] permanens Ps-G
vera iustificata in semetipsa.
Numérotation du verset Ps. 18,11 XI

Desiderabilia super aurum
et lapidem
pretiosum multum ¦ et dulciora super
mel
et favum.
Numérotation du verset Ps. 18,12 XII

Et enim servus tuus custodit
ea ¦
in custodiendis illis
retributio multa.
Numérotation du verset Ps. 18,13 XIII

Delicta
quis intelligit† ?
Ab occultis
meis
munda me ¦
Numérotation du verset Ps. 18,14 

et ab alienis parce servo tuo.
Numérotation du verset Ps. 18,XIV 

Si
mei non fuerint dominati† 5
5 dominati Ps-R Ps-G D30 ] dominata Ps-αβ Ps-Moz
tunc immaculatus ero ¦
et emundabor a delicto maximo.
Numérotation du verset Ps. 18,15 XV

Et
erunt ut complaceant eloquia oris mei ¦ et meditatio cordis mei in conspectu tuo semper.
Numérotation du verset Ps. 18,XVI 

Domine adiutor meus ¦
et redemptor meus.

Psalmus 18

Numérotation du verset Ps. 18,1 
prol.|
marg.| Celi enarrant . Titulus: In finem psalmus David. [CASSIODORUS.] Psalmus iste agit de primo adventu Christi, per quem tyrannus diabolus cadit, et homo {191.205D} a peccato et a morte absolvitur. Per finem vero accipitur Christus, vel plenitudinis tempus. De quo: Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis (2Cor. 6). [ALCUINUS.] Et est sensus tituli: Psalmus iste attribuitur David respicienti in finem, id est in Christum, qui est finis omnis consummationis, vel in tempus plenitudinis. Hic enim Propheta respicit in finem, id est in Christum, vel in ultima tempora, quibus acta sunt que hic tractantur.
marg.| Intentio. Monet ut relicta vetustate ad novum hominem, vel ad novam legem accedamus.
marg.| Modus. Tripartitus est psalmus, Primo Propheta loquens de Christi incarnatione commendat predicationem novelegis. [CASSIODORUS.] Secundo laudat precepta et Novi et Veteris Testamenti, ibi lex Domini. Tertio petit purgari a {191.206C} vitiis, ut sit dignus tanta sacramenta referre, ibi delicta quis. Commendans ergo predicationem nove legis, qui predicent, et quid et qui discrete, et quam mirifice, et quam late, in prima parte ostendit, ita {191.206D} dicens:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 18,2 
I
prol.|
marg.| Celi enarrant [AUGUSTINUS.] id est apostoli, in quibus tamquam in celis Deus habitat, enarrant gloriam Dei, id est exponunt gloriam Christi, in qua est equalis Patri, et quod Deus est, et quod peccata gratis dimittit. Vel gloriam Dei, id est gloriam qua ipse Filius Patrem glorificavit super terram; et firmamentum, id est ipsi iidem apostoli firmati Spiritu sancto, et celum facti, qui prius et terra fuerant per timorem, annuntiat opera manuum eius. 1 id est facta virtutum Domini, que secundum hominem egit, scilicet nativitatem, passionem, mortem, et huiusmodi. [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Bene ergo in primo {191.207A} dicuntur celi, id est alti, quia altum nuntiant. In isto sunt firmamentum, id est firmati, et quia pro eo opus est pati. Non enim ideo passi sunt, quia predicaverunt Verbum in principio apud Patrem, sed quia annuntiaverint eumdem Dei Filium hominem factum, passum, mortuum. Unde Apostolus: Non enim erubesco Evangelium (1Cor. 5). Et alibi: Predicamus Iesum Christum crucifixum, Iudeis quidem scandalum, gentibus vero stultitiam (1Cor. 1). Ecce qui et quid predicant. Vel ad litteram, celi enarrant gloriam Dei, et opera manuum eius annuntiat firmamentum [AUGUSTINUS.] quia celi stellam miserunt novam, ortum summi Regis nuntiantem, que Magos ad presepe duxit.B
B ¶Codd. : PL191
1 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 18,3 
II
prol.|
marg.| Dies diei. [ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Ecce quam discrete predicant. Non enim omnia omnibus dicunt. Sed, dies diei, id est clari claris, scilicet sancti sanctis, eructat, quasi2 : de pleno proferunt, verbum, id est sapientiam Dei, ex Patre genitam, quasi3 : Spiritus, id est spiritualis ex spiritualibus profert plenitudinem sapientie, quod est Verbum in principio apud Patrem Deum; et nox, scilicet mortalitas carnis, id est ipsi eidem mortalitati et infirmitati carnis condescendentes, et quasi nox, id est quasi carnales facti nocti [REMIGIUS, AUGUSTINUS.] id est tenebrosis et carnalibus, quasi longe positis, indicat, ut simplicibus, non Verbum Patris, sed scientiam que est de humanis, id est de humanitate Christi. Vel indicat {191.207C} scientiam, id est fidem humanitatis insinuando, annuntiat futuram scientiam, scilicet quod per illa minora perveniet ad maiora. [REMIGIUS.] Hanc discretionem se habuisse in predicatione docet Apostolus, cum ait: Nihil me iudicavi scire inter vos, nisi Iesum Christum, et hunc crucifixum Sapientiam autem loquimur inter perfectos (1Cor. 2). Et alibi: Sive excedimus Deo, sive sobrii sumus vobis (2Cor. 5). Excedunt, dum mente ascendunt, usque ad Verbum Patris, quod semel locutus est Deus; sobrii sunt, dum se parvulis contemperant. Unde Dominus ait: Quis putas est fidelis servus et prudens, quem cum etc. (Mt. 14). [AUGUSTINUS.] Pauci enim sunt fideles, et pauciores prudentes in dispensatione verbi Dei. {191.207D} Rarus enim doctor est, qui eloquiis divinis aliquod adulterina opinione non admisceat; rarior quod singulis congrua diiudicet. Illi ergo non sunt dispensatores, sed prodigi exstirpatores, quia celanda irreverenter, quibus non oportet detegunt, et studiose querenda sine mensura perfundunt incauti, vinoque debriant quos opus est ali lacte, plus curantes ingenium ostentare quam proximis prodesse. [ (48)] Unde in tabernaculo Domini in mensa erant acetabula ac phiale, ac cyathi, quibus offerebantur libamina. In acetabulis mordax et aspera predicatio, in comminationibus; in phialis larga predicatio; in {191.208A} cyathis, minima et tenuis signatur quia in doctrina sacri eloquii non solum sunt exhibenda magna et arcana que debriant, sed etiam parva et tenuia, que quasi per gustum notitiam prestent. Aliter enim instruendi sunt sapientes, aliter insipientes, aliter senes, aliter iuvenes, aliter celibes, aliter coniugati. Et ita, dies diei eructat ver. etc. Vel dies diei eructat etc. ad litteram. [ALCUINUS.] quia hec doctrina diebus ac noctibus continuatur usque ad posteros. Et hoc tam mirifice, quod omnibus linguis locuti sunt. Et hoc est quod subdit:C
C ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 18,4 
III
prol.|
marg.| Non sunt loquele. [ALCUINUS.] quasi4 : Enarrant, et hoc tam mirifice quod non sunt loquele, {191.208B} id est lingue, quarum, id est per quas non audiantur etc. neque sermones 5 id est genera dicendi, scilicet humile, mediocre, altum. quorum sermonum, id est per quos sermones, non audiantur voces eorum celorum [AUGUSTINUS.] id est per quos non sunt audite voces apostolorum. Omnibus enim linguis primos doctores loqui fecit Spiritus sanctus, qui omnes gentes in unum erat congregaturus. [ (49)] Et sicut unus homo tunc omnibus linguis loquebatur, sic et modo et unus homo, scilicet totus Christus caput et corpus, omnibus loquitur, quia ex omnibus gentibus, una et sancta constat Ecclesia. [CASSIODORUS.] Vel loquele accipiuntur publice persuasiones, que fiunt ad multitudinem; sermones, communes narrationes, que quotidie et cuique fiunt.D
D ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
5 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 18,5 
IV
prol.|
marg.| {208C} In omnem terram. [ALCUINUS.] Hic ostendit quam late predicaverunt. quasi6 : Tam mirifice predicaverunt, et etiam tam late, quod in omnem terram, id est in omni parte ambitus terre exivit sonus eorum 7 id est fama apostolorum, et si non presentia, et etiam in fines orbis terre, id est etiam in angulis terre exierunt verba eorum, eadem que dixerunt.E
E ¶Codd. : PL191
6 quasi] + dicat PL
7 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 18,6 
V
prol.|
marg.| In sole posuit. [CASSIODORUS.] Quod alios fecisse laudat {191.208D} Propheta, ipse facit. Predicat enim Incarnationem. Et quasi quis querat a Propheta, quomodo hec facta sunt. Respondet, in sole. 8 Vel possunt hec esse verba ipsorum apostolorum, quibus aperitur quid predicent. quasi9 : Exierunt in fines terre verba eorum, ita dicentium: [AUGUSTINUS.] Dominus belligerare volens adversus regna temporalium errorum posuit tabernaculum, quasi10 : militare habitaculum, id est dispensationem incarnationis sue, in qua venit expugnare errores mundi. [ALCUINUS.] in sole; sol tria facit, lucet, urit, et varietatem temporum facit. Posuit ergo tabernaculum in sole [AUGUSTINUS.] {191.209A} in tempore, quia carnem assumpsit temporalibus vicissitudinibus subiectam. Vel in sole, id est in manifestatione, 39 scilicet in manifesto mundi. Unde ait: Non venit lucerna ut ponatur sub modio, sed super candelabrum. Vel in sole [ALCUINUS.] id est in labore, quia estum laborum gratis sustinuit. Et tabernaculum suum [AUGUSTINUS.] id est Ecclesiam, posuit in sole, id est in manifesto, non in occulto ut lateat, secundum illud: Non potest civitas abscondi supra montem posita (Mt. 5). [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Et ipse tamquam sponsus, quia a prophetis toties promissus processit de thalamo, id est de virginali utero, ubi Deus humane nature, ut sponsus sponse copulatus est. [CASSIODORUS.] Et est hic magna et conveniens similitudo sacramenti, id est signi et signati. [AUGUSTINUS.] Ideo {191.209B} enim de Virgine natus est, ut significaretur quod Ecclesiam sibi virginem copularet. Ecce humilis erat Christi misericordia, sed fortis maiestate. Unde subdit:F
F ¶Codd. : PL191
8 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
9 quasi] + dicat PL
10 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 18,VI 
prol.|
marg.| Exsultavit etc. 11 quasi12 : Processit de thala mo; et procedens, exsultavit, quia non invitus suscepit laborem, ad currendam viam non habitandam, quia non stetit in via mundi. [AUGUSTINUS.] Exsultavit dico ut gigas, id est sicut fortissimus, et omnes homines, incomparabili virtute precedens. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Bene ergo giganti comparatur, quia imperturbabilis, irrevocabilis humanam naturam potentia superans, {191.209C} a summo celo, quasi13 : Quam viam cucurrit? [AUGUSTINUS.] ecce ipse qui eternaliter a Patre exivit, venit in mundum, factus homo; et iterum relinquens mundum, ascendit ad Patrem. Et hoc est quod ait, a summo celo, id est a Patre, scilicet ab equalitate Patris est; egressio eius, non temporalis, sed eterna, qua de Patre natus est, qui, subaudi, in tempore, factus est homo.G
G ¶Codd. : PL191
11 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
12 quasi] + dicat PL
13 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 18,7 
VII
prol.|
marg.| Et occursus eius, facti hominis, occursus est usque ad summum eius, Patris [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] id est occurrit ipse homo, plenitudine divinitatis, usque ad equalitatem Patris. Occursus ergo competit Christo secundum hominem, dum ascendens ad sedem Patris, {191.209D} occurrit. Ascendit autem secundum humanitatem. Per hoc autem quod dicit, usque ad summum [CASSIODORUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] notat quia secundum quod Deus est Patri equalis est. Hoc idem quod dicit hic Propheta, Christus de se in Evangelio ait sic: Exivi a Patre, et veni in mundum; iterum relinquo mundum, et vado ad Patrem (Io. 13). Nec est qui se abscondat, post Verbi incarnationem, a calore eius. [AUGUSTINUS.] H
H ¶Codd. : PL191
marg.| Verbum enim caro factum mortalitatem nostram suscipiens, non permisit ullum mortalium se excusare de umbra mortis, id est de peccatis, quia et ipsam umbram penetravit, et dissolvit calor Verbi, id est amor, vel gratia Christi, quando sedentibus in regione umbre mortis lux orta est eis (Lc. 1) [CASSIODORUS.] Vel calor est Spiritus sanctus, quem reversus {191.210A} in celum post ascensionem apostolis misit, a quo nemo absconditur, quia ut Deus omnium corda novit ut valeat arguere mundum de peccato, et iustitia, et de iudicio (Io. 16). In his verbis ostenditur Trinitas et unitas et utraque Christi natura. Ubi enim dicit, a summo celo, Pater intelligitur; ubi vero ait, egressio, intelligitur eterna generatio Filii; cum ait, occursus, idem Filius secundum hominem, intelligitur, cum ait, usque ad summum eius, ipse idem secundum quod Deus Patri equalis; cum ait, a calore eius, intelligitur Spiritus sanctus. Dicendo vero, eius, notat unitatem Trinitatis.I
I ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 18,8 
VIII
prol.|
marg.| {191.210B} Lex Domini immaculata. [ALCUINUS.] Secunda pars, ubi laudantur precepta Novi et Veteris Testamenti. quasi14 : Non est qui se abscondat a calore, id est a Spiritu sancto. [AUGUSTINUS.] Qui spiritus est lex Domini, et testimonium, et iustitie, et precepta, et timor et iudicium. Hec autem dicitur esse spiritus, quia hec agit, que singula commendat, et primo legem. quasi15 : Processit sponsus de thalamo, et sponse dedit per Spiritum sanctum dona. Que? legem et alia quinque. Et, lex Domini, per Moysen data est, immaculata [CASSIODORUS.] vel irreprehensibilis, id est per omnia est vera, et convertens animas, id est sua districtione corrigens, et ad Christi gratiam mittens, et testimonium Domini est fidele et {191.210C} sapientiam de divinis prestans parvulis, non superbis. Quecumque enim testimonia dedit Israel, plena veritate sunt, et humilibus sapientiam dedit non superbis. 16 Ideo et testimonium Domini fidele dicitur, quia quod omnibus observantibus promittit, complebitur. EtJ
J ¶Codd. : PL191
14 quasi] + dicat PL
15 quasi] + dicat PL
16 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 18,9 
IX
prol.|
marg.| Iustitie Domini sunt recte [ALCUINUS.] id est lex que iustificat quidquid precipit iustum est. [CASSIODORUS.] Iustitie dico letificantes corda spe premii, preceptum Domini. Hucusque commendavit Vetus Testamentum. Hinc commendat novum.K
K ¶Codd. : PL191
marg.| Vel aliter, ab illo loco, lex Domini, quasi17 : {191.210D} Dico quod Christi calor umbram mortis penetravit, et vere, quia ipse Christus est, lex, non humana, sed Domini [AUGUSTINUS.] qui venit non legem solvere, sed adimplere (Mt. 5), immaculata, quia ipse peccatum non fecit (1Pt. 2), et alios immaculatos facit, quod non prior lex fecit. Ipse, dico, convertens animas, libertate ad se imitandum, non premens iugo servitutis. [AUGUSTINUS.] Et nota quod ait, animas, id est voluntates, non solummodo manus, ut vetus lex manum maxime, non animum cohibebat. Et ipse est testimonium Domini fidele 18 quia nemo novit Patrem nisi Filius, et cui voluit Filius revelare (Mt. 10). Ipse dico, prestans sapientiam, de divinis, parvulis, quia ea que sapientibus abscondita sunt, per cum revelata sunt parvulis (ibid.), id est {191.211A} humilibus non superbis. Et, iustitie Domini (omnes in illo sunt) recte, quia non docuit quod non fecit, ut qui imitarentur eum, corde gauderent in eis que vel qui libere cum caritate facerent, non serviliter cum timore. Iustitie, dico, letificantes corda, spe premii eterni, non terrentes timore pene, ut vetus lex faciebat. Et, preceptum Domini [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est Christi, est lucidum, id est sine velo carnalium observationum: preceptum dico, illuminans oculos, id est interioris hominis aspectum non obtundens, sicut Moyses in cuius facie non poterant intendere filii, Israel, et ideo ponebat velamen super faciem suam (2Cor. 3).L
L ¶Codd. : PL191
17 quasi] + dicat PL
18 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 18,10 
X
prol.|
marg.| Timor Domini est sanctus [AUGUSTINUS.] Gratis scilicet amans non puniri, sed separari timens, id est non timore punitionis, sed amissionis summi boni serviens. Hic est timor castus et filialis. [ (50)] Quatuor enim sunt timores, preter naturalem, scilicet mundanus, quo timemus perdere bona mundi; servilis, quo timore pene a malo opere cohibemur; initialis, quo partim ex timore pene, partim ex amore iustitie servitur; filialis, sive castus, quo sponsum offendere timemus et separari. Et de hoc timore hic agitur. [AUGUSTINUS.] Non enim ille penalis, pro terrenis, quorum amore fornicatur anima, sanctus est, sed castus; quo quanto diligit Ecclesia, tanto diligentius {191.211C} cavet offendere sponsum. Et ideo non foras mittitur hic timor a caritate perfecta (1Io.IV), sed permanet: que foras mittit initialem, qui in caritate quidem est, sed non perfecta; servilem autem et mundanum, caritas etiam imperfecta evacuat. [CASSIODORUS.] Timor ergo seculi non est sanctus, quia non est proficuus, sed cum temporalibus mutatur, id est mutari facit homines de temporaliter habitis, vel amissis. Timor autem Domini sine omni perturbatione est, quia est mista cum pavore dilectio, quia si timet iudicem, scit misericordem. Ergo timor permanet in seculum seculi quia fructus eius permanet in eternum. Vel ipse timor permanet secundum aliquem usum sine fine, vel usque ad finem. Et iudicia Domini [AUGUSTINUS.] id est Patris, qui non iudicat {191.211D} quemquam, sed omne iudicium dedit Filio [AUGUSTINUS.] sunt in Christo vera, quia sive minatur, sive pollicetur, neminem fallit, et sunt, iustificata in semetipsa; vel in idipsum, alia littera, id est incommutabiliter, quia non eripit quis premia que dat, vel penas. [HIERONYMUS. REMIGIUS] Vel iustificata in semetipsa, quia non egent alterius auctoritate, ut firma habeantur, quam ipsius Domini.M
M ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 18,11 
XI
prol.|
marg.| Desiderabilia. Adhuc commendat iudicia Dei. quasi19 : Et quia talia sunt iudicia Dei, ideo {191.212A} sunt multum desiderabilia super aurum et lapidem pretiosum, vel super aurum, et lapidem multum pretiosum. Quocumque autem modo littera ordinetur, hic est sensus: [AUGUSTINUS.] Sunt desiderabilia super aurum et lapidem pretiosum multum, id est super omnes pompas huius seculi, pro quibus aliquando iudicia Domini non desiderantur, sed timentur, vel contemnuntur, vel non creduntur. Que pompe per hec duo, id est per aurum et lapidem signantur. Et est sensus: [HIERONYMUS.] Iudicia Domini sunt desiderabilia supra omne id quod appetitur pro divitiis, que notantur in auro; vel pro potentia, que notatur in lapide pretioso; vel pro voluptate, que notatur in melle et favo. Unde subdit, et sunt dulciora super mel et favum [ALCUINUS.] id est super omnem dulcedinem {191.212B} temporalis voluptatis. [CASSIODORUS.] Melli vero prefert iudicia, secundum Novum Testamentum, in quo quasi mel eliquatum, manifesta sunt iudicia Dei sine figuris. Favo vero prefert, secundum Vetus Testamentum, id est secundum hoc quod in Veteri Testamento continentur, ubi quasi in cellulis figurarum clauduntur. Comparatio tamen ad mel vel favum fit, quia in Novo iudicia aperta et operta in Veteri Testamento, que dulcius sapiunt palato fidei, quam faucibus carnis mel vel favus.
19 quasi] + dicat PL
marg.| [AUGUSTINUS.] Vel ita, per aurum et lapidem, et mel et favum intelliguntur sancti. Et est desiderabilia, sunt super aurum et lapidem pretiosum multum et dulciora super mel et favum, id est si quis est aurum, {191.212C} vel lapis, vel mel, vel favus, plus desiderat quam se, iudicia Dei, cuius voluntatem sue preponit, et dulciora sunt quam ipse sibi. Aurum autem et lapis pretiosus est lapis ille qui non est igne consumendus, sed purus in thesaurum Dei assumendus. Cibus autem Dei est ille qui est mel, id est solutus iam a seculi huius vinculis, exspectans diem quo veniat in epulas Dei; et ille qui favus est, id est qui adhuc circumplicatur hac vita, quasi mel in cera, non huic vite concretus, nec a carnalitate omnino liber, cui opus est pressura, non deprimentis, sed exprimentis manus Dei, ut de temporali vita dirigatur ad vitam eternam.N
N ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 18,12 
XII
prol.|
marg.| {191.212D} Etenim. Vere sunt dulcia. Etenim, id est quia servus tuus non tantum dicit [AUGUSTINUS.] sed etiam opere custodit ea modo dulcia, post salubria. Et ita non loquendo, sed custodiendo probat ea dulcia. Custodit ea dico, et retributio multa que quanta sit nequit dici. [CASSIODORUS.] Est, in custodiendis illis id est in eo ipso quod custodiuntur, non modo in extra posita re [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] sed in ipsis dum custodiuntur in hac vita, quia in eis gaudetur, per se ipsa placent. Et ideo non ait, pro custodiendis, sed in custodiendis illis [REMIGIUS.] quia non tantum pro eis in futuro reddetur premium, sed et hic meorum custodia magnum est gaudium. Servire enim Deo regnare est.O
O ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 18,13 
XIII
prol.|
marg.| {191.213A} Delicta. [CASSIODORUS] Tertia pars, ubi Propheta petit se a vitiis purgari, ut sit dignus Psalmista qui hec referat sacramenta. [AUGUSTINUS.] quasi20 : Menti videnti suavis est veritas, dulcia sunt iudicia; sed non videnti que erit suavitas? nulla. Sed quare non videt? Propter delicta. Nec mirum.   Delicta enim   quis intelligit?
20 quasi] + dicat PL
marg.| Vel ita continua, quasi21 : Servus tuus custodit iudicia, sed timeo ne quibusdam preoccuper, quo minus ea custodiam. Quis enim intelligit delicta, scilicet omnia? quasi22 : Nullus, omnia. [CASSIODORUS] Quedam enim nota sunt, ideo delicta omnia nullus intelligit. [AUGUSTINUS] Quia sicut {191.213B} tenebre oculos involvunt, ita delicta mentem non sinunt videre, vel lucem, vel se, ideoque orat pro delictis subdens, 40 ab occultis, quasi23 : Ut possim intelligere et te laudare, o Domine, munda me ab occultis, et parce ab alienis. [CASSIODORUS] Omnia peccata in duobus includit, occultis scilicet et alienis. Occulta sunt originalia, et etiam que secreta voluntate oriuntur, multis ante effectum rei celantur que si forte noscuntur, ut dicit Salomona, non eas post concupiscentias. Illud tamen debemus advertere, quoniam multa peccata sunt que omnimode ignoramus, quorum nec origines possumus nec subreptiones agnoscere. Aliena sunt, que suadentibus malis hominibus, vel diabolo {191.213C} fiunt. [AUGUSTINUS] Pro utrisque ergo precans ait: Ab occultis, id est a cupiditatibus in me latentibus, meis scilicet que ex me proveniunt, munda me. Mea enim me inquinant. A meis dico, munda, ut non seducar ab alienis, quia non capitur ab alienis qui est mundus a suis.
a Sir. 18, 1.
21 quasi] + dicat PL
22 quasi] + dicat PL
23 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 18,14 
prol.|
marg.| Unde congrue subdit et ab alienis, scilicet a peccatis, que aliunde sunt,   parce. Aliena enim affligunt me. Et ideo dico, parce mihi, servo tuo, non superbo meo, et in potestate mea esse cupienti. Ab illis ergo, munda, tollendo mihi malam cogitationem ex corde. Ab istis   parce, repellendo suasorem, quia servus tuus sum iam, non liber meus. Que si non dominantur, tunc sum mundus. Unde subdit:P
P ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 18,XIV 
prol.|
marg.| Si mei. 24 quasi25 : Parce ab alienis, non ita quod omnino tollantur, quod impossibile est, sed ne dominentur, quia si mei non fuerint dominati, alieni, tunc immaculatus ero a criminali.
24 Si mei] + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL191
25 quasi] + dicat PL
marg.| [AUGUSTINUS.] Vel ita, munda ab occultis, parce ab alienis, ita, scilicet ne dominentur, quia si mei non fuerint dominati. Alia littera, occulta, scilicet et aliena, tunc immaculatus ero a criminali macula, quia non est certior origo peccati preter occultum quo cecidit diabolus, et alienum quo homo seductus est, et consentiendo fecit suum; et emundabor quasi26 : Et si mei non fuerint dominati, emundabor a delicto maximo, id est a delicto superbie, quod est ultimum redeuntibus ad Deum, et primum recedentibus. {191.214A} Hoc vere est maximum. Non est enim maius delictum quam apostatare a Deo, quod est initium superbie angeli et hominis. Superbia vero est initium et causa omnis peccati; qua qui caret, ille vere est immaculatus.Q
Q ¶Codd. : PL191
26 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 18,15 
XV
prol.|
marg.| Et erunt quasi27 : Immaculatus ero et emundabor et ita eloquia oris mei erunt talia [AUGUSTINUS.] ut complaceant in conspectu tuo, non hominum. Si autem non mundus a superbia fuero, eloquia mea placebunt in conspectu hominum, non Dei. Si vero mundus fuero, non solum eloquia, sed et meditatio cordis mei erit talis, non ut placeat hominibus, quia {191.214B} iam nulla est superbia; sed in conspectu tuo semper qui intus vides, et conscientiam inspicis. In conspectu tuo dico, oR
R ¶Codd. : PL191
27 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 18,XVI 
prol.|
marg.| Domine, qui es   adiutor in bonis agendis,   meus [AUGUSTINUS.] id est mei tendentis ad te; et hoc inde, quia es   redemptor meus a malis, ut tenderem ad te. Caveat ergo quisque ne sibi converti ad te vel pervenire tribuens, repellatur ut superbus.S
S ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 18), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_18)
Signaler un complément d'information

Notes :