Glossa magna

Psalmus 80

Numérotation du verset Ps. 80,1 

¶In finem
¶Codd. : (Ps. 80) D30 Ω M, f. 172rb-173rb ; ΩX1, f. 233vb (Ps. 80:1-16) ; ΩX3, f. 239ra (Ps. 80:7-17) ; P10489 ; ω 1 ω² ; Ps-G
pro torcularibus
quinta sabbati psalmus
Asaph1.
1 quinta sabbati psalmus Asaph Rusch ] Asaph Ps-G D14 , psalmus ipsi Asaph quinta sabbati ΩSX# Ed1530 , psalmus David quinta sabbati D30 , Asaph quinta sabbati Ps-G (I) cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 80,2 I

Exultate Deo
adiutori nostro ¦ iubilate
Deo Iacob.
Numérotation du verset Ps. 80,3 II

Sumite
psalmum
et date tympanum ¦
psalterium iocundum
cum cithara. 2
2 <divisio.> II psalmum… tympanum ¦ Ω M ω 1 P10489] psalmum ¦… tympanum ΩX VII me’… te’... tempestatis’ Ω M ΩX1, me… te ¦ … tempestatis ΩX3, me’… te’... tempestatis ¦ D30 ω 1 VIII meus… te ¦ Israel... recens Ω M ω 1] meus’… te Israel’… recens’ ΩX IX tuus qui eduxi te de terra Egypti ¦ dilata os tuum et implebo illud ΩM ω 1] tuus’ qui eduxi te de terra Egypti ’ ΩX XV adipe frumenti ¦ Ω MX1 ω 1] adipe ¦ frumenti ΩX3
Numérotation du verset Ps. 80,4 III

Bucinate
in neomenia tuba ¦ in insigni
die sollemnitatis vestre3
3 vestre Ps-G (ΨB) Ω ΩX1 Rusch edd. cum Ps-R ] nostre Ps-G D30 ² (in ras.?) Correc2 (hebr. et antiq. et grecus et Ieron. habent NOSTRE non habent VESTRE ) ω 1
Numérotation du verset Ps. 80,5 IV

Quia preceptum
in Israel4
4 in Ω Rusch Clementina Ps-G (rell. codd.) cum Ps-R ] om. Ps-G
est ¦ et iudicium Dei5 Iacob.
5 Dei] Deo ω 1
Numérotation du verset Ps. 80,6 V

Testimonium
in Ioseph
posuit
illud
cum
exiret de terra Egypti ¦
linguam
quam non noverat audivit.
Numérotation du verset Ps. 80,7 VI

Divertit6
6 Divertit Ps-G Ω ΩX P10489 Rusch ] Devertit Ps-G
ab oneribus
dorsum7 eius ¦
7 dorsum Ps-G ω 1 ΩX P10489 Rusch ] gressum Ω M
manus eius8 in cophino
8 eius² Ps-G D30 Ω MX] om. P10489 (hapax)
servierunt.
Numérotation du verset Ps. 80,8 VII

In tribulatione
invocasti me et liberavi te ¦ et9 exaudivi te in abscondito
9 et ΩS ΩX3 P10489 Ps-γ Ps-δ Rusch ] om. Ps-G D30 Ω M ΩX1 ω 1
tempestatis ¦ probavi te
apud aquam contradictionis.
Numérotation du verset Ps. 80,9 VIII

Audi10
10 Audi Ω MX ω 1 P10489 Rusch ] audivi ΩX3*, Diapsalma praem. Ps-G
populus meus
et contestabor
te ¦ Israel si audieris me11
11 audieris me Ps-G P10489 Ω ΩX ω1 cum Ps-R Rusch (inv. )] audias me Ps-G
Numérotation du verset Ps. 80,10 

non erit in te
deus recens ¦
neque adorabis12
12 neque Rusch Ω ΩX Ps-G (V D plerique codd. ) P10489 ω1 cum Ps-R ] nec Ps-G
deum alienum.
Numérotation du verset Ps. 80,11 IX

Ego enim
sum Dominus
Deus tuus
qui
eduxi te
de terra Egypti ¦
dilata os tuum
et implebo illud.
Numérotation du verset Ps. 80,12 X

Et non audivit populus meus
vocem meam ¦ et Israel
non intendit mihi.
Numérotation du verset Ps. 80,13 XI

Et dimisi eos13
13 eos Ps-G (V D plerique codd. ) Ω ΩX ω1 P10489 Rusch cum Ps-R ] illos Ps-G
secundum desideria
cordis eorum ¦
ibunt in adinventionibus suis.
Numérotation du verset Ps. 80,14 XII

Si populus meus audisset me ¦
Israel
si in viis meis
ambulasset.
Numérotation du verset Ps. 80,15 XIII

Pro nihilo
forsitan } inimicos eorum14
14 inimicos eorum] inimicus meus ΩX3*
humiliassem ¦ et super tribulantes eos misissem
manum meam.
Numérotation du verset Ps. 80,16 XIV

Inimici15 Domini
15 Inimici ω 1 Ps-G Rusch ] + vero ΩX (al. m.) P10489
mentiti sunt ei ¦
et
erit tempus
eorum in secula16.
16 secula Rusch Ω ΩX Ps-G (V D plerique codd. ) P10489 ω1 cum Ps-R ] seculo Ps-G
Numérotation du verset Ps. 80,17 XV

Et cibavit eos17
17 eos Rusch Ps-G (D) Ω ω1 cum Ps-R ] illos Ps-G ( codd. et edd. ) D30
ex adipe frumenti ¦
et de petra melle
saturavit eos18.
18 eos Rusch Ps-G P10489 ω1 cum Ps-R ] illos Ps-G

Psalmus 80

Numérotation du verset Ps. 80,1 
prol.|
marg.| {191.767D} Exsultate Deo. Titulus: In finem pro torcularibus. Psalmus ipsi Asaph, quinta Sabbati. [AUGUSTINUS. Haimo. AUGUSTINUS. ALCUINUS.] In hoc psalmo multa sunt congesta mysteria, ita tamen ut limen psalmi indicet interiora, per torcularia et quinta Sabbati nobis insinuata. Quinta enim Sabbati, id est quinta die, creavit Deus ex aquis animalia, scilicet natatilia et volatilia (Gn. 1), id est pisces et aves, in quo sacramentum baptismi significatur, quo renati alii sunt tamquam aves, scilicet qui, contemptis his temporalibus, ad celestia sublevantur; alii tamquam pisces qui in fluctibus huius seculi remanent curiosi; per torcularia intelliguntur Ecclesie. De actualibus namque torcularibus, nihil in hoc psalmo dicitur: Unde constat spiritualia esse torcularia {191.768C} que hic memorantur, scilicet Ecclesias, quia sicut in torcularibus tria sunt, scilicet pressura, et de {191.768D} ea duo, scilicet oleum et amurca, quorum alterum reconditur; alterum vero proiicitur, similiter vinum et acinum. Sic et in Ecclesia est pressura tribulationum pondus passionum, per quod fit discretio bonorum et malorum, quos eadem sacramenta coniungunt. Sicut enim racemus in vite simul habet vinum et acinum, et oliva in arbore oleum et amurcam, sic ecclesiastica sacramenta bonis et malis communia sunt. [AUGUSTINUS.] Sicut autem vinum et oleum pressura torcularis eliquata reconduntur, acinum et amurca proiiciuntur velut in sordibus conculcanda. Ita accedente pressura tentationum, iustus iustior fit, et sordibus sordescit magis (Apc. 22). Si ergo pressure sunt quas queruntur blasphemi Christianis temporibus abundare; ne turberis, {191.769A} esto oleum, non amurca que proiicitur. Hic enim discernitur, quod simul pendebat in arbore. Pro pressura ergo tribulationum discernente cantatur hic psalmus Asaph, id est Dominice congregationi, renatis ex aqua baptismi: ex quibus alii sunt oleum et vinum, aves, id est spirituales, alii sunt amurca, acinum pisces. [AUGUSTINUS. ALCUINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Et est sensus tituli: Psalmus iste dirigens nos in finem, id est in Christum, cantatur ipsi Asaph quia secundum historiam Asaph iste loquitur Iudeis et spiritualiter Christianis. Asaph enim sibi ipsi loquitur. Psalmus dico agens pro torcularibus, id est ecclesiis, in quibus est pressura tribulationum, habitus quinta Sabbati, id est loquens de baptizatis et baptizandis aqua baptismi, quod {191.769B} figuratum est per opus quinte sabbati.
marg.| Intentio: [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. ALCUINUS. CASSIODORUS.] Monet ut post baptismum contemptis his ad celestia, mente scilicet ascendamus. Modus: Bipartitus est. Primo dicit quid agendum est electis, qui sunt oleum, vinum, aves. Secundo agit de amurca redarguens reprobos, ibi audi, popule meus. Asaph ergo quasi proposita sibi imagine cuiusdam solemnitatis electos ad celebritatem incitat dicens: O aves, vinum, oleum, scilicet congregatio Dei, cui fit hic psalmus,A
A ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,2 
I
prol.|
marg.| Exsultate Deo adiutori nostro. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. {191.769C} AUGUSTINUS.] Alii exsultant deceptori suo mundo. Vel fictitio deo, qui delusor est, et deceptor vel desertor. Vos autem, exsultate Deo adiutori nostro; iubilate gaudio, quod non potestis explicare Deo Iacob, quia vos vere estis Iacob, scilicet minor populus cui serviet maior. EtB
B ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,3 
II
prol.|
marg.| Sumite psalmum [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. Cassiod, ALCUINUS.] id est spiritualia accipite. Per psalmum enim intelligitur donum celeste quod a Deo per gratiam largitur. Et date tympanum, id est carnalia. Per tympanum enim accipitur carnale quod a vobis est, id est in vestris sacculis habetis. quasi1 : Verba Dei, et humani actus in unam societatem conveniant. {191.769D} Hec est enim pax Hierusalem (Ps. CXXI). Hec est ratio dati et accepti (Phil. 4). Unde Apostolus: Si spiritualia seminavimus vobis, non magnum est si carnalia vestra metamus (1Cor. 9). [AUGUSTINUS.] Ideo psalmo iungite tympanum, quia psalterium (ponitur hic pro psalmo) iocundum est cum cithara, que ponitur pro tympano. quasi2 : Qui exspectat celestia non sit piger ad operanda terrena predicationi verbi Dei, corporalibus respondeamus operibus. Deinde subdit:C
C ¶Codd. : PL191
1 quasi] + dicat PL
2 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 80,4 
III
prol.|
marg.| Buccinate. [ALCUINUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Hec usque ad partitionem. Vel ad litteram simpliciter, de Iudeis accipienda sunt, vel allegorice de Christianis. {191.770A} Ad litteram autem sic accipitur; Buccinate tuba in neomenia, vel initio mensis tube, quod idem est. Neomenia enim Grece, Latine dicitur nova luna. Neos [νὲος] novus, menes [μήνη] luna, que est initium mensis; a primo autem die septimi mensis iussum erat Iudeis, ut septem diebus tuba canerent, id est in initio nove lune. Et dicitur illud festum Tubarum, quod celebrabant in memoria illius rei quod Dominus ostendit Abrahe arietem inter vepres herentem cornibus, quem pro Isaac immolavit. Deinde quasi exponendo subdit, in insigni die solemnitatis vestre. Hec eadem spiritualiter Asaph Christianis loquitur. quasi3 : Sumite, et date, et ne terreamini; sed buccinate tuba in neomenia, id est in innovatione vestri, annuntiate et {191.770B} predicate aliis clarius, et confitentius novam vitam [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] quam nova luna significabat, in qua Iudei clangebant tubis septem diebus: per quod significabatur quia qui septiformis gratia Spiritus sancti per quam innovamur erat predicanda tuba, id est aperte, scilicet per opera manifesta, vel altis clamoribus. Unde Isaias: Exclama, exalta vocem tuam (Is. 58), scilicet tuba. Dico in neomenia, scilicet, in insigni die solemnitatis vestre, id est in novitate vite, ubi est veritatis cognitio et a malis feriatio.D
D ¶Codd. : PL191
3 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 80,5 
IV
prol.|
marg.| Quia preceptum. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Hoc prius secundum historiam sic: Ideo tuba canendum, {191.770C} quia lex data est Iudeis per Moysen, in qua hoc precipitur. Et hoc est. Ideo hoc, quia preceptum est a Deo in Israel, hoc est in Iudeis. Ubi autem preceptum, ibi et iudicium est, quia in lege peccaverunt, secundum legem iudicabuntur (Rm. 2). Et ideo etiam hoc agite et, id est quia iudicium est Deo Iacob, id est quia iudex futurus est qui hoc precipit, etE
E ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,6 
V
prol.|
marg.| Testimonium future rei. [CASSIODORUS. Haimo.] Posuit illum preceptum, vel sine illud in Ioseph, id est in populo Iudeorum, quando? cum exiret de {191.770D} terra Egypti; linguam quam non noverat, id est legem per Moysen datam audivit et tunc DominusF
F ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,7 
VI
prol.|
marg.| Divertit dorsum eius ab oneribus [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] quibus exercebat eos Pharao in luto et latere. Nam manus eius, id est populi Iudaici; servierunt in cophino. Cophinus est vas quo terram portabat, lateres faciens Pharaoni.G
G ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,8 
VII
prol.|
marg.| In tribulatione. Si propheta loquitur hic ita dicetur, divertit dicens: In tribulatione invocasti me: et liberavi te, et exaudivi te in abscondito tempestatis. {191.771A} [Haimo. CASSIODORUS. Haimo.] Ad litteram, quando nec aperte audebant gemere metu Egyptiorum, cum affligerentur operibus luti et lateris, imputabantur eis beneficia Dei, ut gravior existimetur offensa. Probavi te apud aquam contradictionis, ubi de bonitate mea et potentia mea desperans dixistia:"Numquid poterit de petra eiicere aquam aut parare mensam in deserto?" H
a Ps. 77, 20.
H ¶Codd. : PL191
marg.| [CASSIODORUS.] Vel hoc totum spiritualiter de Christianis accipitur hoc modo: Ideo predicate in innovatione vite, quia hoc preceptum est in Israel, id est in Iudeis, et ad litteram et spiritualiter, et iudicium est Deo Iacob. Non mutatur. Et non solum Iudeis, sed etiam gentibus precepit, et hoc est, Et posuit illud, preceptum, vel sine illud, et est idem sensus: {191.771B} Posuit testimonium, id est preceptum sub attestatione, in Ioseph, id est in gentibus augmentatis. Ioseph enim interpretatur augmentum. Gentes ergo sunt Ioseph, quia multi filii deserte magis, quam eius, que habet virum (Is. 54). Quando posuit? Cum exiret de terra Egypti etc. Ecce quinta Sabbati, unde in titulo ait: [AUGUSTINUS. ALCUINUS.] Cum populus multiplicatus exiret de terra Egypti, id est de tenebris ignorantie per baptismum, tunc audit et percipit mysteria, que non noverat, ubi debeat herere cor. Et hoc est, cum exiret per baptismum de terra Egypti, id est de tenebris ignorantie. Linguam quam non noverat audivit, id est precepta Evangelii, que prius non noverunt. Vel hoc {191.771C} significat quod apostoli locuti sunt variis linguis magnalia Dei. Quid ex hoc auditu sibi fuit? Ecce, divertit, ipse vel Dominus, ab oneribus etc.
marg.| Vel ita continua; fuitne exeundum? fuit utique, quia divertit Deus, dorsum eius, id est rationem ab oneribus, id est sarcina peccatorum, que etiam per insequentes Egyptios notata sunt. Unde Dominus: Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos (Mt. 11). A quibus hominibus divertit? ecce, manus eius servierunt in cophino [AUGUSTINUS.] id est in servili opere in immunditiis peccatorum, in terrenis operibus et lutosis, que significantur per cophinos: quibus stercora mundantur, et terra portatur. Peccata autem servilia opera sunt iuxta illud: Qui facit peccatum, servus est peccati {191.771D} (Io. 8). In tribulatione, loquitur hic Deus peccatori, dicens: Ante in cophino serviebas. Sed, invocasti me, in tribulatione, que erat pressa peccatis, et liberavi te, et exaudivi te in abscondito tempestatis [AUGUSTINUS. Haimo. CASSIODORUS.] typice, scilicet non in tempestate maris, sed in tempestate cordis, ubi pateris bellum suggestionis, ibi exaudivi te, ut corde credas ad iustitiam (Rm. 10), probavi te apud aquam contradictionis, id est apud populum contradicentem, ut ore fiat confessio ad salutem (ibid.). Ita enim probat nos Deus in contradictionibus hereticorum. [AUGUSTINUS.] Et revera qui exauditus est in tempestate cordis debet probari in aqua contradictionis. Cum enim crediderit et baptizatus fuerit, iam gradiens viam Dei habet multos exagitatores, {191.772A} multos insultatores, multos detractores, dehortatores, multis modis obsistentes. Hec est aqua contradictionis quam senserunt antiqui, sed iam pene siccata est. Tunc enim aque populorum turbabantur, et acriter resistebant. Tunc enim Samsoni viro forti eunti ad ducendam uxorem de alienigenis obviam occurrit leo, quem occidit, scilicet Christo eunti ducere uxorem, id est Ecclesiam, de gentibus occurrit leo obviam fremens, id est populus gentium, sed dissipavit eum ut hedum caprarum, quia populus ille nihil erat, nisi languidus peccator, occisa autem illa feritate, iam non sic fremit, non currit obviam Christo; imo vero iam in ipso invenimus leges pro Ecclesia, quasi favum in ore leonis. Quid ergo iam metuenda aqua contradictionis, que {191.772B} iam prope tota siccata est? Olim namque etiam Christo aqua contradictionis fuit; etiam in seipso, ut de eo nato dictum est. Erit in ruinam et in resurrectionem multorum et in signum cui contradicetur (Lc. 2), sicut Iudei contradixerunt titulo crucis eius, volentes mutare titulum. Quibus Pilatus respondit: Quod scripsi scripsi etc. (Io. 19). Qui ergo probat nos ad aquam contradictionis ipse, eamdem aquam sensit, ut eam nos non timere faceret.I
I ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,9 
VIII
prol.|
Numérotation du verset Ps. 80,10 
prol.|
marg.| {191.772C} Audi populus. [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Secunda pars, hactenus egit de oleo torcularis, id est de bonis, iam hic agit de amurca, id est de reprobis, qui hic arguuntur, quod dicitur ad cavendum. quasi4 : Quia tot beneficia feci, o amurca, acinum, pisces qui estis populus meus. Et hic enim, suus, est pertinens ad torcular. Audi [CASSIODORUS. Haimo.] id est intellige, et ego contestabor te, vel testificabor tibi alia littera, id est testimoniis Scripturarum probabo tibi quod dicam. Vel contestabor te [CASSIODORUS.] id est testis ero veritatis. Ecce ipse Dominus iudicii testem se facit veritatis, tam hic quam in futuro, ut nullus iam dubitet, cum ante iudices terrenos soleant testes produci ad cognitionem veritatis. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. HIERONYMUS. AUGUSTINUS.] Deinde quid velit {191.772D} eum intelligere subdit: Israel, si me audieris. Vocando eum Israel familiarem sibi significat, et ad iussa invitat. Non erit in te, in corde tuo, ubi veritas non falsitas debet esse. Non dico a te, quasi foris sit, sed in te, id est in corde tuo, ubi, si non recte sentis, est imago phantasmatis tui. Quod enim quisque cupit et veneratur, hoc illi deus est. Quid non erit in te? Deus recens. Hoc dicit, ne verbum Patris putetur sub tempore. Deus enim recens ad tempus factus est. Deus autem noster non est recens, sed ab eterno in eternum. Etenim Christus noster recens forte homo est, sed sempiternus Deus. In te ergo non erit deus recens. Si me audieris, alii quidem sibi faciunt recentes deos, vel idola, vel Christum imparem Patri, Filium Dei dicentes {191.773A} et Filium Dei negantes. Si enim Filius unicus est, hoc est quod Pater est ex eternitate. Illi autem cogitant recentem deum, et alia huiusmodi fingunt in corde; et ita ipsi sunt templa simulacrorum, que, si non in templis, tamen (quod peius est) in corde suo posuerunt. Magnum ergo opus est intus hec idola frangere, et locum Deo viventi, non recenti in corde dare. Omnes enim isti aliud et aliud sentientes, alios atque alios deos sibi facientes, ipsamque fidem falsitate variantes sibi consentire videntur. In omnibus enim terrena est cogitatio, opinio diversa, vanitas una. Unde alibi: De vanitate sua in idipsum (Ps. LXI), quamvis enim opinionum varietate discordent, simili tamen vanitate colligatur. Ideo Samson caudas vulpium {191.773B} colligavit, ibique ignem alligavit, ut incenderet messes alienigenarum, scilicet Philistheorum (Iudic. 15). Samson interpretatur sol eorum, id est Christus, qui est sol eorum, scilicet quibus ipse lucet: non omnium sol est, de quo mali dicturi sunt: Erravimus a via veritatis. Et sol iustitie non illuxit nobis. (Sap. 5). Et alibi: Sol iustitie est, et sanitas in pennis eius (Malach. 4). Vulpes autem sunt insidiose maximi heretici, latentes in tortuosis et cavernosis anfractibus decipientes, et ore putentes, de quibus in Canticis dicit sponsa: Capite nobis vulpes pusillas, exterminantes vineas (Cant. 2), id est convincite hereticos, qui, etsi dissentire videntur ab invicem, in malum tamen, id est in posterioribus, {191.773C} consentiunt, et simili vanitate tenentur et igne corrumpente, quem caudis trahunt incendunt messes; non nostrorum, quia novit Dominus qui sunt eius (2Tim. 2): sed alienigenarum, qui sunt vasa contumelie. Ad populum ergo istum loquens ait: Si me audieris non erit in te deus recens, quia ego sum qui sum (Ex. 3), non dicit a te quasi forinsecus sit adhibitum simulacrum: sed in te, id est in corde tuo, imago recentis dei, quam portans tecum, remanes vetustus. Neque adorabis deos alienos. [CASSIODORUS.] Si enim non cogitas falsum deum, nec adorabis fabricatum, alienum dicit deum, qui nomine non essentia deus est. Est autem pene par scelus, recentem deum putare, et idolis servire. Dico non adorabis, nec debes, quia ego sum qui {191.773D} sum.J
J ¶Codd. : PL191
4 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 80,11 
IX
prol.|
marg.| Ego enim [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] non alienus, et si homo sim, sum Dominus Deus tuus, qui tibi hec temporaliter prestiti, scilicet eduxi te de terra Egypti. Historialiter per hoc ostenditur non esse recens. Allegorice, eduxi te per baptismum, de terra Egypti, id est de tenebris ignorantie; factis propriis indicatur Deus. Dilata desiderio os tuum, id est cor tuum, ubi angustias pateris, ubi sunt vana simulacra. Sed dilata os tuum, confitendo, amando, frange idolum cordis, quod te angustat; tolle de conscientia tua recentem deum. Et ego implebo {191.774A} illud pane vite et intellectus, quia apud me est fons vite. Sic monui.K
K ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,12 
X
prol.|
marg.| Et non audivit populus meus vocem meam [AUGUSTINUS. CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] cui legem dedi, et magna feci, ut culpa cresceret. Etsi enim implevi ora prophetarum, non tamen ab amurca auditi sunt. Quis enim eius vocem non audivit? ecce: Et Israel non intendit mihi. Ingratus tot beneficiis, nec etiam attendere voluit. Unde digna sequitur ultio.L
L ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,13 
XI
prol.|
marg.| Et dimisi eos. [AUGUSTINUS. Haimo.] Ecce currit amurca, {191.774B} apertis foraminibus torcularis. Secundum desideria cordis eorum, id est dedi eos sibi. Unde Apostolus; Tradidit eos Deus in concupiscentias cordis eorum; Et ipsi ibunt in adinventionibus suis, vel affectionibus, alia littera, quibuslibet, quia propter traditiones suas irrita fecerunt mandata Dei (Mt. 15). SedM
M ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,14 
XII
prol.|
marg.| Si populus meus audisset me [Haimo. AUGUSTINUS.] credendo. Deinde exponendo subdit, Israel, hic est populus, scilicet si in viis meis ambulasset, hoc est audire me,N
N ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,15 
XIII
prol.|
marg.| Forsitan [REMIGIUS, AUGUSTINUS. Haimo. CASSIODORUS.] id est vere, sed ironice dicit, humiliassem inimicos eorum, omnis generis inimicos, omnis generis hostes, de quibus conqueritur quod per eos peccet, inimicos dico, pro nihilo computandos. Vel pro nihilo, id est gratis hoc fecissem. Vel secundum aliam litteram, humiliassem inimicos, in nihilum redigendo, et misissem manum meam, id est vindictam, super tribulantes eos, quos pressissem potentia mea. Exemplo istorum patet quia si Deo resistimus, ipse non contradicit inimicis nostris, nec manum defensionis nostre super eos ponit.O
O ¶Codd. : PL191
Numérotation du verset Ps. 80,16 
XIV
prol.|
marg.| Inimici Domini. [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] Item Propheta loquitur post interposita verba Domini. quasi5 : De inimicis conqueruntur, quod per eos peccent, sed ipsi facti sunt inimici Domini, quia mentiti sunt ei, resumendo, quibus renuntiaverunt, abrenuntiaverunt in baptismo diabolo et pompis eius, id est diabolicis factis a Deo damnandis, sed rursus ad ea redeunt, et sunt novissima peiora prioribus (Luc 2). Ecce canis reversus ad vomitum, et sus lota in volutabro luti (II Pet. 2). [CASSIODORUS. AUGUSTINUS. ALCUINUS. AUGUSTINUS.] Vel ad litteram de Iudeis, qui mentiti sunt Domino, non peragentes promissa. Hoc non pagani, qui nil promiserunt. Quid inde eis? Et si hic tolerati sunt, non salvantur solis sacramentis: quod {191.775A} ita dicit: Et ideo quia tales sunt erit tempus pene eorum in secula id est in eternum, etsi hic floreant. Vel tempus eorum, id est variatio eorum per penas, transibunt enim ab aquis nivium, ad calorem nimium (Iob 24), erit in secula, id est in eternum. Et qui sunt isti? ecce:P
P ¶Codd. : PL191
5 quasi] + dicat PL
Numérotation du verset Ps. 80,17 
XV
prol.|
marg.| Et cibavit illos [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] vel ita continuat: Tales sunt, Et tamen cibavit illos ex adipe frumenti, ad litteram, vel manna. Unde ipsi sunt ingrati. Vel allegorice, eos cibavit corpore Christi. Sacramentis enim suis eos miscuit, et Iude etiam buccellam dedit. Vel cibavit eos ex adipe frumenti, id est spirituali intellectu. Et de petra melle saturavit eos ad litteram, {191.775B} in eremo de petra produxit aquam, non mel (Nm. 20). Ideo mystice tantum intelligitur. Mel ergo sapientia est primatum tenens dulcoris in escis cordis. Et est, non solum adipe frumenti cibavit eos, sed etiam, melle profluenti de petra, id est sapientia Christi. Nam petra erat Christus (1Cor. 10). Saturavit eos, ut delectentur verbo Dei, cognitione sacramentorum, solutione parabolarum et tamen mentiti sunt ei.Q
Q ¶Codd. : PL191


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 80 ), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_80)
Signaler un complément d'information

Notes :