Glossa magna

Psalmus 14

Numérotation du verset Ps. 14,1 

¶ Psalmus David1.
¶Codd. : (Ps. 14) D30 ΩP Rusch Ps-G , def. C
1 David Ω X] + de exemplo et magisterio Christi de apostolis et de sanctis D30
Numérotation du verset Ps. 14,I 

Domine quis habitabit
in tabernaculo tuo ¦
aut quis requiescet in monte sancto tuo ?
Numérotation du verset Ps. 14,2 II

Qui ingreditur
sine macula ¦
et operatur iustitiam.
Numérotation du verset Ps. 14,3 III

Qui loquitur veritatem
in corde suo ¦
qui non egit dolum in lingua sua.
Numérotation du verset Ps. 14,IV 

Nec fecit proximo suo
malum ¦
et opprobrium non accepit
adversus proximos suos.
Numérotation du verset Ps. 14,4 V

Ad nihilum deductus est in conspectu eius
malignus ¦
timentes autem
Dominum glorificat.
Numérotation du verset Ps. 14,VI 

Qui iurat proximo suo
et non decipit† 2
2 <divisio.> decipit+ D30 , decipit ΩP
Numérotation du verset Ps. 14,5 

qui pecuniam suam non dedit ad usuram ¦
et munera super innocentem3 non accepit.
3 innocentem Ps-G (Q* V D) D30 (innocentê) Ω ΩP Ed1530 Clementina cum Ps-R hebr innocentes Cor2 (antiq. INNOCENTES similiter et Aug. et Cassiod. et grecus sed hebr. INNOCENTEM ; primis autem standum est) Rusch Weber
Numérotation du verset Ps. 14,VII 

Qui facit hec ¦ non movebitur in eternum.

Psalmus 14

Numérotation du verset Ps. 14,1 
prol.|
marg.| {191.167B} Domine quis habitabit. Titulus, psalmus David. Pater titulus. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Psalmus iste proprie est instructorius morum, et presumptionis repressio, ubi agitur de unitate Ecclesie presentis, et de futura quiete. In presenti namque Ecclesia, quia propter corporalem cohabitationem malorum cum bonis, non permittimur scire qui vere sint de unitate Ecclesie, ideo quidam, licet indigni, iactant se esse de Ecclesia, cum tamen vere non sint. Illorum ergo presumptionem retundens Propheta, quasi sacerdos ante propitiatiorum astans, querit qui et in presenti Ecclesia digni Deo militent, et in futura beatitudine sint quieturi. Cui datur a Deo responsum {191.167C} plene definitionis, quos clare ostenditur qui vere sint de presenti Ecclesia, et in futura beatificandi. Et est intentio Prophete comprimere eos qui se iactant esse de Ecclesia, cum non sint.
marg.| Modus: Bipartitus est. Primo, interrogat Propheta [CASSIODORUS.] quasi1 : sacerdos ante faciem Dominus stans, et petit responsa, volens scire quos Deus iudicet sua Ecclesia dignos. Secundo, subditur Domini responsio, ibi: Qui ingreditur sine macula. Propheta ergo, velut sacerdos, petens responsum, ait.A
A ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 14,1 
I
prol.|
marg.| [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Domine, quis habitabit digne, scilicet, {191.167D} in tabernaculo tuo, id est in presenti Ecclesia, ubi contra diabolum dimicamus, quia etsi tabernaculum aliquando ponatur pro habitatione sempiterna, tamen proprium est belli, atque militantium. Unde contubernales milites dicuntur, tamquam simul habentes tabernacula. Hic autem sensus adiuvatur ex eo quod continet alia translatio, scilicet quis peregrinabitur in tabernaculo tuo, aut quis requiescet in monte sancto tuo? [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] id est in eterna beatitudine? ubi est visio pacis et supereminentia {191.168B} caritatis, ubi nullus in agone contendet, sed in eterna pace quiescet.B
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 14,2 
II
prol.|
marg.| Qui ingreditur. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Secunda pars, ubi subditur « responsio Domini, qui dicit in exemplum Decalogi, decem virtutibus ad atria sua perveniri »a. C
a P106, f. 15rb
C ¶Codd. : PL191
marg.| Et nota quod decem virtutes hic appellat decem effectus virtutum, qui omnes ad quatuor principales virtutes referuntur, scilicet iustitiam, temperantiam, prudentiam, fortitudinem. Et quedam utique de his decem ad aliquam harum quatuor virtutum specialiter referuntur; quedam vero conmuniter ad plures. Et item, quedam perfectis tantum, quedam inperfectis conveniunt, ut in psalmi lectione {191.168C} ostendetur [CASSIODORUS.] Ex adytis ergo atrii Dominus respondens, ait; Qui ingreditur sine macula. quasi2 : Ille habitabit et requiescet qui ingreditur in tabernaculum sine macula, id est innocens. [REMIGIUS, GLOSSA INTERLINEARIS.] Ecce prima virtus, id est primus effectus virtutis, in quo notatur temperantia. [HIERONYMUS. REMIGIUS] Sequitur secunda virtus, et operatur iustitiam, quia non est satis abstinere a malo: et refertur hoc ad iustitiam. Deinde exsequitur hec plenius, id est has duas virtutes, subiiciens alios earum effectus.D
D ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 14,3 
III
prol.|
marg.| Qui loquitur veritatem. 3 Ecce tertius virtutis effectus. Veritatem dico in corde suo conceptam, {191.168D} [AUGUSTINUS.] id est qui scit veritatem et dicit, in quo notatur prudentia, etiam et iustitia. Congrue addit, in corde suo, quia aliquis putat fallere quandoque, et verum dicit. Et habet ille veritatem in labiis, sed non in corde 4 ut si quis alicui dolose ostendat viam, putans in ea esse latrones, et dicat: Si hanc teris, a latronibus tutus eris; et contingat ut vere ibi latrones non inveniantur; verum ille locutus est, sed non in corde. Sequitur quarta virtus, qui non egit dolum in lingua sua. [AUGUSTINUS.] Hec est pars innocentie, {191.169A} id est temperantie. Dolus est in lingua, cum aliud dicitur, aliud est in pectore. Sequitur quinta virtus.E
E ¶Codd. : PL191
3 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
4 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 14,IV 
prol.|
marg.| Nec fecit proximo suo malum. 5 Item pars innocentie est hic. [AUGUSTINUS.] Proximum accipit pro omni homine. Sequitur sexta; et opprobrium non accepit adversus proximos suos, id est temere vel libenter non credit criminatori. Sequitur septima.F
F ¶Codd. : PL191
5 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 14,4 
V
prol.|
marg.| {191.169B} Ad nihilum deductus est. 6 Ecce fortitudo. quasi7 : Non accepit opprobrium; sed malignus, id est diabolus, vel homo male suggerens, deductus est ad nihilum, id est non potuit cogi nocere alicui. Et hoc est in conspectu eius, scilicet quare sit malignus. [AUGUSTINUS.] Hec est magna perfectio, ut nihil in homine valeat malignus, et ut hoc sit in conspectu eius, id est certe sciat malignum non esse 8 nisi qui a Creatore ad creaturam convertitur. Timentes autem Dominum glorificat. [AUGUSTINUS.] Septem virtutes supra posuit, que perfectorum sunt: nunc tria alia ponit, que incipientibus conveniunt, quasi9 : non solum perfectos qui predicta habent glorificabit, sed etiam glorificat Deus; timentes Dominum, {191.169C} id est incipientes, quia timor est initium sapientie (Sir. 1). Sicut ergo superiora ad perfectos, ita hec que dicturus est ad incipientes pertinent. Sequitur octava.G
G ¶Codd. : PL191
6 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
7 quasi] + dicat PL
8 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
9 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 14,VI 
prol.|
Numérotation du verset Ps. 14,5 
prol.|
marg.| Qui iurat proximo suo et non decipit. 10 Ille qui iurat non nocet proximo, sed subvenit. Iurat proximo firmiter, id est promittit, et non decipit, quia promissum reddit. Sequitur nona, qui pecuniam suam non dedit ad usuram [REMIGIUS, GLOSSA INTERLINEARIS.] id est non temporalem expetit mercimoniam. Sequitur decima; et munera super innocentem non accepit [AUGUSTINUS.] id est causam innocentis non deprimit pro {191.169D} munere alicuius. Hec tria non sunt magna, sed qui nec ista potest, multo minus potest loqui veritatem in corde, et non agere dolum in lingua, et non facere malum proximo. Hec tamen parva ita concludit.H
H ¶Codd. : PL191
10 + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL
Numérotation du verset Ps. 14,VII 
prol.|
marg.| Qui facit hec non movebitur in eternum. [AUGUSTINUS.] id est perveniet ad illa maiora, in quibus est inconcussa stabilitas. Unde et per futurum tempus dicit, non movebitur cum in superiori conclusione preteritum posuerit, ubi ait, ad nihilum deductus est in conspectu eius malignus.I
I ¶Codd. : PL191
marg.| Aliter: Qui ingreditur etc. et legitur specialiter de Christo, qui hec omnia plenissime servavit. {191.170A} Quasi dicis: Quis habitabit, quis requiescet? ille utique Qui ingreditur sine macula, id est Christus [CASSIODORUS.] qui proprie secundum legem ut agnus sine fractura membrorum templum ingressus est, non ut expiaretur, sicut ceteri, sed sine macula, id est a peccatis liber; et operatur iustitiam, ut cum vendentes et ementes eiecit de templo (Mt. 21); qui loquitur veritatem. Veritas est cum res ita est ut dicitur. Hoc proprie Christus fecit. Addit, in corde suo, quia aliquando Christus tacuit, ut indignis fraudulenter querentibus. Et non egit dolum in lingua sua, quia omnia que audivit a Patre sine aliqua adiectione vel repressione nota fecit discipulis que eis notificanda erant (Io. 15). Nec fecit proximo suo malum, id est Iudeis secundum carnem {191.170B} sibi proximis non fecit malum, sed pro eis oravit. Et non accepit, id est non acceptum habuit, opprobrium adversus proximos suos. Sicut est patens per hoc quod Iudam non mordaci increpatione laceravit; et: « Ad nihilum deductus est in conspectu eius malignus »b, id est diabolus despicitur ab eo, ut cum dixit: Vade retro Satanac econtra autem: Timentes Dominum glorificat Christus. Qui iurat proximo suo et non decipit. Iuravit Christus, quando apostolis certissima veritate promisitd : « Iam non dicam vos servos, sed amicos ». Sequitur: Qui non dedit pecuniam suam ad usuram, terrenam. Pecunia enim duplex est: vel terrena, que penitus ad usuram dari prohibetur, quoniam Dominus Iude tradidit ad erogandum pauperibus, {191.170C} non ad usuram, sed ad instruendos homines; vel spiritualis est, que ad usuram dari iubetur, id est predicatio verbi Dei, que lucrum salutis animarum refert. Et munera super innocentes non accepit. Accepit Christus munera quidem, ut a magis, et quotidie pias oblationes a fidelibus in Ecclesia, sed non contra innocentes, imo animam pro eis dedit. Sequitur: Qui facit hec. Ecce absoluta responsio fit interroganti. Et est hic conclusio psalmi. quasi11 : Sicut de Christo dixi, similiter quicumque proximo suo facit hec, non movebitur in eternum, id est ab ipso Deo non dividetur, sed requiescet in monte eterne beatitudinis. Et nota quod dicit, facit hec, ut ad actum nos invitet, non solum ad cantandum {191.170D} hec.J
b Ps. 14, 4.
c Mt. 4, 4.
d Io. 15, 15.
J ¶Codd. : PL191
11 quasi] + dicat PL


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 14), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_14)
Signaler un complément d'information

Notes :