Glossa magna

Psalmus 141

Numérotation du verset Ps. 141,1 

¶Intellectus
¶Codd. : (Ps. 141) D30 ΩP T79 Rusch Ps-G
David
cum esset in spelunca
oratio.1
1 oratio] + Vox Christi D30
Numérotation du verset Ps. 141,2 I

Voce mea
ad Dominum clamavi ¦ voce mea ad Dominum deprecatus sum.
Numérotation du verset Ps. 141,3 II

Effundo
in conspectu eius
orationem2 meam ¦ et3 tribulationem meam
2 orationem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 T79 ΩP Rusch ] deprecationem Ps-G (R F I) |
3 et Ps-G (M² ΨB² V² D ) D30 Ω ΩP T79 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R] om. Ps-G |
ante ipsum pronuntio.
Numérotation du verset Ps. 141,4 III

In deficiendo ex4 me spiritum meum ¦
4 ex] in Clm343* (pseud.) Ps-R Ps-Med
et tu cognovisti semitas meas5.
5 semitas meas Ps-R Ps-G ] semitam meam Clm343* (pseud.) Ps-Moz C Ps-Med.
Numérotation du verset Ps. 141,IV 

In via hac
qua ambulabam ¦
absconderunt superbi6
6 superbi ΩSP Rusch cum Ps-Moz X Ps-Med] om. Ps-G D30 Cor2 T79 ; cf. Ps. 139, 6.
laqueum mihi.
Numérotation du verset Ps. 141,5 V

Considerabam7 ad dexteram
7 Considerabam] Considerabo T79 (hapax)
et videbam ¦
et non erat qui cognosceret me.
Numérotation du verset Ps. 141,VI 

Periit fuga a me ¦
et non est qui
requirat8 animam meam.
8 requirat Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ΩP T79 Rusch ] requirit Ps-G (F Edminor.), requiret Ps-G (R I ΦP Edmaior. )
Numérotation du verset Ps. 141,6 VII

Clamavi ad te Domine
dixi tu es9 spes mea ¦
9 es] ÷ et Clm343, om. Ps-Moz C
portio mea10
10 mea] + sit T79 (hapax)
in terra viventium.11
11 <divisio.> $ VIII Domine... mea ¦ Rusch ] Domine+... mea ¦ D30, Domine ¦... mea ΩP
Numérotation du verset Ps. 141,7 VIII

Intende ad deprecationem meam ¦ quia
humiliatus sum nimis.
Numérotation du verset Ps. 141,IX 

Libera me
a persequentibus me ¦ quia confortati sunt super me.
Numérotation du verset Ps. 141,8 X

Educ de custodia
animam meam
ad confitendum nomini tuo ¦
me exspectant iusti
donec retribuas mihi.

Psalmus 141

Numérotation du verset Ps. 141,1 
prol.|
marg.| {191.1243A} Voce mea. Titulus: Intellectus David cum esset in spelunca. Oratio. [AUGUSTINUS.] Psalmus iste quintus est eorum qui nomine orationis intitulantur, ubi non alia dicuntur, quam que in aliis psalmis dicta sunt, sed eadem quia repetitione communi consulitur infirmitati, non supervacue iterantur, ut repetita melius memorie commendentur. Unde scriptum est in Proverbiis: Thesaurus desiderabilis requiescit in ore sapientis (Prv. 21); vir autem stultus glutit illum, quia sapiens que audierit cogitat, et retractando ruminat; stultus vero glutit, id est non cogitat, oblivioni dat. Et hec sunt illa munda animalia in lege, que ruminant, et ista immunda que non ruminant. {191.1243B} Quod vero ait, cum esset David in spelunca, ad litteram manifestum est. [ALCUINUS.] David enim fugiens Saulem in spelunca latuit, de quo tamen 304 non hic agitur, sed de significato. David enim significat Christum; spelunca vero, carnem, vel seculum, vel sepulcrum. David ergo in spelunca, Christus cum membris est in seculo, vel Christus in carne, vel in sepulcro. Et est sensus tituli: Hic est intellectus David, id est totius Christi, que habuit cum esset in spelunca, id est in seculo, vel in carne, vel in sepulcro. [CASSIODORUS.] Et est hic oratio.
marg.| Intentio: Monet nos orare. Modus: Bipartitus est psalmus. Primo ponitur oratio contra mala. Secundo agit de fine malorum, ibi clamavi. In persona ergo totius Christi, quasi de spelunca ad Deum {191.1243C} clamantis, ait:A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 141,2 
I
prol.|
marg.| Voce mea interiori, non strepitu labiorum. Clamavi ad Dominum. [AUGUSTINUS.] Deinde hoc quod dixerat exponit, subdens, voce mea ad Dominum deprecatus sum, quod enim dixit, clamavi, dicit, deprecatus sum. Quod ideo adiunxit, quia clamant ad Dominum etiam qui blasphemant, ac si diceret: Clamor meus deprecatio est, non murmur, non blasphemia. Et adhucB
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 141,3 
II
prol.|
marg.| {191.1243D} Effundo copiose ut purum fontem, orationem meam factam in conspectu eius [CASSIODORUS.] id est videt Deus, scilicet in abscondito conscientie, ubi solus videt ille qui reddet. Ibi ergo effunde precem tuam; si homines reddunt, ante eos effunde. Si vero redditurus est Deus, in occulto ora, sicut precipit in Evangelio: Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio ora Patrem tuum; et qui videt in abscondito reddet tibi (Mt. 6). Et tribulationem meam, id est orationem que sit in tribulatione ante ipsum pronuntio, id est intus de conscientia. {191.1244A} Vel innocentia securus in occulto ad eum dirigo. Et hoc facio dicit Ecclesia.C
C ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 141,4 
III
prol.|
marg.| In deficiendo ex me spiritum meum [AUGUSTINUS.] vel dum defecit a me spiritus meus, alia littera, id est dum ex me virtus defecit: quod fit, ne de viribus suis presumat, ne virtutem quam habet, sibi arroget, et sciat quod alius in eo operatur, secundum illud: Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in vobis (Mt. 10). Si ergo tuus spiritus deficit, loquitur in te Spiritus Dei, et forte quia homines audientes, defecit spiritus meus. Putant eum deiectum. Et addit: Et tu cognovisti semitas meas, id est semitas iustitie et preceptorum, {191.1244B} quas illi non vident, qui me captivum putant, per quas illis cadentibus, securus ambulo;D
D ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 141, IV 
prol.|
marg.| In via hac [AUGUSTINUS.] quasi1 : Si illi putant me deiectum quia spiritus meus defecit, tu me stantem vides, cuius spiritus me vivificat, et illi qui pro Christo me persequuntur, absconderunt mihi laqueum in via hac qua ambulabam, id est in Christo. Hoc enim zelant, quod Christi sum. In hac via ponunt laqueum, non secundum rei veritatem, sed quantum ad se, id est quantum ad opinionem suam, quia in via ponere intendunt; sed extra viam ponunt sicut heretici, non in via ut volunt, sed extra abscondunt laqueum. Unde alibi: Iuxta iter scandalum {191.1244C} pone mihi (Ps. CXXXIX). In via ergo secundum votum eorum ponitur laqueus; sed iuxta viam, secundum rei veritatem. Christus enim est via, qui non sinit eos laqueum ponere in via, ut non sit nobis qua eamus. Sinit tamen ponere iuxta viam, ne a via declinemus. In via se putat ponere scandalum qui dicit: Colis Deum crucifixum. Reprehendit enim crucem Christi, quoniam non intelligit. Hoc enim intelligenti non est scandalum, sed gloria. Vel via hic accipitur caritas. Nota quod pluraliter dixit supra, semitas meas, hic singulariter via, quia multe sunt vie, et una; multe sunt vie, quia multa sunt precepta; una est via, quia omnia ad unum, id est ad caritatem rediguntur. In via ergo hac, id {191.1244D} est in caritate, que in me omnia tolerat, qua ambulabam, pro te patiendo, absconderunt persecutores, iuxta opinionem suam, laqueum mihi. Illis autem undique frementibus et crebris exsultationibus exprobrantibus, ego contemnens presentia,E
E ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 141,5 
V
prol.|
marg.| Considerabam ad dexteram [AUGUSTINUS.] id est ad eterna respiciebam, et videbam ipsam dexteram, quam mali non videbant. Qui enim in dexteram attendit, videt; qui vero in sinistram attendit, excecatur. {191.1245A} Ideoque mali sinistram attendentes, dexteram non vident. Et hoc est quod sequitur: Et non erat qui cognosceret me, cum enim pateris omnia, quis novit quid attendas, utrum in dexteram aut sinistram oculum dirigas?F
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 141,5 
VI
prol.|
marg.| Periit fuga [AUGUSTINUS.] quasi2 : persecutores absconderunt laqueum mihi, sed tamen non fugi, imo periit fuga a me. A duobus perit fuga, scilicet a concluso vel a forti. Conclusus enim fugere non valet; fortis non vult. Et duplex est fuga: Una que fit corpore, quam Dominus permittit dicens: Si vos persecuti fuerint in unam civitatem, fugite in aliam (Mt. 10); altera, que fit animo, quam Dominus {191.1245B} in Evangelio vituperat, dicens: Mercenarius autem et qui non est pastor, videt lupum venientem, et fugit (Ioan 10). Talis quidem fuga ab isto perit. Ideoque ait, periit fuga a me, id est non fugi. Ab illo enim periit fuga qui non fugit, quasi circumclusum se dicit, quia sicut circumclusus non fugit corpore, quia non potest, ita iste non fugit mente, quia non vult. Periit ergo fuga ab illo, quia numquam fugit animo, licet corpore aliquando. Et non est de illis persequentibus, qui requirat animam meam, non dico ad persequendum, sed ad imitandum. Queritur enim anima duobus modis, aut a persecutoribus, aut a dilectoribus, sicut fuga perit duobus modis, et a capto, et a forti.G
G ¶Codd. : PL191
2 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 141,6 
VII
prol.|
marg.| {191.1245C} PARS 2. Clamavi. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. Hilarius, CASSIODORUS.] Secunda pars, ubi agit de fine malorum. quasi3 : Ita mihi. Et ideo, clamavi ad te, Domine, et dixi: Tu es spes mea. Hic ideo omnia tolero. Et portio mea, tu es, non hic, sed in terra viventium, ubi se ipsum videndum dabit. Vel in persona Christi potest accipi ab illo loco: Considerabam, qui in passione etiam a discipulis derelictus ait: Considerabam ad dexteram, ad litteram, et videbam, si essent ibi apostoli mei. Et non erat ibi qui cognosceret me. Apostoli enim non stabant ad dexteram ut solebant, quia carnali timore dispersi sunt; sed ego perstiti. {191.1245D} Unde sequitur: Periit fuga a me, fuga, scilicet tam corporis quam animi. Et non est qui requirat animam meam, quia nulla consolatio ei data est, sed solus ad passionem relictus est. Unde alibi: Et sustinui qui consolaretur, et non inveni. Et ideo clamavi ad te, Domine, et dixi: Tu es spes mea, quia ex omnibus te eligo, et tu es portio mea in terra viventium. Humiliter dicit et communiter portionem sibi esse in terra viventium, cum tota sit sua. Hoc patet ex hoc quod dixit latroni: Hodie mecum eris in paradiso (Lc. 23), qui est terra viventium eternaliter. Deinde sequitur ex persona totius Christi:H
H ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 141,7 
VIII
prol.|
marg.| Intende [AUGUSTINUS.] quasi4 : Quia tu es spes mea. {191.1246A} Ideo intende ad deprecationem meam et necesse est, quia humiliatus sum nimis. Humilio enim me intus invisibiliter, et humilior a persequentibus extra visibiliter. EtI
I ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 141,7 
IX
prol.|
marg.| Libera me a persequentibus me [AUGUSTINUS.] non ut corpus non ruat, sed anima. Ad hoc enim diabolus per vasa sua, id est per filios diffidentie agit persecutionem corporis, ut intus fiat cordis ruina. Si ergo cadente corpore stat anima, muscipula est comminuta. Et necesse est ut liberes, quia confortati sunt super me. Crevit enim numerus persequentium, abundat iniquitas, refrigescit caritas (Mt. 24). Deinde ex persona Ecclesie loquens, exponit unde {191.1246B} sit liberandus, dicens:J
J ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 141,8 
X
prol.|
marg.| Educ de custodia, vel carcere, alia littera, animam meam. [AUGUSTINUS.] Hec custodia, vel hic carcer forte est spelunca illa, quam titulus dicit. Hic autem carcer mundus potest dici, ubi omnia vana sunt, quia omnia sub sole vanitas. Unde iste rogat educi animam, que inde multa patitur, id est orat educi de hoc mundo, de sub sole, ubi omnia vanitas. Vel carcer dicitur corpus humanum, sed non est magnum de corpore exire, quod et mali habent, et omnes cito vel sero hoc habent; nec est caritas, si iustus ad {191.1246C} hoc nimis festinat. Debet enim velle manere in carne, si necesse est propter fratres. Vel potius corpus est carcer, non utique secundum id quod Deus fecit ipsum bonum, sed secundum id quod corrumpitur et aggravat animam, id est corruptio eius, que venit ex peccato carcer est. De qua corruptione iste vult educi, ut fiat incorruptibilis, et in incorruptibili carne quiescat anima, que nunc in corruptibili carne gemit et angustiatur. Nunc ergo corpus anime carcer est, propter corruptionem; in futuro erit domus propter incorruptionem et libertatem. Merita enim carcerem faciunt, sicut unum habitaculum incluso carcer est, custodi domus est; libertas domum facit, servitus carcerem. Ita ergo non caro, quam Deus fecit, sed corruptio et tentatio carcer est, de quo {191.1246D} precatur educi, dicens: Educ animam meam de custodia, vel carcere, id est de corruptione corporis, quia in corruptione que est pena corporis angustiatur, post quas angustias in domo Dei tota vita erit confessio, id est laus Dei. Unde subdit ad confitendum, id est ut confiteatur nomini tuo. Modo impedit carcer confiteri, me exspectant iusti. Hoc ex capite, id est ex persona capitis subdit, non mutata voce, quale fuit illud quod supra in fine precedentis psalmi dixit, singulariter sum donec transeam. [CASSIODORUS.] Vel totum ex persona capitis potest accipi ab illo loco: Libera me a persequentibus me, Iudeis, quia confortati sunt super me, me occidendo. Et, o Domine, educ de custodia, vel carcere, sepulcri scilicet animam meam, id est carnem anime reddendam. {191.1247A} Ad quid? Ad confitendum nomini tuo, ut pariam confitentes tibi. Et debes educere, quia me exspectant iusti, donec retribuas mihi, suscitando me tertia die. Dico retribuas mihi, resurrectio enim ipsa, passionis est retributio.K
K ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 141), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_141)
Signaler un complément d'information

Notes :