Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa magna

Biblia communis

Psalmus 30

Numérotation du verset Ps. 30,1

¶ In finem

¶Codd. : (Ps. 30): D30 P1076 P10489 P15205 Ω^M Ω^S Ω^X (225ra-rb) ω¹ (73rb-va) Rusch Ps-G, def. C usque ad v. 22 : mirificavit

psalmus

David pro extasi¹.

¹ pro extasi V D Ps-G P15205 P15205 ² Ω^S Ω^X Rusch Ed1530 Clementina Ps-G ] extasis Ps-α, om. D14 D30 Gr240 Ps-G , + prophetia eorum qui Christum salvificantur D30

Numérotation du verset Ps. 30,2 I

In te Domine speravi,

non confundar

in eternum ¦ ²

² <divisio.> eternum^|| D30 Ω^MXS ω 1

in iustitia

tua

libera me.

Numérotation du verset Ps. 30,3 II

Inclina ad me

aurem tuam ¦

accelera

ut eruas me.

Numérotation du verset Ps. 30,III

Esto mihi

in Deum protectorem^† et in domum refugii ¦

ut salvum me facias.

Numérotation du verset Ps. 30,4 IV

Quoniam fortitudo mea

et refugium meum es tu ¦

propter nomen tuum

deduces me

et enutries me.

Numérotation du verset Ps. 30,5 V

Educes me

de laqueo³*

³ laqueo V D30 ² ( HOC eras. spatio veru occupato) P1076 P10489 Ω^S* Ω^X* Ω ^M cum Ps-γ Ps-λ Ps-Moz X] + hoc Cor2 (grec. et anti. secundum hebr. habent HOC, Remigius exponit quod dicitur HOC ) Gr240 D30 * Ω^S² Ω^X² ω 1 Rusch Ps-G

quem absconderunt⁴ mihi ¦ quoniam tu es protector meus.

⁴ absconderunt] statuerunt Φ^G cum Ps-Moz^X Ps-Med, cf. Ps. 140:9.

Numérotation du verset Ps. 30,6 VI

In manus tuas⁵

⁵ tuas] +Domine P15205

commendo⁶ spiritum meum ¦

⁶ commendo Φ^V D30 P10489 P15205 Ω ω 1 Rusch ] commendabo Φ^RPG Gr240 Ps-G

redemisti me

Domine Deus veritatis.

Numérotation du verset Ps. 30,7 VII

Odisti observantes vanitates ¦

supervacue.

Numérotation du verset Ps. 30,VIII

Ego autem

in Domino speravi ¦

Numérotation du verset Ps. 30,8

exultabo et letabor in misericordia tua.

Numérotation du verset Ps. 30,IX

Quoniam

respexisti humilitatem meam ¦

salvasti de necessitatibus

animam meam.

Numérotation du verset Ps. 30,9 X

Nec conclusisti me

in manibus inimici ¦

statuisti in loco spatioso

pedes meos.

Numérotation du verset Ps. 30,10 XI

Miserere mei Domine

quoniam tribulor ¦

conturbatus est in ira

oculus meus,

anima⁷ mea et venter meus. ⁸

⁷ anima] et praem. P15205 |

⁸ <divisio.> tribulor ^||… meus ’ D30 ω 1 ] tribulor ^||… meus Ω^X, tribulor^||… meus^|| Ω^MS ; tribulor… meus^|| P15205 |

Numérotation du verset Ps. 30,11 XII

Quoniam defecit in dolore

vita mea ¦

et anni mei

in gemitibus.

Numérotation du verset Ps. 30, XIII

Infirmata est in paupertate

virtus mea ¦ et ossa mea

conturbata sunt.

Numérotation du verset Ps. 30,12 XIV

Super omnes

inimicos meos

factus sum opprobrium⁹ vicinis meis valde ¦

⁹ opprobrium Ps-G ( G V) D30 Ω Rusch Ed1530 cum Ps-R ] + et Clementina Ps-G

et timor notis meis. ¹⁰

¹⁰ <divisio.> meis valde ^|| D30 Ω ω 1 ] meis^||valde P15205

Numérotation du verset Ps. 30,XV

Qui

videbant me foras fugerunt a me ¦

Numérotation du verset Ps. 30,13

oblivioni datus sum tamquam mortuus a corde.

Numérotation du verset Ps. 30,XVI

Factus sum

tamquam vas perditum ¦

Numérotation du verset Ps. 30,14

quoniam audivi vituperationem multorum commorantium in circuitu.

Numérotation du verset Ps. 30,XVII

In eo dum convenirent simul

adversum¹¹ me ¦ accipere animam meam consiliati sunt.

¹¹ adversum R Φ^PU G Ψ^B V D Gr240 D30 P10489 P15205 Ω ω¹ Rusch edd. cum Ps-R] adversus Ps-G

Numérotation du verset Ps. 30,15 XVIII

Ego autem

in te speravi Domine ¦

dixi¹²* Deus meus es tu,

¹² dixi Ps-G ] + Domino Rusch (hapax)

Numérotation du verset Ps. 30,16

in manibus tuis

sortes mee. ¹³

¹³ <divisio.> Domine ^||… tu D30 Ω^X ω 1 ] Domine ^||… tu ^|| Ω^M P15205 ; Domine ’… tu ^|| Ω^S

Numérotation du verset Ps. 30,XIX

Eripe me¹⁴* de manu¹⁵ inimicorum meorum ¦

¹⁴ me Ps-G Gr240 D30 P10489 P15205 Ω^SX ω¹ Ps-G ] om. Ω^M, + Domine Rusch (hapax) |

¹⁵ manu Ω P10489 Ps-G ] manibus P15205 ω¹ |

et a persequentibus me.

Numérotation du verset Ps. 30,17 XX

Illustra faciem tuam

super servum tuum^† salvum me fac in¹⁶ misericordia tua

¹⁶ in Gr240 ] om.

Numérotation du verset Ps. 30,18

Domine ¦ non¹⁷ confundar

¹⁷ non Ps-G (F Ψ^B D*) Φ^VP D30 P10489 P15205 Ω ω 1 Rusch edd ne Ps-G , nec Ps-G (I V D²) Φ^RG

quoniam invocavi

te. ¹⁸

¹⁸ <divisio.> tuum ⁺… D30 ω 1 ] tuum ^|| Ω P15205 | tua Domine ^|| D30 P15205 ω 1 ] tua ’ Domine Ω^MS ; tua Domine Ω^X

Numérotation du verset Ps. 30,XXI

Erubescant impii

et deducantur in infernum ¦

Numérotation du verset Ps. 30,19

muta fiant

labia dolosa.

Numérotation du verset Ps. 30,XXII

Que loquuntur adversus iustum

iniquitatem ¦ in superbia

et in abusione.

Numérotation du verset Ps. 30,20 XXIII

Quam magna multitudo

dulcedinis tue Domine ¦ quam

abscondisti timentibus te.

Numérotation du verset Ps. 30,XXIV

Perfecisti

eis qui sperant

in te ¦

in conspectu

filiorum hominum.

Numérotation du verset Ps. 30,21 XXV

Abscondes

eos in abscondito¹⁹ faciei tue ¦

¹⁹ abscondito Ps-G (M W G K V D Ψ^B) Φ^VP D30 Ω Rusch edd abdito Ps-G

a conturbatione hominum.

Numérotation du verset Ps. 30,XXVI

Proteges eos

in tabernaculo tuo²⁰ ¦

²⁰ tuo V D* D30 P10489 P15205 Ω ω 1 Rusch Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G

a contradictione linguarum.

Numérotation du verset Ps. 30,22 XXVII

Benedictus Dominus²¹* ¦

²¹ Dominus Ps-G D30 ] om. Rusch (hapax)

quoniam

mirificavit misericordiam suam²²* mihi in civitate munita²³.

²² mirificavit - misericordiam suam Ps-G D30 ] inv. Rusch |

²³ munita Ps-G D30 Rusch ] circumstantie Ps-R | <divisio.> Dominus^||… mihi ’ D30 ω 1 ] # Ω^S ( finis linee ) ; Dominus’… mihi’ Ω^MΩ^X ( ¦… ¦) ; Dominus… mihi ¦ P15205 |

Numérotation du verset Ps. 30,23 XXVIII

Ego autem

dixi

in excessu mentis mee ¦

proiectus sum

a facie oculorum tuorum.

Numérotation du verset Ps. 30,XXIX

Ideo

exaudisti

vocem orationis mee ¦ dum clamarem

ad te.

Numérotation du verset Ps. 30,24 XXX

Diligite

Dominum

omnes sancti eius ¦

quoniam veritatem²⁴

²⁴ veritatem L K Φ^R Ψ^B V D D30 P10489 P15205 Ω ω 1 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] veritates Ps-G

requiret²⁵

²⁵ requiret plerique codd. et edd. D30 P15205 Ω ω 1 Rusch ] requirit Ps-G

Dominus et retribuet²⁶ abundanter

²⁶ retribuet plerique codd. et edd. D30 Rusch ] retribuit Ps-G | et retribuet —habundanter] inv. P15205

facientibus superbiam.

Numérotation du verset Ps. 30,25 XXXI

Viriliter

agite

et confortetur

cor vestrum ¦ omnes qui speratis in Domino.

Psalmus 30

Numérotation du verset Ps. 30,1

^prol.|

^marg.| {191.299A} In te, Domine speravi. Titulus: In finem. Psalmus David pro extasi Extasis, ἐκστασις Grece, latine dicitur excessus [AUGUSTINUS.] qui est mentis, qui fit duobus modis. Vel pavore terrenorum, vel mente rapta ad superna, et inferiorum oblita, que communium negotiorum curam pertractat. In hoc autem psalmo extasis maxime accipitur pavor de persecutione populi Dei {191.299B} omnium gentium, et defectu fidei per orbem terrarum perturbati. [ALCUINUS.] Hic enim describitur humiliatio Christi, sanctorumque martyrum. Unde sequitur exaltatio. Et exprimit hic psalmus imbecillitatem humanitatis, et beneficia Dei; ut videns se homo non superbiat, et misericordiam Dei videns non timeat. Et est sensus tituli: psalmus iste dirigens nos in finem [AUGUSTINUS.] id est in Christum, est David qui hic loquitur in persona Christi vel sua, vel Ecclesie. Habitus pro extasi, id est agens de excessu mentis, qui fit quando mens pavet terrena.

^marg.| Intentio: Monet ne quis de se presumat, sed de Dei misericordia.

^marg.| Modus: Tripartitus est. [CASSIODORUS.] Contra pavore premittitur spes, et oratio cum certitudine {191.299C} liberationis et gaudio. Secundo enumerat quot et quanta conturbant. Contra que est oratio, ibi miserere mei. Tertio dicit que sint bona Dei contra mala, ibi quam magna. [AUGUSTINUS.] Et sciendum quod verba psalmi huius quedam capiti, quedam membris, quedam Prophete conveniunt. Et primo quidem loquitur Redemptor, deinde redempti gratias agentes, de sua liberatione, ibi redemisti. Inde ipsi iidem diu de perturbatione sua agentes, miserere mei etc. Prophete autem vox interponitur propter finem et in finem, ibi quam magna, et ibi diligite Dominum. In hac tamen tanta varietate non mutatur vox, sed caput et membra eadem voce utuntur, dicendo, ego me mihi, quod fit propter nimiam unitatem capitis et corporis, id est Christi et Ecclesie, {191.299D} sponsi et sponse, quam facit caritas. Sicut enim lingua omnium membrorum suscipit vocem, dicens: Pro pede calcas me; non dicit, calcas pedem, et pro manu vulneras me, non ait vulneras manum meam. Sic Christus membrorum utitur verbis, non incongrue, non se dividens a verbis nostris. [AUGUSTINUS.] Qui enim dignatus est pro nobis homo fieri, et forma servi vestiri, non dedignatur nos transfigurari in se. Quod utique facit pluribus modis, scilicet dum vel aliquid facit vel dicit ad informationem membrorum, ut quando ieiunavit et oravit et tentatus est (Mt. 4). Vel quando in persona membrorum loquitur, vel de membris in sua persona, ut « Saule, {191.300A} Saule, quid me persequeris? »^a (Act. 9) Vel quando aliquid in se esse ostendit quod non habet ex natura sue conditionis, sed misericorditer assumpsit, de corruptione nostre infirmitatis, ut cum dicit se tristari vel pavere, et huiusmodi. Qui ergo sic nos transfiguravit in se, non dedignatur loqui verbis nostris ut, et nos loquamur suis. Hec est divina commutatio, et divina sunt hec commercia, celebrata in hoc mundo a negotiatore celesti. Venit {191.300B} enim celestis negotiator accipere contumelias, dare honores; haurire dolorem, dare salutem; subire mortem, donare vitam. Moritur ergo ex nostro, id est ex carne nostra, quam habebat, non in se, sed in nobis pavebat. Quod enim paves, tuum est; quod speras, donum Dei est. Paves, ut te agnoscas; speras, ut divinam misericordiam glorifices, que te in pavore consolatur. Loquitur ergo hic Christus in propheta et in membris. Et si enim in hoc psalmo quedam dicantur que capiti non valeant congruere; Christus tamen loquitur, quia in membris suis Christus est. Quasi enim una persona est sponsus et sponsa, id Christus et Ecclesia. Unde Isaias, hanc unitatem commendans ait: Sicut sponso alligavit {191.300C} mihi mitram, et sicut sponsam ornavit me ornamentis^b. Se dicit sponsum, et se sponsum, propter excellentissimam unitatem capitis et corporis, quam etiam notavit Dominus, cum de coniugio loqueretur per Adam. « Propter hoc, inquit^c, relinquet homo patrem et matrem, et adherebit uxori sue, et erunt duo in carne una ». Quod exponens Apostolus dicit^d: Hoc magnum sacramentum esse in Christo, et in Ecclesia. Quia ergo sponsus et sponsa sunt duo in carne una, merito hec duo sunt in voce una. [HIERONYMUS.] Incipit ergo ex persona capitis, dicentis ad Patrem sic:^A

^a Act. 9.

^b Is. 61.

^c Gn. 2.

^d Eph 5.

^A ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,2
I

^prol.|

^marg.| In te, Domine Pater, speravi secundum quod homo, {191.300D} non confundar in eternum [AUGUSTINUS.] id est numquam confundar, dum mihi ut homini simili ceteris insultatur [CASSIODORUS.] in iustitia tua libera me, de morte resuscitando.^B

^B ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,3
II

^prol.|

^marg.| Inclina ad me aurem tuam [AUGUSTINUS.] id est proxima mihi humili, et accelera in faciendis [ALCUINUS.] id est in his que facienda sunt, in solvendis animabus de inferno et huiusmodi. Et ut eruas me, a morte tertia die resuscitando. Non differas usque in communem resurrectionem, vel in finem mundi segregare me a peccatoribus quod ut sit,^C

^C ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,III

^prol.|

^marg.| {191.301A} Esto mihi in Deum protectorem [ALCUINUS.] id est esto mihi, o Deus, tantus protector, quantum decet esse Deum, et in domum refugii, ut salvum me facias [AUGUSTINUS.] id est esto mihi quasi domus ad quam refugiens salvus fiam. Ideo te, et non alium quero.^D

^D ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,4
IV

^prol.|

^marg.| ¹ Quoniam tu fortitudo mea ad tolerandos peccatores, vel persecutores [AUGUSTINUS.] et tu es refugium meum [CASSIODORUS.] ad relinquendos eos in fine malorum, qui scilicet finis est per mortem, et propter nomen tuum [AUGUSTINUS.] id est ut per me innotescas {191.301B} omnibus gentibus; deduces me, vel dux mihi eris, Alia littera, id est per omnia sequar voluntatem tuam et enutries me, id est paulatin aggregando mihi sanctos, adimplebis corpus meum. ² Et etiam de passionibus me erues, quod ita ait:^E

^E ¶Codd. : PL191

¹ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

² + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

Numérotation du verset Ps. 30,5
V

^prol.|

^marg.| Educes me de laqueo quem absconderunt mihi [CassioD } id est de morte levabis me ad superna, ut frustra sint Iudeorum consilia: educes dico quonium tu es protector meus contra quem nulla potest adversitas. Unde iam in passione clamante:^F

^F ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,6
VI

^prol.|

^marg.| In manus tuas commendo spiritum meum [AUGUSTINUS.] {191.301C} id est potestati tue commendo cito recepturus. Nota eum hic loqui qui in passione eadem verba protulit. Ex his enim verbis que in cruce Christus dixit, admonet se in hoc psalmo locutum esse; deinde populus fidelis passione Christi redemptus, et de resurrectione capitis letus, dicit gratias agens; Redemisti me, domine Deus veritatis, non fallens in promissione, quia facis quod promisisti.^G

^G ¶Codd. : PL191

^marg.| Possunt etiam precedentia accipi ex persona eiusdem populi, id est Ecclesie, que in extasi pavens, a spe tamen incipit, ita dicens: O Domine, speravi in te, non in me. Pavor enim non est isti sine spe. Si enim est conturbatio, non deest divina consolatio. Et ideo, non confundar in eternum. Illam enim confusionem {191.301D} perhorresco, que est in eternum. Est enim quedam confusio temporalis, que est ad horam, que quidem prodest, scilicet perturbatio animi, respicientis peccata sua, et respectione horrentis, et horrore erubescentis, et rubore corrigentis. Tali enim confusione vult iste confundi, sed non eterna: a qua liberari precatur, subdens: in tua iustitia libera me; 62 id est in ea iustitia quam das mihi, libera me ³ quia meam non invenis nisi superbam et falsam. Unde dicitur: Ignorantes Dei iustitiam, et suam volentes constituere, iustitie Dei non sunt subiecti (Rm. 10). [AUGUSTINUS.] Si ergo attendas ad iustitiam meam, damnas me. Hominis iustitia est, qua suis viribus putat se iustificari, non querens gratis salvari. Quis est qui salvatur gratis? In quo non {191.302A} invenit Salvator quid coronet, sed quid damnet. Non invenit merita bonorum, sed merita suppliciorum, si ageret tamquam districte, damnaretur peccator. Et si hoc ageret, quem liberaret? nullum. Omnes enim peccatores invenit solus sine peccato in mundum veniens. Gratia ergo Dei per Iesum Christum liberat. Quare gratia? quia gratis datur. Quare gratis datur? quia merita tua non precesserunt, sed beneficia Dei prevenerunt. Ideo ait in iustitia tua libera me, id est ideo me liberet, quia me iustificat, id est ex impio facit pium, ex iniquo iustum, de ceco videntem. Inclina ad me aurem tuam, id est misericordiam tuam. Hoc fecit Deus, quando Filium misit. Que enim maior misericordia, quam ut unicum Filium daret pro nobis? Ecce hic {191.302B} oratio, sicut in principio psalmi, premissa est spes: Accelera ut eruas me, id est a malis. Accelera dicit, ut notet quod non est diu illud quod finitur, et quod tibi tardum est et longum, in oculis Dei breve est. Adhuc orando dicit: Esto mihi in Deum protectorem, id est protege me, ut decet te Deum meum, et, esto mihi in domum refugii, quia refugio ad te cum periclitor. Sunt alii qui fugiunt a te, cum tamen latere te non possunt, sed quocumque divertant, Deum iratum inveniunt. Unde alibi: Quo ibo a spiritu tuo, et quo a facie tua fugiam? (Ps. CXXXVIII.) Nihil ergo restat, nisi ad te fugere, non a te cuius oculis omnia nuda sunt. Attende ordinem orationis. [ALCUINUS.] Quomodo ascendit? Dixit enim, iustitiam da, a peccatis erue, protege. Hic dicit: Esto domus {191.302C} refugii. [CASSIODORUS.] Domus refugii est Ecclesia, in qua sunt salvi homines, ut in arca Noe salvi fuerunt. Et est: Esto mihi in domum refugii, id est esto mihi refugium in domo Ecclesie, ita ut salvum me facias. Ideo te non alium quero, quoniam tu, non alius es, fortitudo mea et refugium meum. Hoc expositione non indiget. Et propter nomen tuum [AUGUSTINUS.] non propter meritum meum; non quia sim dignus, sed ut tu glorificeris, deduces me, vel dux mihi eris, ne aberrem a te, et, enutries me, ut validus sim ad capiendam escam, qua pascis angelos. Hic enim lacte nos nutrivit, qui nobis celestem cibum promisit, et usus est materna misericordia. Mater enim lactans parvulum, escam cui mandende infans idoneus non est, per carnem {191.302D} traiicit, et lac infundit parvulo, hoc idem accipienti, quod accepturus erat ad mensam, sic Dominus sapientiam suam qua pascuntur angeli, ut lac nobis faceret carne indutus venit ad nos [ALCUINUS.] ut grandi cibo angelorum in lac converso, alamur parvuli, ut tandem eodem reficiamur validi. Et attende quod hic affirmat liberationem, de qua etiam subdit, educes me de laqueo. [AUGUSTINUS.] Laqueum vocat insidias et tentationem diaboli, qui per duas portas tentat, scilicet cupiditatis et timoris. Per cupiditatis portam tentavit primo Christum tribus modis, scilicet gula, avaritia et vana gloria. Quam portam cum invenisset clausam, postea tentavit eumdem, per timorem passionis, et ita per easdem {191.303A} portas tentat omnes sanctos. Unde totum corpus Christi dicat, educes me de laqueo quem absconderunt mihi; vel muscipula, quam occultaverunt mihi, id est de insidiis quas occulte tendunt mihi diabolus et sui. Ideo educes, quoniam tu es protector meus, Et vere, quia tu, domine Deus veritatis redemisti me, in Christo clamante: In manus tuas commendo spiritum meum (Lc. 23). Deinde sequitur ex persona eiusdem populi.^H

^H ¶Codd. : PL191

³ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

Numérotation du verset Ps. 30,7
VII

^prol.|

^marg.| Odisti etc. quasi⁴ : Me redemisti [AUGUSTINUS.] sed odisti quidem observantes vanitates, id est falsam beatitudinem seculi, que non tantum vacue, sed et supervacue observatur [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] cum et pro {191.303B} vita male quis agit appetendo vanitatem, et tamen eamdem vitam perdit.^I

^I ¶Codd. : PL191

⁴ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,VIII

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 30,8

^prol.|

^marg.| Ego autem qui non observo vana in Domino speravi [AUGUSTINUS.] si speras in pecunia, vel in honore et sublimitate aliqua humane potestatis, sive in aliquo homine potente, observas vanitatem. In his enim omnibus cum speras, aut tu exspiras, et ea hic dimittis; aut cum vivis omnia pereunt, et in spe tua deficis. Unde Isaias: Omnis caro fenum, et omnis gloria eius quasi flos terre. Aruit fenum, et flos eius decidit; verbum autem Domini manet in eternum ^e. Ideo ait, speravi in Domino, qui non est {191.303C} vanitas, sed veritas et vita. Et ideo, exsultabo et letabor in misericordia tua [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] que non fallit, non in mea iustitia. [CASSIODORUS.] Distingue inter exsultabo et letabor: exsultare est cum magna alacritate animi gaudere; letari temperata animi affectione gaudere. [ALCUINUS.] Et attende quod hic agit de gaudio, quod habet ex eo quod sperat in Domino, qui odit vanos.^J

^e Is. 40.

^J ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,IX

^prol.|

^marg.| Quoniam respexisti. ⁵ Exponit misericordiam, quasi⁶ : In hoc apparet misericordia tua quoniam respexisti humilitatem meam, qua me vanitati in spe subiecisti. Et accipit humilitatem [ALCUINUS.] et pro infirmitate, et pro ipsa virtute humilitatis, {191.303D} et salvasti, quasi⁷ : et quia placet humilitas, ideo, salvasti de necessitatibus animam meam. ⁸ Necessitates sunt infinite, scilicet nescire cor alterius, suspicari non bene de amico fideli, vel bene de infideli, nescire qualis cras eris, nolle mori et tamen mori, sequi veteres consuetudines. Unde Apostolus: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius? (Rm. 7) Qui sic humilis est [ALCUINUS.] salvatur in presenti ex parte, in futuro plenarie. Vel salvasti me a descendentibus in lacum, legalis timoris, scilicet ut caritate libera serviat, et victis necessitatibus.^K

^K ¶Codd. : PL191

⁵ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

⁶ quasi] + dicat PL

⁷ quasi] + dicat PL

⁸ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

Numérotation du verset Ps. 30,9
X

^prol.|

^marg.| Nec conclusisti me [AUGUSTINUS.] ita ut non respirarem {191.304A} in libertatem in manibus inimici, id est in potestate diaboli, cupiditate vite illaqueantis, et morte terrentis, a cuius manibus liberantur qui bene vivunt, et bene moriuntur. Qui autem male, concluduntur hic, ut cum illo in fine damnentur. Et, statuisti in loco spatioso pedes meos, id est ab angustiis timoris in libertatem deduxisti caritatem meam, et hoc in resurrectione Christi, simili promissa mihi. Iam enim facilem mihi fecisti iustitiam, que aliquando difficilis fuit; certe angusta via est laboranti, lata est amanti eadem que angusta est, lata fit. Vel potest dici ex persona Christi: Ego autem in Domino speravi, exaltabo et letabor in tua misericordia, quoniam respexisti humilitatem meam. Hec de Christo patent, qui etiam subdit: Salvasti me a descendentibus {191.304B} in lacum [CASSIODORUS.] id est a peccatis, quibus homo se exsolvere nequit, nec conclusisti me in manibus inimici ⁹ id est in potestate diaboli, qui non habet in me quidquam. Et, statuisti pedes meos, id est affectus, in loco spatioso [CASSIODORUS.] id est in patria virtutum, id est in caritate que est locus spatiosus, et regio beatorum, id est locus liber a potestate diaboli. Sed quia caro est infirma, et urgent mala, subdit ex persona membrorum.^L

^L ¶Codd. : PL191

⁹ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

Numérotation du verset Ps. 30,10
XI

^prol.|

^marg.| PARS. 2. Miserere mei: [ALCUINUS.] Secunda pars in qua iam {191.304C} enarratur pavor, id est quot et quanta mala perturbant, contra que est et oratio: quasi¹⁰ : Statuisti in loco spatioso pedes meos [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] sed econtra sunt mali incutientes mihi pavorem: unde precor, miserere mei, Domine, et necesse est quoniam tribulor, non dico morior [AUGUSTINUS.] sed tribulor: quia de morte iam non terreor, sed de cruciatibus, et de malorum excessibus. Mirum videtur quod hic ait, tribulor, cum de manu inimici liberatus paulo ante gaudebat, quodam infuso sibi a largitore dono Dei, et dicebat: Statuisti in loco spatioso pedes meos. Sed sciendum quod secundum alia membra eiusdem corporis, quod est Ecclesia, ibi loquebatur secundum alia huiusmodi. Aliis enim est locus spatiosus, ex liberationis gratulatione, {191.304D} aliis ex tribulatione et augustia, secundum quos ait; quoniam tribulor a Deo, quod, oculus meus, rationis conturbatus est in ira [CASSIODORUS.] id est propter iram, et furorem persequentium. In ira enim persecutorum, turbatur oculus meus, id est ratio et anima mea [ALCUINUS.] id est sensualitas et venter meus, id est caro mea. Vel per oculum et animam significantur doctores spirituales, quorum doctrina alii vident, eorumque exemplo alii vivunt. Per ventrem intelliguntur infirmi. Et, conturbatus est oculus meus in ira, id est hi per quos alii vident. Et, anima mea, id est ii quorum exemplo alii vivunt; et venter meus, id est debiles: hos omnes ponit ut ab omnibus gradibus queratur Deus. Hinc est turbatio et metus.^M

^M ¶Codd. : PL191

¹⁰ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,11
XII

^prol.|

^marg.| {191.305A} Quoniam defecit vita temporalis in dolore tormentorum ¹¹ quasi¹² : Per longas et graves passiones ad mortem perducta est presens vita et anni mei [CASSIODORUS.] id est longa vita durans ad penas. Sunt in gemitibus, non morte tolluntur.^N

^N ¶Codd. : PL191

¹¹ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

¹² quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,XIII

^prol.|

^marg.| Infirmata est virtus mea, vel infirmatus est vigor meus, alia littera, in paupertate vel egestate. Alia littera [AUGUSTINUS.] egeo enim sanitate corporis, nec parcitur cruciatibus, egeo resolutione, et parcitur morti, et in hoc infirmata est virtus mea, id est fiducia mea, et ossa mea conturbata sunt, id est {191.305B} firmitas mea conturbata est. Vel de ira Dei agit [CASSIODORUS.] qui iratus exponit sanctos quandoque magnis tribulationibus. quasi¹³ : Adeo tribulor, quod oculus meus [HIERONYMUS.] id est intellectus, quo te, o Deus, contemplabar, conturbatus est in ira tua et anima mea et venter meus. [AUGUSTINUS.] Iratus enim turbasti oculum quem habebam in te. Et, animam, id est sensualitatem, et, ventrem [ALCUINUS.] id est memoriam qua tenebam quid pro me pertuleris, et quid mihi promiseris. [CASSIODORUS.] Intellectus enim turbatur, et animus confunditur, quando pericula formidantur quibus Deus sanctos exponit. Et, venter turbatur, id est memoria, que notitias rerum, quasi venter escas recipit. Hec memoria, {191.305C} habens in se reposita promissa Dei, turbatur imminentibus periculis. Inde est turbatio et metus. Quoniam vita mea [AUGUSTINUS.] id est confessio fidei, et tui nominis, o Deus, defecit in dolore tormentorum; et anni mei [CASSIODORUS.] id est tempora que hic diutius ago, sunt, in gemitibus, non in claris vocibus. Et virtus mea, scilicet virtus animi infirmata est, ita ut tedeat etiam vivere [ALCUINUS.] et hoc in paupertate vel egestate, id est in indigentia plenitudinis [CASSIODORUS.] quia humana fragilitas nil boni habet in se. Et ossa mea conturbata sunt, id est fortitudo corporis conturbata est. Per hoc ostenditur quod nec in anima, nec in corpore ulla potest esse hominis presumptio. Vel de ira sua propria agit hic sanctus vir. Ira enim alia est {191.305D} iusta, alia iniqua, quia alia est per vitium, alia per zelum. Ira iusta est [AUGUSTINUS.] qua irascitur quis suis et alienis peccatis, videns homines confitentes Deum ore, et negantes moribus, renuntiantes seculo verbis et non factis, et videns fratres fratribus insidiantes, osculum dantes, et fidem non servantes, quales genuit iste existens tamquam granum inter paleas, et quasi lilium inter spinas, quibus condolet, et irascitur ex caritate. Unde alibi: Zelus domus tue comedit me, et opprobria exprobrantium tibi ceciderunt super me (Ps. 68). Et Salomon ait: Melior est manifesta correctio, quam amor absconditus (Prv. 23), quia melior est ira et aspera increpatio viri sancti apta, quam adulatoris assentatio lenis veritatem occultans. Unde: Oleum peccatoris {191.306A} non impinguet caput meum (Ps. 140). Unde alibi: Meliora sunt vulnera 63 diligentis, quam fraudulenta oscula odientis (Prv. 23). Et alibi: Mel distillat de labiis meretricis. In labiis vero sanctorum mors est, vel gladius, quo peccantes feriunt quasi irati bona est hec ira. Iniqua autem est illa, que transit in odium. Unde Apostolus: Sol non occidat super iracundiam vestram (Eph. 4). [AUGUSTINUS.] Super illam occidit sol, que habet odium fratris, hec oculum exstinguit. [ALCUINUS.] Ira enim per vitium oculum mentis excecat. Ira enim per zelum turbat, quia et hec concussa mente contemplationem dissipat, que non est nisi in quieta mente; sed inde post paululum plus proficit ad videndum Deum, ut collirium oculis appositum, prius perturbat {191.306B} visum, sed post clariorem reddit. De hac ira agit iste, dicens: Conturbatus est oculus meus interior in ira, id est propter iram meam. Et anima mea, id est sensualitas. Et venter meus, id est omnia interiora mea. [AUGUSTINUS.] Irascitur enim iste peccatis palearum, non tamen odit, in quo exstingueretur oculus. Venter pro interioribus ponitur, que turbantur, quando nec corripi possunt impii, quibus non clamat clare, sed intus ingemiscit, dicens: Quoniam defecit, quasi¹⁴ : Ideo turbatus est oculus, quoniam vita mea defecit in dolore, vita perfectorum est profectus aliorum. Unde Apostolus: Nunc vivimus, si vos statis in Domino (1Th. 3). Et item^f: « Cupio dissolvi et esse cum Christo »; « manere autem in carne, necessarium est propter vos »^g {191.306C}. Cum autem videt aliquis ex dispensatione sua, et ex laboribus suis, et predicatione sua non proficere homines, dolet et ait, defecit in dolore vita mea, videns non proficere eos quibus predicat: et anni mei, id est tempora que hic ago, et non in claris vocibus, sed, in gemitibus sunt, quia abundat iniquitas multorum. Et virtus mea infirmata est in paupertate, vel egestate, quia refrigescit caritas multorum, et ossa mea conturbata sunt, id est fortes etiam pro peccantibus turbati sunt.^O

^f Cupio dissolvi et esse cum Christo] : sententia ex Phil. 1, 23-24 : « Coarctor autem e duobus : desiderium habens dissolvi et esse cum Christo, multo magis melius | permanere autem in carne, necessarium propter vos », ut ref. Augustinus, Ambrosius, Hieronymus et passim ; cf. Sabatier, t. 3, p. 815. [MM2022]

^g Phil. 3.

^O ¶Codd. : PL191

¹³ quasi] + dicat PL

¹⁴ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,12
XIV

^prol.|

^marg.| Super omnes. Item hec Ecclesie vox est [AUGUSTINUS.] {191.306D} id est populi fidelis, qui ait, factus sum opprobrium super inimicos meos, id est super omnes iniquos qui torquentur pro sceleribus suis usque ad confessionem. Horum opprobrium supero, cuius confessionem, non mors, sed cruciatus sequitur. Quibus autem fiat opprobrium determinat, dicens vicinis meis, id est his qui iam proximi sunt fidei mee, et timor notis meis, id est ipsis notis timorem incussi, exemplo horribilis tribulationis.

^marg.| Vel ita: Factus sum opprobrium valde, et hoc pro his inimicis, qui sunt, super omnes inimicos meos, id est qui sunt deteriores omnibus aliis inimicis meis. Inimici sunt pagani et Iudei, sed omnibus peiores sunt falsi Christiani, peius enim paganis et Iudeis vivunt mali Christiani, quos propheta Ezechiel comparat sarmentis {191.307A} (Ez. 15). Hec enim in ite prevalent silvestribus lignis, quia ferunt fructum, precisa solus ignis exspectat, cum de illis faber aliquid facere non possit. Vitis Christus est, qui ait: Ego sum vitis vera, et vos palmites (Io. 15). In hac vite manentes fideles, fructum salutis ferunt; excisi vero, incendio ignis eterni sunt apti, cum de paganis et Iudeis aliquid adhuc fieri possit. Cum enim illud quod nodosum et curvum, et corticosum est in eis dolabitur et deplanabitur, potuerint venire in usum spiritualis fabrice, sicut ligna silvatica structuris edificiorum sunt apta. Mali Christiani sunt male ficus, male valde; sicut et vere boni, sunt ficus bone, bone valde: de quibus in Ieremia legitur: Quid tu vides, Ieremia? Qui ait: Calathos ficuum ego {191.307B} video, ficus bonas, bonas valde; et ficus malas, malas valde (Iez. 24). De malis ait Petrus: Facta sunt illis posteriora deteriora prioribus. Melius enim illis erat non cognoscere viam iustitie, quam cognoscentibus retro flecti (2 Pt. 2). [AUGUSTINUS.] Sunt enim quasi canis reversus ad vomitum suum, et quasi sus lota in volutabro luti. Deinde quibus factum sit opprobrium, subdit, vicinis meis, scilicet factus sum opprobrium, id est iam volentibus credere, qui deterriti sunt, mala vita falsorum Christianorum gravantium navem, id est Ecclesiam. Hec est navis Petri, que multitudine piscium gravabatur, ita ut pene submergeretur. Isti sunt mali homines in Ecclesia abundantes, pro quibus timent et noti, ne omnes tales sint: et veniunt in suspicione mala prope omnes {191.307C} boni. Dicitur enim, qualis vir erat ille? Quomodo cecidit? quomodo inventus est in illa turpitudinem? in illo scelere? In illo facto malo? Putas non tales sunt omnes? Sunt utique. Ideo subdit: Et timor factus sum notis meis. Eosdem dicit notos, quos dixerat vicinos.^P

^P ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,XV

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 30,13

^prol.|

^marg.| Qui videbant me [AUGUSTINUS.] id est qui non intelligebant invisibilem spem meam, foras fugerunt a me, id est in exteriora et invisibilia ista fugerunt a spe invisibilium, et a fide catholica in hereses et schismata declinaverunt. Hoc maxime gemendum est et dolendum, quod illi etiam qui noverunt quid sit Ecclesia {191.307D} foras, fugerunt faciendo schismata et hereses. Et oblivioni datus sum, vel oblitus sum, tamquam mortuus a corde, id est sic in oblivionem eis veni, et sic obliti sunt me illi, quasi a corde eorum mortuus sim. Et^Q

^Q ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,XVI

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 30,14

^prol.|

^marg.| Factus sum tamquam vas perditum [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est visus sum mihi periisse, usibus Domini vivens, et nullum lucri faciens, vel acquisitos non retinens: Hoc ideo dico, quoniam audivi, et tacui, multorum commorantium in circuitu vituperationem. [AUGUSTINUS.] Multi enim me vituperant, sequentes circuitum {191.308A} temporalium rerum et nolentes reverti in patriam mecum. Vituperantur enim pro malis Christianis omnes boni a circumeuntibus, et numquam intrantibus ad veritatem. Multi enim mala dicunt in malos Christianos, que maledicta perveniunt ad omnes Christianos. Quasi enim maledicit vel reprehendit, non separat, non discernit bonos a malis, vel malos a bonis. Non dicit, ecce que faciunt mali; sed ecce que faciunt Christiani. Illi tamen ista dicunt qui circumeunt et non intrant. Quare circumeunt et non intrant? quia rotam temporis amant, non intrant ad veritatem, quia non amant eternitatem temporalibus dediti, tamquam rota constricti: de quibus alibi^h: « Pone principes eorum ut rotam ». Et alibi: In circuitu impii ambulant {191.308B} (Ps. 11), qui tales nos fideles vituperando a veritate et ab Ecclesia eiicere volunt. Unde subdit:^R

^h Ps. 82, 14.

^R ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,XVII

^prol.|

^marg.| In eo [AUGUSTINUS.] scilicet vituperio dum convenirent adversum me [CASSIODORUS.] et hoc simul omnes, non pauci, graviusque est quod consilio geritur plurimorum. Dum, inquam, convenirent consiliati sunt accipere animam meam [AUGUSTINUS.] id est facere ut consentiret eis anima mea, quam ne mors liberet, consilium fecerunt, quo mori non sinerent. Sed ego quid contra feci? Quod consilium inveni? Ecce,^S

^S ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,15
XVIII

^prol.|

^marg.| Ego autem in te speravi [AUGUSTINUS.] quasi dicat illi {191.308C} ita, ego autem inter hec opprobria, inter hec scandala, inter istas seditiones [CASSIODORUS. AUGUSTINUS.] sciens quia potestas talium nulla est, in te, Domine, speravi, non in homine. Nihil salubrius, nihil securius est quam sperare in Domino, quia, maledictus omnis qui spem suam ponit in homine. [HIERONYMUS.] Si enim attendis hominem, et ex illo vis pendere spem tuam adhuc lacte nutriri vis, et fies mammotreptus, quales dicuntur pueri qui diu sugunt, quod non decet. Idoneus ergo esto ad mensam, ubi validiori cibo pascaris. Ideo forte permisit te Deus incidere in malum hominem quem bonum putabas, ut in ubere quasi materno amaritudinem invenires, et ea offensione repellereris, et {191.308D} ad cibum validiorem, id est ad Deum invitareris. Faciunt enim nutrices hec mammotreptis, ut aliqua amara ponant in papillis suis, quibus offensi parvuli ab ubere resiliant et ad mensam veniant. Dic ergo tamquam grandiusculus, ego autem in te, Domine, speravi. In hoc nemo fallitur, in aliis invitandis sepe fallimur. Et, dixi, Domino, tu, non homo quisquam Deus meus es quia non mutabilis es. Vel non enim proficis, vel deficis, ut homo non proficis, quia perfectus; non deficis, quia eternus.

Numérotation du verset Ps. 30,16

^prol.|

^marg.| Vel Deus meus es, id est Salvator meus, et nonne salvum me facies, qui modo emendas? quasi dicat facies utique, et in manibus tuis, non hominum, id est in potestate tua, atque notitia tua sunt sortes mee, id est causa et ordo electionis hominibus occultus. {191.309A} Non enim video cur me elegisti de impiis. Et he sortes sunt mee , quasi dicat; et si iustus et occultus ordo electionis apud te est, ego tamen quem hoc latet, ad tunicam domini inconsutilem, id est ad unitatem Ecclesie sorte perveni, id est gratia electionis. Ad litteram, sors non est aliquid mali, sed res in humana dubitatione divinam indicans voluntatem. Nam et sortes miserunt apostoli, quando Iudas tradito Domino periit, et tunc queri cepit, quis in locum eius ordinaretur; et electi sunt duo iudicio humano, sed electus est de illis duobus unus iudicio divino; de duobus consultus est Deus quemnam illorum ipse vellet, et cecidit sors super Mathiam. Sors ergo hic accipitur quantum existimo ego, gratia Dei, que sine meritis quos vult eligit. {191.309B} Et hoc est, in manibus tuis sunt sortes mee, id est gratuita mea electio, quia Dei voluntate et iustitia occulta venit electio mea. Vel secundum aliam litteram, in manibus tuis, id est in potestate tua. [CASSIODORUS.] Sunt tempora vite, quia quando vis vivimus vel morimur. Et ideo,^T

^T ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,XIX

^prol.|

^marg.| Eripe me de manibus inimicorum meorum [AUGUSTINUS.] id est diaboli et ministrorum eius, qui nobis invident regnum celorum. Unde eiecti sunt qui nos persequuntur. Unde subdit, et a persequentibus me, maxime illi persequuntur Ecclesiam, qui cum sint Christiani, nolunt bene vivere. Per hos enim opprobrium habet Ecclesia, et ab his inimicitias sustinet, {191.309C} quando corripiuntur, quando male vivere non permittuntur. Inter quos iste gemens ait:^U

^U ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,XX

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 30,18

^prol.|

^marg.| Illustra faciem tuam super servum tuum [AUGUSTINUS.] id est notum fac hominibus, qui putant me negligi, quod facies tua super me intendat, et quod ego tibi serviam, cum confusio sit modo permistis malis cum bonis, ac si diceret: Appareat quid ad te pertinet, cum modo sit confusio. Unde in alio psalmo ait; Discerne causam meam de gente non sancta (Ps. XLII), ne tamen iustificare se videatur, subdit, et salvum me fac, o Domine, non in mea iustitia, non {191.309D} in meritis meis, sed in misericordia tua. Non quia ego dignus sim, sed quia tu misericors es, noli me audire, secundum iudiciariam severitatem [AUGUSTINUS.] sed secundum misericordissimam bonitatem. Et, non confundar, id est non erubescam insultantibus mihi malis, ex eo quoniam, id est quod invocavi te non aliud. Vel causa est, quare non confundar, quasi¹⁵ : Ideo non confundar, quoniam invocavi te, proprie quod non mali. Invocas enim Dominum, quando in te vocas Deum, quando eum in domum cordis tui invitas, quod prius necesse est mundari ab universis sordibus et fraudibus, aliter enim non vere invocas. Si enim invocas Deum, ut det tibi lucrum, lucrum invocas, non Deum. Gratis ergo Deum invoca avare, ut te impleat ipse Deus. Numquid sine {191.310A} auro et argento non vis illum venire ad te? Quid ergo de his que facit tibi Deus sufficit, cui Deus ipse non sufficit? Merito ergo hic rogat, non confundar quoniam invocavi te. Invoca ergo Deum si vis non confundi.^V

^V ¶Codd. : PL191

¹⁵ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,XXI

^prol.|

Numérotation du verset Ps. 30,19

^prol.|

^marg.| 64 Erubescant [CASSIODORUS.] quasi¹⁶ : Precor ut non confundar, potius erubescant impii qui lapides invocant et deducantur in infernum, id est in umbris infernalibus socientur, talem confusionem timebat iste. [AUGUSTINUS.] Et labia dolosa, que hic garrula sunt, dum non timent iudicium, muta fiant in penis, ut potius dicant: Nos insensati vitam illorum estimabamus insaniam etc. (Sap. 5). Labia dico,^W

^W ¶Codd. : PL191

¹⁶ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,XXII

^prol.|

^marg.| {191.310B} Que loquuntur adversus iustum ¹⁷ id est contra Christum, vel etiam contra suos. [CASSIODORUS.] Attende quod apte opponit iusto iniquitatem. Loquuntur dico, in superbia quia creatura contra Creatorem extollitur, et in abusione [ALCUINUS.] id est perverso usum beneficiorum Dei. Preter usum namque quo de beneficiis solent homines esse grati, fecerunt, cum eum qui propter eos venit crucifixerunt. Vel secundum aliam litteram, loquuntur iniquitatem in superbia et contemptu [AUGUSTINUS. GLOSSA INTERLINEARIS.] id est superbientes et contemnentes Christum, quasi purum hominem crucifixum, cum ipsi floreant in mundo, contra quos ex Propheta clamabat dicens: Quam magna etc. ^X

^X ¶Codd. : PL191

¹⁷ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

^marg.| [CASSIODORUS.] Possunt etiam hec ex persona Christi {191.310C} accipi ab illo loco, Super omnes inimicos meos. Et dicit Christus secundum quod homo, factus sum opprobrium super omnes inimicos meos, id est apud omnes inimicos meos; et factus sum etiam opprobrium vicinis meis valde, et timor notis meis. Et fit distinctio, ibi opprobrium.

^marg.| Vel ita, factus sum opprobrium super omnes inimicos meos, id est in maiori opprobrio habitus sum, quam illi qui erant digni eo, ut quando Iudei elegerunt Barrabbam et Christum refecerunt. Et quibus factus sit opprobrium subdit dicens, vicinis meis valde, id est parentibus meis, vel iam credituris. Et timor notis meis, id est familiaribus meis. Et, qui videbant me foras, id est qui me purum hominem putabant, ut {191.310D} exterius videbar, fugerunt a me, sicut apostoli: qui videntes Christum comprehendi in passione eo relicto aufugerunt. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Et oblivioni datus sum, vel excidi tamquam mortuus a corde eorum, id est a mente illorum excidi ut mortuus, cuius memoria cum corpore sepelitur, de cuius reparatione desperatur. Et factus sum tamquam vas perditum [CASSIODORUS.] quia mortuus Iesus abiiciendus putabatur. Et hoc ideo, quoniam audivi et tacui vituperationem multorum commorantium in circuitu erroris, ut illi qui legem carnaliter et non spiritualiter intelligunt, vel qui punctum veritatis in me non attingunt. Si enim cognovissent, numquam Dominum glorie crucifixissent (1Cor. 2). [AUGUSTINUS.] Vel in circuitu, id est in appetitu temporalium. Et in eo, {191.311A} vituperio, dum convenirent simul, id est omnes, Accipere adversum me animam meam consiliati sunt [CASSIODORUS.] id est facere ut eis consentiret anima mea. Ego autem sciens quia potestas talium nulla est, in te, Domine, speravi. Et, dixi, Deus meus es tu, in manibus tuis sortes mee, vel tempora vite, hoc non mutatur. Eripe me, quasi dicat. In te speravi, ut autem eripe me de manu inimicorum meorum, et a persequentibus me, scilicet de manu Iudeorum et demonum. Et illustra faciem tuam super servum tuum, id est manifestam fac benevolentiam tuam super me, ut sicut de moriente desperant, ita de resurgente confidant. Unde subdit, et salvum me fac in misericordia tua, Domine, resuscitando me; et non confundar, quoniam invocavi te. Hoc non {191.311B} mutatur. Impii vero Iudei et alii non credentes, erubescant et deducantur in infernum [AUGUSTINUS.] post hanc vitam, et hic interim, labia dolosa, que de me fingunt falsa, muta fiant, manifestatis sacramentis tuis scilicet, passionis, resurrectionis, redemptionis humane. Labia dico, que loquuntur iniquitatem adversum iustum, scilicet me, et hoc, in superbia et in abusione, sicut ante hoc expone. Ista ergo cernens et admirans Propheta exclamat:^Y

^Y ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,20
XXIII

^prol.|

^marg.| PARS 3 Quam magna. [ALCUINUS.] Tertia pars, ubi dicit que bona Dei sunt, contra predicta mala, que leniant ipsa mala, quasi¹⁸ : Illi loquuntur adversum {191.311C} iustum, et superbiunt. Sed, o Domine, quam magna est multitudo dulcedinis tue [CASSIODORUS.] id est quam multis modis copiosa est dulcedo tua, qua corrigis, parcis, promittis [AUGUSTINUS.] qua etiam eos quos emendas multum amas, quam tamen impius non sentit, qui palatum cordis perdidit, de febre iniquitatis, sed ne securi negligentius agant, abscondisti eis dulcedinem tui amoris, quibus utile est timere te. Hoc est quod subdit, quam, scilicet dulcedinem tuam abscondisti [CASSIODORUS.] id est occultasti ut plus desideretur, in futuro vero patebit. Abscondisti dico, timentibus te, id est tuis, ad hoc ut timeant te. Vel abscondisti timentibus te, scilicet illis servasti, illis non negasti [AUGUSTINUS.] ut soli ad {191.311D} eam perveniant, ut soli eam habeant, non communem impiis. Hanc autem dulcedinem^Z

^Z ¶Codd. : PL191

¹⁸ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,XXIV

^prol.|

^marg.| Perfecisti [HIERONYMUS.] id est perficies, non substrahens eis qui non tantum timent, sed et sperant in te, scilicet qui usque in finem exspectant. Sperant dico, in conspectu filiorum hominum [AUGUSTINUS.] id est qui ita sperant, ut non erubescant de spe sua et fide, sed coram hominibus confiteantur. Unde Dominus in Evangelio: Qui me confessus fuerit coram hominibus, confitebor et ego eum coram Patre meo (Mt. 4).

^marg.| Vel ita, perfecisti hanc dulcedinem sperantibus, et hoc quidem est, in conspectu filiorum hominum, id est hoc non latet eos, qui non secundum {191.312A} Adam, sed secundum Filium hominis vivunt, et si multi inde dubitant.^AA

^AA ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,21
XXV

^prol.|

^marg.| Abscondes eos, quasi¹⁹ : Ita est eis dulcedo perfecta, quia abscondes eos, ne videantur ab impiis in abscondito faciei tue [GLOSSA INTERLINEARIS. CASSIODORUS.] id est notitie tue, scilicet ut te videant per speciem, qui modo lates: abscondes dico, A conturbatione hominum, id est dum mali homines turbabuntur damnati. [AUGUSTINUS. CASSIODORUS.] Vel a conturbatione hominum, ut ipsi iam nullam humanam conturbationem patiantur. De presenti etiam potest hoc accipi, quia etiam modo tribulati et opprobriis hominum vexati, mente intrantes ad vultum Dei, non {191.312B} turbantur. Proteges, quia predicta in futuro promiserat, ne promissio tamen futura turbaret, hic de presenti agit.^AB

^AB ¶Codd. : PL191

¹⁹ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,XXVI

^prol.|

^marg.| Proteges [AUGUSTINUS.] quasi²⁰ : In futuro abscondes, et hic interim dum peregrinantur, dum maledicte lingue obstrepunt, negantes futura, proteges eos ne eis noceatur, in tabernaculo tuo, scilicet in tabernaculo fidei earum rerum, quas pro nobis Dominus gessit et pertulit, id est in Ecclesia catholica, que est tabernaculum fidei. Tabernaculum enim, habitatio est militum positorum in expeditione; domus habitatio est quiescentium. Pugnet ergo in expeditione peregrinus, ut protectus in tabernaculo; {191.312C} gloriosus quiescat in domo celi, non manu facta. Sed a quibus proteges? ecce, a contraditione linguarum, scilicet omnium schismatum et heresum. Diverse enim hereses et schismata personant, que contradicunt veridice Christiane doctrine. Ideo tu curre ad tabernaculum Dei, Ecclesiam catholicam tene, a regula veritatis non discedere. [CASSIODORUS. ALCUINUS.] Benedictus, plenitudinem beneficii in laude conclusit, comparans illud sue imbecillitati, et loquitur Propheta, vel populus fidelis, quasi²¹ : quid ultra dicam? nil restat nisi laudare deum. Et,^AC

^AC ¶Codd. : PL191

²⁰ quasi] + dicat PL

²¹ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,22
XXVII

^prol.|

^marg.| {191.312D} Benedictus sit Dominus, id est laudatus [AUGUSTINUS.] quoniam post emendationem persecutionum mirificavit misericordiam suam mihi, id est mirabilem fecit omnibus misericordiam suam, non tantum in Hierusalem, sed in civitate munita vel circumstantie. Alia littera, id est in toto orbe terrarum. Misso enim Spiritu sancto, totum mundum replevit, qui dicitur civitas circumstantie, quia circumstabat Iudeam, in qua populus Dei erat. quasi²² : In medio gentium, ibi dicebantur laudes Deo, ibi sacrificia offerebantur, ibi prophetia non cessabat: modo vero in omnibus gentibus circumstantibus est populus Dei, in quibus effusa est misericordia, prius in illa Hierusalem. quasi²³ : In vase unguentum {191.313A} Christi tenebatur; sed nunc tamquam de fracto vase unguentum per mundum diffusum est. Unde in Canticis: Unguentum effusum est nomen tuum (Cant. 1), quia apostoli Spiritu sancto inuncti, magnalia Dei ubique predicaverunt, et de Hierusalem, fugati quasi ligna ardentia igne divino totam silvam mundi fervore spiritus incenderunt, et lumine veritatis impleverunt. Item et idem mundus bene dicitur civitas munita, quia sapientia carnis, et philosophica traditione armatus erat contra Deum. [CASSIODORUS.] Vel mirificavit Deus Pater misericordiam suam, id est incarnationem Verbi, in civitate circumstantie, id est in Hierusalem [AUGUSTINUS.] que est in medio gentium, quasi templum fidei. Unde circumiectis gentibus veritas fluxit, quia ubi {191.313B} Christus docuit, passus est, resurrexit, et cetera sacramenta complevit. Loquitur hic populus fidelis, qui ante loquebatur, comparans Dei beneficium sue imbecillitati, quasi²⁴ : Mirificavit Dominus misericordiam suam.^AD

^AD ¶Codd. : PL191

²² quasi] + dicat PL

²³ quasi] + dicat PL

²⁴ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,23
XXVIII

^prol.|

^marg.| Ego autem, populus fidelis superius loquens, dixi in excessu vel extasi mentis mee, et in pavore meo cum in me sevirent horribiliter gentes; qui pavor dicitur excessus [ALCUINUS.] quia a ratione excedit timendo, proiectus sum secundum penam et secundum culpam, a facie oculorum tuorum. [AUGUSTINUS.] Si enim me respiceres, non ista pati sineres; si in facie tua {191.313C} essem, non ita timerem. Sed dicitur in alio psalmo: Si dicebam, motus est pes meus, misericordia tua, Domine, adiuvabat me (Ps. 93). Unde et hic subdit,^AE

^AE ¶Codd. : PL191

Numérotation du verset Ps. 30,XXIX

^prol.|

^marg.| Ideo exaudisti etc. quasi²⁵ : Quia confessus sum meum lapsum, quia non superbus exstiti, sed cor meum accusavi, quia in tribulatione titubans ad te clamavi ²⁶ ideo non me timentem et pusillanimem abiecisti, sed exaudisti vocem orationis mee [AUGUSTINUS.] modum ponens emendationi, ostendens me ad te pertinere. Et hoc fecisti indilate, scilicet dum clamarem, id est nimis intenderem ad te, clamor enim fit ad Deum, non voce, sed corde, {191.313D} quia multi silentes labiis clamaverunt, multi ore strepentes, corde averso nihil impetrare potuerunt. Clama ergo intus, ubi Deus audit. Attende ergo hoc totum in Petro, in quo nostri timoris typus precessit, qui videns Dominum ambulantem super aquas, putavit esse phantasma, cui Dominus ait: Ego sum, noli timere. Confidit Petrus et dixit: Domine, si tu es, iube me venire ad te super aquas (Mt. 14), quasi²⁷ : Hinc probo si tu es, si in verbo tuo potero quod potes. Et ait, veni, et ad verbum iubentis facta est potestas audientis. Descendit enim et cepit ut intrepidus tamquam in illo sperans. Videns autem ventum validum venientem, timuit; et cum cepisset mergi clamavit dicens: {191.314A} Pereo. Hoc est quod iste ait: Ego dixi in excessu mentis mee, proiectus sum a facie oculorum tuorum. Et hoc est quod in alio psalmo dicitur: Dicebam motus est pes meus (Ps. 93), Iesus autem porrigens Petro manum, levavit eum. Hoc est quod hic subditur, ideo exaudisti vocem orationis mee. Hoc idem est quod in alio psalmo dicitur: Misericordia tua adiuvabat me (Ps. 93). Vel excessum mentis hic dicit, qui fit quando mens rapitur ad superna. Unde recognoscit huius peregrinationis miseriam. Rapta enim mente sursum, vidit iste altitudinem Dei [HIERONYMUS. ALCUINUS.] ex qua sensit, dum est in hac vita, se esse proiectum valde longe a contemplatione luminis Dei. Et quia hoc humiliter plangit, et amissum in primo parente bonum sibi {191.314B} reddi precatur, ideo exauditur a Deo. Unde subdit; ideo exaudisti vocem orationis mee, dum clamarem ad 65 te. [AUGUSTINUS.] Hic est conclusio hortatoria. Hic enim hortatur iterum Propheta, quasi dicat pro his predictis.^AF

^AF ¶Codd. : PL191

²⁵ quasi] + dicat PL

²⁶ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

²⁷ quasi] + dicat PL

Numérotation du verset Ps. 30,24
XXX

^prol.|

^marg.| Diligite Dominum. [AUGUSTINUS.] Vel hic loquitur populus fidelis, qui predicta expertus iam vos hortatur, quasi²⁸ : tribulatus sum, clamavi, timui, non sum confusus; [CASSIODORUS.] ita et vos exaudiemini si dilexeritis Deum. Et ideo, diligite Dominum, auctorem tanti beneficii [AUGUSTINUS.] o vos omnes sancti eius quorum est diligere Deum, qui non amant mundum, {191.314C} neque que in mundo sunt (Io. 4). [ALCUINUS.] Amicus enim huius mundi, constituitur inimicus Dei. [AUGUSTINUS.] Disce ergo non diligere mundum, ut discas diligere Deum. Averte, ut convertaris: funde, ut implearis. Ideo diligite, quoniam Dominus requiret veritatem. ²⁹ Veritas est, ut creatura serviat Creatori. Hanc in futuro requiret Dominus, etiam a sanctis, quando vix iustus salvabitur. [AUGUSTINUS.] Et si vix iustus salvabitur, impius et peccator ubi parebunt? (1Pt. 4) Et tunc retribuet abundanter facientibus superbiam [CASSIODORUS.] seviendo contra eos qui eum contemnunt, faciendo contra iussa Dei [AUGUSTINUS.] id est tribuet his qui abundanter faciunt superbiam, qui nec convicti convertuntur, quia {191.314D} multum superbiunt. [CASSIODORUS.] Omnibus etiam abundanter faciunt superbiam, qui non cito penitent de quolibet criminali peccato. Superbia enim ponitur pro omni vitio, quia radix est omnium vitiorum. Hic etiam in presenti aliquibus aliquando retribuet Dominus, ut superbos humiliet [AUGUSTINUS.] quod ideo fit, quia si nulli hoc faceret, non videretur vigilare divina providentia; si omnibus hoc faceret, non servaretur divina patientia. Ut ergo patiens et iustus appareat aliquibus, et non omnibus, hic retribuit.^AG

^AG ¶Codd. : PL191

²⁸ quasi] + dicat PL

²⁹ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

Numérotation du verset Ps. 30,25
XXXI

^prol.|

^marg.| Viriliter agite, et confortetur etc. ³⁰ quasi³¹ : Retribuet in futuro. Interim ergo {191.315A} [CASSIODORUS.] Viriliter agite, ne sit otiosa dilectio [AUGUSTINUS.] sed indesinenter bona operentur, ut bonum sine defectu operantes suo tempore sine defectu metatis [CASSIODORUS.] et si gravia occurrant, que supra dixi confortetur cor vestrum, omnes qui speratis in Domino. In hoc versu exprimitur virtus et intentio psalmi totius, ne carnis fragilitas timeat tot mala seculi.^AH

^AH ¶Codd. : PL191

³⁰ + [GLOSSA INTERLINEARIS] PL

³¹ quasi] + dicat PL

Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Petrus Lombardus, Magna Glossatura (Ps. Psalmus 30), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=magna&numLivre=26&chapitre=26_30)

Signaler un complément d'information

Notes :

<26. Psalterium>

Psalmus 30

<26. Glossa magna in Psalmos>

Psalmus 30